Biblia pierwszego Kościoła - ebook

„PRYMASOWSKA SERIA BIBLIJNA”

Redaktor naukowy serii:
ks. prof. zw. dr hab. Waldemar Chrostowski

1. Remigiusz Popowski SDB, Michał Wojciechowski (przekł.), _Grecko-polski Nowy Testament. Wydanie interlinearne z kodami gramatycznymi_, Warszawa 1994, 1995, 1996, 1997, 2000, 2003, 2005, 2006, 2010.

2. James B. Pritchard (red. nauk.), Waldemar Chrostowski (konsult. nauk. wyd. pol.), _Wielki atlas biblijny,_ Warszawa 1994, 1997, 2001, 2010.

3. Remigiusz Popowski SDB, _Wielki słownik grecko-polski Nowego Testamentu. Wydanie z pełną lokalizacją greckich haseł, kluczem polsko-greckim oraz indeksem form czasownikowych,_ Warszawa 1994, 1995, 1997, 2006.

4. Jan Flis, _Konkordancja Starego i Nowego Testamentu do Biblii Tysiąclecia,_ Warszawa 1991, 1997, 1999, 2004.

5. Bruce M. Metzger, Michael D. Coogan (red. nauk.), Waldemar Chrostowski (konsult. wyd. pol.), _Słownik wiedzy biblijnej,_ Warszawa 1996, 1997, 1999, 2004.

6. Michał Wojciechowski (przekł. i oprac.), _Synopsa czterech Ewangelii,_ Warszawa 1997, 1999, 2004, 2022.

7. Remigiusz Popowski SDB, _Słownik grecko-polski Nowego Testamentu,_ Warszawa 1997, 1999, 2007.

8. Bruce Metzger, David Goldstein, John Ferguson (konsult. nauk.), Waldemar Chrostowski (konsult. wyd. pol.), _Wielkie wydarzenia czasów biblijnych,_ Warszawa 1998.

9. Paul J. Achtemeier (red. nauk.), Waldemar Chrostowski (konsult. nauk. 3. wyd. pol.), _Encyklopedia biblijna,_ Warszawa 1998, 1999, 2004.

10. Janusz Frankowski (red. nauk. i wstępy), _Biblia w przekładzie księdza Jakuba Wujka z 1599 r. Transkrypcja typu „B” oryginalnego tekstu z XVI w. i wstępy,_ Warszawa 1999, 2000, 2004, 2009, 2013, 2021.

11. Dan Bahat, Waldemar Chrostowski (oprac. wyd. pol.), _Atlas biblijnej Jerozolimy,_ Warszawa 1999, 2004.

12. Piotr Briks, _Podręczny słownik hebrajsko-polski i aramejsko-polski Starego Testamentu,_ Warszawa 1999, 2000, 2020.

13. Ryszard Rubinkiewicz SDB (oprac. i wstępy), _Apokryfy Starego Testamentu,_ Warszawa 1999, 2000, 2001, 2007, 2010, 2016, 2019, 2022.

14. Anna Kuśmirek (przekł. i oprac.), _Hebrajsko-polski Stary Testament – Księga Rodzaju. Wydanie interlinearne z kodami gramatycznymi, transkrypcją oraz indeksem rdzeni,_ Warszawa 2000.

15. Remigiusz Popowski SDB (przekł., wprow. i przypisy), _Nowy Testament. Przekład na Wielki Jubileusz Roku 2000,_ Warszawa 2000, 2022.

16. Craig S. Keener, Krzysztof Bardski, Waldemar Chrostowski (red. nauk. wyd. pol.), _Komentarz historyczno-kulturowy do Nowego Testamentu,_ Warszawa 2000, 2010, 2017, 2021.

17. Raymond E. Brown SS, Joseph A. Fitzmyer SJ, Roland E. Murphy O’Carm (red. nauk. wyd. oryg.), Waldemar Chrostowski (red. nauk. wyd. pol.), _Katolicki komentarz biblijny,_ Warszawa 2001, 2004, 2010, 2013, 2018, 2021.

18. Fritz Rienecker, Gerhard Maier, Waldemar Chrostowski (red. nauk. wyd. pol.) _Leksykon biblijny,_ Warszawa 2001, 2008.

19. Stanisław Gądecki (przekł. i oprac.) _Grecko-łacińsko-polska synopsa do 1 i 2 Księgi Machabejskiej,_ Warszawa 2002.

20. Leland Ryken, James C. Wilhoit, Tremper Longman III (red.), Waldemar Chrostowski (red. nauk. wyd. pol.), _Słownik symboliki biblijnej,_ Warszawa 2003, 2010, 2017.

21. Bogusław Widła, _Słownik antropologii Nowego Testamentu,_ Warszawa 2003.

22. Anna Kuśmirek (oprac. i wstęp), _Hebrajsko-polski Stary Testament – Pięcioksiąg. Przekład interlinearny z kodami gramatycznymi, transliteracją oraz indeksem rdzeni,_ Warszawa 2003, 2009, 2017.

23. David H. Stern, _Komentarz żydowski do Nowego Testamentu,_ Warszawa 2004, 2010, 2016, 2017, 2021.

24. John H. Walton, Victor H. Matthews, Mark W. Chavalas, Waldemar Chrostowski (red. nauk. wyd. pol.), _Komentarz historyczno-kulturowy do Biblii Hebrajskiej._ Warszawa 2005. Kolejne wydania ukazały się pod tytułem _Komentarz historyczno-kulturowy do Starego Testamentu. Księgi protokanoniczne,_ Warszawa 2014, 2019.

25. R.J. Coggins, J.L. Houlden (red. nauk.), Waldemar Chrostowski (red. nauk. wyd. pol.), _Słownik hermeneutyki biblijnej,_ Warszawa 2005.

26. J.I. Packer, M.C. Tenney (red. nauk.), Waldemar Chrostowski (red. nauk. wyd. pol.), _Słownik tła Biblii,_ Warszawa 2007.

27. Anna Kuśmirek (oprac. i wstęp), _Hebrajsko-polski Stary Testament – Prorocy. Przekład interlinearny z kodami gramatycznymi, transliteracją oraz indeksem słów hebrajskich,_ Warszawa 2008.

28. Remigiusz Popowski SDB (przekład NT), Lyman Coleman (red. marginaliów i komentarzy), _Nowy Testament dla moderatorów,_ Warszawa 2008, 2010.

29. Remigiusz Popowski SDB, _Grecko-polski słownik syntagmatyczny Nowego Testamentu,_ Warszawa 2008.

30. Ludwig Koehler, Walter Baumgartner, Johann Jakob Stamm, _Wielki słownik hebrajsko-polski i aramejsko-polski Starego Testamentu,_ Warszawa 2008, 2013.

31. Michał Wojciechowski (przekł. i wstęp), _Grecko-polski Stary Testament – Księgi Greckie. Przekład interlinearny z kodami gramatycznymi i indeksem form podstawowych,_ Warszawa 2008.

32. Anna Kuśmirek (oprac. i wstęp), _Hebrajsko-polski Stary Testament – Pisma. Przekład interlinearny z kodami gramatycznymi, transliteracją oraz indeksem słów hebrajskich i aramejskich,_ Warszawa 2009, 2014.

33. Krzysztof Sielicki, _Onomastykon Biblii Hebrajskiej i Nowego Testamentu. Systematyzacja zapisu biblijnych nazw własnych,_ Warszawa 2009.

34. Gerald F. Hawthorne, Ralph P. Martin, Daniel G. Reid, _Słownik teologii św. Pawła._ Warszawa 2010, 2018.

35. Walter C. Kaiser Jr., Peter H. Davids, F.F. Bruce, Manfred T. Brauch, _Trudne fragmenty Biblii_, Warszawa 2011, 2012, 2017.

36. Anna Horodecka, Jurij Gołowanow wraz z Zespołem Redakcyjnym NPD (przekład i adaptacja dynamiczna), _Księga Psalmów. Nowy Przekład Dynamiczny,_ Warszawa 2013.

37. Remigiusz Popowski SDB (przekł., wprow. i przypisy), _Septuaginta czyli Biblia Starego Testamentu wraz z księgami deuterokanonicznymi i apokryfami,_ Warszawa 2013, 2014, 2017.

38. Remigiusz Popowski SDB, _Onomastykon Septuaginty,_ Warszawa 2013.

39. Ralph P. Martin, Peter H. Davids, _Słownik późnych ksiąg Nowego Testamentu i pism Ojców Apostolskich,_ Warszawa 2014.

40. Remigiusz Popowski SDB, Michał Wojciechowski (przekł.), _Grecko-polski Nowy Testament. Wydanie interlinearne z kluczem gramatycznym, z kodami Stronga i Popowskiego oraz pełną transliteracją greckiego tekstu,_ Warszawa 2014, 2017, 2021.

41. Remigiusz Popowski SDB (przekł., wprow. i przypisy), _Septuaginta, czyli Grecka Biblia Starego Testamentu wraz z księgami deuterokanonicznymi i apokryfami żydowskimi oraz onomastykonem_, Warszawa 2014.

42. James Strong, _Grecko-polski słownik Stronga z lokalizacją słów greckich i kodami Popowskiego,_ Warszawa 2015.

43. Remigiusz Popowski SDB (przekł. i przypisy), _Biblia pierwszego Kościoła_, Warszawa 2016, 2017, 2018, 2019, 2020, 2021, 2022.

44. Joel B. Green, Jeannine K. Brown, Nicholas Perrin, _Słownik nauczania Jezusa oraz tematów czterech Ewangelii_, Warszawa 2017.

45. James Strong, _Hebrajsko-polski i aramejsko-polski słownik Stronga z lokalizacją słów hebrajskich i aramejskich oraz kodami Baumgartnera_, Warszawa 2017.

46. Rafał Paprocki (red.), _Odwrotny indeks Stronga z alfabetyczną listą polskich haseł do słowników Stronga: grecko-polskiego, hebrajsko-polskiego i aramejsko-polskiego_, Warszawa 2018.

47. Waldemar Chrostowski (przekł., wprow. i przypisy), _Księga Dwunastu (Prorocy mniejsi),_ Biblia Hebrajska. Księgi protokanoniczne Starego Testamentu II/2d, Warszawa 2021.

48. Remigiusz Popowski SDB (przekł.), _Ilustrowana Biblia Pierwszego Kościoła_, Warszawa 2021.

49. Lee Martin McDonald, _Kanon Biblii – źródła, przekaz, znaczenie_, Warszawa 2021.OD WYDAWCY

W trakcie prac redakcyjnych nad dziełem, które Państwo właśnie otrzymali, wiele osób zadawało mi pytanie: dlaczego zdecydowaliście się na publikację Pisma świętego w przekładzie z języka greckiego? Jeśli chodzi o _Nowy Testament_, to sprawa jest oczywista. W tym właśnie języku został on zapisany i jest to najlepsze źródło tekstu oryginalnego. Część badaczy snuje domysły, iż być może pierwsze manuskrypty _Nowego Testamentu_ zostały spisane w języku aramejskim. Jednak kłopot, z jakim zderza się ta teoria, wiąże się z faktem, że nie znamy ani jednego rękopisu, który potwierdzałby tego typu założenia. Nieco inaczej przedstawia się sprawa _Starego Testamentu_, którego oryginał został spisany w znakomitej większości w języku hebrajskim. Czy w związku z tym, że język hebrajski był oryginalnym dla tekstu natchnionego _Starego Testamentu_, to współczesne tłumaczenia z tego języka są lepsze, wierniejsze lub bliższe w swym zrozumieniu przekazu czasom biblijnym niż ich starożytny przekład na język grecki, który został dokonany w okresie od III do I w. przed Chrystusem? Odpowiedź na to pytanie wcale nie jest prosta ani jednoznaczna. Badając to zagadnienie, należałoby przeanalizować dwie ważne kwestie.

Po pierwsze _Septuaginta_ (tak nazywany jest przekład _Starego Testamentu_ na język grecki) zawiera zarówno tłumaczenia _Biblii Hebrajskiej_ uznawanej przez Żydów za świętą, jak i zbiór ksiąg spisanych po grecku (lub przełożonych na grecki z zaginionych oryginałów hebrajskich), które katolicy i prawosławni uznają za święte. W przypadku ksiąg uznawanych przez Żydów za święte musimy wiedzieć, że _Septuaginta_ stanowi przekład bardzo starożytnej ich wersji, tzn. sprzed powstania tzw. tekstu masoreckiego. Musimy też pamiętać, że wszystkie współczesne przekłady _Starego Testamentu_ z języka hebrajskiego są dokonywane z tekstu masoreckiego, który jest późniejszy w stosunku do _Septuaginty_ o ok. 1000 lat. Ten fakt otwiera zupełnie nowe horyzonty dla badań i egzegezy pism starotestamentalnych, szczególnie po odkryciach w Qumran.

Drugą kwestią, być może ważniejszą dla ludzi wierzących, jest znaczenie, jakie _Septuaginta_ miała dla pierwszego Kościoła, który zaczął formować się po zesłaniu Ducha Świętego, tzn. wówczas gdy Dobra Nowina o zbawieniu w Chrystusie zaczęła się rozchodzić na cały świat. Kiedy nawracający się poganie (Grecy, Rzymianie, mieszkańcy Azji Mniejszej) chcieli zapoznać się z historią zbawienia, sięgali właśnie do greckiej _Septuaginty_ (jako że nie znali języka hebrajskiego, który bardzo często nie był zrozumiały nawet dla rodowitych Hebrajczyków*). Ta obecna w pierwotnym Kościele tendencja jest wyraźnie widoczna w spisanych w I w. _Ewangeliach_, w których znakomita większość cytatów ze _Starego Testamentu_ pochodzi w swym brzmieniu właśnie z _Septuaginty_, a nie z tekstów hebrajskich.

Szczególnym argumentem świadczącym o roli, jaką odgrywała _Septuaginta_ w pierwszym Kościele jest fakt, że w obliczu narastającego odrzucenia wierzących w Jezusa Chrystusa przez Żydów, gdy chrześcijanie przyjęli tekst _Septuaginty_ za swoją _Biblię_, wyznawcy judaizmu natychmiast ją odrzucili, chociaż do czasu powstania chrześcijaństwa uważali tę księgę za szanowany i powszechnie akceptowany przekład pism świętych. Kościół prawosławny do dziś uznaje _Septuagintę_ za natchniony tekst _Starego Testamentu_ i w ogóle nie tłumaczy tekstów biblijnych z języka hebrajskiego. Warto więc zapoznać się z księgą, która wywarła tak ogromny wpływ na wiarę i życie rodzącego się chrześcijaństwa i do dziś stanowi jedno z najważniejszych i najwcześniejszych świadectw relacjonujących historię zbawienia.

Oficyna Wydawnicza VOCATIO, wprowadzając w życie przedśmiertną wolę ks. Remigiusza Popowskiego SDB, najlepszego polskiego tłumacza greki starożytnej oraz _koine_, który dzięki swej tytanicznej pracy samodzielnie dokonał przekładu na język polski zarówno _Septuaginty_, jak i _Nowego Testamentu_, zdecydowała się na przygotowanie specjalnej edycji Pisma św. opatrzonej tytułem: _Biblia pierwszego Kościoła_ (BPK). Dla wygody czytelnika w publikacji tej została zachowana kolejność, struktura ksiąg i rozdziałów według klasycznego układu _Biblii_, jakim powszechnie posługują się chrześcijanie (w _Septuagincie_ była ona nieco inna), jak również zastosowano powszechnie przyjęte w Polsce brzmienie imion i nazw własnych znanych z wielu opracowań słownikowych i leksykograficznych publikowanych przez VOCATIO w ramach „Prymasowskiej Serii Biblijnej”, a także m.in. z _Biblii Tysiąclecia_. W publikacji zrezygnowano ze wstępów do poszczególnych ksiąg z uwagi na fakt, że ks. prof. Popowski prosił, aby jemu osobiście pozostawić ten przywilej. Niestety, śmierć nie pozwoliła Profesorowi na realizację tego zadania.

Mamy nadzieję, że _Biblia pierwszego Kościoła_ będzie dla każdego z czytelników głęboką inspiracją do osobistego zanurzenia się w przekaz Bożego Słowa, które – niezależnie od języka, w jakim go odczytujemy – ma bez wątpienia siłę i moc przemieniania ludzkiego myślenia i życia. I pamiętajmy, że Jezus powiedział:

_Przeszukujecie Pisma, bo uważacie, że macie w nich życie wieczne,_

a one właśnie dają świadectwo o mnie.

(J 5,39 BPK)

Nie pozwólmy więc na to, aby cokolwiek powstrzymało nas przed zobaczeniem i zrozumieniem tego, co jest zasadniczym sensem i głównym przekazem całej _Biblii_, a mianowicie: że życie wieczne (a w zasadzie odwieczne i nieskończone Życie – ta wspaniała wiekuista rzeczywistość Boga) zostało udostępnione ludziom w sposób pełny tylko w Osobie Jezusa Chrystusa. Boże odwieczne Życie jest złożone wyłącznie w Nim i z Nim związane w sposób absolutnie nierozerwalny, dlatego tylko ten,

kto wierzy w Syna, ma życie wieczne;

a kto Synowi nie wierzy, nie ujrzy życia, lecz gniew Boga wisi nad nim.

(J 3,36 BPK)

_Piotr Wacławik_

WydawcaPRZEDMOWA REDAKTORA NAUKOWEGO „PRYMASOWSKIEJ SERII BIBLIJNEJ”

„Prymasowska Seria Biblijna” powiększa się o kolejny ważny tom. Składa się on z połączenia przekładu _Septuaginty_, czyli _Biblii Greckiej Starego Testamentu_, oraz przekładu _Nowego Testamentu_ na język polski. Tego monumentalnego dzieła dokonał ks. prof. Remigiusz Popowski SDB i stanowi ono jego _opus vitae_. Przekład _Starego Testamentu_ ukazał się w 2013 r. jako 37. tom „Prymasowskiej Serii Biblijnej” i obejmował również apokryfy, które w tym wydaniu zostały pominięte. Wznowiony w 2014 r. i zaopatrzony w onomastykon, jako 41. tom tejże serii, spotkał się z ogromnym zainteresowaniem, jest to bowiem pierwsze tłumaczenie całej _Septuaginty_ na język polski. Przekład _Nowego Testamentu_ ukazał się znacznie wcześniej, w Wielkim Jubileuszu Roku 2000 jako 15. tom „Prymasowskiej Serii Biblijnej”. Połączenie obydwu części _Biblii_, czyli _Starego_ i _Nowego Testamentu_, jest nie tylko w pełni uzasadnione, lecz i bardzo potrzebne. Z jednej strony pozwala zapoznać się z całością translatorskiego dorobku ks. prof. R. Popowskiego SDB dotyczącego _Biblii_, a z drugiej ułatwia porównanie polskiego tłumaczenia jej wersji greckiej z tłumaczeniami na język polski dokonanymi z języków oryginalnych, czyli hebrajskiego, aramejskiego i greckiego.

Jednak najważniejsza okoliczność uzasadniająca opracowanie i wydanie tego tomu została podana w jego tytule: _Biblia pierwszego Kościoła_. Właśnie _Septuaginta_, a nie _Biblia Hebrajska_, oraz jej kanon ksiąg świętych, znacznie bardziej pojemny niż zredukowany przez rabinów w konfrontacji z chrześcijaństwem kanon _Biblii Hebrajskiej_, stanowiła _Biblię_ autorów _Nowego Testamentu_ oraz Kościoła apostolskiego i pisarzy wczesnochrześcijańskich. Dominacja _Septuaginty_ w „pierwszym Kościele” była niewątpliwa i powszechna. W Kościele Zachodnim trwała do czasu, gdy św. Hieronim dokonał przekładu _Biblii_ na język łaciński, który przyjął się jako Wulgata, natomiast w Kościele Wschodnim trwa do dzisiaj. _Septuaginta_ stworzyła grunt, na którym rodziła się i dynamicznie rozwijała ewangelizacja starożytnego świata, zintensyfikowana przez św. Pawła i wielu innych głosicieli Ewangelii. Ponieważ księgi święte biblijnego Izraela istniały w języku greckim, czytane i rozważane na przełomie ery przedchrześcijańskiej i chrześcijańskiej w żydowskich synagogach, zatem orędzie Jezusa Chrystusa i Ewangelia zostały zapisane właśnie w języku greckim. Autorzy czterech _Ewangelii_ kanonicznych i pozostałych pism _Nowego Testamentu_ chętnie i często odwoływali się do _Septuaginty_, cytując ją wprost i nawiązując do niej na wiele rozmaitych sposobów.

_Septuaginta_ nie jest jedynie przekładem hebrajskich ksiąg świętych, obejmuje bowiem księgi napisane lub zachowane w języku greckim. Co więcej, odzwierciedla postęp teologiczny, którego znaczenie polega na tym, że został usankcjonowany w _Nowym Testamencie_. Z tego względu _Septuaginta_ była od początku traktowana w chrześcijaństwie jako _praeparatio evangelica_, czyli „przygotowanie do Ewangelii”. Ten fakt spowodował odrzucenie jej przez judaizm rabiniczny, co tym bardziej nasuwa pytanie o jej genezę, treść i oddziaływanie. Specjalistyczne studia nad _Biblią_ polegają między innymi na wnikliwym porównywaniu tekstu hebrajskiego i aramejskiego z jego wersją grecką, rozpoznawaniu i analizowaniu zauważonych różnic oraz określaniu kierunków interpretacyjnych i aspektów teologicznych, które znalazły wyraz w _Biblii Greckiej_. Ten tom umożliwia swoiście równoległą refleksję, której sedno stanowi analogiczne porównywanie tekstów _Biblii Hebrajskiej_ i _Biblii Greckiej_ przetłumaczonych na język polski, z dodaniem polskiego tłumaczenia _Nowego Testamentu_.

Poprzednie tomy „Prymasowskiej Serii Biblijnej” opracowane przez ks. prof. R. Popowskiego SDB przyczyniły się wydatnie do ponownego dowartościowania _Septuaginty_, jej miejsca w Kościele oraz w wierze i teologii chrześcijańskiej, tym bardziej że obejmowały również _Onomastykon Septuaginty_ (PSB 38, 41) Należy wyrazić nadzieję, że ten tom zaowocuje dalszymi badaniami nie tylko nad _Septuagintą_, lecz również nad początkami Kościoła oraz najwcześniejszymi uwarunkowaniami i okolicznościami głoszenia Ewangelii.

Ks. prof. Waldemar Chrostowski

Dyrektor Instytutu Nauk Biblijnych

Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie

Warszawa, 29 czerwca 2016 rokuWYKAZ SKRÓTÓW

SKRÓTY KSIĄG BIBLIJNYCH

Stary Testament

+--------------------------------------+--------------------------------------+
| Rdz | Księga Rodzaju |
+--------------------------------------+--------------------------------------+
| Wj | Księga Wyjścia |
+--------------------------------------+--------------------------------------+
| Kpł | Księga Kapłańska |
+--------------------------------------+--------------------------------------+
| Lb | Księga Liczb |
+--------------------------------------+--------------------------------------+
| Pwt | Księga Powtórzonego Prawa |
+--------------------------------------+--------------------------------------+
| Joz | Księga Jozuego |
+--------------------------------------+--------------------------------------+
| Sdz | Księga Sędziów |
+--------------------------------------+--------------------------------------+
| Rt | Księga Rut |
+--------------------------------------+--------------------------------------+
| 1–2 Sm | Pierwsza i Druga Księga Samuela |
+--------------------------------------+--------------------------------------+
| 1–2 Krl | Pierwsza i Druga Księga Królewska |
+--------------------------------------+--------------------------------------+
| 1–2 Krn | Pierwsza i druga Księga Kronik |
+--------------------------------------+--------------------------------------+
| Ezd | Księga Ezdrasza |
+--------------------------------------+--------------------------------------+
| Ne | Księga Nehemiasza |
+--------------------------------------+--------------------------------------+
| Tb | Księga Tobiasza |
+--------------------------------------+--------------------------------------+
| Jdt | Księga Judyty |
+--------------------------------------+--------------------------------------+
| Est | Księga Estery |
+--------------------------------------+--------------------------------------+
| 1–2 Mch | Pierwsza i Druga Księga Machabejska |
+--------------------------------------+--------------------------------------+
| Hi | Księga Hioba |
+--------------------------------------+--------------------------------------+
| Ps | Księga Psalmów |
+--------------------------------------+--------------------------------------+
| Prz | Księga Przysłów |
+--------------------------------------+--------------------------------------+
| Koh | Księga Koheleta |
+--------------------------------------+--------------------------------------+
| Pnp | Pieśń nad Pieśniami |
+--------------------------------------+--------------------------------------+
| Mdr | Księga Mądrości |
+--------------------------------------+--------------------------------------+
| Syr | Księga Syracha |
+--------------------------------------+--------------------------------------+
| Iz | Księga Izajasza |
+--------------------------------------+--------------------------------------+
| Jr | Księga Jeremiasza |
+--------------------------------------+--------------------------------------+
| Lm | Lamentacje |
+--------------------------------------+--------------------------------------+
| Ba | Księga Barucha |
+--------------------------------------+--------------------------------------+
| Ez | Księga Ezechiela |
+--------------------------------------+--------------------------------------+
| Dn | Księga Daniela |
+--------------------------------------+--------------------------------------+
| Oz | Księga Ozeasza |
+--------------------------------------+--------------------------------------+
| Jl | Księga Joela |
+--------------------------------------+--------------------------------------+
| Am | Księga Amosa |
+--------------------------------------+--------------------------------------+
| Ab | Księga Abdiasza |
+--------------------------------------+--------------------------------------+
| Jon | Księga Jonasza |
+--------------------------------------+--------------------------------------+
| Mi | Księga Micheasza |
+--------------------------------------+--------------------------------------+
| Na | Księga Nahuma |
+--------------------------------------+--------------------------------------+
| Ha | Księga Habakuka |
+--------------------------------------+--------------------------------------+
| So | Księga Sofoniasza |
+--------------------------------------+--------------------------------------+
| Ag | Księga Aggeusza |
+--------------------------------------+--------------------------------------+
| Za | Księga Zachariasza |
+--------------------------------------+--------------------------------------+
| Ml | Księga Malachiasza |
+--------------------------------------+--------------------------------------+

Nowy Testament

+--------------------------------------+--------------------------------------+
| Mt | Ewangelia według św. Mateusza |
+--------------------------------------+--------------------------------------+
| Mk | Ewangelia według św. Marka |
+--------------------------------------+--------------------------------------+
| Łk | Ewangelia według św. Łukasza |
+--------------------------------------+--------------------------------------+
| J | Ewangelia według św. Jana |
+--------------------------------------+--------------------------------------+
| Dz | Dzieje Apostolskie |
+--------------------------------------+--------------------------------------+
| Rz | List do Rzymian |
+--------------------------------------+--------------------------------------+
| 1–2 Kor | Pierwszy i Drugi List do Koryntian |
+--------------------------------------+--------------------------------------+
| Ga | List do Galatów |
+--------------------------------------+--------------------------------------+
| Ef | List do Efezjan |
+--------------------------------------+--------------------------------------+
| Flp | List do Filipian |
+--------------------------------------+--------------------------------------+
| Kol | List do Kolosan |
+--------------------------------------+--------------------------------------+
| 1–2 Tes | Pierwszy i Drugi List do |
| | Tesaloniczan |
+--------------------------------------+--------------------------------------+
| 1–2 Tm | Pierwszy i Drugi List do Tymoteusza |
+--------------------------------------+--------------------------------------+
| Tt | List do Tytusa |
+--------------------------------------+--------------------------------------+
| Flm | List do Filemona |
+--------------------------------------+--------------------------------------+
| Hbr | List do Hebrajczyków |
+--------------------------------------+--------------------------------------+
| Jk | List św. Jakuba |
+--------------------------------------+--------------------------------------+
| 1–2 P | Pierwszy i Drugi List św. Piotra |
+--------------------------------------+--------------------------------------+
| 1–2–3 J | Pierwszy, Drugi i Trzeci List św. |
| | Jana |
+--------------------------------------+--------------------------------------+
| Jud | List św. Judy |
+--------------------------------------+--------------------------------------+
| Ap | Apokalipsa św. Jana |
+--------------------------------------+--------------------------------------+

POZOSTAŁE SKRÓTY

+--------------------------------------+--------------------------------------+
| aram. | aramejski |
+--------------------------------------+--------------------------------------+
| gr. | grecki |
+--------------------------------------+--------------------------------------+
| hebr. | hebrajski |
+--------------------------------------+--------------------------------------+
| in. | inaczej |
+--------------------------------------+--------------------------------------+
| km | kilometr |
+--------------------------------------+--------------------------------------+
| LXX | Septuaginta |
+--------------------------------------+--------------------------------------+
| łac. | łaciński |
+--------------------------------------+--------------------------------------+
| m | metr |
+--------------------------------------+--------------------------------------+
| mn. | liczba mnoga |
+--------------------------------------+--------------------------------------+
| np. | na przykład |
+--------------------------------------+--------------------------------------+
| NT | Nowy Testament |
+--------------------------------------+--------------------------------------+
| ok. | około |
+--------------------------------------+--------------------------------------+
| par. | paralelny fragment |
+--------------------------------------+--------------------------------------+
| passim | w różnych miejscach |
+--------------------------------------+--------------------------------------+
| poj. | liczba pojedyncza |
+--------------------------------------+--------------------------------------+
| por. | porównaj |
+--------------------------------------+--------------------------------------+
| r. | rok |
+--------------------------------------+--------------------------------------+
| red. | redaktor |
+--------------------------------------+--------------------------------------+
| repr. | reprint |
+--------------------------------------+--------------------------------------+
| rozdz. | rozdział(y) |
+--------------------------------------+--------------------------------------+
| s. lub ss. | strona lub strony |
+--------------------------------------+--------------------------------------+
| ST | Stary Testament |
+--------------------------------------+--------------------------------------+
| t. | tom |
+--------------------------------------+--------------------------------------+
| tj. | to jest |
+--------------------------------------+--------------------------------------+
| w. | wiek |
+--------------------------------------+--------------------------------------+
| w. lub. ww. | werset lub wersety |
+--------------------------------------+--------------------------------------+
| wg | według |
+--------------------------------------+--------------------------------------+
| wyd. | wydanie, wydawca |
+--------------------------------------+--------------------------------------+
| zob. | zobacz |
+--------------------------------------+--------------------------------------+
| zwł. | zwłaszcza |
+--------------------------------------+--------------------------------------+Rozdział 1

1¹ Najpierw Bóg stworzył niebo i ziemię*. ² Ziemia jednak była niewidoczna i niewyposażona*. Ciemność zalegała nad otchłanią, a tchnienie Boga niosło się nad wodami.

³ Bóg zatem rzekł*: „Niech się stanie światło”, i światło nastało. ⁴ I widział Bóg, że ono jest dobre i piękne*. Wtedy oddzielił Bóg światło od ciemności. ⁵ Światło nazwał Bóg dniem, a ciemność nazwał nocą. Minął wieczór i minął poranek* – dzień pierwszy*.

⁶ I rzekł Bóg: „Niech powstanie sklepienie między wodami, by oddzielało jedne wody od drugich”*. I tak się stało. ⁷ Stworzył Bóg sklepienie i oddzielił wody, które były pod sklepieniem, od wód znajdujących się nad sklepieniem. ⁸ To sklepienie Bóg nazwał niebem. I widział Bóg, że ono jest dobre i piękne.

Minął wieczór i minął poranek – dzień drugi.

⁹ I rzekł Bóg: „Niech wody znajdujące się pod niebem zbiorą się w jednym skupisku i niech się pokaże suchy ląd”. I tak się stało. Wody znajdujące się pod niebem zebrały się w swoich skupiskach i pokazał się suchy ląd. ¹⁰ Ten suchy ląd Bóg nazwał ziemią, a zbiorowiska wód nazwał morzami. I widział Bóg, że są dobre i piękne. ¹¹ I rzekł Bóg: „Niech ziemia wypuści pędy ziół, aby wydawały nasiona według swoich rodzajów i wzajemnych podobieństw, a także drzewa owocowe, by rodziły owoce, których nasiona odpowiadałyby ich rodzajowi na ziemi”. I tak się stało. ¹² Wyprowadziła ziemia pędy ziół, żeby płodziły nasiona według ich rodzaju i podobieństw oraz drzewa owocowe, by rodziły owoce, których nasiona będą odpowiadały ich rodzajowi na ziemi. I widział Bóg, że są dobre i piękne.

¹³ Minął wieczór i minął poranek – dzień trzeci.

¹⁴ I rzekł Bóg: „Niech się staną latarnie na sklepieniu nieba dla oświetlania ziemi i aby oddzielały dzień od nocy. Niech będą znakami wskazującymi pory czasu, dni i lata. ¹⁵ Niech będą światłami na sklepieniu nieba, ukazującymi się nad ziemią”. I tak się stało. ¹⁶ I stworzył Bóg dwie latarnie duże: latarnię silniejszą, aby rządziła dniem, i latarnię słabszą, aby rządziła nocą, a także gwiazdy. ¹⁷ Umieścił je Bóg na sklepieniu nieba, by były widoczne nad ziemią, ¹⁸ aby rządziły dniem i nocą i aby oddzielały światło od ciemności. I widział Bóg, że są dobre i piękne.

¹⁹ Minął wieczór i minął poranek – dzień czwarty.

²⁰ I rzekł Bóg: „Niech wody wyprowadzą płazy mające życie i ptactwo fruwające nad ziemią, poniżej sklepienia nieba”. I tak się stało. ²¹ I stworzył Bóg wielkie potwory morskie i każdą istotę ożywioną należącą do płazów. Wyprowadziły je wody według ich gatunków. Bóg stworzył także wszelkie upierzone ptactwo według gatunków. I widział Bóg, że są dobre i piękne. ²² Bóg im pobłogosławił, mówiąc: „Rośnijcie i mnóżcie się; wypełniajcie wody w morzach. A ptactwo niech się mnoży na ziemi”.

²³ Minął wieczór i minął poranek – dzień piąty.

²⁴ I rzekł Bóg: „Niech ziemia wyprowadzi każdą istotę ożywioną według gatunków: czworonogi, płazy i dziką zwierzynę według gatunku”. I tak się stało. ²⁵ I stworzył Bóg według gatunków dzikie zwierzęta, bydło domowe według gatunków i wszystkie żyjące na ziemi płazy według ich gatunków. I widział Bóg, że są dobre i piękne.

²⁶ I rzekł Bóg: „Stwórzmy* człowieka na nasz wzór i podobieństwo. Niech kieruje rybami morskimi, ptactwem z przestworzy, bydlętami, całą ziemią, wszystkimi płazami czołgającymi się po ziemi”.

²⁷ I Bóg stworzył człowieka. Na wzór Boga go stworzył, stworzył ich jako mężczyznę i kobietę.

²⁸ Bóg im pobłogosławił, mówiąc: „Rośnijcie i mnóżcie się; napełniajcie ziemię i sprawujcie opiekę nad nią*. Kierujcie rybami morskimi, ptactwem z przestworzy, wszystkimi bydlętami, całą ziemią i wszystkimi płazami czołgającymi się po ziemi”. ²⁹ I Bóg powiedział: „Oto każdą siewną trawę wydającą ziarno, która jest na całej ziemi, a także każde drzewo, które ma na sobie owoc z ziarnem do rozsiewania – będą one dla was pokarmem – daję wam, ³⁰ jak również wszystkim na ziemi dzikim zwierzętom, wszystkim ptakom z przestworzy i każdemu płazowi czołgającemu się po ziemi, i mającemu w sobie tchnienie życia – każdą zieloną trawę na pokarm”. I tak się stało. ³¹ I spojrzał Bóg na wszystko, co stworzył, i uznał, że jest bardzo dobre i piękne.

Minął wieczór i minął poranek – dzień szósty.Rozdział 2

2 ¹ Tak zatem dokonane zostało stworzenie nieba i ziemi, a także cały ich wystrój. ² W szóstym dniu Bóg doprowadził do pełni swoje dzieła, które stworzył. W siódmym natomiast dniu Bóg odpoczął od wszystkich swoich dzieł, których dokonał. ³ I pobłogosławił Bóg ten siódmy dzień. Świętym go ustanowił, dlatego że w nim odpoczął od wszystkich swoich dzieł, których Bóg się podjął*.

⁴ Jest to księga narodzin nieba i ziemi*. Stały się one w tym właśnie dniu, kiedy „Bóg stworzył niebo i ziemię”*, ⁵ zanim powstało na ziemi jakiekolwiek ziele polne i zanim wzeszła na polach jakakolwiek trawa. Jeszcze bowiem Bóg nie zsyłał deszczu na ziemię i nie było jeszcze człowieka, żeby ziemię uprawiał. ⁶ Było jedno tylko źródło, które wytryskiwało z ziemi i poiło całą jej powierzchnię. ⁷ Bóg ukształtował człowieka z mułu ziemi i tchnął w jego oblicze tchnienie życia*. W ten sposób powstał człowiek jako istota żyjąca.

⁸ Pan, Bóg*, założył ogród w Edenie na wschodzie* i w nim umieścił człowieka, którego

ukształtował. ⁹ Bóg wyprowadził tam z ziemi wszelkie drzewo miłe do oglądania i smaczne do spożycia, a w środku tego ogrodu także drzewo życia i drzewo możliwości poznania dobra i zła. ¹⁰ Z Edenu wypływała rzeka nawadniająca ten ogród. Potem rozdzielała się ona na cztery odnogi. ¹¹ Nazwa jednej Piszon; opływała ona całą krainę Chawila, gdzie jest złoto. ¹² Złoto tej krainy jest piękne. Jest tam także czerwony szlachetny kamień, a również zielonkawy. ¹³ Druga rzeka miała nazwę Gichon. Opływała ona cały kraj Kusz. ¹⁴ Trzecią rzeką był Chiddekel. Przepływał on obok Aszszuru. Czwartą rzeką był Perat*.

¹⁵ Pan, Bóg, wziął człowieka, którego ukształtował, i umieścił go w owym ogrodzie, aby go uprawiał i doglądał*. ¹⁶ Pan, Bóg, dał nakaz Adamowi*, tak mówiąc: „Z każdego znajdującego się w ogrodzie drzewa możesz brać sobie owoce do jedzenia, ¹⁷ natomiast z drzewa, które służy poznaniu dobra i zła, nie jedzcie. W tym bowiem dniu, w którym spożylibyście z niego, umrzecie”.

¹⁸ Pan, Bóg, powiedział: „Nie jest dobrze, żeby człowiek był sam. Stwórzmy mu zatem pomocnika, by był przy nim”. ¹⁹ Bóg ukształtował też z ziemi wszystkie dzikie zwierzęta i wszystkie ptaki w przestworzach. Przyprowadził je potem do Adama, aby zobaczyć, jak on je nazwie. I każde z nich Adam nazwał istotą żyjącą. To stało się ich imieniem. ²⁰ Adam nadał nazwy wszystkim bydlętom, wszystkim ptakom z przestworzy i wszystkim dzikim zwierzętom. Nie znalazł się jednak wśród nich dla Adama pomocnik podobny do niego.

²¹ Bóg zesłał na Adama pewne obezwładnienie*, tak że zapadł w głęboki sen. Wtedy wyjął jedno z jego żeber i miejsce po nim wypełnił ciałem. ²² Pan, Bóg, obudował to żebro, które wyjął z Adama, tak że powstała kobieta, i przyprowadził ją do Adama*. ²³ Wtedy Adam powiedział: „Ta dopiero jest kością z moich kości i ciałem z mojego ciała. Ona będzie się nazywać kobietą, bo wzięta została ze swego męża*”.

²⁴ Z tego powodu mężczyzna opuści swojego ojca i swoją matkę i złączy się ze swoją kobietą*. I będą oboje jednym ciałem.

²⁵ A choć oboje: Adam i jego kobieta, byli wtedy nadzy, nie odczuwali wstydu.Rozdział 3

3 ¹ Najbardziej przebiegły z wszystkich dzikich zwierząt, które stworzył Bóg, był wąż*. Wąż odezwał się do kobiety: „Dlaczego Bóg powiedział: Nie z każdego drzewa rosnącego w ogrodzie jedzcie?” ² Kobieta odpowiedziała wężowi: „Możemy jeść owoce z każdego drzewa rosnącego w ogrodzie, ³ tylko co do owocu z tego drzewa, które jest w środku ogrodu, Bóg powiedział: Nie jedzcie z niego i nawet go nie dotykajcie, abyście nie umarli”. ⁴ Wąż rzekł na to: „Żadną tam śmiercią nie możecie umrzeć. ⁵ Bóg bowiem dobrze wie, że tego dnia, którego z niego zjecie, otworzą się wasze oczy i będziecie bogami, którzy rozpoznają dobro i zło”.

⁶ I kobieta zobaczyła, że to drzewo ma owoce rzeczywiście dobre do spożycia, że miło jest oczom na nie popatrzeć i że dojrzały do tego, by ich skosztować. Wzięła więc z niego owoc i zjadła. Dała go też po sobie swojemu mężowi. Zjedli oboje. ⁷ Wtedy obojgu otwarły się oczy i uświadomili sobie, że są nadzy. Pospinali zatem liście figowe i zrobili sobie przepaski.

⁸ Kiedy usłyszeli głos Pana, Boga, przechadzającego się późnym popołudniem* po ogrodzie, schowali się oboje: Adam i jego kobieta, przed obliczem Pana, Boga, wśród drzew ogrodu. ⁹ Pan, Bóg, zawołał na Adama, pytając: „Adamie, gdzie jesteś?” ¹⁰ Odpowiedział Mu: „Usłyszałem Twój głos, gdy przechadzałeś się po ogrodzie, i przestraszyłem się, bo jestem nagi. Dlatego ukryłem się”. ¹¹ Zapytał go: „Kto cię uświadomił, że jesteś nagi? Czy ty może zjadłeś z drzewa, co do którego dałem ci nakaz, abyś tylko z niego nie jadł?” ¹² Adam odpowiedział: „To ta kobieta, którą postawiłeś przy mnie, dała mi z tego drzewa. No i zjadłem”. ¹³ Pan, Bóg, zapytał kobiety: „Dlaczego to zrobiłaś?” Kobieta odpowiedziała: „To wąż mnie omamił. I zjadłam”. ¹⁴ Wtedy Pan, Bóg, powiedział do węża: „Ponieważ to zrobiłeś, ze wszystkich bydląt i ze wszystkich dzikich zwierząt ty będziesz przeklęty. Na swych piersiach i brzuchu będziesz się czołgał i ziemię jadł będziesz przez wszystkie dni swojego życia. ¹⁵ Wprowadzam nieprzyjaźń między tobą i niewiastą, między twoim potomstwem i potomstwem jej*. Ono czyhać* będzie na twoją głowę, a ty czyhać będziesz na jego piętę”.

¹⁶ A kobiecie powiedział: „Rozmnożę twoje cierpienia i jęki. W bólach będziesz rodzić dzieci. Przy mężu będziesz szukać schronienia, a on będzie miał nad tobą pieczę*”.

¹⁷ Adamowi natomiast rzekł: „Ponieważ posłuchałeś słów swojej żony i zjadłeś z tego drzewa, co do którego dałem ci nakaz, abyś tylko z niego nie jadł, ziemia okaże się przeklęta dla twoich prac. W udręczeniu będziesz jadł z niej przez wszystkie dni swojego życia. ¹⁸ Będzie ci rodzić ciernie i kolczaste chwasty, a przecież z pól będziesz musiał spożywać strawę. ¹⁹ W pocie czoła swego będziesz jadł swój chleb, dopóki nie wrócisz do ziemi, z której zostałeś wzięty*. Ziemią bowiem jesteś i do ziemi odejdziesz”.

²⁰ Adam nadał swej żonie imię Życie*, bo ona stała się matką wszystkich żyjących.

²¹ Pan, Bóg, sporządził Adamowi i jego żonie chitony* ze skór i tak ich przyodział. ²² Bóg powiedział: „Oto Adam stał się jak jeden z nas, tak że rozpoznaje, co dobre i co złe. Oby teraz nie wyciągnął swej ręki i nie wziął owocu z drzewa życia, i oby nie spożył go, bo żyłby na wieki”. ²³ I odesłał go Pan, Bóg, z tego ogrodu rozkoszy, żeby uprawiał ziemię, z której został wzięty. ²⁴ Wyrzucił Adama i osiedlił go poza tym ogrodem rozkoszy. Postawił tam cheruby* i płonący miecz, odwrócony tak, by strzegł dojścia do drzewa życia.Rozdział 4

4 ¹ Adam poznał cieleśnie Ewę, swoją żonę*. Ona poczęła i urodziła Kaina. Powiedziała: „Otrzymałam człowieka za sprawą Boga”. ² A potem urodziła jeszcze jego brata, Abla.

Abel został pasterzem owiec, a Kain uprawiał ziemię. ³ Po jakimś czasie Kain złożył z plonów ziemi ofiarę Panu. ⁴ Również Abel złożył ofiarę ze swoich pierworodnych owieczek i z ich tłuszczu. Bóg spojrzał na Abla i na jego dary, ⁵ a na Kaina i na jego ofiary nie zwrócił uwagi. Bardzo tym zasmucił Kaina, tak że chodził z zachmurzoną twarzą. ⁶ Pan, Bóg, zapytał Kaina: „Dlaczego posmutniałeś i dlaczego chodzisz z zachmurzoną twarzą? ⁷ O nie! Czy jeśli właściwie złożyłeś ofiarę, ale niewłaściwie ją rozdzieliłeś, nie popełniłeś grzechu? Zachowaj jednak spokój. Przecież od ciebie zależy odwrócenie się od niego. Ty masz nad nim panować!*”.

⁸ Kain odezwał się do Abla, swego brata: „Chodź, przejdźmy się po polu”. Kiedy obaj byli na polu, rzucił się Kain na Abla, swojego brata i zabił go. ⁹ Bóg zapytał Kaina: „Gdzie jest Abel, twój brat?” On odpowiedział: „Nie wiem. Czy ja jestem stróżem mojego brata?” ¹⁰ Na to Bóg rzekł: „Dlaczego to zrobiłeś? Wołanie krwi twojego brata wznosi się do mnie z ziemi!* ¹¹ Będziesz za to wyklęty na tej ziemi, która rozwarła swą paszczę, aby przyjąć krew twojego brata z twej ręki. ¹² Gdy będziesz uprawiał tę ziemię, nie dołoży ona swych sił, aby cię obdarować. Będziesz na tej ziemi jęczał i drżał”. ¹³ Kain odezwał się do Pana: „Zbyt wielka jest moja wina, abym mógł dostąpić odpuszczenia. ¹⁴ Skoro wyrzucasz mnie dzisiaj z obszarów tej ziemi i skoro będę musiał ukrywać się przed Twoim obliczem, będę na ziemi jęczał i dygotał, i ktokolwiek mnie spotka, zabije mnie”. ¹⁵ Pan, Bóg, odpowiedział mu: „Nie będzie tak. Ktokolwiek zabiłby Kaina, siedmiokrotną karę poniesie”. I Pan, Bóg, umieścił znak na Kainie, aby ktokolwiek go spotka, nie zabił go.

¹⁶ I odszedł Kain sprzed oblicza Boga. Zamieszkał w krainie Nod, poza Edenem.

¹⁷ Kain poznał cieleśnie swą żonę, tak że ona poczęła i urodziła Henocha. Gdy potem zbudował miasto, nadał mu imię swojego syna: Henoch.

¹⁸ Henochowi urodził się Irad, Irad zrodził Mechujaela, Mechujael zrodził Metuszaela, a Metuszael zrodził Lameka.

¹⁹ Lamek wziął sobie dwie żony: jednej było na imię Ada, imię drugiej – Silla. ²⁰ Ada urodziła Jabala. Został on ojcem mieszkających w namiotach hodowców bydła rogatego. ²¹ Jego brat miał na imię Jubal. Wymyślił on harfę i kitharę. ²² Silla urodziła Tubal-Kaina. Był on kowalem obrabiającym brąz i srebro. Siostrą Tubal-Kaina była Naama.

²³ Lamek powiedział swoim żonom:

„Ado i Sillo, posłuchajcie mej wypowiedzi;

żony Lameka, dopuśćcie me słowa do swych uszu:

Zabiłbym męża za zadanie mi rany

i młodzieńca za zrobiony mi siniec.

²⁴ Bo skoro za Kaina wyznaczona jest siedmiokrotna kara,

to za Lameka siedemdziesięciosiedmiokrotna*”.

²⁵ Adam poznał cieleśnie Ewę, swoją żonę. Ona poczęła i urodziła syna. Nadała mu imię Set. Wtedy powiedziała: „Wzbudził mi Bóg innego potomka zamiast Abla, którego zabił Kain”. ²⁶ Setowi urodził się syn. Nazwał go imieniem Enosz.

Zaczął on przyzywać imienia Pana, Boga.Rozdział 5

5 ¹ Jest to księga narodzin ludzi*. Kiedy Bóg w owym dniu stworzył Adama, stworzył go na wzór Boga. ² Stworzył ich jako mężczyznę i jako kobietę. I pobłogosławił ich. W tym dniu, kiedy ich stworzył, nadał im imię Adam*.

³ Adam żył już dwieście trzydzieści lat*, kiedy zrodził syna na swoje podobieństwo i wzór. Nadał mu imię Set. ⁴ Po zrodzeniu Seta liczba dni Adama doszła do siedmiuset lat*. I zrodził jeszcze synów i córki. ⁵ Pełna liczba dni, które Adam przeżył, doszła do dziewięciuset trzydziestu lat. Wtedy umarł.

⁶ Set dożył już dwustu pięciu lat, gdy zrodził Enosza. ⁷ Po zrodzeniu Enosza Set żył siedemset siedem lat. I zrodził jeszcze synów i córki. ⁸ Pełna liczba dni Seta doszła do dziewięciuset dwunastu lat. Wtedy umarł.

⁹ Enosz dożył już stu dziewięćdziesięciu lat, gdy zrodził Kenana. ¹⁰ Po zrodzeniu Kenana Enosz żył siedemset piętnaście lat. I zrodził jeszcze synów i córki. ¹¹ Pełna liczba dni Enosza doszła do dziewięciuset pięciu lat. Wtedy umarł.

¹² Kenan dożył już stu siedemdziesięciu lat, gdy zrodził Mahalaleela. ¹³ Po zrodzeniu Mahalaleela Kenan żył siedemset czterdzieści lat. I zrodził jeszcze synów i córki.

¹⁴ Pełna liczba dni Kenana doszła do dziewięciuset dziesięciu lat. Wtedy umarł.

¹⁵ Mahalaleel dożył już stu sześćdziesięciu pięciu lat, gdy zrodził Jereda. ¹⁶ Po zrodzeniu Jereda Mahalaleel żył siedemset trzydzieści lat. I zrodził jeszcze synów i córki. ¹⁷ Pełna liczba dni Mahalaleela doszła do ośmiuset dziewięćdziesięciu pięciu lat. Wtedy umarł.

¹⁸ Jered dożył już stu sześćdziesięciu dwóch lat, gdy zrodził Henocha. ¹⁹ Po zrodzeniu Henocha Jered żył osiemset lat. I zrodził jeszcze synów i córki. ²⁰ Pełna liczba dni Jereda doszła do dziewięciuset sześćdziesięciu dwóch lat. Wtedy umarł.

²¹ Henoch dożył już stu sześćdziesięciu pięciu lat, gdy zrodził Metuszelacha. ²² A kiedy Henoch zrodził Metuszelacha, Bóg okazywał mu swoje w nim upodobanie jeszcze przez dwieście lat. I zrodził jeszcze synów i córki. ²³ Pełna liczba dni Henocha doszła do trzystu sześćdziesięciu pięciu lat. ²⁴ Bóg upodobał sobie bardzo Henocha. A potem nie można było go nigdzie spotkać, bo przeniósł go Bóg*.

²⁵ Metuszelach dożył już stu sześćdziesięciu siedmiu lat, gdy zrodził Lameka. ²⁶ Po zrodzeniu Lameka Metuszelach żył osiemset dwa lata. I zrodził jeszcze synów i córki. ²⁷ Pełna liczba dni, które przeżył Metuszelach, doszła do dziewięciuset sześćdziesięciu dziewięciu lat. Wtedy umarł.

²⁸ Lamek dożył już stu osiemdziesięciu ośmiu lat, gdy zrodził syna. ²⁹ Nadał mu imię Noe, mówiąc: „On przyniesie nam uwolnienie od naszych udręk, od umęczenia naszych rąk i od tej ziemi, którą Bóg objął swą klątwą”. ³⁰ Po zrodzeniu Noego Lamek żył pięćset sześćdziesiąt pięć lat. I zrodził jeszcze synów i córki. ³¹ Pełna liczba dni Lameka doszła do siedmiuset pięćdziesięciu trzech lat. Wtedy umarł.

³² Noe miał pięćset lat, gdy zrodził trzech synów: Sema, Chama i Jafeta.Rozdział 6

6 ¹ Ludzi zaczęło szybko przybywać na ziemi, a wśród urodzonych u nich były także córki. ² Kiedy synowie Boga zobaczyli, że córki ludzi są piękne, wzięli sobie niektóre za żony, wybierając je z wszystkich innych*.

³ Wtedy rzekł Pan, Bóg: „Nie powinno moje tchnienie pozostawać w tych ludziach przez wieki, bo przecież oni są ciałem. Ich zatem dni będą dochodzić tylko do stu dwudziestu lat”. ⁴ W tamtych czasach żyli na ziemi olbrzymi*, a także później, kiedy to synowie Boga zbliżali się do córek ludzi i rodzili sobie przez nie potomków*. To oni byli pradawnymi olbrzymami, sławnymi ludźmi.

⁵ Kiedy Pan, Bóg, zobaczył, że coraz bardziej się mnożą na ziemi złe postępki ludzi i że każdy codziennie z uporem obmyśla w swoim sercu złe działania, ⁶ poczuł w swym sercu rozgoryczenie z powodu tego, że stworzył na ziemi człowieka. I żałował tego. ⁷ Rzekł zatem Bóg: „Spłuczę* z powierzchni ziemi człowieka, którego stworzyłem: od człowieka po bydlęta i od płazów po ptactwo w przestworzach, bo gniew we mnie zawrzał z tego powodu, że ich stworzyłem”.

⁸ Tylko Noe doświadczał łaskawości ze strony Pana, Boga.

⁹ A to są narodziny z Noego. Noe był w swoim pokoleniu człowiekiem sprawiedliwym i bez skazy. Dlatego Noe cieszył się życzliwością Boga.

¹⁰ Noe zrodził trzech synów: Sema, Chama i Jafeta.

¹¹ Ziemia uległa zepsuciu na przekór Bogu, wypełniła się nieprawością. ¹² Spojrzał Pan, Bóg, na ziemię i zobaczył, że ona już całkowicie poddała się skażeniu, bo każdy na ziemi znieprawił swoją drogę*.

¹³ Bóg rzekł do Noego: „Miara czasu każdego człowieka zbliża się przede mną do kresu. Ziemia bowiem napełniła się z ich powodu nieprawością. A zatem postanowiłem zniszczyć ich i tę ziemię. ¹⁴ Sporządź sobie arkę z belek czterobocznych. Zrób w tej arce przegrody. Wysmaruj ją smołą od środka i na zewnątrz. ¹⁵ A o takich wymiarach zbudujesz tę arkę: długość arki – trzysta łokci, szerokość – pięćdziesiąt łokci, a jej wysokość – trzydzieści łokci*. ¹⁶ Zwieńczysz tę arkę przechylonymi do środka bokami. U góry zwieńczysz ją otworem na łokieć szerokim. Wejście do arki zrobisz z boku. Wykonasz w niej trzy poziomy: parterowy oraz drugiej i trzeciej kondygnacji*. ¹⁷ Oto ja prowadzę już na ziemię wody potopu, ażeby zniszczyć każdą istotę żyjącą pod niebem, w której jest tchnienie życia. Cokolwiek jest na ziemi, umrze. ¹⁸ Chcę ustanowić przymierze moje z tobą*. Wejdziesz do arki ty, a z tobą twoi synowie, twoja żona i żony twoich synów. ¹⁹ Z wszystkich bydląt, z wszystkich płazów, z wszystkich dzikich zwierząt, z wszystkiego, co ma ciało, wprowadzisz do arki po parze, aby je przetrzymać przy sobie; będzie to samiec i samica. ²⁰ Z wszystkich fruwających ptaków według gatunków i z wszystkich bydląt według gatunków, i z wszystkich pełzających po ziemi według ich gatunków: ze wszystkich wejdą do ciebie parami, samiec i samica, aby przeżyć przy tobie. ²¹ Nabądź sobie wszelkiego rodzaju strawę, którą spożywać będziecie; zbierz ją u siebie, abyś miał co jeść ty i one”.

²² I Noe zrobił wszystko, co mu nakazał Pan, Bóg. Tak właśnie zrobił.