Zmiany jakościowe i ich miara w traktacie O sześciu niedorzecznościach - ebook

Do rąk czytelnika trafia druga książka z serii tłumaczeń tekstów autorstwa Oksfordzkich Kalkulatorów – czternastowiecznych filozofów przyrody działających na Uniwersytecie Oksfordzkim. Pierwsze dzieło przetłumaczone na język polski to Kwestie o ruchu Ryszarda Kilvingtona, będące częścią jego komentarza do Fizyki Arystotelesa (Elżbieta Jung, Arystoteles na nowo odczytany. Ryszarda Kilvingtona „Kwestie o ruchu”, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego 2014).

Obecny tom zawiera tłumaczenie, poprzedzone obszernym wstępem monograficznym, dwu kwestii wchodzących w skład anonimowego czternastowiecznego traktatu zatytułowanego O sześciu niedorzecznościach (tytuł oryginału: De sex inconvenientibus). Autor tego dzieła bez wątpienia należał do szkoły Oksfordzkich Kalkulatorów, o czym świadczy zarówno fakt, iż znał i cytował dzieła swoich poprzedników, jak i fakt, że jego tekst był cytowany przez kolejne pokolenie Kalkulatorów. Dzieło to, napisane w połowie czternastego wieku, między rokiem 1335 a 1344, jest poświęcone problemom zmian, a właściwie możliwości wyznaczania ich szybkości. Jego autor zajmuje się kolejno podstawowymi zmianami, jakie zachodzą w przyrodzie w postaci powstawania i ginięcia, a także procesami przekształceń jakościowych, ilościowych oraz dotyczących zmiany miejsca. Ponieważ dyskutowane w tym traktacie problemy związane z ruchem są analizowane zgodnie z teorią proporcji, tym samym jest on najlepszym świadectwem recepcji teorii twórców szkoły Kalkulatorów Oksfordzkich.

Przedmowa 5

ROZDZIAŁ I 11

Powstanie i struktura dzieła

O sześciu niedorzecznościach 11

Struktura Traktatu 18

O powstawaniu (De generatione) 18

O ruchu zmiany (De motu alterationis) 19

O ruchu wzrostu (De motu augmentationis) 19

O ruchu lokalnym (De motu locali) 20

ROZDZIAŁ II 31

Zagadnienie szybkości powstawania form elementarnych 39

Artykuł pierwszy 48

Artykuł drugi 55

Artykuł trzeci 59

Podsumowanie 63

ROZDZIAŁ III 67

Zagadnienie szybkości zmian jakościowych 67

Artykuł pierwszy 76

Artykuł drugi 80

Artykuł trzeci 83

Podsumowanie 86

O sześciu niedorzecznościach 89

Kwestia I 91

Artykuł pierwszy 109

Artykuł drugi 125

Artykuł trzeci 140

Stanowisko autora wobec kwestii 154

Kwestia II 159

Artykuł pierwszy 179

Artykuł drugi 192

Artykuł trzeci 204

Stanowisko autora wobec kwestii 213

Bibliografia 217

Indeks osób 227

Indeks pojęć 229

Summary 233