Finanse muzułmańskie - ebook
Finanse muzułmańskie - ebook
Zwiększające się zainteresowanie tematyką gospodarczego oblicza islamu decyduje o rozszerzeniu zbioru osób skupionych na jego analizie i ocenie o ekonomistów, którzy swymi badaniami przyczyniają się do poznania i lepszego zrozumienia istoty muzułmańskiej koncepcji gospodarki wraz ze wszystkimi elementami i regułami ją tworzącymi oraz problemami, które jej dotyczą.
Książka ta, swą treścią wpisuje się w nurt poznawczo-analitycznych badań nad wybranymi, współczesnymi zagadnieniami finansów muzułmańskich. W jej treści zawarto autorskie odpowiedzi na pytania badawcze dotyczące kwestii:
- sposobu przenikania do Europy i wybranych jej państw, muzułmańskiej formuły prowadzenia działalności finansowej oraz historycznych i przyszłych uwarunkowań tego procesu,
- własności muzułmańskich instrumentów finansowych opartych na zasadzie podziału zysków i strat, decydujących o ograniczonym znaczeniu tych produktów w portfelach muzułmańskich instytucji finansowych,
- znaczenia dla muzułmańskiej koncepcji finansów oraz dla samych wyznawców islamu transakcji Kard hasan,
- roli odgrywanej przez Rady ds. szariatu w muzułmańskich instytucjach finansowych i muzułmańskim systemie finansowym,
- specyfiki muzułmańskiego podejścia do podatków i opodatkowania oraz jego odzwierciedlenia w teorii i praktyce Zakat,
- sposobów i obszarów wyznaczania oraz kształtowania przez islam cech właściwych dla praktyków rachunkowości muzułmańskiej,
- wpływu kulturowego środowiska prowadzenia aktywności gospodarczej na swobodę podejmowania działań zgodnych z kanonami wyznawanej wiary, rozpatrywanego w świetle dyskusji na ubojem rytualnym i szansami tworzonymi przez dynamiczny rozwój gospodarki Halal ze szczególnym uwzględnieniem jej sektora żywnościowego.
Autor opracowania, kierując je do osób zainteresowanych problematyką ekonomicznego oblicza islamu, wyraża nadzieję, że zawarta w nim treść stanie się przyczynkiem do poznania i zrozumienia meandrów religijnej i społeczno-ekonomicznej doktryny islamu oraz definiuje ona pola dyskusji i wymiany poglądów odnoszących się do omawianych kwestii.
Jacek Adamek – doktor habilitowany nauk ekonomicznych, profesor nadzwyczajny Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu. Wieloletni pracownik Katedry Finansów i Rachunkowości Wydziału Ekonomii, Zarządzania i Turystyki. Autor opracowań naukowych dotyczących problematyki kulturowych uwarunkowań rachunkowości, ekonomii i finansów muzułmańskich oraz mikrofinansów.
Kategoria: | Ekonomia |
Zabezpieczenie: |
Watermark
|
ISBN: | 978-83-01-18926-6 |
Rozmiar pliku: | 6,6 MB |
FRAGMENT KSIĄŻKI
„Finanse muzułmańskie”, „ekonomia islamu” czy „bankowość bezodsetkowa” to pojęcia znajdujące swoją ugruntowaną pozycję w przestrzeni publicznej i naukowej. Fakt ten tłumaczyć można wieloma czynnikami. W ich zbiorze wskazać na pewno należy:
• fenomen wysokiej dynamiki rozwoju segmentu globalnej gospodarki, tworzonego przez tzw. ekonomię Halal wraz z jej sektorami, szczególnie sektorem finansowym,
• rosnącą liczbę muzułmanów, stanowiącą obecnie około 1/5 populacji mieszkańców ziemi,
• działania poznawczo-analityczne, skierowane na poszukiwanie i wykorzystanie nisz rozwojowych, lokowanych w gospodarce funkcjonującej w zgodzie z regułami islamu.
Konsekwencją zwiększającego się zainteresowania tematyką gospodarczego oblicza islamu staje się fakt rozszerzenia zbioru osób zainteresowanych jego analizą i oceną o ekonomistów, którzy poprzez swe badania przyczyniają się do poznania i lepszego zrozumienia istoty muzułmańskiej koncepcji gospodarki wraz ze wszystkimi elementami i regułami ją tworzącymi oraz problemami, które jej dotyczą. Jak podkreśla R. Krawczyk (2013, s. 13):
(...) Islam przestał być wyłącznym polem badania religioznawców i orientalistów (...) W tym sensie i paradoksalnie – spełniło się marzenie wielu ambitnych przywódców: wyszedł z wielowiekowej izolacji i przekształcił się w problem światowy...
Książka ta, swą treścią wpisuje się w nurt poznawczo-analitycznych badań nad wybranymi, współczesnymi problemami finansów muzułmańskich. Ich prezentację i autorską ocenę przyjęto za cel główny pracy. Zagadnienia szczegółowe, będące przedmiotem prowadzonych rozważań, określają z kolei cele jednostkowe, przypisane w swej realizacji do poszczególnych części niniejszego opracowania. Ich osiągnięcie, w zamierzeniu autora, będzie możliwe dzięki sformułowaniu odpowiedzi na poniższe pytania badawcze:
1. W jaki sposób muzułmańska formuła prowadzenia działalności finansowej przenika do Europy i wybranych jej krajów, jakie są historyczne i przyszłe uwarunkowania tego procesu?
2. Jakie własności muzułmańskich instrumentów finansowych opartych na zasadzie podziału zysków i strat, wraz z uwarunkowaniami ich wykorzystania, decydują o ograniczonym znaczeniu tych produktów w portfelach muzułmańskich instytucji finansowych?
3. Jakie znaczenie dla muzułmańskiej koncepcji finansów oraz dla samych wyznawców religii islamu ma transakcja Kard hasan?
4. Jaką rolę w muzułmańskich instytucjach finansowych i/lub muzułmańskim systemie finansowym odgrywa Rada ds. szariatu?
5. W czym wyraża się specyfika muzułmańskiego podejścia do podatków i opodatkowania oraz w jaki sposób znajduje ona swe odzwierciedlenie w teorii i praktyce Zakat?
6. Jak i w jakich obszarach islam kształtuje i wyznacza cechy właściwe dla praktyków rachunkowości muzułmańskiej?
7. Czy i jak kulturowe środowisko prowadzenia aktywności gospodarczej determinuje swobodę podejmowania działań zgodnych z kanonami wyznawanej wiary oraz czy krajowi producenci mięsa pozyskiwanego w drodze uboju naturalnego powinni wykorzystywać szanse, które stawia przed nimi dynamiczny rozwój ekonomii Halal z jej sektorem żywnościowym?
Wybór poszczególnych problemów tworzących kanwę prowadzonych w pracy rozważań nie jest przypadkowy:
• po pierwsze, poprzez przyjęcie założenia o szeroko aspektowym podejściu do istoty finansów muzułmańskich podjęto próbę prezentacji pozornie odległych od siebie zagadnień, dla których, w opinii autora, można znaleźć wspólny mianownik, wyznaczany przez to, co nazywamy teorią i praktyką finansów pozostających w zgodzie z regułami islamu,
• po drugie, ujęte w książce kwestie tworzą płaszczyznę rozpoznania nowych, często ukrytych dla czytelnika lub słabo ujawnianych oblicz finansów muzułmańskich, dając przyczynek do procesów poznawczo-porównawczych, skierowanych na powiększenie wiedzy na temat ich specyfiki i uwarunkowań rozwojowych,
• po trzecie, tematyka poszczególnych rozdziałów skupia się na zagadnieniach, które w krajowej literaturze tematu są pomijane, albo (w opinii autora) traktowane, jako poboczne, pozostając poza głównym nurtem rozważań na temat istoty finansów muzułmańskich,
• po czwarte wreszcie, problematyka i treść poszczególnych rozdziałów książki jest swego rodzaju reakcją na pytania i wątpliwości zgłaszane przez studentów i słuchaczy różnego typu studiów, na których jej autor prowadził zajęcia z zakresu zagadnień ekonomii i finansów muzułmańskich, kulturowych uwarunkowań rozwoju rachunkowości czy mikrofinansów.
Odpowiedzi na przedstawione wyżej pytania, a zarazem realizacji celu niniejszego opracowania, podporządkowano zespół wykorzystanych metod i narzędzi badawczych. Szczególnie przydatne w realizacji wyznaczonych zadań okazały się: metoda krytycznej analizy literatury tematu wraz z analizą regulacji prawnych, metoda analizy porównawczej, studia przypadków oraz metody opisu słownego, tabelarycznego i graficznego.
Aktualność danych liczbowych, zawartych w treści opracowania, była funkcją dostępności do opracowań statystycznych, dotyczących przedmiotu prowadzonych badań. Stąd też, w poszczególne rozdziałach znalazły się dane dotyczące roku 2015 jak i lat wcześniejszych.
Układ książki obejmuje: wstęp, siedem rozdziałów koncentrujących swoją treść na wybranych obliczach i zagadnieniach finansów muzułmańskich, wnioski końcowe i wymagane spisy.
Rozdział pierwszy pt. Europa a finanse muzułmańskie, poświęcono analizie rozwoju finansów muzułmańskich na terenie Europy. W jego treści odnajdujemy: rozważania dotyczące miejsca Europy na światowej mapie ekspansji muzułmańskiej formuły pośrednictwa finansowego, autorskie charakterystyki stanu, determinant i uwarunkowań rozwojowych finansów muzułmańskich w wybranych krajach Starego kontynentu oraz artykulację wyzwań stawianych przed omawianą formą pośrednictwa finansowego.
W rozdziale drugim pt. Zasada podziału zysków i strat i jej odzwierciedlenie w muzułmańskich produktach finansowych – czyli dlaczego praktyka finansów muzułmańskich oddala się od swych korzeni? Przybliżono naturę formuły podziału zysków i strat, jako naczelnej zasady kształtowania stosunków i warunków wymiany, stojącej u podstawy konstrukcji pierwotnych, muzułmańskich instrumentów finansowych oraz dokonano analizy praktycznych uwarunkowań ich wykorzystania. W treści tego rozdziału podjęto także autorską próbę odpowiedzi na pytanie dotyczące przyczyn i konsekwencji ograniczonego wykorzystania tych instrumentów, świadczącego o odchodzeniu muzułmańskich instytucji finansowych od swych założeń koncepcyjnych.
Rozdział trzeci pt. Kard hasan – Dobroczynna pożyczka, skupia się na prezentacji specyfiki wybranej transakcji finansowej (właściwej muzułmańskiemu spojrzeniu na religijne zinstytucjonalizowanie transferu pieniądza), którą dzięki swemu umocowaniu w religijnej, społecznej i ekonomicznej przestrzeni islamu, obok sposobu realizacji potrzeb finansowych zgłaszających takie zapotrzebowanie postrzega się także, jako ważne narzędzie wypełniania obowiązków ciążących na wyznawcach tej religii.
Rozdział czwarty pt. Rada ds. szariatu – Spojrzenie na ideę i zasady ładu korporacyjnego w muzułmańskiej instytucji finansowej poświęcono przybliżeniu czytelnikowi zagadnienia nadzoru religijnego (Shariah governance) nad muzułmańskimi instytucjami finansowymi. Treść tego rozdziału oparto na prezentacji zagadnień teoretycznych, odnoszonych do problematyki Shariah governance, jak i ukazano w niej praktyczne modele organizacji tego nadzoru i działających w jego ramach podmiotów.
Rozdział piąty pt. Zakat a muzułmańska koncepcja podatku i opodatkowania, jest miejscem rozważań prowadzonych w trzech obszarach tematycznych, łączonych z zagadnieniem: istoty i funkcji państwa muzułmanów (ze szczególny uwzględnieniem funkcji ekonomicznych przypisanych temu organizmowi), specyfiki muzułmańskiego spojrzenia na instrumenty podatkowe oraz natury religijnej daniny Zakat, rozpatrywanej w optyce jej założeń i praktyki.
Kolejny, szósty rozdział pt. Muzułmański księgowy w świetle teorii odpowiedzialności (accountability theory), poświęcony został problematyce rachunkowości muzułmańskiej, postrzeganej przez pryzmat jej praktyków, wykonujących przypisane im zadania w zgodzie z założeniami teorii odpowiedzialności. Zawartość tej części skupia się na artykulacji oraz charakterystyce uwarunkowań i oczekiwań kształtujących obraz muzułmańskiego księgowego, który w swych działaniach zawodowych podporządkowuje się religijnym oraz społeczno-ekonomicznym kanonom islamu.
Ostatni, siódmy rozdział publikacji pt. Polskie związki z ekonomią i finansami Halal w świetle dyskusji nad problemem uboju rytualnego, w zamierzeniu jego autora miał być swoistą odpowiedzią na poszukiwanie aktualnych, a zarazem dostrzegalnych przez polskie społeczeństwo związków krajowej gospodarki z tzw. ekonomią i finansami Halal. Zawartość tej części pracy skupia się na przybliżeniu i ocenie potencjału rozwojowego światowego rynku żywności Halal z perspektywy polskich producentów mięsa, opierających swoją działalność na regulacjach odnoszących się do problematyki uboju rytualnego, zawartych w Ustawie z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt.
W podsumowaniu, wieńczącym rozważania na temat wybranych zagadnień finansów muzułmańskich, zaprezentowano autorskie wnioski i refleksje łączone z poruszaną w książce problematyką.
Autor wyraża nadzieję, że zawartość niniejszej książki może stać się przyczynkiem do poszerzenia wiedzy jej czytelników na temat gospodarczego oblicza islamu oraz wybranych zagadnień teorii i praktyki finansów muzułmańskich. Ufa również, że treść tej pracy, pomimo odmienności spojrzeń i sposobów interpretowania otaczającej rzeczywistości (właściwych dla przedstawicieli tzw. świata zachodu i islamu), może być traktowana jako instrument poznania i zrozumienia meandrów religijnej i społeczno-ekonomicznej doktryny islamu oraz definiuje pola dyskusji i wymiany poglądów odnoszących się do kwestii omawianych na jej kartach.