Bibljografja pamiętników polskich i Polski dotyczących: druki i rękopisy - ebook

PRZED­MO­WA.

"Nie bę­dzie htstor­ji, póki nie bę­dzie pa­mięt­ni­ków do­mo­wych: w dru­ku zo­sta­ło to wszyst­ko, co urzę­do­we i zim­ne; wszyst­ko, co myśl kra­ju ob­ja­śnia, co jest klu­czem do poj­mo­wa­nia ta­jem­nic pu­blicz­nych, kry­je się w cień li­stów po­uf­nych, przy­ja­ciel­skich uwie­rzeń, no­tat pi­sa­nych dla dzie­ci albo dla pa­mię­ci. "

J. Bar­to­sze­wicz w ży­cio­ry­sie Sew. Bu­ka­ra. Dzien­nik warsz. 1853, nr. 169.

Li­te­ra­tu­ra pa­mięt­ni­kar­ska two­rzy od­ręb­ną ga­łąź pi­śmien­nic­twa hi­sto­rycz­ne­go, da­jąc bo­wiem nie­raz wy­bor­ne ma­lo­wi­dło epo­ki lub od­sła­nia­jąc ku­li­sy waż­nych wy­pad­ków kra­jo­wych, wkra­cza przy­tem czę­sto wprost na niwę li­te­ra­tu­ry pięk­nej, gdzie ży­wość uży­tych barw lub so­czy­stość tła gra­ją na­ogół dużo więk­szą rolę od tak nie­zbęd­nej dla kro­ni­ka­rza ści­sło­ści Pa­sek na­le­ży w rów­nej mie­rze do hi­stor­ji, jak i do li­te­ra­tu­ry. Zu­peł­nie to samo da się po­wie­dzieć i o ta­kim np. Ki­to­wi­czu, zna­ko­mi­tym ma­la­rzu epo­ki sa­skiej, lub o Du­kla­nie Ochoc­kim, ty­po­wym re­pre­zen­tan­cie epo­ki sta­ni­sła­wow­skiej. To po­łą­cze­nie dwu ele­men­tów jest pod­sta­wą nie­zwy­kłej siły przy­cią­ga­ją­cej tej ga­łę­zi pi­śmien­nic­twa, de­cy­du­je o jej po­czyt­no­ści u wszyst­kich na­ro­dów hi­sto­rycz­nych. Pa­mięt­ni­ki są pod­sta­wo­wem źró­dłem dla każ­de­go hi­sto­ry­ka, jed­no­cze­śnie zaś przy­cią­ga­ją ku so­bie sze­ro­kie rze­sze mi­ło­śni­ków hi­stor­ji, wta­jem­ni­cza­jąc je w spo­sób żywy i bez­po­śred­ni w ar­ka­na prze­szło­ści, da­jąc im nie­tyl­ko ogól­ny ob­raz tła da­nej epo­ki, nie­tyl­ko ry­so­wa­ne z ży­wych wzo­rów syl­wet­ki cie­kaw­szych oso­bi­sto­ści, ale rów­nież prze­ży­cia i wra­że­nia sa­me­go au­to­ra, po­zwa­la­ją­ce nie­raz na zgłę­bie­nie psy­chi­ki ca­łe­go po­ko­le­nia.

Za­rów­no skut­kiem pew­nej dwo­isto­ści cha­rak­te­ru pa­mięt­ni­ków, jak i dla in­nych wzglę­dów, o któ­rych bę­dzie ni­żej mowa, samo okre­śle­nie po – ję­cia "pa­mięt­nik" nie jest by­najm­niej rze­czą ła­twą. Jest to nie­wąt­pli­wie przedew­szyst­kiem: opis wła­snych prze­żyć i wra­żeń. Czy jest jed­nak rów­nież pa­mięt­ni­kiem sam tyl­ko opis prze­żyć wła­snych bez uzu­peł­nia­nia ich wra­że­nia­mi, a więc np. su­chy, kro­ni­kar­ski "djar­jusz po­dró­ży do Tu­rek" lub pierw­sza lep­sza z licz­nych "re­la­cyj nun­cju­szów o Pol­sce", po­da­ją­ca tyl­ko ogól­ne wia­do­mo­ści o Rzpli­tej, o jej ustro­ju po­li­tycz­nym, pra­wach i oby­cza­jach, bez za­bar­wia­nia opi­su pier­wiast­kiem sub­jek­tyw­nym, tak samo zresz­tą, jak i now­sze "dzien­ni­ki", "no­tat­ni­ki" i t… p., w któ­rych no­to­wa­ne są tyl­ko fak­ty, bez ja­kiej­kol­wiek pró­by ich oświe­tle­nia? Czy da­lej moż­na tu włą­czyć au­to­bio­graf je, ogra­ni­cza­ją­ce się czę­sto tyl­ko do po­da­wa­nia sa­mych su­chych wia­do­mo­ści o ży­ciu au­to­ra, bez pró­by na­wet opi­su prze­żyć we­wnętrz­nych? Jak wresz­cie za­kwa­li­fi­ko­wać tak licz­ne, i tak nie­raz cen­ne, zbio­ry ko­re­spon­den­cyj, któ­re for­mal­nie two­rzą oczy­wi­ście od­ręb­ną zu­peł­nie for­mę li­te­rac­ką, – sko­ro wie­my, że ta­kie np. "Li­sty z po­dró­ży" A. E. Odyń­ca, lub więk­szy jesz­cze, czte­ro­to­mo­wy zbiór "Li­stów A. E. Koź­mia­na, pi­sa­ne były z wy­raź­nym, zu­peł­nie świa­do­mym ce­lem uczy­nie­nia z nich dla przy­szłych po­ko­leń źró­deł pa­mięt­ni­kar­skich. Je­śli się zaś raz sta­nie na tym punk­cie wi­dze­nia, że zbio­ry ko­re­spon­den­cyj moż­na uwa­żać po­nie­kąd za pa­mięt­ni­ki, to gdzie zna­leźć gra­ni­cę po­mię­dzy pa­mięt­ni­kiem a po­je­dyń­czym nie­raz li­stem, po­da­ją­cym bar­dzo do­kład­ną i bar­dzo przy­tem su­biek­tyw­ną re­la­cję o ja­kimś waż­nym wy­pad­ku dzie­jo­wym?

W związ­ku dość ści­słym z po­wyż­sze­mi wąt­pli­wo­ścia­mi cha­rak­te­ru me­to­dycz­ne­go po­zo­sta­je kwe­stja: jaką książ­kę w pi­śmien­nic­twie na­szem uznać za pierw­szą pra­cę z za­kre­su pa­mięt­ni­kar­stwa? Czy roz­po­czy­nać rzecz całą od Pa­ska, czy też cof­nąć się do Orze­chow­skie­go i Gór­nic­kie­go, do Jana z Czarn­ko­wa lub może na­wet do Gal­lu­sa, któ­re­go kro­ni­ka rów­nież nie jest po­zba­wio­na pew­nych mo­men­tów oso­bi­stych?

Sta­ra­jąc się roz­strzy­gnąć te i tym po­dob­ne kwe­stje przedew­szyst­kiem w płasz­czyź­nie ce­lo­wo­ści i prak­tycz­no­ści uży­tych me­tod, po­sta­no­wi­łem de­fi­ni­cję pa­mięt­ni­ka trak­to­wać moż­li­wie roz­cią­gli­wie, włą­cza­jąc do ni­niej­szej "Bi­blio­gra­fji" to wszyst­ko, co tak lub in­a­czej zwią­za­ne jest z pa­mięt­ni­kar­stwem. Nie po­da­ję je­dy­nie rze­czy drob­nych i bła­hych, oraz tych, co do któ­rych wia­do­mo mi, że po­mi­mo na­su­wa­ją­ce­go od­po­wied­nie przy­pusz­cze­nia ty­tu­łu, nie za­wie­ra­ją ma­ter­ja­łu pa­mięt­ni­kar­skie­go. Z ko­niecz­no­ści ogra­ni­czyć mu­sia­łem rów­nież wy­kaz zbio­rów ko­re­spon­den­cji do rze­czy waż­niej­szych. Ogło­sze­nie ca­łe­go ma­ter­ja­łu dru­ko­wa­ne­go z tego za­kre­su wy­ma­ga­ło­by jesz­cze du­że­go za­so­bu cza­su i pra­cy, nad­to po­więk­szy­ło­by i tak już spo­rą książ­kę bo­daj w dwój­na­sób, nada­wa­ło­by się też ra­czej do cał­kiem od­ręb­ne­go opra­co­wa­nia. Nie po­da­ję rów­nież tak licz­nych w na­szem pi­śmien­nic­twie opi­sów po­dró­ży, ogra­ni­cza­jąc się do wska­za­nia je­dy­nie po­dró­ży daw­niej­szych (mniej­wię­cej do po­cząt­ków XIX w.). I ten dział za­słu­gu­je nie­wąt­pli­wie na osob­ną bi­bl­jo­gra­fję. Ze­bra­ny, ob­fi­ty już ma­ter­jał, musi cze­kać na inną od­po­wied­nią spo­sob­ność. Sta­ra­łem się na­to­miast po­dać jak naj­wię­cej opi­sów po­dró­ży ob­cych po zie­miach pol­skich, jest to bo­wiem dość waż­ny nie­raz ma­ter­jał hi­sto­rycz­ny, gdy na­sze po­dró­że po ob­cych kra­jach, tak samo, jak np. opi­sy wra­żeń my­śliw­skich, na­le­żą prze­waż­nie lub na­wet wy­łącz­nie, do dzia­łu li­te­ra­tu­ry pięk­nej.

Wy­kaz pa­mięt­ni­ków roz­po­czy­nam chro­no­lo­gicz­nie od Jana z Czarn­ko­wa, któ­ry – pierw­szy z kro­ni­ka­rzy – uroz­ma­icił pra­cę swą dość już licz­ne­mi uwa­ga­mi na­tu­ry oso­bi­stej. Do­pro­wa­dzam zaś ten wy­kaz do chwi­li ostat­niej, czy­li do paź­dzier­ni­ka 1928 r.

Cały ze­bra­ny ma­ter­jał po­dzie­lo­ny zo­stał na dwie gru­py: 1) dru­ki i 2) rę­ko­pi­sy. W pierw­szej gru­pie (4465 nu­me­rów +12 nrów do­peł­nień) roz­dział pierw­szy obej­mu­je: bi­bl­jo­gra­fję oraz wy­daw­nic­twa zbio­ro­we, przy­czem bi­bl­jo­gra­fja (8 nrów) prze­cho­dzi ko­lej­no od wy­daw­nictw tre­ści ogól­niej­szej do bar­dziej ogra­ni­czo­nych pod wzglę­dem te­ma­tu, zaś wy­daw­nic­twa zbio­ro­we po­da­ne zo­sta­ły w ukła­dzie chro­no­lo­gicz­nym. Na­stęp­ne roz­dzia­ły, w licz­bie 17-tu, po­dzie­lo­ne zo­sta­ły we­dług okre­sów, obej­mu­ją­cych prze­waż­nie ży­cie jed­ne­go po­ko­le­nia, co w daw­nej Rzpli­tej od­po­wia­da­ło na­ogół po­szcze­gól­nym pa­no­wa­niom; w XIX-ym zaś wie­ku wy­łą­czo­ne zo­sta­ły jesz­cze osob­no po­wsta­nia: li­sto­pa­do­we i stycz­nio­we, jako po­sia­da­ją­ce ob­fi­te wła­sne za­so­by pa­mięt­ni­ków. Cały ma­ter­jał w ob­rę­bie każ­de­go roz­dzia­łu po­da­ję tu już wszę­dzie w ukła­dzie al­fa­be­tycz­nym.

Dru­ga gru­pa, obej­mu­ją­ca wy­łącz­nie rę­ko­pi­sy, a za­wie­ra­ją­ca 966 nu­me­rów, po­da­na zo­sta­ła cał­ko­wi­cie rów­nież w ukła­dzie al­fa­be­tycz­nym.

W gru­pie pierw­szej sta­ra­łem się oprócz wy­ka­zu ksią­żek i bro­szur, czy­li wo­gó­le dru­ków osob­nych, po­dać jak naj­wię­cej wia­do­mo­ści o pa­mięt­ni­kach, ukry­tych po cza­so­pi­smach. Przej­rza­łem w tym celu bar­dzo znacz­ną licz­bę wy­daw­nictw per­jo­dycz­nych: wszyst­kie mie­sięcz­ni­ki, ty­go­dni­ki, ja­kie zna­leźć mo­głem w bi­bl­jo­te­kach war­szaw­skich oraz sze­reg rocz­ni­ków pism co­dzien­nych, zwłasz­cza wy­cho­dzą­cych w War­sza­wie w okre­sie roz­kwi­tu za­in­te­re­so­wań pa­mięt­ni­kar­skich w la­tach 1850 – 1860. Nie po­da­ję tu ich wy­ka­zu, gdyż nie­ste­ty, książ­ni­ce sto­łecz­ne po­sia­da­ją pod tym wzglę­dem tak duże i do­tkli­we bra­ki, że spis po­dob­ny – z po­da­niem rocz­ni­ków bra – ku­ją­cych, a nie­raz na­wet ist­nie­ją­cych, ale zde­fek­to­wa­nych – mu­siał­by za­jąć zbyt wie­le cen­ne­go miej­sca.

Wia­do­mo­ści o pa­mięt­ni­kach rę­ko­pi­śmien­nych czer­pa­łem prze­waż­nie z dru­ko­wa­nych lub ma­szy­no­wo od­bi­ja­nych ka­ta­lo­gów więk­szych bi­bl­jo­tek pol­skich. Je­dy­nie bi­bl­jo­te­ki war­szaw­skie zba­dać mo­głem oso­bi­ście. Bar­dzo bo­ga­te zbio­ry po­sia­da już Bi­bl­jo­te­ka Na­ro­do­wa, bę­dą­ca do­tych­czas za­le­d­wie w za­wiąz­ku. We­szły tu do­tych­czas trzy wiel­kie kom­plek­sy: 1) daw­ne zbio­ry rap­per­swil­skie, prze­cho­wy­wa­ne tym­cza­so­wo w Cen­tral­nej Bi­bl­jo­te­ce Woj­sko­wej, 2) ob­fi­te zbio­ry po J. I Kra­szew­skim, za­ku­pio­ne od ro­dzi­ny zna­ko­mi­te­go pi­sa­rza, wresz­cie 3) od­zy­ska­ne do­tych­czas z Ro­sji rę­ko­pi­sy z daw­nej Bi­bl­jo­te­ki Za­łu­skich, prze­cho­wy­wa­ne tym­cza­so­wo w Bi­bl­jo­te­ce Uni­wer­sy­tec­kiej war­szaw­skiej. Oprócz po­wyż­szych, zba­da­łem bez­po­śred­nio zbio­ry rę­ko­pi­śmien­ne wiel­kich bi­bl­jo­tek: Kra­siń­skich, Prze­ździec­kich, Za­moy­skich, oraz dzia­ły rę­ko­pi­sów kil­ku zbie­ra­czy pry­wat­nych. Dzię­ki uprzej­mo­ści p. Stan. Pio­tra Ko­czo­row­skie­go, po­dać tu mo­głem rów­nież wy­kaz pa­mięt­ni­ków, znaj­du­ją­cych się w zbio­rach Bi­bl­jo­te­ki Pol­skiej w Pa­ry­żu.

Od­da­jąc obec­nie do użyt­ku pu­blicz­ne­go owoc czte­ro­let­niej pra­cy, za­zna­czyć pra­gnę w tym wstę­pie jak naj­sil­niej, że "Bi­bl­jo­gra­fja" ni­niej­sza nie ro­ści so­bie by­najm­niej pre­ten­sji do zu­peł­no­ści. O wy­czer­pa­niu ma­ter­ja­łu nie może ma­rzyć wła­ści­wie żad­na więk­sza bi­bl­jo­gra­fja. Szło mi też w tym wy­pad­ku je­dy­nie o zgru­po­wa­nie moż­li­wie ob­fi­te­go ma­ter­ja­łu pa­mięt­ni­kar­skie­go, gdyż wo­bec ogrom­ne­go roz­ro­stu tej ga­łę­zi pi­śmien­nic­twa w ostat­nich zwłasz­cza la­tach – or­jen­to­wa­nie się w niej sta­je się co­raz bar­dziej utrud­nio­nem.

W za­koń­cze­niu niech mi wol­no bę­dzie zło­żyć po­dzię­ko­wa­nie wszyst­kim, któ­rzy czy to radą, czy też czyn­ną po­mo­cą uła­twi­li mi do­pro­wa­dze­nie do koń­ca i wy­da­nie pra­cy ni­niej­szej: przedew­szyst­kiem panu Ste­fa­no­wi Dem­be­mu, Na­czel­ni­ko­wi Wy­dzia­łu Bi­bl­jo­tek Min. Wy­znań Re­li­gij­nych i Oświe­ce­nia Pu­blicz­ne­go, któ­ry wo­gó­le umoż­li­wił ogło­sze­nie jej dru­kiem, Za­rzą­do­wi To­wa­rzy­stwa Mi­ło­śni­ków Hi­stor­ji, któ­re ob­ję­ło opie­kę nad wy­daw­nic­twem, oraz pa­nom: Prof. Ja­nu­szo­wi Iwasz­kie­wi­czo­wi, Dro­wi Emi­lo­wi Ki­pie, Dyr. Sta­ni­sła­wo­wi Pio­tro­wi Ko­czo­row­skie­mu, Prof. Ja­no­wi Mi­cha­iskie­mu, Prof. Hen­ry­ko­wi Mo­ścic­kie­mu, Dro­wi Wa­cła­wo­wi Ol­sze­wi­czo­wi, Kap. Ste­fa­no­wi Po­ma­rań­skie­mu i in­nym.

Książ­ka idzie w świat. Obyż oka­za­ła się po­ży­tecz­ną.I. BI­BL­JO­GRA­FJA. – WY­DAW­NIC­TWA ZBIO­RO­WE.

1. Hahn Wik­tor dr. Bi­bl­jo­gra­fja bi­bl­jo­gra­fji pol­skiej. Lwów 1921, s. XVI + 223.

2. Es­tre­icher Ka­rol. Bi­bl­jo­gra­fja pol­ska. 26 to­mów. Kra­ków 1872 – 1915.

.

3. Es­tre­icher Ka­rol. Bi­bl­jo­gra­fja pol­ska XIX stu­le­cia. Lata 1881 – 1900. 4 tomy. Kra­ków 1906 – 1916, s. 4 nl. + 415, 2 nl. + 403, 2 nl. + 475 i 2 nl. + 652.

4. Fin­kel Lu­dwik dr. Bi­bl­jo­gra­fja hi­stor­ji pol­skiej. Wspól­nie z dr. Hen­ry­kiem Saw­czyń­skim i człon­ka­mi Kół­ka hi­sto­rycz­ne­go uczniów Uni­wer­sy­te­tu lwow­skie­go ze­brał i uło­żył… pro­fe­sor Uni­wer­sy­te­tu lwow­skie­go, 3 czę­ści. Lwów – Kra­ków 1891 – 1906.

Część pierw­sza: A. Wia­do­mo­ści wstęp­ne. I. Ar­chi­wa i bi­bl­jo­te­ki. U. Na­uki po­moc­ni­cze. B. Źró­dła. I. Do­ku­men­ty. II. Kro­ni­ki, pa­mięt­ni­ki. Lwów 1891, s. XVI + 527.

Część dru­ga: Opra­co­wa­nia. Hi­stor­ja we­wnętrz­na: I. Geo­gra­fja i et­no­gra­fia. II. Wia­ra i ko­ściół. III. Pra­wo i eko­nom­ja. IV. Oświa­ta (cy­wi­li­za­cja i kul­tu­ra). Kra­ków 1895, s. 528 – 1112 + 2 nl.

Część trze­cia: A. Hi­stor­ja po­li­tycz­na: 1. Hi­stor­ja po­wszech­na. 2. Hi­stor­ja Sło­wiańsz­czy­zny. 3. Hi­stor­ja Pol­ski. B. Do­da­tek I. Wia­do­mo­ści wstęp­ne. Opra­co­wa­nia. C. Oso­by i miej­sco­wo­ści. Spis au­to­rów XIX wie­ku (po roku 1815). Kra­ków 1906, s. 1114 – 2150.

– Toż. Do­da­tek II. Ze­szyt I (lata 1901 – 1910 obej­mu­ją­cy). Kra­ków 1914, s. 174.

5. Min­ko­wiec­ki Edy­ferd. Spis bi­bl­jo­gra­ficz­ny pa­mięt­ni­ków, ma­ją­cych zwią­zek z hi­stor­ja lub li­te­ra­tu­rą pol­ską, uło­żył… Kra­ków 1882, s. 12.

,

6. Wil­der Hie­ro­nim. Ka­ta­log An­ty­kwar­ja­tu Pol­skie­go w War­sza­wie nr. 19. Pa­mięt­ni­ki, wspo­mnie­nia, po­dró­że. War­sza­wa 1914, s. 78.

.

7. An­ty­kwar­nia war­szaw­ska. Ka­ta­log nr. 2: pa­mięt­ni­ki, po­dró­że, ży­cio­ry­sy. War­sza­wa 1913, s. 42.

.

8. Min­cłow S. R. Obzor za­pi­sok, dniew­ni­kow, wo­spo­mi­na­nij, pi­siem i pu­tie­sze­stwij, otno­siasz­czich­sia k istor­ji Ros­sii i na­pie­cza­tan­nych na rus­skom ja­zy­kie, so­sta­wił… Wy­pu­ski I, II – III i IV – V w 3 to­mach. Now­go­rod 1911 – 12, s. 171, 198 i 115.

.

9. Pi­sto­rius J. Ni­da­nus. Po­lo­ni­cae hi­sto­riae Cor­pus. 3 vol. Ba­si­le­ae 1582.

.

10. Mi­zlcr de Ko­lof. Hi­sto­ria­rum Po­lo­niae et ma­gni du­ca­tus Li­thu­aniae scrip­to­rum Col­lec­tio 4 vol. Vars. 1761.

I. Mela, Aen. Sy­lvius, Stel­la, Stry­iko­vii M. De­ser. Sar­ma­tiae, Cro­me­ri M. Po­lo­nia, Mie­cho­vi­tae Sar­ma­tia, Her­ber­ste­ini Li­thu­ania, Sche­de­lii Sar­ma­tia, Sar­ni­cii S. De­scrip­tio Po­lo­niae, Pri­lu­sii J. De pro­vin­ciis, Cras­si­nii Po­lo­nia, Sta­ro­vol­scii S. Po­lo­nia, Świę­cic­ki De­ser. Ma­so­viae, Cel­la­ri A. De­ser. Pol, Opa­li­nii L. Po­lo­nia con­tra Bar­ca­ium, Oge­rii C. Iter pol., Schro­ete­ri A. Car­men de flu­vio Me­me­la. Te­goż De­scrip­tio Sa­li­na­rum Vie­lic, Wil­lic­kii Ob­se­rva­tio de Sa­li­niis.

II. Ze­il­le­ri M. De­ser. Po­lon., De Be­au­plan De­ser. Ukra­inae, Bern. Con­nor De­ser. Po­lo­niae, Aug… de Mey­er­berg Iter in Mo­scho­viam.

III. Ka­dlub­ko et Mar­ti­nus Gal­lus, Bo­gu­pha­li II Chro­ni­con, Ano­ny­mi arch. Chro­ni­con, Chro­ni­ca Po­lo­no­nim, Chro­ni­ca prin­ci­pum Po­lo­niae, Ro­sit­tii Chro­ni­ca, Dłu­gosz].

11. Bo­ho­mo­lec Fr. Zbiór dzie­jo­pi­sów pol­skich w czte­rech to­mach za­war­ty. Warsz. 1764 – 1768, t. 4.

I. Biel­skie­go Mar­ci­na Kro­ni­ka.

II. Stryj­kow­skie­go Ma­cie­ja Kro­ni­ka z przyd. Hist… od­mian pań­stwa ro­syj­skie­go Grz. Knia­ze­wi­cza.

III. Kro­me­ra Mar­ci­na Kro­ni­ka, pra­et. M. Bła­żow­ski.

IV. Gwa­gni­na A. Kro­ni­ka Sar­ma­cji eu­ro­pej­skiej, przeł. Pasz­kow­ski M.].

12. Niem­ce­wicz J. U. Zbiór pa­mięt­ni­ków hi­sto­rycz­nych o daw­ney Pol­sz­cze. 6 t. War­sza­wa 1822 (I – IV), Pu­ła­wy 1830 (V), Lwów 1833 (VI), s. 4 ni. + 487; 496; 496 z mapą; 507; 464 + 20 ni.; 460.

. Trans­ak­cja J. W. Stan. Żół­kiew­skie­go, hetm… kor., z Skin­der ba­szą, hetm… ces. tur., die 23 sept. A. D. 1617. – Li­sty hetm. Stan. Żół­kiew­skie­go. – Djar­jusz eks­pe­dy­cji ukra­in­nsj prze­ciw­ko ko­za­kom w r. 1625].

– Toż. Nowe wy­da­nie J. N. Bo­tro­wi­cza. 5 to­mów. Lipsk 1838 – 1840, s. 363, 355, 361, 379 i 362, z por­tre­tem.

13. Wrot­now­ski Fe­liks. Zbiór pa­mięt­ni­ków o po­wsta­niu Li­twy ¦w r. 1831, ukła­da­ny przez… Pa­ryż 1835, s. XII + 368.

.

– Toż. Wyd. II. (Bibl… pi­sa­rzy pol­skich, t. 72). Lipsk 1875, s. XII + 255.

14. Sien­kie­wicz Ka­rol. Skar­biec hi­stor­ji pol­skiej. 2 tomy. Pa­ryż 1839 – 40, s. XV + 512 i 569.

.

15. Gra­bow­ski Am­bro­ży. Sta­ro­żyt­no­ści hi­sto­rycz­ne pol­skie, czy­li pi­sma i pa­mięt­ni­ki do dzie­jów daw­nej Pol­ski, li­sty kró­lów i zna­ko­mi­tych mę­żów, przy­po­wie­ści, przy­sło­wia i t… p. Z rę­ko­pi­sów ze­brał i przy­dał ży­wo­ty uczo­nych

Po­la­ków. 2 tomy. Kra­ków 1840, s. 8 ni. + 496 i s. 7 + 536.

.

16. No­wa­kow­ski Fran­ci­szek Kan­dyd. Źró­dła do dzie­jów Pol­ski, ze­bra­ne i wy­da­ne… 2 tomy. Ber­lin 1841, s. X + 384 i VIII + 392.

.

17. Koź­mian An­drzej Edward. Wy­cią­gi pio­tro­wic­kie czy­li nie­któ­re wy­jąt­ki z księ­go­zbio­ru pio­tro­wic­kie­go. 2 czę­ści. Wro­cław 1842 – 45, s. XVIII + 116 i XII + 4 ol. + 176.

,

18. Gra­bow­ski Mi­chał, Prze­zdziec­ki Al… i Ma­li­now­ski M. Źró­dła do dzie­jów pol­skich. 2 tomy, Wil­no 1843 – 44, s. VII + 223 i XVIII + 485.

.

19. Wój­cic­ki Ka­zi­mierz Wła­dy­sław. Bi­bl­jo­te­ka sta­ro­żyt­na pi­sa­rzy pol­skich, 6 to­mów. War­sza­wa 1843 – 44, s. 360, 313? 1 nl., 290 + 3 ni., 271, 333 + 5 ni… i 347 + 1 vi

– Toż. Wyd… dru­gie, znacz­nie po­więk­szo­ne. 6 t. War­sza­wa 1854, s. 367, 401, 389, 436, 355 i 410.

.

20. Bro­ni­kow­ski Ksa­we­ry. Pa­mięt­ni­ki pol­skie. 4 tomy. Pa­ryż 1844 – 1845, s. 288, 288, 286 i 48.

.

– Toż. Wyd. II. (Bi­blj… uni­wer­sal­na) 2 t. Prze­myśl 1883 – 84, s. X + 384 i 256.

21. Ba­rącz Sa­dok ks. Pa­mięt­nik dzie­jów pol­skich z ak­tów urżę­do­wych lwow­skich i z rę­ko­pi­sów ze­brał… Lwów 1855, s. 310.

.

22. Wój­cic­ki Kaz. Wład. Ar­chi­wum do­mo­we do dzie­jów i li­te­ra­tu­ry z rę­ko­pi­sów i dzieł naj­rzad­szych ze­brał i wy­dał…. War­sza­wa 1856, s. 578 + V.

.

23. Dzie­jo­pi­so­wie kra­jo­wi. 12 t. Pe­ters­burg 1854 – 58,

.

24. Pla­ter-Bro­el hr. Wło­dzi­mierz Sta­ni­sław. Zbiór pa­mięt­ni­ków do dzie­jów pol­skich. 4 tomy. War­sza­wa 1858 – 59, s. 4 ni. + IV; +. 233 + III, 4 nl. + II + 246. + 3 nl., 6 nl. +236 + 2 nl… i 4 nl. + II + 240 + 2 nl.

(wyd. trze­cie) oraz Pa­mięt­ni­ki z koń­ca XVIII wie­ku Sta­ni­sła­wa Ko­smow­skie­go (wyd. trze­cie).

T. X. Ostat­nie lata pa­no­wa­nia Sta­ni­sła­wa Au­gu­sta, 2 tomy, skre­ślo­ne przez ks. W. Ka­lin­kę.

T. XI. Pa­mięt­ni­ki Mi­cha­ła Ogin­skie­go o Pol­sce i po­la­kach, od r. 1788 aż do koń­ca r. 1815, prze­ło­żo­ne z ję­zy­ka fran­cu­skie­go. 4 tomy.

T. XII. Li­sty Hu­go­na Koł­łą­ta­ja, pi­sa­ne z emi­gra­cji w r. 1792, 1793 i 1794, ze­brał Lu­cjan Sie­mień­ski. 2 tomy.

T. XIII. Pa­mięt­ni­ki je­ne­ra­ła Lwa Mi­ko­ła­je­wi­cza En­gel­hard­ta, z ro­syj­skie­go ory­gi­na­łu prze­ło­żył, no­ta­mi i do­ku­men­ta­mi do rze­czy pol­skich ob­ja­śnił P K , stol­ni­ko­wicz chełm­ski.

T. XIV. Ra­dom i Bar 1767-1768. Dzien­nik wo­jen­nych dzia­łań jen… – maj. Pio­tra Kre­czet­ni­ko­wa, z ro­syj­skie­go ory­gi­na­łu prze­ło­żył P K , stol­ni­ko­wicz chełm­ski.

T. XV. Pa­mięt­ni­ki Waw­rzyń­ca hr. En­ge­stro­ma, Po­sła nad­zwy­czaj­ne­go i mi­ni­stra peł­no­moc­ne­go kró­la J. Mci Szwedz­kie­go w Pol­sce cza­su Sej­mu czte­ro­let­nie­go, prze­ło­żo­ne z ory­gi­na­łu przez J. I. Kra­szew­skie­go].

26. Bi­bl­jo­te­ka pi­sa­rzy pol­skich. 81 t. Lipsk, Broc­khaus, 1862 – 1886.

. Re­la­cje nun­cju­szów apo­stol­skich i in­nych osób o Pol­sce od roku 1548 do 1690. Wy­dał Erazm Ry­ka­czew­ski. 2 tomy. Wyd. Bibl. Pol­skiej w Pa­ry­żu. (Druk… we Wro­cła­wiu), 1864, s. VIII + 476 i VIII + 604.

.

28. Mo­nu­men­ta hi­sto­ri­ca Po­lo­niae ve­tu­stis­si­ma. 6 to­mów.

T. I. Wy­dał Au­gust Bie­low­ski. Lwów 1864, 4°, s. XXXII + 946.

.

T. II. Wy­dał Au­gust Bie­low­ski.

Lwów, 1872, 4", s. XXVI + 996 z 7 tabl… li­togr.

.

T. III. Pod red. W. Kę­trzyń­skie­go i Ks. Li­ske­go. Lwów, 1878, 4°, s. XI + 876.

,

T. V. Oprac… j… w. Lwów, 1888, 4°, s. 1170 + 1 nl.

.

T. VI. Oprac… j… w. Lwów. 1893, 4°, s. VI + 731 + 1 nl.

.

29. Rocz­ni­ki To­wa­rzy­stwa hi­sto­rycz­no­li­te­rac­kie­go w Pa­ry­żu. 7 to­mów. Pa­ryż 1867 – 1878.

R. 1866. Za­kła­dy pol­skie na wy­chodź­twie. – Ka­rol Knia­zie­wicz p. Br. Za­le­skie­go. – Wy­gnań­cy pol­scy w Oren­bur­gu przez Br. Za­le­skie­go. – Akta mę­czeń­skie Unji. – Ra­port jen. Chrza­now­skie­go po bi­twie przed No­wa­rą do jen. Da­bor­mi­da mi­ni­stra woj­ny kró­la Sar­dyń­skie­go. – Li­sty pani Mnisz­cho­wej, żony marsz… w. kor., do mat­ki, p. Za­moy­skiej, spi­sa­ne p. J. I. Kra­szew­skie­go. – Mło­dość i wy­cho­wa­nie Sta­ni­sła­wa Au­gu­sta (z pa­mięt­ni­ków Kró­la). – Kil­ka do­ku­men­tów do hi­stor­ji Tad. Ko­ściusz­ki (m.in. Djar­jusz Kró­la Sta­ni­sła­wa Au­gu­sta pod­czas po­wsta­nia w War­sza­wie 1794 roku). – Zmar­li na wy­chodź­twie od 1861 roku.

R. 1867. Za­kła­dy pol­skie na wy­chodź­twie. – Mi­ko­ła­ja Wol­skie­go Obro­na Sta­ni­sła­wa Au­gu­sta. – Z Pa­mięt­ni­ków Jana Ki­liń­skie­go, nie­wy­da­nych do­tąd, wy­ją­tek udzie­lo­ny przez J. I. Kra­szew­skie­go. – Kil­ka wspo­mnień p. Lu­dwi­ka Or­pi­szew­skie­go. – Znie­sie­nie pod­dań­stwa na Li­twie p. Bron. Za­le­skie­go. – Zmar­li na wy­chodź­twie. – Akta mę­czeń­skie Unji. II. –

R.1868. Za­kła­dy pol­skie na wy­chodź­twie. – Akta mę­czeń­skie Unji II. – Sze­rze­nie się Ro­sji w Azji środ­ko­wej o. Br. Za­le­skie­go. – Li­sty za – atlan­tyc­kie do bra­ci i przy­ja­ciół p. O. Hie­ro­ni­ma Kaj­sie­wi­cza. – Spi­sek Gorz­kow­skie­go 1796 r. p. Bron. Za­le­skie­go. – Li­sty kró­la Sta­ni­sła­wa Au­gu­sta do Szczę­sne­go Po­toc­kie­go, udzie­lo­ne przez J. I. Kra­szew­skie­go. – Je­ne­rał Za­moy­ski p. Bron. Za­le­skie­go. – List Alek­san­dra Chodź­ki do Br. Za­le­skie­go. Dyr. bibl… pol­skiej. – Zmar­li na wy­chodź­twie w 1868 r. – Bi­bl­jo­gra­fja.

R. 1869. Za­kła­dy pol­skie na wy­chodź­twie. – O przy­czy­nach sła­bo­ści rzą­du pol­skie­go w ostat­nich dwóch wie­kach. – Li­sty za – atlan­tyc­kie do bra­ci i przy­ja­ciół p. O. H. Kaj­sie­wi­cza. – Sto­sun­ki Pol­ski z Por­ta Ot­to­mań­ską na po­cząt­ku pa­no­wa­nia Sta­ni­sła­wa Au­gu­sta p. Br. Za­le­skie­go. – Udział 1-ej dy­wi­zji pie­cho­ty w bi­twach pod Bia­ło­łę­ką i Gro­cho­wem p… jen. Fe­lik­sa Bre­ań­skie­go. – Au­to­bio­gra­fia hr. Wład. Ostrow­skie­go, marsz, sej­mu 1830 – 31 r. – Spra­woz­da­nie z czte­ro­dnio­wej dys­ku­sji nad spra­wą pol­ską w par­la­men­cie fran­cu­skim 1848 r. p. Ka­lik­sta Mo­ro­zo­wi­cza. – Wo­jen­ny na­czel­nik dwóch po­wia­tów na Li­twie 1865 r. p. Bron. Za­le­skie­go. – Zo­fja Wę­gier­ska, Stu­djum li­te­rac­kie p. Le­ona Ka­pliń­skie­go. – Wspo­mnie­nie hi­sto­rycz­ne o Wła­dy­sła­wie Bia­łym p. Jana Bart­kow­skie­go. – Zmar­li na wy­chodź­twie w 1869 r. – Bi­blio­gra­fia p. Gu­sta­wa Paw­łow­skie­go.

R. 1870 – 1872. Za­kła­dy pol­skie na wy­chodź­twie. – Fi­la­re­ci i fi­lo­ma­ci, list Igna­ce­go Do­mej­ki. – Kil­ka wspo­mnień sta­re­go żoł­nie­rza p… pułk. Mik. Ka­mień­skie­go. – Ko­re­spon­den­cja kra­jo­wa Sta­ni­sła­wa Au­gu­sta z lat 1784 do 1792 p. Bron. Za­le­skie­go. – Ka­rol Ró­życ­ki, ne­kro­log p. Le­onar­da Ret­tla. – Pro­to­kó­ły po­sie­dzeń Rady Ad­mi­ni­stia­cyj­nej, Wy­dzia­łu wy­ko­naw­cze­go tej­że Rady i Rzą­du tym­cza­so­we­go w War­sza­wie od 30 list… do 5 grud­nia 1830 r – Ko­re­spon­den­cja Jo­achi­ma Le­le­we­la z Ka­ro­lem Sien­kie­wi­czem. – Zmar­li na wy­chodź­twie od 1870 do 1872 r.

R. 1873 – 1878. T. I. Za­kła­dy pol­skie na wy­chodź­twie. – Kró­la Sta­ni­sła­wa Au­gu­sta ostat­ni po­byt w Grod­nie a. Eust… hr. Tysz­kie­wi­cza. – Lu­dwik Kic­ki, jen… wojsk pol­skich, p. Ludw. Na­bie­la­ka. – Wspo­mnie­nie o je­ne­ra­le hr. Pacu p. Stan… hr. Ma­ła­chow­skie­go. – Ksiądz Hie­ro­nim Kaj­sie­wicz p. Bron. Za­le­skie­go. – T. II. Pa­mięt­ni­ki Mi­cha­ła Za­le­skie­go. – Zmar­li na wy­chodź­twie od 1873 do 1878 r.].

30. Gil­ler Aga­ton. Pol­ska w wal­ce. Zbiór wspo­mnień i pa­mięt­ni­ków z dzie­jów na­sze­go wy­jarz­mia­nia. Pa­ryż 1868, s. 293 + 2 nl.

.

– Toż. . Kra­ków, 1875, s. 426 + 1 nl.

.

31. Bi­bi­jo­te­ka Or­dy­na­cji Kra­siń­skich wraz z Mu­zeum Kon­stan­te­go Świ­dziń­skie­go. 27 to­mów. War­sza­wa, 1868 – 1907.

Rok 1868. Djar­jusz sej­mu Piotr­kow­skie­go r. p. 1562, po­prze­dzo­ny kro­ni­ką 1559 – 1562, ob­ja­śnił Wł. Cho­mę­tow­ski, wyd. Wł… hr. Kra­siń­ski.

Rok 1869. Akta pod­kanc­ler­skie Frań­cisz­ka Kra­siń­skie­go 1560 – 1573, wy­dał Wł… hr. Kra­siń­ski, ob­ja­śnił przy­pi­ska­mi Wł. Cho­mę­tow­ski. Część I (obej­mu­ją­ca akta od 9 stycz­nia 1560 do 1 stycz­nia 1569 r.).

Rok 1870. Toż. Część II (obej­mu­ją­ca akta od 5 kwiet­nia 1570 do maja 1571 roku).

Rok 1871. Toż. Część III (za­wie­ra­ją­ca do­ku­men­ta od dnia 1 maja 1571 do 22 maja 1573 r.).

Rok 1872. Akta po­sel­skie i ko­re­spon­den­cje Fran­cisz­ka Kra­siń­skie­go 1558 – 1576, ze­brał i opra­co­wał dr. Igna­cy Ja­nic­ki, wy­dał Wład… hr. Kra­siń­ski.: Mu­zeum Kon­stan­te­go Świ­dziń­skie­go;

T. I. Ko­re­spon­den­cje Jana Ka­ro­la Chod­kie­wi­cza, opra­co­wał i opi­sał Wł. Cho­mę­tow­ski.

T. II. Ma­ter­ja­ły do dzie­jów rol­nic­twa w Pol­sce w XVI i XVII wie­ku, po­prze­dzo­ne wia­do­mo­ścią o ży­ciu i pi­smach Jana Ostro­ro­ga, wo­je­wo­dy po­znań­skie­go, ze­brał i opra­co­wał Wł. Cho­mę­tow­ski.

T. III. Pa­mięt­nik Jana Wład. Po­czo­bu­ta Od­la­nic­kie­go, 1630 – 1684, prze­pi­sał z au­to­gra­fu i przy­pi­ska­mi opa­trzył Leon hr. Po­toc­ki, opi­sa­niem rę­ko­pi­su po­prze­dził i ob­ja­śnie­nia­mi uzu­peł­nił J. I. Kra­szew­ski.

T. IV. Księ­ga per­ska, przeł. przez Sam. Otwi­now­skie­go, wy­da­na p… n. Giu­li­stan, to jest Ogród Ró­ża­ny; z daw­ne­go rę­ko­pi­su wy­dał J. Ja­nic­ki.

T. V – VI. Akta hi­sto­rycz­ne do pa­no­wa­nia Ste­fa­na Ba­to­re­go, kró­la pol­skie­go, od dnia 3 mar­ca 1578 do 18 kwiet­nia 1579 roku, wy­dał J, Ja­nic­ki.

T. VII. Li­sty Woj­cie­cha Ja­ku­bow­skie­go od Jana Kle­men­sa Bra­nic­kie­go, w. het­ma­na ko­ron­ne­go, z lat 1758 – 1771; przy­pi­sa­mi ob­ja­śnił i do­dat­ka­mi uzu­peł­nił ś… p. Jul­jan Bar­to­sze­wicz.

T. VIII. Pa­mięt­ni­ki do hi­stor­ji ży­cia i czy­nów Jana III So­bie­skie­go, kró­la pol­skie­go, przez Fi­li­pa Du­pon­ta, peł­nią­ce­go przy kró­lu obo­wiąz­ki głów­ne­go in­ży­nie­ra ar­ty­ler­ji, wy­dał z rę­ko­pi­su J. Ja­nic­ki.

T. IX – XII. Ro­kosz Ze­brzy­dow­skie­go. Ma­ter­ja­ły hi­sto­rycz­ne, po­prze­dzo­ne przed­mo­wą p… t.: "Kon­fe­de­ra­cja i Ro­kosz w da­nem pra­wie pań­stwo­wem pol­skiem", wy­dał Alek­san­der Rem­bow­ski.

T. XIII. Djar­jusz woj­ny mo­skiew­skiej 1633 roku, z rę­ko­pi­su wy­dał i przed­mo­wą za­opa­trzył Aleks. Rem­bow­ski.

T. XIV – XVIII. Źró­dła do hi­stor­ji puł­ku pol­skie­go lek­ko­kon­ne­go gwar­dji Na­po­le­ona I. Z rę­ko­pi­sów ory­gi­nal­nych i dru­ków wy­dał i przed­mo­wą za­opa­trzył Aleks. Rem­bow­ski. Z ry­ci­na­mi i po­do­bi­zna­mi.

T. XIX. Głos wol­ny kró­la Stan. Lesz­czyń­skie­go z rę­ko­pi­su kró­lew­skie­go wy­dał i przed­mo­wą po­prze­dził Aleks. Rem­bow­ski.

T. XX – XXII. Źró­dła do po­sel­stwa Jana Gniń­skie­go, wo­je­wo­dy cheł­miń­skie­go, do Tur­cji w la­tach 1677-1678, wy­dał i przed­mo­wą po­prze­dził Fr. Pu­ła­ski.

32. Ar­chi­wum Wró­ble­wiec­kie. 3 ze­szy­ty. Z rę­ko­pi­sów wy­dał W T . Po­znań – Lwów, 1869 – 1878.

.

Z. III. Li­sty Ka­ta­rzy­ny Kos­sa­kow­skiej do Igna­ce­go Po­toc­kie­go. – Hi­stor­ja kró­lów elek­cyj­nych od Zyg­mun­ta III do Sta­ni­sła­wa Au­gu­sta przez Igna­ce­go Po­toc­kie­go marsz. W. K. Li­tew­skie­go. – Ma­ni­fest Ge­ne­ral­no­ści bar­skiej z j dnia 26 li­sto­pa­da 1773 r. – – Hi­stor­ja i wy­pra­wy Jana III pod Wie­deń. – Li­sty Kat. Kos­sa­kow­skiej, Tąd. Ko­ściusz­ki, Ign. Po­toc­kie­go i Wawrz, En­ge­ströma. – Ob­ja­śnie­nia].

– Toż. (Ser­ja III). Wyd. II. Lwów. 1883, s. XXII + 194 + 1 nl.

33. Kra­szew­ski J. I. Bi­bl­jo­te­ka pa­mięt­ni­ków i po­dró­ży po daw­nej Pol­sce, wy­da­wa­na przez… 6 to­mów. Dre­zno 1870 – 71.

.

34. Al­bum Mu­zeum Na­ro­do­we­go w Rap­per­swi­lu. 4 tomy. Po­znań – Lwów – Kra­ków, 1872 – 1894.

, po­prze­dzo­ny rzu­tem oka na dzie­je Mu­zeum Na­ro­do­we­go w Rap­per­swi­lu i ka­ta­lo­giem zbio­rów Ko­ściusz­kow­skich, w tem­że Mu­zeum prze­cho­wy­wa­nych].

35. Scrip­to­res re­rum po­lo­ni­ca­rum. To­mów XX. Wyd. Aka­dem­ji Umie­jęt­no­ści. Kra­ków 1872 – 1907.

.

36. Bi­bl­jo­te­ka Osso­liń­skich. Zbiór ma­te­ry­ałów do hi­stor­ji pol­skiej. 8 to­mów. Lwów. 1874 – 1882.

37. Bi­bl­jo­te­ka po­wie­ści, pa­mięt­ni­ków i po­dró­ży. Lwów, Gu­bry­no­wicz i Schmidt, 1875 – 1891.

,

38. Li­ske Ksa­we­ry. Cu­dzo­ziem­cy w Pol­sce. ( L. Na­ker, U. Wer­dum, J. Ber­no­ul­li, J. E. Bie­ster, J. J. Kausch). Lwów, 1876, s. 2 nl. + II + 340 + 1 nl.

.

39. Ar­chi­wum do dzie­jów li­te­ra­tu­ry i oświa­ty w Pol­sce. Wyd. Akad. Umiej. 16 to­mów Kra­ków, od 1878.

,

40. Zbiór pa­mięt­ni­ków do hi­stor­ji po­wsta­nia pol­skie­go z roku 1830 – 1831. Lwów. 1882, 4nr, s. 11+ 698 + 1 nl.

: Wspo­mnie­nia z cza­sów mło­do­ści. – : R. Trau­gutt i jejo dyk­ta­tu­ra.

T. V. Dr. J. Sa­wic­ki: Dy­plo­ma­cja w spra­wie pol­skiej. – Do­ku­men­ty).

42. Sbor­nik le­to­pi­siej, otno­siasz­czich­sia k istor­ji Już­noj i Za­pad­noj Rusi. Iz­dan­nyj Kom­mi­sjej dla ra­zbo­ra drew­nich ak­tów, so­sto­jasz­czej pri Kij., Pod… i Woł… gien­gu­ber­na­to­rie. Ki­jew 1888, s. 2 nl. + LIX + 322.

.

43. Me­mu­ary, otno­siasz­czi­je­sia k istor­ji Już­noj Rusi. Pie­re­wod K. Miel­ni­ka pod red. W. An­to­no­wi­cza. Wy­pusk I i II. Ki­jew 1890-1896.

. Rec: A. Pro­cha­ska Kwart… hist. 1892, s. 159 – 161.

44. Bi­bl­jo­te­ka dzieł wy­bo­ro­wych.

War­sza­wa, od r. 1897.

.

45. Schniir-Pe­płow­ski Sta­ni­sław,

Cu­dzo­ziem­cy w Ga­li­cji (1787 – 1841). Kra­ków 1898, s. 263 + 1 ni. .

48. Bi­blio­te­ka pa­mięt­ni­ków. 19 mów. Wil­no 1913 – 14.

.

T. V – VI i VII – VIII. Pa­mięt­ni­ki Ja­ku­ba Gieysz­to­ra z lat 1857-1865. Po­prze­dzo­ne wspo­mnie­nia­mi oso­bi­ste­mi prof. Ta­de­usza Ko­rzo­na oraz opa­trzo­ne przed­mo­wą i przy­pi­sa­mi. 2 tomy.

T. IX – X. Pol­ska w r. 1811 i 1813. Wspo­mnie­nia dy­plo­ma­ty, Edwar­da Bi­gno­na. .

T. XI – XII. Pa­mięt­ni­ki Wła­dy­sła­wa Za­pa­łow­skie­go (Pło­mie­nia) z roku 1863-1870. Z przed­mo­wą Ka­zi­mie­rza Bar­to­sze­wi­cza.

T. XIII – XV. Ra­mo­ty Sta­re­go De­tiu­ka o Wo­ły­niu. Wy­dał i przed­mo­wą opa­trzył Fr. Ra­wi­ta Gaw­roń­ski. ,

T. XVI. Wspo­mnie­nia wo­jen­ne Jó­ze­fa Pa­tel­skie­go z lat 1823-1831. Wy­dał i przy­pi­sa­mi opa­trzył B. G. .

T. XVII. Wik­tor Fe­liks Szo­kal­ski. Wspo­mnie­nia z prze­szło­ści. Z rę­ko­pi­smu wy­dał i przed­mo­wą opa­trzył Adam Wrzo­sek. Tom I (1819-1837).

T. XVIII. Dzien­nik Mi­ko­ła­ja Ma­li­now­skie­go. Z rę­ko­pi­su Bi­bl­jo­te­ki Or­dy­na­na­cji Kra­siń­skich, wy­dał z ory­gi­na­łu ła­ciń­skie­go, prze­ło­żył, wstę­pem i ob­ja­śnie­nia­mi opa­trzył dr. Man­fred Kridl. Al­bum Pro­mie­ni­stych, opra­co­wał J. Hodi (To­ka­rze­wicz).

T. XIX. Wik­tor Fe­liks Szo­kal­ski. Wspo­mnie­nia z prze­szło­ści. Tom II (1830 – 1837).

49. Z bo­jów bry­ga­dy Pił­sud­skie­go, , s. 80 z 17 ryc.i mapą.

.

50. Le­gjo­ny na polu wal­ki. Dzia­ła­nia pierw­sze­go puł­ku Le­gjo­nów na le­wym brze­gu Wi­sły w sierp­niu i wrze­śniu 1914 roku. Re­la­cje uczest­ni­ków. Ze­brał i wstę­pem za­opa­trzył dr. Wa­cław To­karz, prof… uniw. Ja­giell. Piotr­ków 1916, s. 235 + 2 nl.

.

51. Bi­bl­jo­te­ka Le­gio­ni­sty, pod red. prof… dra W. To­ka­rza. 17 t, Kra­ków – War­sza­wa 1916 – 1920.

.

52. Ga­wę­dy o daw­nym oby­cza­ju. Wy­bór cie­ka­wych pa­mięt­ni­ków XVIII i XIX stu­le­cia, pod re­dak­cją Sta­ni­sła­wa Wa­sy­lew­skie­go. Lwów – Po­znań 1920 – 1927.

.

53. Bi­bl­jo­te­ka hi­sto­rycz­no-woj­sko­wa, pod red. prof… dra W. To­ka­rza. 5 to­mów. War­sza­wa, 1921 – 1925,

.

54. "Cza­sy i lu­dzie". Pa­mięt­ni­ki i li­sty. 9 to­mów. Wyd. "Bi­bl­jo­te­ki Pol­skiej". War­sza­wa 1923 – 27.

.

Le­le­wel J. Pa­mięt­ni­ki z roku 1830-31.

Mie­ro­sław­ski L. Pa­mięt­nik z lat 1861-63.

Mo­raw­ski S. Kil­ka lat mło­do­ści mo­jej w Wil­nie (1818-1825). Wy­da­li A. Czart­kow­ski i H. Mo­ścic­ki.

Pił­sud­ski J. Moje pierw­sze boje. Wspo­mnie­nia, spi­sa­ne w twier­dzy mag­de­bur­skiej. Z por­tre­tem i 3 map­ka­mi. .

Pol­ska w pa­mięt­ni­kach Wiel­kiej Woj­ny 1914-1918. Ze­brał i ob­ja­śnił Mi­chał So­kol­nic­ki.

Przy­by­szew­ski S. Moi współ­cze­śni. Wśród ob­cych.

Wil­son W. Kształ­to­wa­nie lo­sów świa­ta. Pa­mięt­ni­ki i do­ku­men­ty. Wy­dał R. St. Bac­ker. Tom I.

Z fi­la­rec­kie­go świa­ta. Zbiór wspo­mnień z lat 1816-1824. Wy­dał H. Mo­ścic­ki].

55. Wspo­mnie­nia le­gjo­no­we. Ma­ter­ja­ły z dzie­jów walk o nie­pod­le­głość. Część I. . Na­kła­dem In­sty­tu­tu ba­dań naj­now­szej hi­stor­ji pol­skiej. War­sza­wa 1924, s. 207+ 1 nl.

.

– Wspo­mnie­nia le­gjo­no­we. Ma­ter­ja­ły z dzie­jów walk o nie­pod­le­głość. Tom II. Pod re­dak­cją Sta­ni­sła­wa Fal­kie­wi­cza i Ja­nu­sza Ję­drze­je­wi­cza. Na­kła­dem In­sty­tu­tu ba­dań naj­now­szej hi­stor­ji pol­skiej. War­sza­wa 1925, s. 215 + II.

.

56. Kwiet­niew­ski Jan. Po­dró­że | cu­dzo­ziem­ców po Pol­sce (z 13 ilustr.). Na­oko­ło świa­ta 1925, nr. 14, s. 5 – 32.

.

57. Za kra­ta­mi wię­zień i dru­ta­mi obo­zów. (Wspo­mnie­nia i no­tat­ki więź­niów ide­owych z lat 1914 – 1921). Tom I. Ze­brał i opra­co­wał Ko­mi­tet re­dak­cyj­ny: maj… dr. Wa­cław Li­piń­ski, kap. Ro­man Śli­wa i por. Bo­le­sław Ku­siń­ski pod prze­wod­nic­twem gen… bryg. Jul­ja­na Sta­chie­wi­cza. War­sza­wa, 1927, s. 315 z liczn… ryc.

.

58. Wier­na służ­ba. Wspo­mnie­nia uczest­ni­czek walk o nie­pod­le­głość 1910 – 1915, pod re­dak­cją Al. Pił­sud­skiej, M. Rych­te­rów­ny, W. Peł­czyń­skiej, M. Dą­brow­skiej. War­sza­wa 1927, s. XI + 319.

.

59. Bi­bl­jo­te­ka na­ro­do­wa. Nakł. Kra­kow­skiej Spół­ki Wy­daw­ni­czej (od 1920 r.).

.II. WIEK XIV i XV.

60. Jan z Czarn­ko­wa. Bre­vis chro­ni­ca Cra­co­viae (Ano­ny­mi ar­chi­dia­co­ni gne­snen­sis). W t. II Zbio­ru dzie­jo­pi­sów ślą­skich Som­mers­ber­ga (1729-30), s. 78 – 155.

– Chro­ni­con Po­lo­no­rum . "Mo­nu­men­ta Po­lo­niae hi­sto­ri­ca", t. II (Lwów 1872), s. 599_756 i odb. Lwów 1872, s. 156.

– Kro­ni­ka ar­chi­dja­ko­na gnieź­nień­skie­go, pod­kanc­le­rza kró­le­stwa pol­skie­go (1370-1385). Prze­ło­żył, wstę­pem i przy­pi­sa­mi uzu­peł­nił J. Żer­bił­ło . War­sza­wa 1905, s. XVII + 196.

61. Co­dex epi­sto­la­ris sa­ecu­li de­ci­mi qu­in­ti. Pars I ab a. 1334 ad a. 1444 cura Au­gu­sti So­ko­łow­ski, pars II ab a. 1444 ad a. 1492 cura Jo­se­phi Szuj­ski. Cra­co­viae 1876, s. XX + 158 + 368.

– Toż. To­mus II. Col­lec­tus ope­ra Dr. Ana­to­lu Le­wic­ki. Cra­co­viae 1891, s. LXXVII + 531.

– Toż. To­mus III. Col­lec­tus ope­ra Dr. Ana­to­lii Le­wic­ki. Cra­co­viae 1894, s. LXXX + 665.

.

62. , Po­dróż Am­bro­że­go Kon­ta­ry­nie­go przez Pol­skę do Per­sji, 1474-1477. Tłum. J, U. Niem­ce­wi­cza. W "Skarb­cu hi­stor­ji pol­skiej" K. Sien­kie­wi­cza, t. I (Pa­ryż 1839), s. 1 – 15.

63. Do­mi­ni­co Win­cen­ty de. Li­sty o Pol­sce pi­sa­ne do se­na­tu ge­nu­eń­skie­go r. 1483-1484. . Bibl. Ossol… t. II (1863), s. 338 – 350.

64. Gu­il­bert de Lan­noy (1386-1452). Voy­ages et am­bas­sa­des de mes­si­re che­va­lier de la to­ison d'or (1399-1450). Mons 1842.

.

– Gu­il­le­bert de Lan­noy et ses voy­ages en 1413, 1414 et 1421 com­men­tes en fr. et en pol. par J. Le­le­wel. Bru­xel­les 1844.

65. . Pa­mięt­ni­ki Jan­cza­ra Po­la­ka przed r. 1500 na­pi­sa­ne. (Zbiór pi­sa­rzy pol­skich). War­sza­wa 1828, s. 261 + III.

– Toż. Wyd. II. (Księ­go­zbiór Pol­ski). Sa­nok 1857, s. 187 + III.

– Toż, zob. Ła­ski Sta­ni­sław.

– Toż. Wyd. III (ty­tu­ło­we). Sa­nok 1868, s. 187 + III.

– . Pa­mięt­ni­ki Jan­cza­ra czy­li Kro­ni­ka tu­rec­ka Kon­stan­te­go z Ostro­wi­cy, na­pi­sa­ne mię­dzy r. 1496 a 1501. (Bibl… pi­sa­rzy pol­skich, nr. 63). Wy­dał prof. Jan Łoś. Kra­ków 1912, s. XI + 404.

.

Rec: A. Brück­ner. Kwart. Ust. 1913, s. 365 – 370.

66. Na­ker Li­bor­jusz zob. Li­ske Ksa­we­ry.

.

67. Pa­wiń­ski Adolf. No­tat­ki kup­ca kra­kow­skie­go w po­dró­ży do Flan­dr­ji z r. 1401-1402. Bibl… warsz. 1872, t. III, s. 58 – 73. – Toż. Odb. , s. 16.

68. . Co­dex epi­sto­la­ris Vi­tol­di, Ma­gni Du­cis Li­thu­aniae, 1376-1430, col­lec­tus ope­ra An­to­nii Pro­cha­ska. Cra­co­viae 1882 s. CXVI + 1113. (Mo­nu­men­ta me­dii aevi t. VI).III. OKRES ZYG­MUN­TA I.

69. An­zelm Po­lak ber­nar­dyn, Ter­rae Sanc­tae et urbis Hie­ru­sa­lem aper­tior de­scrip­tio. W dzie­le Jana ze Stob­ni­cy: "In­tro­duc­tio in Ptho­lo­mei co­smo­gra­phiam cum lon­gi­tu­di­ni­bus et la­ti­tu­di­ni­bus re­gio­num et ci­vi­ta­tum ce­le­brio­rum". (Cra­co­viae 1512), 4°, knl. 2 + kl. 40 z mapą.

.

70. Har­tleb Ka­zi­mierz. Jan z Ocie­szy­na Ocie­ski, jego dzia­łal­ność po­li­tycz­na i Dy­ary­usz po­dró­ży do Rzy­mu 1501-1548. Lwów 1917, s. 341. Rec: O. Ha­lec­ki. Kwart… hist. 1918, s. 90 – 7.

.

71. Her­ber­ste­in Sig. (+ 1566, po­seł w Mo­skwie 1517 i 1525). Re­rum mo­sco­vi­ta­rum com­men­ta­rii. Rus­siae et quae nunc eius me­tro­po­lis, Mo­sco­viae, bre­vis­si­ma de­crip­tio et de re­li­gio­ne eorum. Vien­nae 1549.

.

72. Kro­ni­ka od r. 1507 do 1541 spi­sa­na (Z rę­ko­pi­smu 1549 r.). W "Bibl… sta­ro­żyt­nej pi­sa­rzy pol­skich" K. W. Wój­cic­kie­go, t. VI (War­sza­wa 1844), s. 2 – 38.

73. Ku­spin­jan Jan, sta­ro­sta wie­deń­ski. Dzien­nik zjaz­du ces. Mak­sy­mil­ja­na i trzech kró­lów, wę­gier­skie­go, cze­skie­go i pol­skie­go: Wła­dy­sła­wa, Lu­dwi­ka i Zyg­mun­ta, w mie­ście Wied­niu dnia 17 lip­ca w roku po Chry­stu­sie 1515 od­by­te­go. (Prze­ło­żył z ła­ciń­skie­go Sta­ni­sław Krom­polc). W "Zbio­rze pa­mięt­ni­ków do dzie­jów pol­skich" Pla­te­ra, t. I (Warsz. 1858), s. 60 – 93.

74. Li­ske Ksa­we­ry. Dwa djar­ju­sze kon­gre­su wie­deń­skie­go r. 1515. W t. I. "Ar­chi­wum Ko­mi­sji hist. " (Kra­ków 1878), s. 89 – 182.

75. Ła­ski Sta­ni­sław wo­je­wo­da sie­radz­ki. Pra­ce na­uko­we i dy­plo­ma­tycz­ne. Wy­da­ne z… rę­ko­pi­smów Mu­zeum Wi­leń­skie­go z przed­mo­wą Mi­ko­ła­ja Ma­li­now­skie­go, oraz z do­dat­kiem dzieł Jana Tar­now­skie­go, z je­dy­ne­go eg­zem­pla­rza Bi­bl­jo­te­ki Kór­nic­kiej. Wil­no 1864, s. VIII nl. + CLXIII + 315.

.

Ocie­ski z Ocie­szy­na Jan zob. Har­tleb Ka­zi­mierz.

76. Ze­brzy­dow­ski An­drzej na Więc­bor­ku, bi­skup wło­cław­ski i kra­kow­ski. Ko­re­spon­den­cja z lat 1546-1553, z przy­da­niem sy­no­dów r. 1547 i 1551, jako też in­nych do­ku­men­tów współ­cze­snych, wy­da­na przez Wła­dy­sła­wa Wi­słoc­kie­go, (Acta hi­sto­ri­ca… t. I.). Kra­ków 1878, s. XXXII + 579.IV. OKRES ZYG­MUN­TA AU­GU­STA.

77. Ba­liń­ski Mi­chał. Pa­mięt­ni­ki o kró­lo­wej Bar­ba­rze, żo­nie Zyg­mun­ta Au­gu­sta. 2 tomy. War­sza­wa 1837, s. 121 + 98 i 347.

78. – Stu­dja hi­sto­rycz­ne. Z ryc… li­togr. Wil­no 1856.

.

79. Bar­ba­ra Kró­lo­wa Pol­ska. Li­sty… (ze zbio­ru Ty­tu­sa Hra­bi Dzia­łyń­skie­go). Dzie­nik warsz… t. IV (1826), s. 325 – 332.

.

80. Bar­ba­ra Ra­dzi­wił­łów­na, kró­lo­wa. Nie­zna­ne li­sty… do Mi­ko­ła­ja Ra­dzi­wił­ła Ru­de­go i do Zyg­mun­ta

Au­gu­sta. Wy­dał Fr. Pu­ła­ski. Z fac­si­mi­le li­stu kró­lo­wej. War­sza­wa 1906, 4° s. 2 ni. + 9.

81. Ba­ra­now­ski Wła­dy­sław To­masz. Dwie pe­re­gry­na­cje z XVI wie­ku . Z rę­ko­pi­su Bi­bl­jo­te­ki Ord. Za­moj­skich wy­dał" wstę­pem i ob­ja­śnie­nia­mi opa­trzył.. Wyd. Tow. Nauk. War­szaw­skie­go. Pra­ce Ko­mi­sji do ba­dań nad hi­stor­ją li­ter, i oświa­tą. T. I (Warsz, 1914)), s. 245 – 289.

82. Ba­tow­ski Alek­san­der. Spra­wa z po­sel­stwa Mar­ci­na Kro­me­ra do Fer­dy­nan­da Ce­sa­rza w la­tach 1558-1563. Lwów 1853, s. 60.

83. Be­schrey­bun­ge einer Rey­se oder eins Zu­ges (eins fur­nem­li­chen Po­lni­schen Herm von Ko­nig­kli­cher Po­lni­schen Wir­den (Bot­schaf­ftwe­iss gen Con­stan­ti­no­pel) und von dan­nen inn die Tar­ta­rey ge­zo­gen. Ge­druckt zu Niirn­berg, Ger­latz, 1517, 4nr, k… ni. 32.

84. Bon­gio­van­ni Ber­nar­do. Opi­sa­nie kró­le­stwa pol­skie­go z roku 1560. W wyd.: "Re­la­cje nun­cju­szów apo­stol­skich o Pol­sce", t. I (Pa­ryż 1864), s. 96 – 100.

85. Bro­niow­ski M. Bis in Tar­ta­riam no­mi­ne Ste­pha­ni Pri­mi Po­lo­niae Re­gis Le­ga­ti, Tar­ta­riae de­scrip­tio, ante hac in lu­cern nu­nqu­am edi­ta cum ta­bu­la geo­gra­phi­ca eius­dem Cher­so­ne­sus Tau­ri­cae etc. Co­lo­niae Agrip­pi­nae 1595, fol., k… ni. 4, s. 75 i 2 mapy.

.

86. Com­men­do­ni Jan Franc. Pa­mięt­ni­ki o daw­nej Pol­sce z cza­sów Zyg­mun­ta Au­gu­sta, obej­mu­ją­ce li­sty Jana Fr. Com­men­do­ni do Ka­ro­la Bo­ro­me­usza. Z bi­bl­jo­te­ki Bar­be­ryń­skiej ze­brał Jan Al­ber­tran­dy. Z rę­ko­pi­smów wło­skich i ła­ciń­skich wy­tłó­ma­czył Jó­zef Krzecz­kow­ski. Wia­do­mość o ży­ciu J. D. Com­men­do­nie­go, tu­dzież po­trzeb­ne spro­sto­wa­nia i ob­ja­śnie­nia do­dał Mi­ko­łaj Ma­li­now­ski. 2 t. Wil­no 1847-51, s. LVIII + 268 i 328.

.

– (Gra­tia­ni Mar­ja, le­gat pa­pie­ski). Pa­mięt­nik. W "Zbio­rze pa­mięt­ni­ków hi­sto­rycz­nych o daw­ney Pol­sz­cze", t. I (War­sza­wa 1822), s. 56 – 114, 198 – 229 i 245 – 251.

87. Djar­jusz po­dró­ży Zo­iji Ja­giel­lon­ki 1556 r., z rę­ko­pi­smu ogło­sił Ty­mo­te­usz Li­piń­ski. Bibl… warsz. 1847, t. I, s. 635 – 641.

88. Dniew­nik li­tow­skich po­słów (1556 g.). W "Sbor­ni­ku" kn. Obo­leń­skie­go, nr. 5 (Mo­skwa 1838).

89. Fin­kel L. Po­dróż z Kra­ko­wa do Wil­na w r. 1560. Kwart… hist. 1891, s. 200 – 2,

,

90. Gór­nic­ki Łu­kasz. Dzie­ie w Ko­ro­nie Pol­skiey, z przy­to­cze­niem nie­któ­rych po­stron­nych rze­czy, od roku 1538, aż do r. 1572, któ­re­go Król Zyg­munt Au­gust umarł. Przez… Ty­ko­ciń­skie­go i Wa­sil­kow­skie­go Sta­ro­stę spi­sa­ne, Kra­ków 1637, 4°, k… ni. 4 + s. 192.

– Toż. War­sza­wa 1750, 4nr, 1 ark… ni.;

– Toż. War­sza­wa 1754, 4nr, k. 4, s. 237.

– Toż. (Edy­cja Ta­de­usza Mo­stow­skie­go. Wy­bór pi­sa­rzów pol­skich. Hi­stor­ja). War­sza­wa 1805, s. 269 – 482.

.

91. Go­ryń­ski Jan. Pe­re­gry­na­cja do Zie­mi Świę­tej. Z rę­ko­pi­su Bi­bl­jo­te­ki Ord. Za­moj­skich wy­dał, wstę­pem i ob­ja­śnie­nia­mi opa­trzył Wła­dy­sław To­masz Ba­ra­now­ski. Wyd. Tow. Na­uko­we­go Warsz. Pra­ce Ko­mi­sji do ba­dań nad hi­stor­ją li­ter i oświa­ty. T, I (Warsz. 1914), s. 258 – 289.

.

92. .

93. Jew­ła­szew­ski Teo­dor. Pa­mięt­nik… no­wo­grodz­kie­go pod­sęd­ka, 1546-1604. Wy­dał T L. War­sza­wa 1860, 12nr, s. 74.

– Dniew­nik no­wo­grodz­ka­go pod-sud­ka… 1564-1604. W wyd.: "Me­mu­ary, otno­siasz­czi­je­sia k istor­ji Ju­zhoj Rusi", wy­pusk II (Ki­jew 18%), s. 1 – 39.

Ko­men­dom zob. Com­men­do­ni. Ko­ry­ciń­scy zob. Kra­szew­ski Ka­je­tan.

94. Kra­szew­ski J. I. Po­dró­że i po­sel­stwa pol­skie do Tur­cji, a mia­no­wi­cie: Po­dróż E. Otwi­now­skie­go 1557, Ję­drze­ja Ta­ra­now­skie­go, ko­mor­ni­ka j… k… m., 1569, i Po­sel­stwo Pio­tra Zbo­row­skie­go 1568, przy­go­to­wa­ne do dru­ku z rę­ko­pi­smu przez… Wy­da­nie Ka­zi­mie­rza Jó­ze­fa Tu­row­skie­go. W Kra­ko­wie 1860, s. 82.

.

95. Kra­szew­ski Ka­je­tan. Rap­tu­la­rzyk ro­dzi­ny Ko­ry­ciń­skich od 1541 do 1649. Bibl… warsz. 1886, t. III, s. 230 – 247.

Rec: L. Fin­kel. Kwart… hist. 1887, s. 358 – 9.

Kro­mer Mar­cin zob. Ba­tow­ski Alek­san­der.

96. Lip­po­ma­no Alo­izy. Wy­ją­tek z Le­ga­cji… do Pol­ski za Zygm. Au­gu­sta. Z wło­skie­go. W "Zbio­rze pa­mięt­ni­ków hi­sto­rycz­nych o daw­ney Pol­sz­cze" J. U. Niem­ce­wi­cza, t. IV (War­sza­wa 1822), s. 76 – 79.

– Re­la­cja o Pol­sce z roku 1557. W wyd.: "Re­la­cje nun­cju­szów apo­stol­skich o Pol­sce", t. I (Pa­ryż 1864), s. 64 – 68.

97. Orze­chow­ski Sta­ni­sław. An­na­les. Ad­iu­nxi­mus vi­tam Pe­tri Kmi­tae. Do­bro­mi­li 1611, k. 2 ni., s, 312 i k. 2 ml.

.

– Kro­ni­ki pol­skie od zgo­nu Zyg­mun­ta I-go. . Edy­cja Ta­de­usza Mo­stow­skie­go. War­sza­wa 1805, s. 2 ni. + 267 zportr. Zyg­mun­ta Au­gu­sta.

98. Otwi­now­ski E. Wy­pi­sa­nie dro­gi tu­rec­kiej, gdym tam z po­słem wiel­kim, wiel­moż­nym pa­nem An­drze­jem Bzic­kim, kasz­te­la­nem chełm­skim, od kró­la Zyg­mun­ta Au­gu­sta po­sła­nym, roku pań­skie­go 1557 jeź­dził. W wyd.. "Po­dró­że i po­sel­stwa pol­skie do Tur­cji" przez J. I. Kra­szew­skie­go (Kra­ków 1860), s. 7 – 40.

99. Ra­dzi­wiłł Je­rzy ks. kar­dy­nał. Pa­mięt­nik z lat 1556-1575, wy­dał Teo­dor Wierz­bow­ski. War­sza­wa 1899, s. 40.

100. Rę­ko­pism wy­cho­wań­ca i dwo­rza­ni­na kró­la Zyg­mun­ta Au­gu­sta. W wyd. A. E. Koź­mia­na: "Wy­cią­gi pio­tro­wic­kie", cz. II (Wro­cław 1845), s. 1 – 108.

.

101. Rug­gie­ri opat, nun­cjusz pa­pie­ski. Re­la­cja o sta­nie Pol­ski, zło­żo­na pa­pie­żo­wi Piu­so­wi Czwar­te­mu w r. 1568. W "Zbio­rze pa­mięt­ni­ków o daw­ney Pol­sz­cze" J. U. Niem­ce­wi­cza, t. III (War­sza­wa 1822) s. 5 – 25.

– Opis Pol­ski w roku 1565. W wyd.: "Re­la­cje nun­cju­szów apo­stol­skich o Pol­sce", t. I (Pa­ryż 1864), s. 113 – 165.

102. – Spra­woz­da­nie ze sta­nu Kró­le­stwa Pol­skie­go zło­żo­ne świę­te­mu Piu­so­wi V Pa­pie­żo­wi przez… Nun­cju­sza Apo­stol­skie­go na dwo­rze Kró­la Zyg­mun­ta Au­gu­sta za swo­im po­wro­tem z Pol­ski r. p. 1568. (Prze­kład z rę­ko­pi­smów wło­skich przez Wład. Kul­czyc­kie­go). Czas, dod… mieś., 1858, t. IV, s. 563

– 625.

– Re­la­cja o sta­nie Pol­ski zło­żo­na pa­pie­żo­wi Piu­so­wi V przez… nun­cju­sza jego u dwo­ru kró­la Zyg­mun­ta Au­gu­sta roku 1568. W wyd. "Re­la­cje nun­cju­szów apo­stol­skich o Pol­sce", t. I (Pa­ryż 1864), s. 165 – 216.

103. Schwe­ini­chen Hans. Pa­mięt­nik… do dzie­jów Szląz­ka i Pol­ski 1552-1602. Prze­kład skró­co­ny Hier. Feld­ma­now­skie­go. (Bibl… pa­mięt­ni­ków i po­dró­ży po daw­nej Pol­sce t. II). Dre­zno 1870, s. VIII + 239. .

104. – Byt­ność Hen­ry­ka księ­cia Li­gnic­kie­go w Pol­sce w 1569 roku (Z Pa­mięt­ni­ków Jana Szwaj­no­cha). Kro­ni­ka wiad… kraj… i zagr. 1857, nr. 162.

105. Skar­ga Piotr ks. Li­sty… z lat 1566-1610. Po­dług au­to­gra­fów wy­dal i ob­ja­śnił ks. Jan Sy­gań­ski T. J. Kra­ków 1912, s. 2 ni. + VII + 1 ni. + 330.

Rec: A. Bruck­ner. Kwart… hist. 1913, 8. s. 119 – 123; St. Kot, tam­że, 1913, s. 373 – 8.

106. Ta­ra­now­ski Ję­drzej. Krót­kie wy­pi­sa­nie dro­gi z Pol­ski do Kon­stan­ty­no­po­la, a z tam­tąd zaś do Astra­cha­nia zam­ku mo­skiew­skie­go, któ­ry leży na wschód słoń – j ca ku gra­ni­com per­skim. Przy­tem jako woj­sko tu­rec­kie, któ­re jeź­dzi­ło pod Astra­chań, roku 1569 zgi­nę­ło. K'temu spra­wa ta­tar­skie­go woj­ska w cią­gnie­niu. To wszyst­ko przez p….. ko­mor­ni­ka kró­la j… m., któ­ry tam wszę­dy zjeź­dził i od j… kró­lew­skiej m… po­sła­ny bę­dąc, wy­pi­sa­no. W wyd.: "Po­dró­że i po­sel­stwa pol­skie do Tur­cji" przez J I. Kra­szew­skie­go (Kra­ków 1860), s. 41 – 63.

107. Wy­pis z re­la­cji o Kró­le­stwie Pol­skiem przez po­sła we­nec­kie­go w r. 1560. W "Zbio­rze pa­mięt­ni­ków hi­stor. o daw­ney Pol­sz­cze" J. U. Niem­ce­wi­cza, t. V (Pu­ła­wy 1830), s. 346 – 351.

108. Za­pi­ski Li­twi­na, słu­gi i wy­cho­wań­ca Zyg­mun­ta Au­gu­sta. Bibl. Osso­liń­skich, t. XI (1868), s. 274 – 280.

.

109. Zbo­row­ski Piotr. Re­la­cja po­sel­stwa pana woj­nic­kie­go kró­lo­wi j… mo­ści w War­sza­wie. (P… Z…, syna Mar­ci­na, któ­ry po­sło­wał do Tur­cji w r. 1568). W wyd.: "Po­dró­że i po­sel­stwa pol­skie do Tur­cji" przez J. I. Kra­szew­skie­go (Kra­ków 1860), s. 65 – 82.

110. Zyg­munt Au­gust. Li­sty ory­gi­nal­ne i po­ufa­łe… do Mi­ko­ła­ja Ra­dzi­wił­ła. W "Zbio­rze pa­mięt­ni­ków hist… o daw­nej Pol­sce" J. U. Niem­ce­wi­cza, t. I. (War­sza­wa 1822), s. 390 – 484.

.

111. – Li­sty ory­gi­nal­ne… do Mik. Ra­dzi­wił­ła Czar­ne­go, z au­ten­ty­ku spi­sa­ne i wy­da­ne przez St. Aug. La­cho­wi­cza. Wil­no 1842, knl. 3, s. III + 323.

112. – Li­sty taj­ne kró­la polsk… do Sta­ni­sła­wa Ho­zju­sza po­sła

Rzpli­tej pol­skiej na dwo­rze rzym­skim w r. 1549 i 1550 umó­wio­ne­mi zna­ka­mi pi­sa­ne. Z ory­gi­na­łów za­cho­wa­nych w bi­bl­jo­te­ce uni­wer­sy­te­tu Ja­giel­loń­skie­go w Kra­ko­wie, od­czy­tał Jó­zef Łep­kow­ski. Wie­deń. J. So­biń­ski w Wa­do­wi­cach, 1850, 4nr, ark. 2, fol… ark. 1 (li­togr.).

– Ge­he­ime Brie­fe des Ko­nigs von Po­len… an Stan. Ho­zy­us, Ge­sand­ten am rom, Hofe des Ka­isers Karl V in Jah­re 1549 und 1550 mit kryp­togr. Ze­ichen ge­schrie­ben, ent­zif­fert von J. Łep­kow­ski. Wa­do­wi­ce, So­biń­ski, 1850, 4nr, s. 14, fol… str. 4 (li­togr.).