U boku bazyleusa. Frankowie i Waregowie w cesarstwie bizantyńskim w XI w. - ebook

Bohaterami prezentowanej książki są Waregowie i Frankowie służący w armii bizantyńskiej w XI w. Autor wszechstronnie przedstawia powody, dla których przybywali oni do Bizancjum, śledzi ich udział w jego zmaganiach z wrogami zewnętrznymi, jak i ukazuje ich znaczenie w życiu wewnętrznym cesarstwa. Barwnie kreśli losy poszczególnych najemników, jak np. Haralda Hardrady, późniejszego króla Norwegii czy Hervé Frankopula. Na podstawie gruntownej analizy źródeł przedstawia stosunek Bizantyńczyków do Waregów i Franków, a także ich wzajemne stosunki.

Czytelnik znajdzie w książce sporo informacji nie tylko na temat tytułowych bohaterów, ale również samego Bizancjum w XI w., jego armii czy systemu monetarnego.

Książka powstała na podstawie rozprawy doktorskiej, przygotowywanej pod kierunkiem dr hab. Teresy Wolińskiej, prof. UŁ w Katedrze Historii Bizancjum UŁ i obronionej w 2013 r.

„Podkreślić należy (...) znaczenie publikacji dla lepszego zrozumienia dziejów Bizancjum i jego relacji ze światem Zachodu oraz Północy. Praca z pewnością znajdzie znaczące miejsce w polskojęzycznej literaturze przedmiotu”.

dr hab. Jacek Bonarek
Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach,
Filia w Piotrkowie Trybunalskim

Wstęp 1

Rozdział I. Spadkobiercy Imperium Romanum 29

1. Armia bizantyńska w X w. – „obywatele” i profesjonalni wojownicy? 29

2. Struktura organizacyjna armii bizantyńskiej w X–XI w 43

3. Liczebność armii bizantyńskiej w X–XI w 50

4. Pochodzenie etniczne najemników i sojuszników armii bizantyńskiej w X w. 55

Rozdział II. Nowe wyzwania, stare zagrożenia 71

1. Utworzenie gwardii wareskiej przez Bazylego II 71

2. Zmiana sytuacji geopolitycznej cesarstwa bizantyńskiego w XI w. 76

3. Pojawienie się Turków Seldżuckich a polityka wschodnia Bizancjum 81

Rozdział III. Drogi do Bizancjum. Nowe obszary zaciągu 87

1. Ruś i Skandynawia 87

2. Normandia i Południowa Italia 104

3. Wyspy Brytyjskie 113

Rozdział IV. Barbarzyńcy z Ultima Thule 127

1. Gwardia wareska w XI w. Od Bazylego II do przybycia Haralda Sigurdsona 127

2. Skład etniczny gwardii wareskiej przed przybyciem Haralda Hardrady (1034 r.) 132

3. Waregowie w czasach Haralda Hardrady. Geneza terminu megathymoi 140

4. Kontakty Bizancjum z Anglią a pierwsi Anglosasi w służbie bizantyńskiej 149

5. Gwardia wareska w latach czterdziestych XI w 153

6. Obecność Waregów w Bizancjum w latach 1050–1077 161

7. Anglicy w gwardii wareskiej 178

8. Gwardia wareska w okresie rządów Nikefora Botaniatesa 184

9. Postawa Waregów wobec uzurpacji Aleksego I Komnena 191

10. Gwardia wareska w początkach panowania Aleksego I Komnena 195

Rozdział V. Normanowie i „inni Frankowie” 207

1. Normanowie z Normandii a Bizancjum na początku XI w 207

2. Normanowie i „inni Frankowie” w Italii a Bizancjum w pierwszych dekadach XI w. 211

3. Normanowie na Płw. Iberyjskim – alternatywa dla Południowej Italii i Bizancjum? 217

4. Normanowie i „inni Frankowie” wobec wyprawy Jerzego Maniakesa na Sycylię w latach 1038–1041 220

5. Wzrost liczebności Franków i rejony ich służby w okresie między 1038 a 1057 r. 226

6. Normanowie i „inni Frankowie” wobec zagrożenia tureckiego za panowania Konstantyna X Dukasa i Romana IV Diogenesa (1057–1071) 237

7. Frankowie w okresie rządów Michała VII Dukasa (1071–1078) 244

8. Frankowie w czasach Nikefora III Botaniatesa i uzurpacji Aleksego Komnena (1078–1081) 252

9. Normanowie i Frankowie w dokumentach dworskich i chryzobullach w XI w. 256

10. Frankowie i Normanowie w początkach panowania Aleksego I Komnena 260

Rozdział VI. Bogactwo, sława i cześć 271

1. Zarys systemu monetarnego Bizancjum w X–XI w. 271

2. Wynagrodzenie żołnierzy w armii bizantyńskiej w X–XI w. 277

3. Struktura dworu bizantyńskiego w X–XI w. 293

4. Przykłady karier Franków i Waregów w cesarstwie bizantyńskim w XI w. 306

Rozdział VII. Zdradę mają we krwi? 321

1. Wzajemne relacje Franków i Waregów 321

2. Opinia Bizantyńczyków o Waregach 333

3. Opinia Bizantyńczyków o Frankach 341

Wnioski 347

Wykaz skrótów 365

Bibliografia 369

Źródła 369

Opracowania 379

Summary 397

Indeksy 401

Indeks osób 401

Indeks nazw geograficznych i etnicznych 410

Abstrakt 421

Abstract 422