Złote minuty w obrażeniach ciała - ebook

PRZEDMOWA

Ratownik medyczny to jeden z najmłodszych zawodów medycznych w naszym kraju. Rola tej grupy zawodowej w ostatnich latach bardzo wzrasta, a obecne zmiany prawne regulujące obszar pracy ratowników medycznych jeszcze bardziej podnoszą rangę tego zawodu. Kierunek ten jest zgodny z funkcjonującym w wielu krajach modelem ratownictwa przedszpitalnego.

Początkowo w naszym kraju literatura dostępna dla ratowników medycznych oparta była o tłumaczenia zagranicznych podręczników. Książki te, chociaż bardzo cenne, poruszają nieraz tematy, których polscy ratownicy w praktyce nie realizują – nie mają do tego prawa lub odwrotnie – nie opisują procedur prawnie dostępnych dla polskich ratowników. Również bardzo dobre podręczniki polskich autorów poruszają zagadnienia w zakresie przekraczającym możliwości ratownika medycznego. To skłoniło autorów książki do nowego podejścia do tematu. Ograniczono zakres poruszanych zagadnień wyłącznie do tych, które są prawnie dostępne dla ratownika medycznego działającego w obszarze pomocy przedszpitalnej. Drugim celowo wprowadzonym ograniczeniem jest poruszenie zagadnień dotyczących jedynie pacjentów urazowych. Stanowią oni tę grupę poszkodowanych, u których liczba wykonywanych czynności ratunkowych jest duża, a co za tym idzie, istnieje możliwość omyłkowego pominięcia niektórych istotnych elementów postępowania. Może to mieć duże znaczenie dla efektów podjętych czynności ratowniczych.

Zawarty w książce materiał oczywiście oparty jest na współczesnych światowych standardach postępowania ratowniczego. W tekście znajdziemy elementy procedur ITLS, ERC, START, wsparcia psychicznego i innych.

Książka ze względu na skondensowane opisy, liczne fotografie oraz algorytmy może stać się ważnym podręcznikiem dla studentów kierunku ratownictwo medyczne.

Szczególne podziękowanie pragniemy złożyć recenzentowi Panu Profesorowi Leszkowi Brongelowi za bardzo profesjonalną i szczerą ocenę naszej książki. Uwagi Pana Profesora pomogły m.in. w wyselekcjonowaniu informacji szczególnie przydatnych w pracy ratowników medycznych. Dziękujemy również Pani Redaktor Stelli Nowośnickiej-Pawlitko za cenne rady, które pozwoliły nadać książce właściwy dla współczesnych publikacji kształt.

Mariusz Chomoncik, Jacek NiteckiWSTĘP

Podręcznik jest przeznaczony głównie dla studentów kierunku ratownictwo medyczne oraz dla ratowników medycznych. Zawiera opisy postępowania zgodnego z obowiązującymi w Polsce przepisami dotyczącymi wykonywania tego zawodu. Należy jednak podkreślić, że postępowanie w stanach zagrożenia życia na wielu etapach pomocy przedszpitalnej opiera się na podobnych procedurach, zabiegach i sprzęcie, dlatego Autorzy pozwolili sobie na nazwanie wszystkich ratujących, bez względu na ich poziom wyszkolenia, ratownikami.

Dla osób w stanie zagrożenia zdrowia lub życia ważne jest, aby szybko i prawidłowo dokonano oceny ich podstawowych funkcji życiowych, a w przypadku poszkodowanych, którzy doznali obrażeń ciała, szybko rozpoznano obrażenia bezpośrednio zagrażające ich życiu oraz podjęto działania ratownicze mające na celu skuteczne zabezpieczenie tych zagrożeń. Ważne jest również, żeby ratownik w krótkim czasie prawidłowo dokonał oceny stanu osoby potrzebującej pomocy i działania ratownicze rozpoczął od czynnika, który najbardziej zagraża życiu poszkodowanego, nie marnując przy tym czasu na działania mniej istotne (najpierw ratujemy życie, a później zdrowie). Ratownik musi pamiętać o tym, że wydłużenie czasu oceny wstępnej poszkodowanego oraz próba ostatecznego leczenia go na miejscu zdarzenia są działaniami, które w przypadku poszkodowanych w ciężkim stanie zmniejszają ich szanse na przeżycie.

I tak w przypadku poszkodowanego z krwotokiem wewnętrznym przedłużanie działania, które ma na celu założenie dostępu naczyniowego i przetaczanie płynów nie jest zabiegiem ratującym życie. W tej sytuacji czynnością, która może uratować życie poszkodowanego, będzie szybki transport do szpitala i wcześniejsze poinformowanie Szpitalnego Oddziału Ratunkowego (SOR). Postępowanie ratownika wykorzystującego dobrze znane schematy powoduje, że pośpiech, który niejednokrotnie towarzyszy nagłym sytuacjom, jest pośpiechem uporządkowanym. Działanie takie ma na celu przestrzeganie zasady złotej godziny i jest zgodne z koncepcją łańcucha ratunkowego. Czas spędzony na miejscu zdarzenia nie powinien przekroczyć 10 minut. W tym okresie ratownik powinien ocenić stan pacjenta, wdrożyć niezbędne działania ratownicze i rozpocząć transport do właściwego szpitala. Ze względu na małą przeżywalność pacjentów, u których doszło do zatrzymania krążenia w wyniku urazu (3,3% w przypadku zatrzymania krążenia w następstwie urazów tępych i 3,7% w następstwie urazów penetrujących), działaniem priorytetowym będzie znalezienie u pacjenta w trakcie badania objawów wskazujących na bezpośrednie zagrożenie życia (potencjalnie odwracalne przyczyny zatrzymania krążenia) oraz podjęcie właściwego działania ratowniczego. W przypadku poszkodowanego w ciężkim stanie działania, które nie ratują życia, powinny być wykonywane podczas transportu do szpitala. Dobrze znana i często powtarzana przez ratowników ocena poszkodowanego w znaczny sposób zwiększa szanse przeżycia ratowanego. Kolejnym istotnym aspektem w działaniach ratowniczych jest współpraca wszystkich ratowników oraz współpraca między służbami ratowniczymi, ponieważ wiele czynności należy wykonywać równocześnie.

Niniejsze opracowanie stanowi próbę usystematyzowania zagadnień z zakresu postępowania w przypadku obrażeń u osób w warunkach przedszpitalnych. Zagadnienia te zostały przedstawione z wykorzystaniem aktualnej literatury i własnego doświadczenia. Podejmowane działania zostały opisane z uwzględnieniem medycznych czynności ratunkowych i świadczeń zdrowotnych innych niż medyczne czynności ratunkowe, które mogą być udzielane przez ratownika medycznego, zawartych w Rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 20 kwietnia 2016 r. (Dz.U. poz. 587).1 OCENA STANU PACJENTA

Ocena stanu pacjenta związana z obrażeniami ciała powinna obejmować:

• rozpoznanie miejsca zdarzenia,

• ocenę funkcji życiowych ABC (A – airway, B – breathing, C – circulation),

• ocenę występujących dolegliwości i obrażeń,

• wywiad SAMPLE (S – symptomy, A – alergie, M – medykamenty, P – przebyte choroby, L – lunch, E – ewentualnie określenie, co się stało),

• udzielenie wsparcia psychicznego.

1.1. ROZPOZNANIE MIEJSCA ZDARZENIA

Rozpoznanie miejsca zdarzenia powinno obejmować następujące elementy:

• zabezpieczenie ratowników,

• identyfikację zagrożeń,

• ocenę liczby poszkodowanych,

• wykorzystanie dodatkowych sił i środków,

• analizę mechanizmu zdarzenia.

Zabezpieczenie ratowników

Ochronę ratowników stanowi odzież składająca się z następujących elementów:

• ubranie ochronne,

• buty powyżej kostki,

• rękawiczki ochronne jednorazowe,

• okulary ochronne,

• kask (jeżeli miejsce zdarzenia tego wymaga).

Identyfikacja zagrożeń

Zidentyfikowanie zagrożeń polega na ocenie miejsca, w którym znajduje się osoba potrzebująca pomocy, a w razie potrzeby – podjęcie działań zabezpieczających to miejsce lub ewakuacja osoby potrzebującej pomocy, ale bez narażania własnego zdrowia lub życia.

Przed przystąpieniem do udzielania pomocy ratownik musi odpowiedzieć sobie na następujące pytania:

• czy miejsce, w którym znajduje się poszkodowany, jest bezpieczne?

• czy możliwe jest w tym miejscu podjęcie skutecznych działań ratowniczych?

• czy na miejscu są ratownicy z jednostek współpracujących z systemem Państwowego Ratownictwa Medycznego?

Jednostkami współpracującymi z systemem są służby ustawowo powołane do niesienia pomocy osobom w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego, w szczególności: jednostki organizacyjne Państwowej Straży Pożarnej, jednostki ochrony przeciwpożarowej włączone do krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego, Górskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe, Tatrzańskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe, Wodne Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe, inne jednostki podległe lub nadzorowane przez ministra właściwego do spraw wewnętrznych i Ministra Obrony Narodowej oraz społeczne organizacje ratownicze, które w ramach swoich zadań ustawowych lub statutowych są obowiązane do niesienia pomocy osobom w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego, jeżeli zostaną wpisane do rejestru jednostek współpracujących z systemem.