Ekonomia dla bystrzaków. Wydanie III - audiobook

W prostocie tkwi siła

Dowiedz się więcej o dobrych rynkach, złym monopolu i inflacji

Zrozum, skąd biorą się deficyt budżetowy i zyski z handlu

Poznaj naukę o dobrobycie i rozkwicie gospodarczym

W tej książce znajdziesz wszystko, czego potrzebujesz, aby zrozumieć naszą szybko rozwijającą się gospodarkę, a także podstawy ekonomiczne, które nigdy się nie zmieniają. Jak najlepiej walczyć z ubóstwem? Jak państwo może wpływać na poziom zatrudnienia oraz wzrost wynagrodzeń? Jak chronić środowisko i gatunki zagrożone wyginięciem? Znajdziesz tu odpowiedzi na te pytania - i wiele więcej! A wszystko opisane prostym, przystępnym językiem.

W książce:

• Fascynująca podróż w świat ekonomii behawioralnej
• Mechanizmy popytu i podaży
• Wykorzystanie polityki fiskalnej i monetarnej do walki z recesją
• Teoria gier i tajemnice współpracy

O autorze 17

Podziękowania od autora 19

Wstęp 21

• O książce 22
• Naiwne założenia 23
• Ikony użyte w książce 24
• Nie tylko książka 24
• Co dalej? 24

CZĘŚĆ I: EKONOMIA - NAUKA O TYM, JAK LUDZIE RADZĄ SOBIE Z NIEDOBOREM 25

Rozdział 1: Czym zajmuje się ekonomia i dlaczego powinno nas to obchodzić 27

• Krótkie rozważania o historii ekonomii 28
  
  • Rozważania o tym, jak wredne, brutalne i krótkie było dawniej ludzkie życie 28
  • Instytucje, które odpowiadają za wzrost standardu życia 29
  • Patrząc w przyszłość 30
• Ekonomia jako nauka o niedoborze 31
• Odesłanie makroekonomii i mikroekonomii do przeciwnych narożników 31
  
  • Z bliska i osobiście - mikroekonomia 32
  • Z oddalenia i całościowo - makroekonomia 35
• Zrozumieć, w jaki sposób ekonomiści wykorzystują wykresy i modele 37
  
  • Twój pierwszy model: krzywa popytu 38
  • Rysowanie własnej krzywej popytu 40

Rozdział 2: Lody czy ciastka? - analiza wyborów konsumenckich 43

• Rozważania o modelu ludzkich zachowań 44
• Dążenie jednostek do szczęścia 45
  
  • Wykorzystanie użyteczności do pomiaru poziomu szczęścia 45
  • Wpływ zachowań altruistycznych 46
  • Własny interes może prowadzić do wspólnego dobra 46
• Nie możesz mieć wszystkiego - analiza ograniczeń 47
  
  • Limit zasobów 47
  • Ograniczenia technologiczne 48
  • Ograniczenia czasowe 48
  • Koszt utraconych korzyści - nieuniknione ograniczenie 49
• Podejmowanie decyzji - czego potrzebujesz? Ile chcesz? 50
• Analiza ograniczeń i niedoskonałości ekonomicznego modelu wyboru 51
  
  • Zrozumienie procesu decyzyjnego w sytuacji braku pełnej wiedzy 52
  • Racjonalność w obliczu nieracjonalności 53

Rozdział 3: Produkcja dóbr dla maksymalizacji poczucia zadowolenia z życia 57

• Określenie możliwości produkcyjnych 58
  
  • Klasyfikacja zasobów 59
  • Kilka słów wyjaśnienia na temat kapitału ludzkiego 60
  • Im więcej, tym gorzej - malejące korzyści 60
  • Trochę tu, trochę tam - alokacja zasobów 61
  • Graficzna prezentacja możliwości produkcyjnych 62
  • Interpretacja kształtu wykresu 64
  • Ocena efektywności 65
  • Poprawa efektów pracy dzięki lepszej technologii 66
• Decyzja o rodzaju produkcji 67
  
  • Ocena wad i zalet systemu wolnorynkowego oraz interwencjonizmu 68
  • Magia rynków - automatyczna alokacja zasobów 69
  • Wady systemu wolnorynkowego 72
  • Głos za gospodarką mieszaną 74
• Pobudzanie badań nad nowymi technologiami i promowanie innowacji 77

CZĘŚĆ II: MIKROEKONOMIA - NAUKA O ZACHOWANIACH KONSUMENTÓW I PRZEDSIĘBIORSTW 81

Rozdział 4: Podaż i popyt łatwo i przyjemnie 83

• Istota popytu 84
  
  • Ceny i inne czynniki: co wpływa na krzywą popytu 85
  • Wykres krzywej popytu 86
  • Koszty utraconych korzyści - wygląd krzywej popytu 88
  • Elastyczność cenowa popytu 89
• O podaży słów kilka 91
  
  • Ilustracja krzywej podaży 91
  • Elastyczność a skrajne przypadki podaży 95
• Interakcja podaży i popytu w poszukiwaniu równowagi rynkowej 96
  
  • Poszukiwanie równowagi rynkowej 96
  • Stabilność równowagi rynkowej 98
  • Dostosowywanie się do nowych poziomów równowagi, gdy zmienia się podaż lub popyt 100
• Wprowadzanie utrudnień dla równowagi rynkowej 102
  
  • Wprowadzenie pułapu cenowego 103
  • Wprowadzenie ceny minimalnej 105

Rozdział 5: Homo economicus - świadomy konsument maksymalizujący użyteczność 109

• Użyteczność - uniwersalna skala pomiaru szczęśliwości 110
• Im więcej, tym mniej - malejąca użyteczność krańcowa 112
• Wybór między wieloma możliwościami w sytuacji dysponowania ograniczonym budżetem 114
  
  • Jak najwięcej użyteczności (krańcowej) 115
  • Alokacja pieniędzy między dwa dobra w celu maksymalizacji użyteczności całkowitej 117
  • Wyrównywanie użyteczności krańcowej nabytej za jednostkę pieniądza dla wszystkich produktów i usług 119
• Wyprowadzanie krzywych popytu z malejącej użyteczności krańcowej 122
  
  • Wpływ zmian cen na wielkość popytu 123
  • Wykres zmian cen i ilości w celu stworzenia krzywej popytu 124

Rozdział 6: Esencja kapitalizmu - przedsiębiorstwo maksymalizujące zysk 127

• Celem działania przedsiębiorstwa jest osiągnięcie jak największego zysku 128
• W obliczu konkurencji 129
  
  • Warunki zaistnienia konkurencji doskonałej 129
  • Biorcy cen, ale wytwórcy ilości 130
  • Zyski księgowe a zyski ekonomiczne 132
• Analiza struktury kosztów przedsiębiorstwa 133
  
  • Jednostkowe koszty produkcji 134
  • Analiza średnich kosztów zmiennych 136
  • Spadek średnich kosztów stałych 137
  • Śledzenie zmian średnich kosztów całkowitych 137
  • Skupmy się na kosztach krańcowych 138
  • Punkty przecięcia krzywej MC z krzywymi AVC i ATC 139
• Przychody krańcowe a koszty krańcowe 141
  
  • Magiczny wzór: tam, gdzie MR = MC 142
  • Przewidywanie zysków 144
  • Ilustracja strat 146
• Wyciągnięcie wtyczki - gdy najlepszym rozwiązaniem jest zaprzestanie produkcji 147
  
  • Różnica między perspektywą krótkoterminową i długoterminową w mikroekonomii 148
  • Warunek wstrzymania produkcji w perspektywie krótkoterminowej: gdy koszty zmienne przewyższają przychody całkowite 149
  • Warunek wstrzymania produkcji w perspektywie długoterminowej: gdy koszty całkowite przewyższają przychody całkowite 151

Rozdział 7: Dlaczego ekonomiści kochają wolne rynki i konkurencję? 153

• Piękno konkurencyjnych wolnych rynków: gwarancja przewagi korzyści nad kosztami 154
  
  • Analiza warunków niezbędnych dla prawidłowego funkcjonowania rynków 155
  • Analiza efektywności wolnych rynków 156
  • Wykorzystanie całkowitej nadwyżki do analizy uzyskiwanych korzyści 159
• Gdy wolne rynki tracą wolność - zbędne straty społeczne 164
  
  • Pułapy cenowe a zbędne straty społeczne 164
  • Śmierć i podatki: zbędne straty społeczne spowodowane podatkami 166
• Znaki szczególne konkurencji doskonałej: zerowe zyski i najniższe możliwe koszty 169
  
  • Przyczyny i konsekwencje konkurencji doskonałej 169
  • Konkurencja doskonała pod lupą 170
  • Graficzne przedstawienie zależności między zyskami a wchodzeniem firm na rynek i wychodzeniem z niego 171

Rozdział 8: Monopole - jak daleko byś się posunął, gdybyś nie miał konkurencji? 177

• Analiza maksymalizujących zysk monopoli 178
  
  • Problemy powodowane przez monopole 178
  • Źródło problemu: malejące przychody krańcowe 179
  • Wybór poziomu produkcji maksymalizującego zysk 184
• Porównanie monopolistów i firm konkurencyjnych 187
  
  • Wielkość produkcji i poziom cen 188
  • Niepotrzebne obciążenia społeczne - obliczanie szkód spowodowanych przez monopole 189
  • Utrata efektywności 190
• Przykłady dobrych monopoli 191
  
  • Patenty zachętą do innowacji i inwestycji 191
  • Ograniczanie nadmiernej liczby konkurentów 192
  • Ograniczanie kosztów dzięki monopolom naturalnym 192
• Regulowanie monopoli 193
  
  • Subsydiowanie monopolisty w celu zwiększenia jego produkcji 193
  • Narzucanie minimalnych poziomów produkcji 194
  • Regulowanie cen monopolisty 194
  • Rozbicie monopolu na kilka konkurujących firm 197

Rozdział 9: Oligopol i konkurencja monopolistyczna - warianty pośrednie 199

• Konkurencja czy zmowa? 200
  
  • Podział władzy i kształtowanie cen 201
• Kartele - próba naśladowania monopolistów 201
  
  • Koordynacja działań kartelu to ciężka praca 202
  • Zrozumieć motywacje i oszukać kartel 203
  • Analiza dylematu więźnia 203
  • Wymuszenie porozumienia: rozwiązanie problemu przez realne groźby 206
  • OPEC jako przykład trudności związanych z dylematem więźnia 207
  • Wykorzystanie pozycji dominującej dla wymuszenia przestrzegania umów przez członków OPEC 208
• Regulacja oligopoli 209
  
  • Podział firmy dominującej 210
  • Ustawodawstwo antytrustowe 210
• Wariant hybrydowy: konkurencja monopolistyczna 211
  
  • Korzyści wynikające ze zróżnicowania produktu 211
  • W obliczu ograniczonego poziomu zysków 212

CZĘŚĆ III: TEORIE MIKROEKONOMICZNE W PRAKTYCE 217

Rozdział 10: Prawa własności i ich wady 219

• Aby rynki pozwalały osiągnąć społecznie optymalne rezultaty 220
• Efekty zewnętrzne - odczuwane przez innych koszty i korzyści związane z jednostkowymi działaniami 221
  
  • Konsekwencje negatywnych efektów zewnętrznych 222
  • Zapotrzebowanie na dodatnie ilości negatywnych efektów zewnętrznych 225
  • Przeciwdziałanie negatywnym efektom zewnętrznym 225
  • Konsekwencje pozytywnych efektów zewnętrznych 226
  • Subsydiowanie dóbr generujących pozytywne efekty zewnętrzne 228
• Tragedia wspólnego pastwiska 228
  
  • Zadeptanie wspólnego pastwiska 229
  • Wymieranie gatunków z powodu kiepsko określonych praw własności 230
  • Jak uniknąć tragedii? 230

Rozdział 11: Zawodność rynku - asymetria informacji i dobra publiczne 233

• W obliczu asymetrii informacji 234
  
  • Asymetria informacji ogranicza handel 235
  • O kwaskowatości cytryn słów kilka - rynek samochodów używanych 235
  • Ubezpieczenia: gdy nie da się ocenić klientów na odległość 239
• Zapewnianie dóbr publicznych 243
  
  • Opodatkowanie dla zapewnienia dóbr publicznych 244
  • Zaangażowanie filantropów w finansowanie dóbr publicznych 245
  • Finansowanie dobra publicznego poprzez sprzedaż powiązanego dobra prywatnego 245
  • Nowa technologia jako dobro publiczne 247

Rozdział 12: Ekonomika zdrowia i finansowanie opieki zdrowotnej 249

• Definicja ekonomiki zdrowia i finansowania służby zdrowia 250
• Ograniczenia ubezpieczeń zdrowotnych 251
  
  • Selekcja negatywna: kto kupuje ubezpieczenia 251
  • Walka z selekcją negatywną 252
• Porównanie systemów opieki zdrowotnej w skali międzynarodowej 255
• Nadmuchany popyt: problemy "darmowej" i taniej opieki medycznej 257
  
  • Przeniesienie funduszów na działania o mniejszej wartości 257
  • Racjonalizacja w ochronie zdrowia 258
  • Jak radzić sobie z niedoborem i wyższymi cenami? 259
  • Walka z nieefektywnością przy pomocy administracji 260
• Poznajemy singapurskie tajemnice 261
  
  • Analiza elementów zmniejszających koszty 261
  • Ocena kosztów i zysków z procedur medycznych 262
  • Wsparcie innowacji obniżających koszty 264
  • Próba skopiowania rozwiązań singapurskich 265

Rozdział 13: Ekonomia behawioralna: badanie irracjonalności 267

• U zarania ekonomii behawioralnej 267
• Uzupełnienie neoklasycznej ekonomii o elementy ekonomii behawioralnej 269
• Analiza naszych zadziwiających, nadzwyczaj wydajnych, a jednak podatnych na błędy mózgów 270
  
  • Odszyfrowywanie heurystyki 271
  • Modułowość mózgu 272
  • Przegląd błędów poznawczych 273
• Teoria perspektywy 274
  
  • Zmniejszające się pakiety i niechęć do strat 275
  • Efekt framingu i reklamy 276
  • Kotwiczenie i wyciągi z kart kredytowych 277
  • Efekt posiadania 277
  • Uwzględnienie błędu skłonności do utrzymania status quo 278
• Na przekór myopii i niespójności dynamicznej 279
  
  • Skupmy się na myopii 279
  • Walka z brakiem spójności dynamicznej 280
  • Rozwiązanie problemów z samokontrolą dzięki konsekwencji zobowiązań 280
• Ocena uczciwości i własne korzyści 281
  
  • Definicja uczciwości 282
  • Badanie danych doświadczalnych dowodzących uczciwości 282
  • Analiza wniosków z eksperymentów 284

CZĘŚĆ IV: MAKROEKONOMIA - NAUKA O WZROŚCIE GOSPODARCZYM I STABILNOŚCI 287

Rozdział 14: Jak ekonomiści analizują stan gospodarki 289

• PKB jako narzędzie śledzenia stanu gospodarki 290
  
  • Produkty i usługi niewliczane do PKB 291
  • Co składa się na PKB? 291
  • Przepływ dochodów i aktywów 293
  • Obieg pieniądza 294
  • Uwzględnianie w PKB produktów i usług, kiedy zostały wyprodukowane, a nie kiedy zostały sprzedane 296
  • Dobry, zły i brzydki - wszystko zwiększa PKB 297
• Analiza składu PKB 297
  
  • C jak konsumpcja (to mi się podoba!) 298
  • I jak inwestycje kapitałowe 300
  • Wielkie G (G jak państwo) 301
  • NX jak eksport minus import 302
• Handel międzynarodowy i jego wpływ na gospodarkę 303
  
  • Deficyt handlowy może być korzystny! 304
  • Uwzględnienie aktywów - liczy się nie tylko gotówka 305
  • Wykorzystywanie przewagi komparatywnej 307

Rozdział 15: Frustracja inflacyjna - dlaczego większa ilość pieniędzy nie zawsze jest dobra 311

• Kupić sobie inflację - ryzyko związane z nadmiarem pieniędzy w obiegu 313
  
  • Równoważenie podaży pieniądza i popytu na pieniądz 313
  • Uleganie pokusie inflacji 316
  • Podsumowanie konsekwencji inflacji 319
• Pomiary inflacji - indeksy cenowe 321
  
  • Tworzenie własnego koszyka dóbr 322
  • Obliczanie tempa inflacji 323
  • Ustalanie indeksu cen 323
  • Określanie faktycznego poziomu życia za pomocą indeksu cen 325
  • Problemy związane z indeksami cen 326
• Wycenić przyszłość - nominalne i realne stopy procentowe 327
  
  • Równanie Fishera 328
  • Świadomość niedoskonałości prognoz 328

Rozdział 16: Zrozumieć przyczyny recesji 331

• Analiza cyklu koniunkturalnego 332
• Produkcja w warunkach pełnego zatrudnienia 333
• Powrót do poziomu Y* - naturalna konsekwencja dostosowania się poziomu cen 334
• Reakcja na wstrząs gospodarczy - skutki krótko- i długofalowe 335
  
  • Definicja kilku kluczowych terminów 335
  • Istota P - dostosowywanie się cen w dłuższej perspektywie czasowej 337
  • Wstrząs dla systemu - dostosowanie się do zmiany poziomu popytu zagregowanego 338
  • Sztywne ceny w perspektywie krótkookresowej 338
  • Złożenie perspektyw krótko- i długookresowej 342
• Droga do recesji - lepkość cen 343
  
  • Obniżka wynagrodzeń lub poziomu zatrudnienia 344
  • Sumowanie kosztów wynagrodzeń i zysków 345
  • Powrót do Y* a interwencja państwa 345
• Powrót do równowagi przy lepkich cenach - model Keynesa 346
  
  • Dostosowanie poziomu zapasów zamiast poziomu cen 348
  • Pobudzanie wzrostu PKB zgodnie z modelem Keynesa 356

Rozdział 17: Zwalczanie recesji za pomocą polityki pieniężnej i fiskalnej 359

• Pobudzanie popytu w celu zakończenia recesji 360
  
  • Cel: poziom produkcji w warunkach pełnego zatrudnienia 360
  • Przesunięcie krzywej AD w prawo - przywrócenie ludzi do pracy 362
• Generowanie inflacji - ryzyko nadmiernej stymulacji 363
  
  • Próba zwiększenia poziomu produkcji ponad Y* 363
  • Śledzenie zmian poziomu płac realnych 365
  • Nieudana stymulacja - co się dzieje, gdy ludzie się jej spodziewają? 367
• Arkana polityki fiskalnej 371
  
  • Wzrost wydatków państwowych w celu przyspieszenia końca recesji 371
  • Radzenie sobie z deficytem 373
• Polityka pieniężna rozebrana na czynniki pierwsze 375
  
  • Korzyści z pieniądza fiducjarnego 376
  • Można mieć za dużo pieniędzy! 377
  • Kilka słów o obligacjach 379
  • Związki cen obligacji i stóp procentowych 380
  • Zmiana poziomu podaży pieniądza w celu zmiany poziomu stóp procentowych 381
  • Obniżenie poziomu stóp procentowych w celu pobudzenia gospodarki 382
  • Racjonalne oczekiwania a ograniczenia polityki pieniężnej 383
  • Wielka recesja i luzowanie ilościowe 386

Rozdział 18: Analiza przyczyn i efektów kryzysów finansowych 389

• Jak powstają bańki spekulacyjne napędzane długami 390
  
  • Pochwała zapożyczania się w rozkwitającej gospodarce 391
  • Coraz większe pożyczki uzasadnione wzrostem wartości zabezpieczenia 391
  • Rozluźnienie polityki kredytowej 392
  • Zwiększenie kwoty pożyczki w nadziei na zysk 393
  • Tempo rośnie 393
• Huk pękającej bańki spekulacyjnej 394
  
  • Odwrócenie dźwigni: próba spłaty długu przy spadających cenach 394
  • Bankructwa banków spowodowane pękającymi bańkami cenowymi 395
  • Droga ku recesji 396
• Po kryzysie: analiza drogi do poprawy kondycji gospodarki 397
  
  • Słabość systemu bankowego 397
  • Walka z niedopasowaniem strukturalnym 398
  • Ograniczenia polityki państwowej 399

CZĘŚĆ V: DEKALOGI 401

Rozdział 19: Dziesięć atrakcyjnych błędnych tez ekonomicznych 403

• Błędna koncepcja stałego nakładu pracy 403
• Zmagamy się z problemem przeludnienia 404
• Mylenie następstwa z przyczynowością 405
• Protekcjonizm najlepszym rozwiązaniem dla zagranicznej konkurencji 405
• Błąd uogólniania 406
• Jeśli coś warto zrobić, zaangażuj się w stu procentach 406
• Wolne rynki są niebezpiecznie niestabilne 407
• Niskie płace za granicą oznaczają, że bogate kraje nie są w stanie konkurować z tymi o niskich kosztach zatrudnienia 407
• Stawki podatkowe nie wpływają na wkładany w pracę wysiłek 408
• Zapominanie o niezamierzonych konsekwencjach działań politycznych 409

Rozdział 20: Dziesięć wartościowych koncepcji ekonomicznych 411

• Społeczeństwo jest zamożniejsze, jeśli wszyscy dążą do realizacji swoich własnych interesów 412
• Wolne rynki wymagają regulacji 412
• Wzrost gospodarczy zależy od postępu technologicznego 412
• Wolność i demokracja czynią nas bogatszymi 413
• Edukacja podnosi standard życia 413
• Ochrona prawa własności intelektualnej sprzyja innowacjom 413
• Źle zdefiniowane prawa własności są przyczyną wszelkich problemów ekologicznych 414
• Międzynarodowy handel jest korzystny 414
• Państwo może zarządzać dobrami publicznymi 415
• Zapobieganie inflacji jest proste 415

Rozdział 21: (Około) dziesięciu sławnych ekonomistów 417

• Adam Smith 418
• David Ricardo 418
• Karol Marks 418
• Alfred Marshall 419
• John Maynard Keynes 420
• Kenneth Arrow i Gerard Debreu 420
• Milton Friedman 421
• Paul Samuelson 421
• Robert Solow 422
• Gary Becker 422
• Robert Lucas 423

CZĘŚĆ VI: DODATKI 425

Dodatek A 427

Skorowidz 437