Zarządzanie finansami publicznymi - ebook

Wykaz ważniejszych skrótów i symboli

BIP – Biuletyn Informacji Publicznej

CIT – podatek dochodowy od osób prawnych (Corporate Income Tax)

CT – cel tematyczny w Umowie Partnerstwa

DAC – Komitet Pomocy Rozwojowej (Development Assistance Committee)

DNB – dochód narodowy brutto

DSRK – Długookresowa Strategia Rozwoju Kraju

Dz. U. – Dziennik Ustaw

Dz. Urz. MRiF – Dziennik Urzędowy Ministra Rozwoju i Finansów

Dz. Urz. UE – Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

EBC – Europejski Bank Centralny

EFRR – Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego

EFRROW – Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich

EFS – Europejski Fundusz Społeczny

GAO – Government Accountability Office (U.S.)

GUS – Główny Urząd Statystyczny

HDI – indeks rozwoju społecznego (Human Development Index)

INTOSAI – Międzynarodowa Organizacja Najwyższych Organów Kontroli (International Organization of Supreme Audit Institutions)

ISSAI – Międzynarodowe standardy najwyższych organów kontroli (International Standards of Supreme Audit Institutions)

JST – jednostka samorządu terytorialnego

KPO – krajowy program operacyjny

MDG – Milenijne Cele Rozwoju (Millennium Development Goals)

NIK – Najwyższa Izba Kontroli

OECD – Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (Organisation for Economic Co-operation and Development)

ONZ – Organizacja Narodów Zjednoczonych

PEFA – program oceny jakości zarządzania finansami publicznymi (Public Expenditure and Financial Accountability)

PIT – podatek dochodowy od osób fizycznych (Personal Income Tax)

PKB – produkt krajowy brutto

PO – program operacyjny

POIR – PO Inteligentny Rozwój

POIiŚ – PO Infrastruktura i Środowisko

POPC – PO Polska Cyfrowa

POPT – PO Pomoc Techniczna

POPW – PO Polska Wschodnia

PO Ryby – PO Rybactwo i Morze

POWER – PO Wiedza Edukacja Rozwój

PPP – partnerstwo publiczno-prywatne

PROW – Program Rozwoju Obszarów Wiejskich

PZPR – Polska Zjednoczona Partia Robotnicza

RIO – regionalna izba obrachunkowa

RPO – regionalny program operacyjny

SDG – cele zrównoważonego rozwoju (Sustainable Development Goals)

UE – Unia Europejska

UP – Umowa Partnerstwa

VAT – podatek od wartości dodanej (Value Added Tax)

WPF – wieloletni plan finansowy

WPFP – Wieloletni Plan Finansowy Państwa

WPF JST – wieloletnia prognoza finansowa jednostki samorządu terytorialnego

WPR – Wspólna Polityka Rolna UE

Symbole stosowane w tabelach

Zgodnie z konwencją przyjętą w publikacjach statystycznych GUS:

Kreska (–) – zjawisko nie wystąpiło

Zero: (0) – zjawisko istniało w wielkości mniejszej od 0,5

(0,0) – zjawisko istniało w wielkości mniejszej od 0,05

Kropka (.) – zupełny brak informacji albo brak informacji wiarygodnych

Znak (x) – wypełnienie pozycji jest niemożliwe lub nieceloweWstęp

Gdy w jakiejkolwiek dziedzinie funkcjonowania państwa pojawiają się problemy, jako pierwsze wyjaśnienie przyczyn złego stanu rzeczy zwykle podnoszona jest kwestia niedostatecznych środków publicznych kierowanych na finansowanie tego rodzaju działalności. Ta uniwersalna diagnoza jest w wielu przypadkach trafna, lecz musimy pamiętać o tym, że:

- rozmiary dostępnych środków publicznych są zawsze ograniczone i zawsze mniejsze od tych, które moglibyśmy w rozsądny sposób wykorzystać,
- rozmiary środków przeznaczanych na konkretną działalność – na przykład na obronę narodową czy ochronę zdrowia – zależą nie tylko od całkowitej puli dostępnych środków publicznych, ale i od sposobu podziału tej puli między różne rodzaje działalności,
- efekty działań państwa zależą nie tylko od tego, ile środków przeznaczymy na finansowanie tych działań, ale i od sposobu zarządzania tymi środkami.

Jest oczywiste, że nie możemy dowolnie kształtować globalnej kwoty wydatków publicznych – ograniczają ją możliwości gospodarki oraz obowiązujące reguły fiskalne. Wiemy też, że próba zwiększenia dochodów publicznych (a więc i możliwych rozmiarów wydatków) poprzez zwiększenie obciążeń podatkowych może dać tylko ograniczone efekty, tworząc przy tym poważne problemy w przyszłości. Równie poważne problemy niesie ze sobą zwiększanie wydatków przez zwiększenie deficytu budżetowego powodujące szybszy wzrost zadłużenia. Pokazuje to, jakie znaczenie dla finansów państwa – a przez to dla dostarczania obywatelom dobrej jakości usług publicznych – ma efektywne zarządzanie ograniczonymi środkami, jakimi dysponować mogą organy władzy publicznej i podległe im jednostki.

Zarządzanie zasobami publicznymi, w tym zarządzanie finansami publicznymi, w istotny sposób kształtuje stan państwa i jakości życia obywateli. Jest przy tym procesem bardzo złożonym. Decyduje o tym zarówno fakt, że proces ten jest realizowany przez ogromną liczbę podmiotów – od najwyższych organów państwa do najmniejszych gmin, jak i to, że zarządzanie środkami publicznymi obejmuje wiele rodzajów zadań, wśród których wyróżnić należy przede wszystkim:

- tworzenie prawnych ram zarządzania środkami publicznymi i szerzej – ram funkcjonowania organów władzy publicznej, w tym ustalenie zakresu zadań publicznych oraz podział zadań i kompetencji pomiędzy różne organy władzy publicznej,
- ustalanie strategii rozwoju na szczeblu państwa i wspólnot samorządowych – strategie te powinny wyznaczać zadania stawiane organom władzy publicznej i stanowić podstawę planowania i operatywnego zarządzania środkami publicznymi,
- planowanie dochodów i wydatków publicznych,
- operacje związane z gromadzeniem dochodów, z dokonywaniem wydatków oraz z zaciąganiem i spłatą zobowiązań służących finansowaniu zadań publicznych,
- dokumentowanie wymienionych powyżej operacji i ich efektów,
- publikowanie sprawozdań rzetelnie obrazujących stan finansów publicznych i realizację założonych celów społecznych i gospodarczych,
- kontrolę działań podejmowanych w ramach zarządzania środkami publicznymi oraz nadzór nad tymi działaniami, w tym – sprawowaną we wszystkich instytucjach publicznych kontrolę wewnętrzną, stanowiącą nieodłączną część procedur operatywnego zarządzania finansami publicznymi oraz kontrolę zewnętrzną, sprawowaną zarówno przez wyspecjalizowane organy i instytucje publiczne (Sejm, Najwyższą Izbę Kontroli, regionalne izby obrachunkowe, komisje rewizyjne organów stanowiących jednostek samorządu terytorialnego), jak i przez obywateli.

Tak zarysowany zakres pojęcia „zarządzanie finansami publicznymi” jest szerszy, niż wynikałoby z zamieszczonej w ustawie o finansach publicznych „quasi-definicji” finansów publicznych, zgodnie z którą finanse publiczne obejmują procesy związane z gromadzeniem środków publicznych oraz ich rozdysponowywaniem, w szczególności:

1. gromadzenie dochodów i przychodów publicznych;
2. wydatkowanie środków publicznych;
3. finansowanie potrzeb pożyczkowych budżetu państwa;
4. zaciąganie zobowiązań angażujących środki publiczne;
5. zarządzanie środkami publicznymi;
6. zarządzanie długiem publicznym;
7. rozliczenia z budżetem Unii Europejskiej.

Uznaliśmy jednak, że pominięcie przy omawianiu zarządzania środkami publicznymi kwestii związanych z określeniem prawnych ram finansów publicznych oraz z konstruowaniem i realizacją strategii rozwoju nie dałoby pełnego obrazu tego zagadnienia.

Zarządzanie środkami publicznymi różni się wyraźnie od zarządzania finansami w podmiotach komercyjnych. O odrębności zarządzania środkami publicznymi decydują w szczególności następujące specyficzne cechy sektora finansów publicznych:

- brak mechanizmów stymulujących dbałość o jakość produktu i efektywność działania, które decydują o sposobie zarządzania podmiotami komercyjnymi (konkurencja rynkowa, dążenie do osiągnięcia zysku),
- ograniczona odpowiedzialność finansowa osób podejmujących decyzje za niezadowalające efekty tych decyzji,
- podatność na ingerencje uwarunkowane celami bieżącej polityki.

W efekcie osiągnięciu zasadniczego celu gospodarowania środkami publicznymi, którym jest takie wykorzystanie środków publicznych, by w maksymalnym stopniu zaspokoić potrzeby obywateli, zagrażają takie negatywne, specyficzne dla sfery publicznej zjawiska jak:

- brak rozpoznania potrzeb i preferencji obywateli lub ignorowanie tych potrzeb,
- korupcja,
- oszustwa podatkowe i unikanie podatków, a także nieskuteczna egzekucja dochodów przez służby podatkowe,
- niedostosowanie wydatków do strategicznych celów społecznych i gospodarczych,
- motywowane krótkookresowymi potrzebami politycznymi naruszanie zasad zrównoważonego rozwoju,
- nierzetelne i nieprofesjonalne działanie administracji objawiające się w szczególności w podejmowaniu działań niecelowych,
- złe prawo, w tym brak koordynacji przepisów odnoszących się do dochodów publicznych z przepisami określającymi zadania publiczne, a przez to – wydatki publiczne.

Kluczowym zadaniem jest więc konstrukcja takiego systemu zarządzania środkami publicznymi, by zminimalizować – ich całkowita eliminacja jest bowiem niemożliwa – potencjalne, niekorzystne skutki wymienionych powyżej zjawisk.

Środki publiczne są podstawowym źródłem utrzymania dla znaczącej części naszego społeczeństwa. Nie istnieją w tym obszarze żadne oficjalne, zbiorcze statystyki. Biorąc pod uwagę, że środki publiczne stanowią podstawowe źródło utrzymania dla:

- pracowników i funkcjonariuszy instytucji publicznych oraz członków ich rodzin,
- ogromnej większości emerytów i rencistów,
- osób otrzymujących uposażenia w stanie spoczynku (sędziowie, prokuratorzy),
- osób utrzymujących się ze świadczeń pomocy społecznej, w tym – bezrobotnych,
- pracowników przedsiębiorstw, które mogą działać tylko dzięki dotacjom otrzymywanym ze środków publicznych; do takich przedsiębiorstw zaliczyć należy na przykład większość spółek komunalnych wykonujących zadania użyteczności publicznej: zarządy budynków, zakłady komunikacji miejskiej itp.

Można jednak szacować, że odsetek osób, dla których środki publiczne są podstawowym źródłem ich dochodów – wliczając w to również członków rodzin tych osób – wynosi nie mniej niż 35–40%.

W wydanej w 2011 r. książce brytyjski ekspert Gary Bandy zamieścił „Dziesięć zasad zarządzania pieniądzem publicznym”, formułując je – z podziwu godną zwięzłością – tak:

- Zrozum politykę (Understand the politics).
- Działaj w granicach swojej funkcji (Know the limits).
- Kontroluj pieniądze, którymi zarządzasz (Be in control).
- Mierz to, co istotne (Measure what matters).
- Działaj celowo (Act reasonably).
- Działaj prawidłowo (Always do the right thing).
- Bądź rozliczalny (Be accountable).
- Bądź dobrym partnerem (Be a good partner).
- Myśl komercyjnie (Be commercial).
- Zapewnij publiczne efekty dokonanych wydatków (Create public value for money).

Trudno się z tymi zasadami nie zgodzić. Problem jednak w tym, jak je stosować w praktyce. Spróbujemy to – w ogromnym skrócie – przedstawić w kolejnych rozdziałach tej książki.

Transformacja ustrojowa, jaką Polska przeszła na przełomie lat osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych XX w. oznaczała nie tylko demokratyzację ustroju politycznego i zasadnicze zmiany struktury i polityki gospodarczej, ale i bardzo głębokie zmiany w zasadach i metodach zarządzania finansami publicznymi. Do polskiego systemu finansów publicznych zaczęły przenikać nowe w naszej praktyce, chociaż często znane już od dziesięcioleci, koncepcje i metody zarządzania, z których warto wskazać przynajmniej najważniejsze:

- koncepcje nowego zarządzania publicznego,
- metody budżetowania zadaniowego,
- zasady zrównoważonego rozwoju, skodyfikowane w deklaracji z Rio,
- nowe koncepcje pomiaru wzrostu gospodarczego i jakości życia, wyrażone m.in. w „raporcie Stiglitza”, w pracach prowadzonych w Unii Europejskiej pod hasłem „Beyond GDP” i w badaniach metod pomiaru i oceny jakości życia zapoczątkowanych przez Organizację Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD) pod hasłem „How’s Life”.

Teoretycznych założeń i tez tych koncepcji nie będziemy w tej książce omawiać, jednak ich wpływ na istniejące i proponowane procedury i metody zarządzania finansami publicznymi będzie w wielu miejscach wyraźnie widoczny.

Zasadnicze przesłanie naszej książki można streścić w trzech punktach:

- podstawowym i niezmiennym celem zarządzania finansami publicznymi jest efektywne wykorzystanie środków publicznych w celu poprawy jakości życia obywateli – i z tego punktu widzenia należy oceniać wszelkie działania podejmowane w związku z zarzą­dzaniem finansami publicznymi,
- zarządzanie finansami publicznymi nie sprowadza się wyłącznie do dokonywania operacji dochodowo-wydatkowych, lecz obejmuje również inne działania – od tworzenia podstaw prawnych przez programowanie i planowanie rozwoju aż do procedur kontroli i nadzoru,
- procesy zarządzania finansami publicznymi toczą się na różnych poziomach – od najmniejszych jednostek samorządowych do całego świata – i wszystkie są ważne.

Tak szeroko zarysowana tematyka wymagała oczywiście ostrej selekcji omawianych tematów i ograniczenia szczegółowości opisu. Częściową rekompensatą za brak szerszej prezentacji poszczególnych instrumentów zarządzania finansami publicznymi są liczne odwołania literaturowe, aneksy zawierające wybrane materiały źródłowe, a także wybrane dane statystyczne. Przy doborze literatury staraliśmy się, by możliwie duża ich część była dostępna w internecie. Wskazujemy też – gdy jest to możliwe – adresy internetowe, pod którymi znaleźć można cytowane materiały.

Wybrana przez nas metoda opisu i analizy prezentowanych w książce instrumentów zarządzania finansami publicznymi polega na przyjęciu jako punkt wyjścia formalnych podstaw funkcjonowania opisywanych instrumentów i konfrontacji teoretycznych założeń z materiałami opisującymi faktyczne działanie tych instrumentów. Tam, gdzie było to możliwe, analiza relacji pomiędzy teoretycznymi założeniami i praktyką została dodatkowo uzupełniona analizą danych statystycznych pokazujących skuteczność stosowania opisywanych instrumentów. Istotne jest przy tym, że za miarę skuteczności zarządzania finansami publicznymi uznawaliśmy przede wszystkim wpływ, jaki funkcjonowanie sektora finansów publicznych wywiera na jakość życia obywateli. Staraliśmy się też wskazywać przypadki pozornie skutecznych mechanizmów zarządzania finansami publicznymi, naruszających jednak wyraźnie zasady zrównoważonego rozwoju.

Zależało nam również na tym, by ogólne rozważania o metodach i instrumentach zarządzania finansami publicznymi powiązać z polską praktyką. Stąd wiele miejsca zajmują w książce opisy polskiego sektora finansów publicznych – jego podstaw prawnych, instytucji i procedur.

Podstawowy tekst został podzielony na sześć rozdziałów, omawiających kolejno:

- najważniejsze pojęcia finansów publicznych,
- tworzenie prawnych ram funkcjonowania sektora finansów publicznych,
- tworzenie i koordynację strategii rozwojowych,
- planowanie dochodów i wydatków publicznych, w tym – planowanie wieloletnie i budżetowanie zadaniowe,
- gromadzenie dochodów, dokonywanie wydatków oraz wykonywanie operacji związanych z zaciąganiem i spłatami długu publicznego,
- nadzór nad finansami publicznymi i ich kontrolę, w tym kontrolę wewnętrzną, zewnętrzną kontrolę instytucjonalną oraz kontrolę społeczną (obywatelską).

Podstawowy tekst – oprócz aneksów – uzupełnia również wykaz cytowanej literatury oraz aktów prawnych.

Sądzimy, że nasza książka przydatna będzie głównie osobom zainteresowanym – teoretycznie lub praktycznie – metodami zarządzania finansami publicznymi, zasadami kształtowania polityk publicznych i planowaniem finansowym. Uważamy też, że można ją polecić studentom zainteresowanym poszerzeniem swej wiedzy z zakresu finansów publicznych.

Stan prawny został zaktualizowany na dzień 31 grudnia 2019 r. W odsyłaczach do aktów prawnych uwzględniliśmy również opublikowane do końca stycznia 2020 r. nowe teksty jednolite ustaw.

Podziękowania winni jesteśmy recenzentowi książki – profesorowi Krzysztofowi Surówce. W ostatecznej redakcji tekstu staraliśmy się uwzględnić jego życzliwe, ale wnikliwe i konstruktywne uwagi i sugestie.Przypisy

Wstęp

Art. 3 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. z 2019 r. poz. 869, z późn. zm.) Zastanawiać może wskazanie – jako jednego z elementów finansów publicznych – zarządzania środkami publicznymi. Wydaje się, że w intencji ustawodawcy było wąskie rozumienie tego terminu – nie oznacza ono zarządzania środkami publicznymi „jako takiego”, a jedynie zarządzanie środkami znajdującymi się w bezpośredniej dyspozycji (np. na rachunkach bankowych) poszczególnych instytucji publicznych.

G. Bandy, Financial Management and Accounting in the Public Sector, Routledge Masters in Public Management, London 2015 (wyd. 2), s. 351–353 .

Por. np.: Ch. Hood, A Public Management for all Seasons?, „Public Administration” Vol. 69 (Spring 1991), s. 3–19, a po polsku: K. Marchewka-Bartkowiak, Nowe zarządzanie publiczne, Wydawnictwo Sejmowe (seria „Infos”), Warszawa 2014.

Deklaracja z Rio w sprawie środowiska i rozwoju, przyjęta na konferencji Narodów Zjednoczonych „Środowisko i Rozwój” na po­siedzeniu w Rio de Janeiro w dniach od 3 do 14 czerwca 1992 r., tłumaczenie polskie dostępne na stronie internetowej Sejmu: http://libr.sejm.gov.pl/tek01/txt/inne/1992.html; tekst oficjalny: RIO Declaration on Environment and Development, dostępny na stronie internetowej ONZ: https://undocs.org/en/A/CONF.151/26/Rev.1(vol.I).

J. Fitoussi, A. Sen, J. Stiglitz, Report by the Commission on the Measurement of Economic Performance and Social Progress, Paris 2009, dostępny na stronie internetowej: https://ec.europa.eu/eurostat/documents/118025/118123/Fitoussi+Commission+report.

Wyjść poza PKB. Pomiar postępu w zmieniającym się świecie. Komunikat Komisji do Rady i Parlamentu Europejskiego, KOM(2009) 433, Bruksela 2009.Rozdział 1

Wskazać można przykłady ustawowego zlecenia wykonania zadania publicznego organizacji pozarządowej. Na przykład zgodnie z art. 6 ust. 7 ustawy z dnia 22 sierpnia 1997 r. o publicznej służbie krwi (Dz. U. z 2019 r. poz. 1222) centralną ewidencję wydanych odznak i legitymacji honorowych dawców krwi prowadzi Polski Czerwony Krzyż. W przeszłości zadania publiczne powierzano też w drodze ustawowej Górskiemu Ochotniczemu Pogotowiu Ratunkowemu i Tatrzańskiemu Ochotniczemu Pogotowiu Ratunkowemu.

Dz. U. z 2019 r. poz. 1445, z późn. zm.

The Gettysburg Address, tekst oryginalny (w różnych wersjach) dostępny np. na stronie internetowej: http://www.loc.gov/exhibits/gettysburg-adress/exhibititems.html; tłumaczenie polskie – zob np.: https://pl.wikisource.org/wiki/-Przemowa_Gettysburska.

Najwyższa Izba Kontroli, Rzecznik Praw Obywatelskich, Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji.

Wykaz wszystkich centralnych organów administracji rządowej znaleźć można np. na stronie internetowej Urzędu Statystycznego w Gdańsku: http://gdansk.stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/gdansk/ASSETS_wykaz_org-3.pdf.

Por. np.: T. Biernat, Władze publiczne w demokratycznym państwie prawa. Prawo – Instytucje – Zasoby, Krakowskie Towarzystwo Edukacyjne sp. z o.o. – Oficyna Wydawnicza AFM, Kraków 2014, s. 79–84.

Szerzej o nowym zarządzaniu publicznym – por. np.: M. Ochnio, Nowe Zarządzanie Publiczne (New Public Management) – podstawowe cechy modelu. Jego zastosowanie w Polsce, Instytut Zmian, Warszawa 2012, http://iz.org.pl/wp-content/uploads/2012/09/New_Public_Management_Michal_Ochnio_Instytut_Zmian.pdf; E. Młodzik, Założenia koncepcji New Public Management, „Współczesne Problemy Ekonomiczne” nr 11 (2015), „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego”, nr 858, s. 185–193, http://www.wzieu.pl/zn/858/21_ZN_858.pdf.

Szerzej o Value for Money – por. np.: A. Wodecka-Hyjek, Zarys metodyczny systemu Best Value, „Nauki o Zarządzaniu” nr 8/2011, http://www.dbc.wroc.pl/dlibra/doccontent?id=36828; M. Ćwiklicki, A. Wodecka-Hyjek, Best Value – angielska metod doskonalenia usług publicznych, „Zarządzanie Publiczne” nr 1(23)/2013, s. 50–61, http://www.zarzadzaniepubliczne.pl/download/ZP23/zp23-4.pdf; Analiza Value for Money – praktyka i wyzwania, Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości, Warszawa 2015, http://www.parp.gov.pl/publikacje/ebook/477.

Dz. U. Nr 122 poz. 1315, z późn. zm.

Na przykład od 1 października 2010 r. do sektora finansów publicznych nie zalicza się instytutów badawczych, działających wcześniej jako jednostki badawczo-rozwojowe.

Art. 33 i 34 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. z 2019 poz. 1145, z późn. zm.).

Najczęściej są to spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, w których 100% udziałów posiadają gminy, które te spółki utworzyły.

Por.: rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) Nr 549/2013 z 21.5.2013 r. w sprawie europejskiego systemu rachunków narodowych i regionalnych w Unii Europejskiej (Dz. Urz. UE L Nr 174, s. 1). Rozporządzenie to wprowadziło system ESA 2010, który z dniem 1 września 2014 r.
zastąpił obowiązujący wcześniej system ESA 95.

Government Finance Statistics Manual 2014, International Monetary Fund, Washington DC 2014.

System ESA wyodrębnia jeszcze pięć innych krajowych sektorów instytucjonalnych – przedsiębiorstwa niefinansowe, instytucje finansowe, gospodarstwa domowe oraz instytucje niekomercyjne działające na rzecz gospodarstw domowych.

Por.: Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) Nr 549/2013 z 21.5.2013 r., op. cit., pkt 1.57.

Ibidem, pkt 2.111.

Wykaz instytucji zaliczanych do sektora instytucji rządowych i samorządowych znajduje się na stronie internetowej GUS. Por.: https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/rachunki-narodowe/statystyka-sektora-instytucji-rzadowych-i-samorzadowych/lista-jednostek-sektora-instytucji-rzadowych-i-samorzadowych-s-13-zgodnie-z-esa2010-stan-na-31-grudnia-2016-r-,6,6.html.

Dz. U. z 2019 r. poz. 1446.

Dz. U. z 2019 r. poz. 545, z późn. zm.

Wszystkie składki opłacane przez pracowników są dochodami sektora finansów publicznych, gdyż ich źródłem są indywidualne dochody pracowników. Składki opłacane przez pracodawców zaliczanych do sektora finansów publicznych nie są dochodami publicznymi, gdyż ich zapłacenie przez pracodawcę oznacza jedynie przesunięcie środków wewnątrz sektora finansów publicznych.

Tak można nazwać plan finansowy zestawiony ze wszystkich planów finansowych uchwalanych w ustawie budżetowej.

Art. 238 ust. 5 ustawy o finansach publicznych.

Zgodnie z art. 61 ust. 1 Konstytucji obywatel ma prawo do uzyskiwania informacji o działalności organów władzy publicznej oraz osób pełniących funkcje publiczne. Prawo to obejmuje również uzyskiwanie informacji o działalności organów samorządu gospodarczego i zawodowego, a także innych osób oraz jednostek organizacyjnych w zakresie, w jakim wykonują one zadania władzy publicznej i gospodarują mieniem komunalnym lub majątkiem Skarbu Państwa.

Dz. U. z 2019 r. poz. 1429. 24 października 2017 r. na stronie internetowej Rządowego Centrum Informacji (http://legislacja.rcl.gov.pl/docs//2/12304351/12465401/12465402/dokument313363.pdf) pojawił się zgłoszony przez ministra – członka Rady Ministrów, Koordynatora Służb Specjalnych projekt ustawy o jawności życia publicznego przewidujący uchylenie ustawy o dostępie do informacji publicznej, lecz powtarzający jej najważniejsze przepisy. Do końca VIII kadencji Sejmu (2015–2019) projekt nie został skierowany do Sejmu. Wcześniej rząd deklarował przedłożenie tego projektu Sejmowi na początku 2018 r.

Art. 1 ust. 1 ustawy o dostępie do informacji publicznej.

Art. 2 ust. 2 ustawy o dostępie do informacji publicznej.

The Fiscal Transparency Code (2014), dostępny na stronie MFW: https://blog-pfm.imf.org/files/ft-code.pdf.

Cały budżet państwa podzielony jest na części budżetowe, których dysponentami są właściwe organy administracji publicznej, w tym m.in. ministrowie, wojewodowie, kierownicy niektórych urzędów centralnych, dyrektorzy sądów, osoby odpowiedzialne za finanse urzędów obsługujących najwyższe organy państwa. W części budżetowej ujmuje się zarówno wydatki i dochody: wydatki urzędu obsługującego dysponenta tej części, jak i dochody i wydatki jednostek podległych.