Zarządzanie finansami w przedsiębiorstwie turystycznym - ebook

Wprowadzenie

Podróżowanie jest częścią ludzkiej egzystencji, zawsze towarzyszyło człowiekowi i umożliwiało osiągać wyznaczone cele, wykorzystując różną formę świadczenia usług turystycznych. Złożoność tych usług wraz z ich rozwiniętym aspektem jakościowym wymusza stosowanie coraz doskonalszych metod organizacji i zarządzania przedsiębiorstwami turystycznymi, tj. biurami podróży, hotelami, restauracjami, gospodarstwami agroturystycznymi, oraz innymi podmiotami bezpośrednio świadczącymi usługi turystyczne. W tych warunkach koniecznością stało się uwzględnianie zmienności otoczenia, jakim jest globalizacja turystyki w skali ogólnoświatowej, w tym również bieżących i przyszłych potrzeb klientów. Wymogiem dnia dzisiejszego jest zarządzanie przedsiębiorstwem turystycznym w sposób biznesowy, z uwzględnieniem ryzyka i Międzynarodowych Standardów Rachunkowości. Niezbędna jest również wiedza menedżerska wraz z systemami informacji, np. w zakresie zakupów, sprzedaży, marketingu, personelu, kadr, finansów.

W czasie powrotu gospodarki polskiej do gospodarki rynkowej stało się widoczne, że optymalne zarządzanie przedsiębiorstwem turystycznym, w tym jego finansami, jest warunkiem koniecznym dalszego jego rozwoju. Wykorzystanie pieniądza było i jest istotne zarówno dla przedsiębiorstw turystycznych, jak i dla konsumentów usług turystycznych. Ich wzajemne powiązania w sferze realnej będą wymuszać na właścicielach i kierownictwie wszystkich przedsiębiorstw turystycznych (np. hoteli, restauracji, biur podróży) odejście od nastawienia na „trwanie” i konserwatyzm w finansowaniu. Traktowanie rozważanej problematyki w sposób marginalny lub całkowite jej pomijanie nie służy optymalizacji zarządzania finansami w przedsiębiorstwach turystycznych z uwzględnieniem poziomu ochrony konsumentów usług, ich dostosowaniu do przepisów Unii Europejskiej oraz liberalizacji zasad prowadzenia działalności gospodarczej w zakresie świadczenia tych usług.

W celu ograniczenia wszelkich niedoskonałości zarządzania finansami w hotelach, restauracjach, biurach podróży, gospodarstwach agroturystycznych itp. należy prowadzić systematyczną edukację wszystkich zainteresowanych podmiotów. Dogłębna znajomość tematu wyzwala umiejętność zarządzania własnymi zasobami oraz zasobami przedsiębiorstw turystycznych, a także umożliwia dokonywanie właściwych wyborów w zakresie dysponowania własnymi i obcymi (zewnętrznymi) źródłami finansowania. Ponadto stwarza warunki do czynnego uczestnictwa w działalności biznesowej, pozwala na znalezienie interesującej i dobrze wynagradzanej pracy oraz umożliwia rozwój osobisty.

Dotychczas brak było podręcznika ujmującego kompleksowe podejście do zarządzania finansami w przedsiębiorstwie turystycznym. Wszystkie publikacje na rynku wydawniczym traktowały finanse w hotelarstwie, gastronomii, biurach podróży czy gospodarstwach agroturystycznych w sposób znacznie uproszczony i ograniczony, a w większości dotyczyły przedsiębiorstw produkcyjnych. Podręcznik ten w dużym stopniu powinien wypełnić powstałą lukę. Skierowany jest do studentów wszystkich uczelni o specjalności nauczania z zakresu szeroko rozumianej turystyki, obejmującej działalność hotelarską, gastronomiczną, biur podróży i gospodarstw agroturystycznych, oraz do praktyków działających w tej branży. W pracy szczególną uwagę zwrócono, poza rozważaniami teoretycznymi, na zagadnienia praktyczne z zakresu optymalnego zarządzania finansami w przedsiębiorstwie turystycznym.

Podręcznik składa się z siedmiu rozdziałów, testu weryfikującego wiedzę oraz wykazu ważniejszych skrótów nazw używanych w książce.

W rozdziale 1 dokonano ogólnej charakterystyki działalności gospodarczej z uwzględnieniem jej zakresu podmiotowo-przedmiotowego w przedsiębiorstwach turystycznych. Ponadto wskazano na czynności przedsiębiorcy związane z rozpoczęciem działalności gospodarczej, tj. rejestrację firmy turystycznej w Ewidencji Działalności Gospodarczej oraz w Krajowym Rejestrze Sądowym, na określone wymagania dla hoteli, restauracji, biur podróży i gospodarstw agroturystycznych oraz możliwości sprawowania kontroli przedsiębiorstw turystycznych.

W rozdziale 2 omówiono istotę zarządzania przedsiębiorstwem turystycznym, w tym zarządzania jego finansami. Przedstawiono możliwości sporządzania sprawozdania finansowego z wykorzystaniem wybranych metod i narzędzi statystycznych uzupełnionych analizą wskaźnikową sytuacji ekonomiczno-finansowej danego przedsiębiorstwa turystycznego. Całość rozważań teoretycznych poparto wieloma przykładami, wykorzystując w tym celu m.in. analizę współzależności zjawisk (korelacyjno-regresyjną), odchyleń standardowych, analizę z wykorzystaniem średnich ruchomych, szacowania trendu rozwojowego na bazie określonych elementów oceny przedsiębiorstwa turystycznego, w tym przychodów ze sprzedaży usług turystycznych, poniesionych kosztów rodzajowych, kosztów stałych i zmiennych, metodę kolejnych podstawień, badań ankietowych wraz z określaniem minimalnej liczebności próby itp.

Rozdział 3 dotyczy określenia przyszłości przedsiębiorstwa turystycznego przez tworzenie przyszłościowych zestawień finansowych pro forma. Tworzenie biznesplanu i planu finansowego pro forma dotyczy każdego przedsiębiorstwa turystycznego zarządzanego w sposób racjonalny. Ponadto omówiono możliwości wykorzystania progu rentowności w planowaniu ekonomiczno-finansowym firmy turystycznej wraz z modelową weryfikacją przyjętych założeń metodycznych.

W rozdziale 4 przedstawiono kapitały przedsiębiorstwa turystycznego, zasady finansowania majątku oraz omówiono możliwe źródła tworzenia tych kapitałów. Ponadto podkreślono znaczenie amortyzacji rzeczowych aktywów trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych w poprawie najistotniejszego elementu oceny przedsiębiorstwa, jakim jest płynność finansowa. Wskazano na kształtowanie struktury kapitału przedsiębiorstwa turystycznego wraz z kosztami pozyskania kapitałów obcych, a także na możliwości zwiększania ilości dyspozycyjnych środków pieniężnych z uwzględnieniem zjawiska „tarczy podatkowej”.

W rozdziale 5 zaprezentowano istotny problem w działalności przedsiębiorstwa turystycznego dotyczący optymalnego zarządzania należnościami i zobowiązaniami handlowymi. Wyodrębniono poszczególne metody zarządzania tymi wielkościami, omówiono procedury postępowania wierzyciela wobec dłużnika, poddano analizie szeroko rozumianą problematykę windykacyjną wraz ze sprzedażą wierzytelności i przedawnieniem roszczeń. Ponadto wskazano na możliwości współpracy z kontrahentami, dłużnikami, sądami, uwzględniając istotny element w ich działalności, jakim jest weryfikacja wiarygodności finansowej kontrahentów krajowych i zagranicznych wraz z możliwościami eliminacji nierzetelnych podmiotów.

Rozdział 6 dotyczy zróżnicowanych efektów ekonomiczno-finansowych osiąganych w bieżącej działalności przedsiębiorstwa turystycznego, tj. stosowania polityki opustów cenowych, zaciągania kredytów bankowych wraz z wyborem waluty, powstających odsetek od zaległości podatkowych i ich konsekwencji wraz ze złymi długami i ich eliminacją po zrealizowaniu usług turystycznych. W rozdziale tym wskazano na celowość i możliwości sporządzania kalkulacji cenowych w hotelarstwie, gastronomii, biurach podróży i w agroturystyce. Analizie poddano zagadnienie dotyczące promocji i reklamy, zatrudniania pracowników oraz wykorzystania środków transportowych w firmie turystycznej.

Rozdział 7 poświęcono zagadnieniom podatkowym dotyczącym przedsiębiorstw turystycznych w powiązaniu z normami i wymaganiami Unii Europejskiej. Zagadnienia te w wielu przypadkach są traktowane w sposób marginalny, co może skutkować sprzecznymi przepisami prawnymi, w tym karnoskarbowymi. W rozdziale tym wskazano na możliwości legalnego zmniejszania obciążeń podatkowych przedsiębiorstw turystycznych wraz z ich prawną obroną przed fiskusem, włącznie z zaskarżaniem decyzji podatkowych. W szczególności zwrócono uwagę na nowe zasady opodatkowania towarów i usług podatkiem VAT, zgodne z wytycznymi UE, a także omówiono możliwości rozliczeń podatkowych w agroturystyce i turystyce wiejskiej.

Dziękuję Panu Profesorowi Stefanowi Bosiackiemu i Panu Profesorowi Wiesławowi Siwińskiemu za cenne uwagi, które okazały się bardzo przydatne w nadaniu ostatecznego kształtu pracy.

Szczególnie gorąco pragnę podziękować Pani Profesor Krystynie Żelaznej za recenzję podręcznika. Sformułowane przez Panią Profesor bardzo cenne sugestie i uwagi krytyczne umożliwiły precyzyjniejszą prezentację treści podręcznika.

Jestem przekonany o niewyczerpaniu wszystkich zagadnień z zakresu optymalnego zarządzania finansami w przedsiębiorstwie turystycznym z wykorzystaniem różnorodnych metod i narzędzi badawczych. Będę wdzięczny Czytelnikom za uwagi i wnioski związane z publikacją, które pozwolą w przyszłości dostosować ją lepiej do potrzeb Odbiorców.

Władysław Biczysko

e-mail:[email protected]

1 Pozostałymi aktami prawnymi w przedsiębiorstwie turystycznym są: rozporządzenia Ministerstwa Finansów, Ministerstwa Sportu i Turystyki, Ministerstwa Edukacji Narodowej itp. opublikowane w wielu ustawach, które będą cytowane w dalszej części podręcznika.

2 Szerszego omówienia podstawowych funkcji pełnionych przez przedsiębiorstwa turystyczne dokonano w dalszej części podręcznika.

3 Załącznik 1 i 2 można pobrać z: www.mg.gov.pl/NR/rdonlyres/164A7OB8-44C4-4836-ACA6.../53018?