Blondynka na Hawajach - ebook

ROZDZIAŁ 1. SKĄD WIEJE WIATR

ROZDZIAŁ 1

Skąd wieje wiatr

Kiedyś nie było podróży. Istniały tylko wyprawy podejmowane z życiowej konieczności. Mam na myśli czas przed mapami.

Był świat. Była ziemia. Był ocean. I człowiek, który czasem wyruszał w nieznane. To było wtedy, gdy nieznane naprawdę było nieznane. Niewyobrażalne, nieopisane, niespotkane nigdy wcześniej. Przez nikogo.

Istniało tylko w bliżej nieokreślonej przestrzeni i nikt nie był w stanie podać ani precyzyjnego kierunku, ani sposobu, żeby tam dotrzeć. Nie było nawet pewności, że to tam rzeczywiście jest.

Ludzie mieszkali na swoich wyspach, wdzięczni za to, co Matka Natura w swojej mądrej hojności zechciała im podarować. Mieli tropikalne świty skąpane w perłoworóżowym brzasku i boginie, które podsuwały potrzebne wskazówki.

Zachód słońca nad oceanem na wyspie Maui

Jeśli chcesz zrobić czółno, pójdź za małym dzięciołem. Będzie wskazywał ci różne drzewa. Siadał na pniu, stukał w korę i frunął dalej. Drzewo, na którym usiądzie, przyjrzy mu się i bez stukania odleci, będzie tym właściwym. Możesz mu uwierzyć na słowo. Jeśli jednak zastanowisz się nad tym, odkryjesz głęboki sens.

Dzięcioł żywi się larwami, mrówkami i kornikami. W poszukiwaniu jedzenia stuka dziobem w korę, żeby sprawdzić czy pod spodem znajdują się labirynty korytarzy wydrążonych przez korniki. Korniki zjadają drzewo od środka. To znaczy, że drzewo, które budzi najmniejsze zainteresowanie dzięcioła, będzie najzdrowsze, najmocniejsze i najlepsze dla mistrzów. Bo tylko mistrzowie potrafią zbudować mistrzowską łódź.

Hawajski mistrz nazywał się _kãhuna_. Był to człowiek o wyjątkowej wiedzy, talencie i mądrości, szanowany za biegłość w swojej dziedzinie. _Kãhuna kilo hōkū_ specjalizował się w obserwowaniu zjawisk pogody i astronomii, odczytywał z nich wskazówki dla rolników i żeglarzy. _Kãhuna kãlai_ byli mistrzami rzeźby w drewnie. _Kãhuna makaula_ był jasnowidzem, który odczytywał i dokonywał interpretacji znaków. _Kãhuna lã'au lapa'au_ był lekarzem korzystającym z ziół, leczniczych roślin i uzdrawiającej mocy.

_Kãhuna kãlai wa'a_ był mistrzem budowy czółna.

Niewielkie jednokadłubowe czółna były używane do łowienia ryb i wyścigów. Na dużych łodziach o dwóch kadłubach starożytni Polinezyjczycy pływali po otwartym oceanie i zasiedlali nowe wyspy.

Łódź dla Hawajczyków miała wyjątkowe znaczenie. Była czymś znacznie więcej niż tylko środkiem transportu, łączyła przeszłość z teraźniejszością, obecne życie i umiejętności z dawnymi polinezyjskimi przodkami. Dlatego budowa każdej nowej łodzi przebiegała zgodnie z tradycją i rytuałem, w duchowej obecności i pod opieką Kū–pā'aike'e, wcielenia boga Ku. Jego żona, bogini Lea, przybierała postać dzięcioła, żeby zaprowadzić cieśli do właściwego drzewa.

Na koniec, kiedy czółno było gotowe w swoim fizycznym kształcie, jeden z wodzów obdarzonych największą mocą spędzał w nim kilka nocy i napełniał je swoją siłą. Dopiero wtedy czółno mogło wypłynąć.

Ale dokąd? Przecież nie istniały mapy ani przyrządy do nawigacji.

Patrz uważnie.

Ocean zmienia kolor w zależności od tego co znajduje się pod powierzchnią. Wielkie bezpieczne głębiny są zwykle granatowe. Zielonkawa woda wskazuje obecność podwodnych skał rafy koralowej. Szmaragdowy cień na chmurze to odbicie słońca w lagunie tak odległej, że nie widać jej z najwyższego wzgórza.

A jeśli zobaczysz belkę kołyszącą się na falach? Czy to nie jest dowód na to, że twoja wyspa nie jest jedyną? I czy nie świadczy to o tym, że inna wyspa znajduje się tam, skąd wieje wiatr?

Obserwuj niebo, gwiazdy, słońce i księżyc, fale, przypływy i odpływy, wiatr, zapachy i przedmioty przynoszone przez ocean. Patrz jak i dokąd fruną ptaki, skąd wracają i kiedy.

Kiedy nauczysz się patrzeć, dostrzegać i rozumieć zasady rządzące przyrodą, ona będzie twoim przewodnikiem.

Tak zrobili mieszkańcy wysp na Oceanie Spokojnym.

Pewnego dnia dopłynęli do archipelagu później nazwanego Hawajami.ROZDZIAŁ 2. ZACZAROWANY LAS

ROZDZIAŁ 2

Zaczarowany las

Nabrałam ostrożnie powietrza. Czy ja naprawdę widzę to co widzę? I czy ja naprawdę jestem tu gdzie jestem? Czy może to tylko złudzenie, które zniknie poruszone zbyt szybkim oddechem?…

Gdzie podział się cały świat ze wszystkim, co w nim znam? To jest właściwie nieważne. Świat może zniknąć. Bo czym jest prawdziwe życie jeśli nie doświadczaniem nieoczekiwanych zdarzeń, które porywają cię ze sobą i pokazują wszystko z zupełnie nowej, nieznanej strony?…

Stałam na wąskiej ścieżce między paprociami w ciszy tak wielkiej, że sięgała swoim początkiem wieczności. Drzewa wydawały się wyrastać z powietrza. Nie tak jak w zwykłym lesie, gdzie z korzeni ukrytych pod ziemią pojawia się gładki pień i gałęzie obsypane liśćmi. Tutaj wszystko było zielone, obwieszone mchami, wilgotne. Gałęzie powyginane jak korzenie i korzenie obrośnięte zielonością jak gałęzie. Rozcapierzone dłonie paproci i zielone ramiona drzew sięgające we wszystkie strony. Wyglądały tak jakby uczyły się latać.

W cudownym lesie Kamakou na wyspie Molokai na Hawajach

I ta niezwykła cisza, w której serce uczy się bić na nowo. Nie ma niczego co znam, nic nie dzieje się w sposób, jaki rozumiem. Wszystko jest nowe. Inne. I nie dlatego, że dopiero przed chwilą się zaczęło, lecz raczej dlatego, że dotychczas ukrywało się przed ludzkim wzrokiem i żyło zgodnie z odwiecznym rytmem pierwotnego lasu. Według prastarego czasu, w którym nie ma nic i dzieje się wszystko.

To właśnie czułam dookoła.

Czułam, że tam jest wszystko, ponieważ nie istnieje nic takiego, co byłoby możliwe do wytłumaczenia i nazwania ludzkimi pojęciami. Było za to wszystko, co składa się na tajemnicę życia i przetrwania.

Od jak dawna rósł tutaj ten niezwykły las?

Powiedziano mi później, że to jest ostatni prawdziwie hawajski las. Taki, jaki rósł w czasach kiedy przypłynęli tu z daleka żeglarze w swoich śmigłych łodziach. Na podstawie badań archeologicznych przyjmuje się, że było to około roku 300 naszej ery, czyli ponad półtora tysiąca lat temu.

Zeszli na ląd. Panowała cisza. Bosymi stopami dotknęli piasku i ruszyli dalej, w stronę chłodnego lasu.

Te same bujne strzępiaste zielone paprocie _hapu'u_ ścieliły się pod ich palcami, pachniały te same drzewa pomarańczowe _'alani_, i te same hawajki cynobrowe, małe ptaki z długim wąskim dziobem, szukały nektaru wśród słodkich kwiatów drzewa _`ōhi`a lehua_. I ta sama prawieczna cisza ściekała kroplami po wilgotnym mchu.

Nie dziwię się, że chcieli zostać. Ja też chciałam.

Muszę jednak zacząć od początku.

Pójdź razem ze mną przez niezwykły las Kamakou na wyspie Molokai.
Przejdź do YTROZDZIAŁ 3. PODRÓŻE W WYOBRAŹNI

ROZDZIAŁ 3

Podróże w wyobraźni

Dawno, dawno temu, w pewnym szarym mieście w Polsce czasów komunistycznych pewna dziewczyna siedziała w szkolnej ławce i wzdychała. Patrzyła w okno zamiast na tablicę i wyobrażała sobie jak niezwykły musi być świat. Ponieważ w tamtych czasach nie było jeszcze internetu, a w telewizji pokazywano tylko programy zaakceptowane przez dwa publiczne kanały kontrolowane przez rząd, dostęp do informacji był ograniczony.

Z jednej strony można powiedzieć, że to źle, bo utrudnia rozwój i naukę, ale z drugiej strony kiedy coś jest trudniej dostępne, staje się dużo bardziej cenne.

Tak jak wtedy, kiedy masz nieograniczony dostęp do wszystkich możliwych rodzajów jedzenia. W każdym sklepie masz do wyboru wiele rodzajów czekolady, ciastek, kaszy, ryżu, warzyw, owoców i przypraw. Możesz kupić ile chcesz i zjeść do syta. Wszystkiego jest tak dużo i w tak wielkiej obfitości, że przestajesz zwracać na to uwagę i nie stanowi to dla ciebie wyjątkowej wartości.

Zupełnie inaczej jednak jest wtedy, kiedy zdobycie czegoś do jedzenia wiąże się z pewnym wysiłkiem. Kiedy w sklepie jest tylko to co jest, a nie to, co byś chciał. Kiedy są ograniczenia, braki, i kiedy nie ma pewności, że będziesz mógł ugotować i zjeść wszystko, na co masz ochotę. Wtedy zaczynasz doceniać to, co udaje ci się zdobyć. Smakujesz to jak skarb, pamiętasz o tym przez wiele następnych dni, marzysz o tym, że może znów będziesz miał takie szczęście i trafisz na to, co lubisz.

Ilustracja z amerykańskiego czasopisma z 1934 roku. Myślę, że tak właśnie wyobrażałam sobie kiedyś Hawaje.

Tak samo jest z wiedzą.

Kiedy miałam szesnaście lat, świat był fascynująco odległy. Na pożółkłych kartkach encyklopedii hasła były krótkie i ogólnikowe. W podręczniku geografii zamiast pasjonujących opowieści o tym jak żyją ludzie innych plemion podawano suche fakty dotyczące wydobycia węgla brunatnego i rodzajów gleb.

Dlatego każda ciekawa informacja, która przedostawała się za żelazną kurtynę, do szarej i płaskiej rzeczywistości, była jak cudownie migoczący, kolorowy motyl. Rozbudzała wyobraźnię i rozpalała pragnienia. Chciałam za nią biec za siedem rzek i siedem oceanów.

Pewnego dnia usłyszałam dwa niezwykłe słowa: _Mauna Kea_. Brzmiały dla mnie jak magiczne zaklęcie. Mauna Kea. Biała Góra. Wulkan na Hawajach. Najwyższa góra na świecie.

Zaraz. Jak to „najwyższa na świecie”?

Przecież każde dziecko wie, że najwyższy jest Mt. Everest z 8848 metrami nad poziomem morza! Tak nas uczono w szkole! Pamiętam nawet klasówkę z geografii, kiedy trzeba było poprawnie wpisać jego wysokość. Wszystko jednak zależy od tego jaką definicję przyjmiemy dla pomiaru wysokości góry. Czy należy zmierzyć ją całą? Czy też może tylko jakąś część spełniającą określone wymagania?

Góra jest taka jaka jest, prawda? Nie każda góra rośnie tak, żeby jej pomiar był łatwy i mieścił się w światowych standardach.

Jak należy się w takim razie zachować w sytuacji, kiedy góra zaczyna się poniżej poziomu powierzchni ziemi w głębinach oceanu? Czy należy to brać pod uwagę? A dlaczego nie? Kto powiedział, że góra musi zaczynać się od wysokości zero?

Mauna Kea mierzona od podstawy ma ponad 10 000 metrów wysokości i jest najwyższą górą na świecie. Wyrasta z dna oceanu i prawie sięga nieba. Dla rdzennych Hawajczyków jest świętym miejscem. Tylko tyle wiedziałam. I ze wszystkich sił zapragnęłam tam dotrzeć.

Miałam szesnaście lat. Buntowałam się przeciwko wszystkiemu, co widziałam dookoła. Uciekałam ze szkoły i z domu, nie chciałam się uczyć, nie chciałam być dorosła, bo dorośli dookoła mnie wydawali się smutni i zagubieni.

Ja chciałam czegoś innego. Chciałam kolorów, pasji, marzeń i spełnienia.

I chociaż nie miałam pieniędzy ani majętnych krewnych, i chociaż nie miałam paszportu, który w tamtych czasach był przechowywany na posterunku milicji, i chociaż nie można było swobodnie podróżować ani nawet kontaktować się ze światem, ja postanowiłam, że pewnego dnia pojadę na Hawaje i wejdę na szczyt najwyższej góry świata.

Nieważne kiedy. Bo przecież wiadomo, że życie ma swój własny plan i czasem trzeba cierpliwie czekać aż nadejdzie odpowiedni moment. Czekałam więc.

Moja wyprawa na szczyt najwyższej góry świata Mauna Kea była na razie niemożliwa do zorganizowania, ale mogłam – i chciałam – zrealizować ją w takim wymiarze, jaki był dla mnie dostępny. W wyobraźni. Zaczęłam pisać opowiadania i malować. I czekałam cierpliwie.

Wiele lat.

Bo nawet kiedy już zaczęłam podróżować, nie od razu wyruszyłam na wyspy Oceanu Spokojnego.

Ale w końcu przyszedł ten moment.

Mniej więcej trzydzieści lat po tym kiedy usłyszałam nazwę Mauna Kea po raz pierwszy, spakowałam plecak i wyruszyłam w podróż na Hawaje.

Poleć razem
ze mną nad Oceanem Spokojnym.
Przejdź do YTROZDZIAŁ 4. W SAN FRANCISCO O ŚWICIE

ROZDZIAŁ 4

W San Francisco o świcie

Zapakowałam całą moją ciekawość i chęć zrozumienia tego co nowe i nieznane. Być może z powodu tego nadzwyczajnie obfitego bagażu duchowego samolot lecący do San Francisco leciał wolniej i dłużej niż zwykle. Straciłam następne połączenie i musiałam spędzić noc na lotnisku.

Hawaje leżą na środku oceanu.

Właściwie nie na środku. Pośrodku jest tylko woda.

Hawaje leżą trochę na północ od środka oceanu.

Tahiti leży trochę na południe od środka oceanu.

Do najbliższego innego państwa, którym jest wyspiarska Republika Kiribati, jest trzy tysiące kilometrów. Do najbliższego lotniska w San Francisco – 3841 km, do Tokio – 4023 km.

Rowery do wynajęcia w mieście Kailua-Kona na Big Island: 19 dolarów za dwie godziny, 29 dolarów za dzień.

Obudziłam się w San Francisco o świcie. Było jeszcze ciemno. Być może tak właśnie miało być.

_O ke au i kahuli wela ka honua_

_O ke au i kahuli lole ka lani_

_O ke au i kuku'iaka ka la_

_E ho'omalamalama i ka malama._

_Dawno temu kiedy ziemia była gorąca,_

_a niebo obróciło się i zmieniło,_

_w czasach kiedy światło słońca cofnęło się_

_po to, by zalśnić pełną mocą,_

_podczas przepastnej ciemności zimy Makalii,_

_powstała garstka błota,_

_z której później wyrosła cała Ziemia._

_Źródło najgłębszej ciemności_

_powstałej z najczarniejszego zmroku,_

_z ciemności słońca w głębinach czasu,_

_tak powstała noc._

Tak zaczyna się hawajska opowieść o stworzeniu świata, _Kumulipo_, przetłumaczona na angielski przez królową Lili'uokalani¹. Z ciemności narodziła się ciemność. Na lotnisku pachniała pierwsza parzona kawa. Zgrzytały zwijane metalowe kraty. Nowy dzień. Sto pięćdziesiąt tysięcy nowych pasażerów. Sto pięćdziesiąt tysięcy jednorazowych kubków. Sto tysięcy bułek z cynamonem i lukrem. Trzysta tysięcy prześwietlonych bagaży.

Sto różnych nazw miejsc na świecie wyświetlonych na tablicach. Kona! Znajduję moje lotnisko przeznaczenia. Nie brzmi wcale po hawajsku. Kona mogłoby równie dobrze być nazwą miasta w Indonezji albo w Burkina Faso. Gdzie leży Kona na pewno wiedzą tylko triatloniści, którzy biorą udział w najtrudniejszych zawodach świata o tytuł Ironmana, czyli Człowieka z Żelaza. Żeby go zdobyć, trzeba w rekordowym czasie przepłynąć odcinek 3.86 kilometra w oceanie, przejechać 180 kilometrów na rowerze i przebiec pełen maraton (41.195 km). Najszybszy w 2018 roku Patrick Lange z Niemiec ukończył triatlon z czasem 7 godzin 52 minuty 39 sekund.

Na swojej stronie internetowej napisał: _Triatlon to coś więcej niż tylko pływanie, jazda na rowerze i bieganie. To sport wytrzymałościowy, który codziennie zmusza cię do pokonywania granic zarówno fizycznych, jak i mentalnych. Najważniejsze jest to, żeby ciągle się uczyć, zaufać swojej sile, a przede wszystkim – nigdy się nie poddawać! Trzeba walczyć!_

Mimo woli zacisnęłam pięści. Trzeba walczyć! Pojutrze będę wchodzić na najwyższą górę świata! Wiem, że będzie trudno, ale dam radę! Wchodziłam już wcześniej na wysokie góry. Na wulkan Mismi w Peru 5597 m n.p.m. i na szczyt Lobuche East w Himalajach 6119 m n.p.m. Wiem co to znaczy iść przez śnieg i lód w rozrzedzonym powietrzu, zmagać się ze zmęczeniem, niewyspaniem i zbyt małą ilością tlenu. Wiem. Dam radę. Najwyższa góra na świecie!

I w sumie jak niezwykle łatwe jest to, co jest takie trudne!

Dotrzeć z Polski na Hawaje na drugim końcu świata?

Nic prostszego. Wsiadasz do samolotu, lądujesz w San Francisco. Cierpliwie czekasz aż gotowy będzie następny samolot, który zabierze cię dalej. Wsiadasz, lecisz i patrzysz przez okno. Czytasz książkę. Oglądasz film. Rozmyślasz. Szykujesz się do nowej przygody. Mauna Kea. Spełnienie mojego marzenia.

1.

Królowa Lili'uokalani – córka króla Kalākaua, ostatnia królowa Hawajów.ROZDZIAŁ 5. RAJSKIE WYSPY

ROZDZIAŁ 5

Rajskie wyspy

Kona to zawietrzna strona wyspy. Każdej wyspy. Wszystkie wyspy na Hawajach mają region, który nazywa się Kona. To jest ta część, do której przybywa wiatr z oceanu. Oraz samolot z San Francisco, który zgodnie z planem wylądował około pierwszej po południu lokalnego czasu.

Małe budynki lotniska w tradycyjnym hawajskim stylu, szum w głowie. Dwanaście godzin różnicy w porównaniu z czasem w Polsce. Wyruszyłam w środę rano, teraz jest piątek nad ranem, ale jednocześnie czwartek po południu. Godziny spędzone na sztucznie oświetlonych lotniskach i w samolotach zlewają się ze sobą. Nie wiem już gdzie jestem. Jedyna nadzieja w tym, że pilot wylądował właściwie.

Wyciągam z ciekawością szyję. Może gdzieś w oddali zobaczę wierzchołek najwyższej góry świata? Nic nie widać. Niebo jest zasnute dymem wydobywającym się z wulkanów na południowo-wschodniej części wyspy.

Kona to zawietrzna część Big Island, Wielkiej Wyspy. Zawietrzna, czyli ta, z której wieje wiatr, w odróżnieniu do nawietrznej, czyli pod wiatr.

Kailua-Kona to największe miasto w dystrykcie Kona w zachodniej części Big Island. Nie mylić z Kailua w hrabstwie Honolulu na wschodnim wybrzeżu wyspu Oahu.

Biały smukły kościół i ogromne drzewo o gładkich szarych konarach, które wyglądają jak wijące się do nieba węże. To jest moje pierwsze wspomnienie z Hawajów. Zakręt na pustej szosie. Zielonkawy brzeg oceanu. Żółty katamaran na wodzie. Nazywał się _Kini-kini_, czyli „Mnóstwo”.

Serio?… Zatrzymałam się przy brzegu. Tak wyglądają Hawaje?…

A właściwie jak miałyby wyglądać? – zapytałam samą siebie.

Biały, smukły kościół i rozłożyste drzewo w mieście Kailua-Kona na Big Island.

Mała, płytka zatoczka, w której kąpały się dzieci. Pusta droga. Łódki na piasku. Palmy w oddali. Czegoś mi tu brakowało. Ale czego?… Czegoś… hawajskiego. Zaraz. Gdzie są tancerki hula, trzcinowe spódniczki, girlandy kwiatów i surferzy na deskach?… Elvis Presley z gitarą??…

Roześmiałam się. Zabawne, że czasem z okruchów informacji tworzy się pewien podświadomy obraz, który nie ma nic wspólnego z prawdą. Niektórzy czasem nawet sprytnie zbierają te okruchy i kreują z nich reklamową wizję odpowiadającą skrytym ludzkim pragnieniom.

Na okładkach amerykańskich pism turystycznych na początku lat sześćdziesiątych można było zobaczyć obrazki z raju. Hawaje były reklamowane jako _paradise islands_ – rajskie wyspy pełne młodych dziewcząt o długich, falujących włosach oraz równie pięknych, muskularnych młodzieńców, których jedynym zajęciem było pływanie na deskach po falach oceanu. Oraz uśmiechanie się do fotografów. Wschody słońca i zachody słońca. Kostiumy bikini, słoneczna pogoda, na twoje przybycie oczekują szczęśliwi tubylcy z ananasami w rękach.

Stworzono obraz miejsca przeznaczonego na idealne wakacje w tropikalnym raju. Aż chciałoby się uwierzyć, że orzechy kokosowe same spadają z drzewa prosto w twoje spragnione ręce, a stoliczek sam się nakrywa na wieczorny posiłek pod niebem pełnym gwiazd. Och, nawet więcej!

Idealne wakacje, idealna miłość, idealny ślub!

W samolocie przed wylądowaniem zwykle trzeba wypełnić formularz imigracyjny, w którym jedno z najważniejszych pytań dotyczy celu przyjazdu. Najczęściej dwie pierwsze możliwości do wyboru to „wakacje” albo „biznes”. Gdziekolwiek będziesz na świecie, jesteś albo turystą, który zamierza zwiedzać i wydawać pieniądze, albo wysłannikiem firmy, która chce na miejscu robić interesy. Tak czy inaczej jesteś mile widziany.

Okładka pisma dla surferów, zachęcająca do wzięcia udziału w zawodach na cześć słynnego hawajskiego surfera i ratownika Eddie'go Aikau.

Zbliżaliśmy się właśnie do lądowania. Wypełniłam wszystkie rubryki, gdzie należy podać imię, nazwisko, datę urodzenia, adres zamieszkania, płeć, zawód, numer lotu samolotem i numer paszportu, i zatrzymałam się przy „celu podróży”. I zdumiałam się, bo dwie pierwsze opcje do wyboru to „ślub” albo „podróż poślubna”!

To jest najbardziej popularny cel podróży na Hawaje!

Biała suknia, złota plaża, zachód słońca. Rachunek za tę jedną noc wynosi mniej więcej trzydzieści tysięcy dolarów. Wszystko na Hawajach jest drogie. Wtedy jednak jeszcze o tym nie wiedziałam.

Siedziałam przy oknie autobusu i przecierałam oczy ze zdumienia.

Mówiłam już, że między Polską a Hawajami jest dwanaście godzin różnicy czasu, prawda? I że uciekł mi samolot na Hawaje, więc musiałam zostać na noc w San Francisco? Byłam więc trochę zmęczona, rozkojarzona i z trudem usiłowałam zebrać myśli i podążyć za nimi.

Znów przetarłam oczy i zmrużyłam je, żeby lepiej widzieć. W głowie rozbrzmiewało mi z głuchym stukotem tylko jedno pytanie:

– GDZIE JA JESTEM??!!

Autobus podskakiwał, ja trzęsłam się wraz z nim, a te trzy uparte słowa dudniły w moich myślach jak pestki w pustej tykwie.

GDZIE JA JESTEM???…

Gdzie ja jestem? Co się stało? Dokąd ja leciałam? Dokąd chciałam przyjechać? Co tu się dzieje? Co ja widzę?…

I jak to możliwe, że widzę to co właśnie widzę????….

Przykleiłam nos do szyby.

Jechałam przez pustynię. Przez czarną pustynię, która ciągnęła się aż po horyzont. Mrużyłam oczy, wpatrywałam się w dal, ale za oknem nie było nic. Tylko czarna płaska pusta pustynia, gdzie nic nie rośnie i nic nie żyje. Z całą pewnością nie jest to miejsce, gdzie ktokolwiek chciałby brać ślub albo przyjechać w podróż poślubną. Ani w ogóle jakąkolwiek podróż.

Zamknęłam oczy, potrząsnęłam głową i znów wyjrzałam przez okno.

Tego się nie spodziewałam – południowa część wyspy Big Island była czarna, sucha, pusta i pozbawiona życia.

Bez zmian. Czarna płaska ziemia bez oznak jakiejkolwiek formy życia. Nie było nawet najmniejszego źdźbła trawy. Ani jednego kwiatka. Żadnego pagórka ani drzewa. Zwały czarnych kamieni. Czarny, suchy, pusty płaskowyż ciągnący się kilometrami po obu stronach drogi.

Westchnęłam. Myślenie przychodziło mi z wyraźnym trudem.

Są tylko dwie możliwości.

Albo przez pomyłkę wylądowałam nie tam, gdzie planowałam dotrzeć.

Albo Hawaje są zupełnie inne niż wszystkim się wydaje.

Obie możliwości były bardzo prawdopodobne.

Zobacz jak wyglądał
mój pierwszy dzień na Hawajach.
Przejdź do YTROZDZIAŁ 6. MAUNA KEA

ROZDZIAŁ 6

Mauna Kea

Wstałam z lekkim szumem w głowie. Na twarzy musiałam mieć znak zapytania, bo kelnerka w restauracji od razu postawiła przede mną kubek gorącej kawy.

– Hm – siedziałam i myślałam – hm. Hm.

Świat jest zawsze bardziej niezwykły niż to, co ci się o nim wydaje. Doświadczyłam tego wiele razy wcześniej. Ale nie aż tak. Usta wciąż otwierały mi się ze zdumienia, co najwyraźniej było odbierane jako wyraz mojego wielkiego głodu, bo co chwilę ktoś podchodził co pytaniem co podać.

Typowe hawajskie śniadanie, hm. Hm. Hm… Jajka, bekon, naleśniki. Zamówiłam owsiankę. Bardzo chciałam się obudzić.

Jeszcze łyk gorącej kawy. Stukanie podkutych butów na drewnianej podłodze. Zapach jedzenia. Wiadomość, która właśnie wpadła do mojej skrzynki mailowej. Gotowość dzisiaj o drugiej po południu. Przewodnik będzie miał ze sobą zapas wody, specjalne ciepłe kurtki oraz rękawiczki.

Mauna Kea!!!

Wyprostowałam się przy stole jak struna. Nagle poczułam się trzeźwa i całkowicie obecna. Dzisiaj jest ten dzień!!! Usiłowałam wprawdzie przesunąć termin wyprawy na szczyt, żeby lepiej się aklimatyzować, ale odpowiedziano mi, że najbliższy następny dostępny termin jest dopiero za miesiąc.

Nie dlatego, że jest tylu chętnych. Raczej dlatego, że jest to miejsce święte dla Hawajczyków i obowiązują tam bardzo restrykcyjne przepisy. Nie można sobie po prostu wejść na najwyższą górę świata. Trzeba mieć przewodnika i specjalne przygotowanie.

Pustynny, wulkaniczny krajobraz u stóp Mauna Kea.

Dam radę! Wiem, że będzie ciężko, ale dam radę! – powtarzałam sobie w myślach.

Mauna Kea!

A właściwie Mauna A Wakea.

Wakea w tradycji hawajskiej to Wielka Przestrzeń, czyli Niebo zaślubione planecie Ziemi, która nazywa się Papahanaumoku.

Kiedy Tata Niebo Wakea i Mama Ziemia Papahanaumoku spotkali się i pokochali, na świat przyszły wszystkie ich dzieci, czyli hawajskie wyspy. Jako pierwsza urodziła się największa wyspa, dzisiaj nazywana Big Island, której najwyższy punkt zawsze dotyka Ojca Niebo i ma z nim tajemny kontakt.

Mauna a Wakea znaczy Góra, Która Należy Do Ojca Niebo.

Góra, Która Dotyka Nieba.

Góra, Która Jest Częścią Nieba.

Góra, która jest naszym przodkiem.

Niektórzy uważają, że Mauna Kea jest przodkiem wszystkich ludzi na Hawajach. Inni twierdzą, że jest pępkiem świata połączonym ze światem bogów. Wszyscy wiedzą, że jest święta. Kiedyś na szczyt mogli wchodzić tylko specjalnie przygotowani kapłani.

Mauna Kea, Biała Góra, ponieważ na jej szczycie czasem leży śnieg.

Pamiętam, że chciałam zorganizować wyprawę na szczyt Mauna Kea w styczniu albo w lutym i okazało się, że na wierzchołku w tym czasie częste są zamiecie i zawieje śnieżne tak silne, że wspinaczka staje się niemożliwa.

Ale wreszcie przyszedł ten dzień!

Będzie ciężko, wiem, ale dam radę! – powtarzałam w myślach. Ile razy wchodzi się na najwyższy szczyt świata? Pewnie tylko raz w życiu. Dam radę! Cokolwiek zdarzy się po drodze – śnieg, lód, wichura, brak tlenu, zmęczenie – dam radę!

Punktualnie o drugiej po południu wsiadłam do specjalnie oznaczonego samochodu. Włożyłam grubą kurtkę, czapkę, szalik i rękawice. Ruszyliśmy w drogę. Przez czarne hawajskie pustkowia zastygłej lawy. Nic mnie już nie dziwiło. Byłam w totalnej gotowości do stawienia czoła wszystkim wyzwaniom, jakie napotkam po drodze.

Miałam mocne buty, zapas wody, ciepłe ubranie i wegańskie batony energetyczne na wypadek, gdybym potrzebowała wsparcia.

Jechaliśmy w ciszy.

Coraz wyżej i wyżej.

Kamyki zgrzytały pod kołami samochodu.

Wiedziałam, że na wysokości prawie trzech tysięcy metrów jest centrum informacyjne dla gości. Ostatnia szansa skorzystania z łazienki, może gorąca kawa i herbata, aktualne wiadomości o pogodzie. Czy stamtąd będziemy dalej wędrować piechotą?

Na szczycie Mauna Kea. Miałam na sobie polar i dwie kurtki (w tym jedną pożyczoną), czapkę i trzy kaptury na głowie, rękawiczki, i wciąż było mi zimno.

Cała góra ma 10 200 metrów wysokości. Część nad powierzchnią ziemi wynosi 4260 metrów. Wyzwanie. Zacisnęłam ręce w pięści. Pełna gotowość. Nie mam pojęcia na jakiej jesteśmy wysokości, ale czuje się rozrzedzone powietrze. Coraz mniej tlenu, ciężko oddychać. Nabieram głęboko powietrza do płuc, ale mam poczucie, że brakuje mi tchu. Że się duszę. Najważniejsze to zachować spokój. Oddychać równomiernie, spokojnie. Bo jeśli spanikujesz i zaczniesz chwytać powietrze histerycznie płytkimi haustami, to będzie jeszcze gorzej. Nie tylko będziesz miał wrażenie, że się dusisz, ale naprawdę będziesz niedotleniony, co jest niebezpieczne dla całego organizmu.

Oddychaj spokojnie. Pełne wdechy i wydechy. Jeszcze raz. Spokojnie.

Nagle samochód stanął.

Już? Idziemy?! Wchodzimy na szczyt??!!

– Chwila przerwy! – ogłosił kierowca.

Aklimatyzacja! – domyśliłam się. – Przygotowanie do wspinaczki. Czas, żeby napić się wody, rozprostować nogi, przejść się. Niektórzy pewnie już tu zostają. Pamiętam, że kiedy wchodziłam na wulkan Mismi w Peru, po ostatnim noclegu na wysokości około pięciu tysięcy metrów połowa osób nie miała siły wyjść z namiotu.

Dlatego robi się przerwę, żeby sprawdzić jak na nowej wysokości zachowuje się organizm. Choroba wysokościowa jest nieprzewidywalna. Nie wiadomo kogo dotknie, jak szybko i w jaki sposób. Trzeba po prostu być gotowym na szybkie reagowanie.

Ja czuję się świetnie!! Dziękuję, nic mi nie potrzeba! Mam wodę i mam w sobie gorący płomień, który rozgrzewa mnie od środka.

Mauna Kea!!!

Mauna a Wakea!!!

Za chwilę rozpocznę wędrówkę na szczyt najwyższej góry świata!!!

– Można podejść bliżej do teleskopu! – zachęcił kierowca.

Teleskop!!!

Jasne!!! Czytałam przecież, że na Mauna Kea panują nadzwyczajnie dobre warunki do obserwowania gwiazd. Ciemność nocy jest doskonała, niezakłócona sztucznymi światłami miasta, a powietrze jest czyste i suche.

Amerykański teleskop radiowy tuż pod wierzchołkiem Mauna Kea. Jeden z dziesięciu teleskopów należących do sieci THE VERY LONG BASELINE ARRAY (VLBA), rozmieszczonych w różnych zakątkach Stanów Zjednoczonych, zarządzanych z centrum w Nowym Meksyku.

Teleskop!!! Wielki jak dom! Uniesiony kilka metrów nad ziemią i wpatrujący się ogromnym, białym, okrągłym okiem w niebo!! Na co patrzy? Na Wenus? Pierścienie Saturna? A może sięga wzrokiem do następnej galaktyki, do planet w srebrzystych mgławicach świetlnych lat?…

Ruszamy dalej. Lada moment na pewno rozpoczniemy wspinaczkę. Z tego co wiem, wędrówka na szczyt trwa osiem godzin. Na razie jest słoneczne popołudnie. Daleko stąd na dole nad brzegiem oceanu trwa słony, lepki, tropikalny upał. Tutaj jest coraz bardziej przenikliwie zimno i sucho. Sztywne żółte trawy szarpane przez wiatr. Ruda wulkaniczna ziemia z drobnymi kamykami.

Coraz wyżej, coraz zimniej, coraz mniej tlenu w powietrzu.

Dam radę! Wiem, że będzie trudno! Wiem, że osiem godzin drogi wspinaczki pod górę w rozrzedzonym powietrzu to prawdziwe wyzwanie, ale dam radę!!

Samochód zatrzymuje się wreszcie z takim westchnieniem resorów, że domyślam się od razu, że to jest koniec drogi. Teraz zaczyna się prawdziwa wyprawa! Woda jest, rękawice, czapka, szalik. I to co najważniejsze, czyli moje gorące pragnienie. W drogę!!!

Wyskoczyłam z samochodu.

Jestem gotowa!!!

Którędy na szczyt?!

Kierowca spojrzał na mnie tak, jak ja patrzyłam na Hawaje pierwszego dnia. Zdaje się, że okazywałam zbyt dużo entuzjazmu. Może obawiał się, że moja wielka radość i gotowość to objawy choroby wysokościowej. Bez obaw, drogi panie, ja wiem co robię. Chcę iść na szczyt!!! Jestem gotowa!!!

Okręciłam się dookoła w poszukiwaniu ścieżki, szlaku, drogi. Nie ma. Może to i lepiej. To znaczy, że niewiele osób zdobywa się na odwagę, żeby to zrobić.

A więc którędy? Chodźmy! Nie ma czasu do stracenia!

Kierowca zmrużył oczy. Podszedł bliżej.

– Dobrze się czujesz? – zapytał.

– Wspaniale! – zapewniłam go. – Jestem gotowa! Możemy ruszać!

Znów spojrzał na mnie tak, jakby miał wątpliwości co do stanu mojego umysłu. Fakt, byłam ubrana cieplej niż pozostałe osoby, ale to dlatego, że szybko marznę. Miałam na sobie nie jedną, lecz dwie ciepłe kurtki, czapkę i dwa kaptury, szalik na ustach, więc niewiele mnie wystawało na zewnątrz, ale poza tym czułam się wspaniale. Lepiej niż wspaniale. Pomyśl, że czekałam na ten moment przez trzydzieści lat!!! Wymarzyłam to sobie siedząc na ławce w szkole, a teraz jestem tutaj i za kilka godzin – jeśli wszystko dobrze pójdzie – znajdę się na wierzchołku najwyższej góry świata!

Nie ma czasu do stracenia!

– Chodźmy! – powiedziałam niecierpliwie przestępując z nogi na nogę.

Kierowca poruszył się niepewnie.

– Chodźmy!! – powtórzyłam ponaglająco.

Przecież pan ma nas prowadzić, prawda? Po to potrzebowaliśmy przewodnika, żeby nie zabłądzić po drodze! Nie ma co zwlekać! Przed nam osiem godzin wspinaczki!

Byłam tak stanowcza, przekonująca i pełna wewnętrznego żaru, że przewodnik w końcu zamknął samochód i podszedł do mnie.

– Chodźmy! – zawołałam z radością.

– …Dokąd? – zapytał po chwili wahania przewodnik.

– Ha ha ha!!! – roześmiałam się.

Ostatnie promienie słońca w drodze do szczytu wulkanu Mauna Kea.

Świetny dowcip! Ma pan poczucie humoru! To pewnie jeszcze jeden tajny sposób na sprawdzenie czy nie mam przypadkiem choroby wysokościowej! Jednym z jej objawów jest generalne pomieszanie, osłabienie i mętlik w myślach.

Nie mam choroby wysokościowej! Czuję się świetnie!

– Chodźmy!!

– Dokąd?…

– Na szczyt!!!

– My jesteśmy na szczycie – odrzekł przewodnik.

– Słucham? – potrząsnęłam głową. Czapka i dwa kaptury, a do tego porywisty wiatr robiły swoje. Chyba się przesłyszałam.

– Co pan powiedział?

– Jesteśmy na szczycie.

– Tak, wiem, jesteśmy na dolnym szczycie – zgodziłam się. – Ale czy to nie jest już najwyższa pora, żeby ruszać w drogę?

– W drogę dokąd?

– Na szczyt!

– My jesteśmy na szczycie – powiedział znów kierowca i tym razem usłyszałam go doskonale.

– J–jak to jesteśmy na szczycie? – zająknęłam się.

Przewodnik patrzył na mnie takim wzrokiem, jakbym właśnie urwała się ze świątecznej choinki i wpadła mu do talerza z barszczem.

Podniosłam głowę. Rozejrzałam się.

Nade mną było tylko niebo.

I ani kawałka góry.

Wydawało się – choć to nieprawdopodobne, niemożliwe i niewiarygodne – że cała istniejąca góra znajduje się pod nami.

– J–jesteśmy na szczycie? – wyjąkałam jeszcze raz.

– Jak najbardziej. Mamy pół godziny do zachodu słońca. Po zachodzie nikomu nie wolno tu zostać.

Usłyszałam śmiech.

Czy śmiał się ze mnie Wakea Tata Niebo? A może to dobrotliwy chichot Mamy Ziemi? A może to jeden z astronomów obserwujących gwiazdy na niebie?

Mauna Kea!

Zostałam przywieziona na wierzchołek najwyższej góry świata jak tobołek nadany pocztą! Przez amerykańskiego kierowcę amerykańskiego samochodu! Po drodze wyłożonej asfaltem, ponieważ jak później się dowiedziałam, pył hawajskiej ziemi unoszony przez wiatr szkodził trzynastu bardzo drogim międzynarodowym obserwatoriom i teleskopom stojącym na szczycie!

Stałabym tak pewnie jeszcze przez jakiś czas ze szczęką opadniętą ze zdumienia, gdyby nie to, że na górze było bardzo zimno i wiał huraganowy wiatr. To on popchnął mnie wreszcie do przodu.

Przenieś się
razem ze mną na szczyt wulkanu
Mauna Kea na Hawajach.
Przejdź do YTROZDZIAŁ 7. TELESKOPY I SKOCZOGONKI

ROZDZIAŁ 7

Teleskopy i skoczogonki

Mauna Kea!!!

Jak zupełnie inaczej to sobie wyobrażałam!!!

I jak to w ogóle możliwe, że na szczyt największej góry świata można wjechać samochodem???!!!

Zaczęło się jak zawsze od jednego drobnego wyjątku. W latach sześćdziesiątych szukano odpowiedniego miejsca, z którego można by prowadzić badania planet w podczerwieni. Naukowcy obejrzeli różne góry w Ameryce Północnej i Południowej, ale na każdej znaleziono jakąś przeszkodę. Albo nie była wystarczająco wysoka, albo zbyt wilgotna, albo zbyt blisko miasta, albo całkowicie niedostępna.

Tymczasem hawajski wulkan Mauna Kea na jednej z wysp Oceanu Spokojnego był po prostu idealny. Miał wszystko, czego astronom potrzebuje do szczęścia: bardzo suche powietrze umożliwiające czysty odbiór i pomiar promieniowania odległych ciał niebieskich, totalną ciemność niezakłóconą sztucznym światłem ludzkich osad oraz wysoki stopień fotometryczności nieba, czyli mówiąc prościej: brak chmur.

Zbudowano pierwszy niewielki teleskop. Komu może przeszkadzać grupka naukowców zbierających dane z kosmosu?

Grupka szybko zaczęła się powiększać. Przyjechali Chińczycy, Japończycy, Francuzi, Australijczycy, Anglicy, zachwyceni wyjątkowymi warunkami na szczycie i gotowi zapłacić wielkie pieniądze za możliwość postawienia własnych obserwatoriów i zbierania danych z kosmosu. Teraz jest ich trzynaście. Największy ma średnicę dwudziestu pięciu metrów.

Jeśli postawisz na szczycie góry teleskop, musisz jakoś do niego dojechać. Powstała droga. Kwatery dla pracowników stacji badawczych. Kwatery dla studentów. Trzeba było im przywozić sprzęt, jedzenie, zorganizować elektryczność i bieżącą wodę. Wąski trakt przestał wystarczać, postanowiono więc zbudować szerszą drogę. Pokrytą asfaltem aż do budynków gospodarczych i centrum dla zwiedzających.

Wkrótce jednak okazało się, że bardzo silny wiatr wiejący na wierzchołku rozrzuca drobiny ziemi, pyłu i kurzu, które wciskają się między metalowe elementy konstrukcji bezcennych teleskopów, więc ciągle trzeba je czyścić i naprawiać. Ziemia przeszkadza naukowcom badającym kosmos, bo za mocno się kurzy. Trzeba więc ziemię przykryć betonem.

Wyobraź sobie wielką srebrną czaszę o średnicy dwudziestu pięciu metrów. Dwadzieścia pięć metrów to dziewięć pięter. Teleskopy wyglądają jak kuliste białe świątynie na szczycie góry. Daleko im jednak do spokoju. Huraganowy, lodowaty wiatr wieje tak mocno, że z trudem szłam przed siebie, nie mogąc się oprzeć myśli, że ta wichura to nie przypadek i przy pierwszej nadarzającej się sposobności zmiecie z wulkanu to, co przywieźli tam ludzie.

Na szczycie świętego wulkanu Mauna Kea ponad chmurami jest bardzo sucho i bardzo ciemno – dlatego buduje się tam kolejne obserwatoria astronomiczne mimo protestu rdzennych Hawajczyków.

W 2007 roku Stany Zjednoczone i Kanada ogłosiły, że zamierzają zbudować na szczycie Mauna Kea największy teleskop ze wszystkich. Ma mieć lustro o średnicy trzydziestu metrów. Prawie pięćset sześciokątnych luster wycelowanych w przestrzeń kosmiczną i rejestrujących obraz w zakresie od ultrafioletu do podczerwieni. Półtora miliarda dolarów, zapłacone wspólnie z Chinami, Japonią i Indiami, które włączyły się do projektu.

Ale zaraz.

Czy zapomnieliście, że Mauna Kea to święte miejsce? Mauna a Wakea, Góra Połączenia Ziemi i Nieba. Góra, która jest przodkiem ludzkości. Czy chcecie jej na głowie przyczepiać następne metalowe guzy, przez które zamierzacie patrzeć w kosmos?

W kosmos, czyli gdzie?

W bezkresną przestrzeń, w której gubią się wszystkie wasze liczby, obliczenia i definicje? Gdzie nie ma nic, co znacie z planety Ziemia? Gdzie wszystko jest nowe, inne, niemożliwe do uchwycenia, bo jest zbyt daleko, a czasem jest stworzone z materii niebędącej materią? Czy o to wam chodzi? Żeby zajmować się czymś, co znajduje się dziesiątki lat świetlnych stąd, bo dzięki temu nie musicie rozwiązywać problemów istniejących w waszej ziemskiej rzeczywistości?…

Nowy trzydziestometrowy teleskop za półtora miliarda dolarów, jeszcze jedna świątynia Boga Nauki zbudowana na świętej górze, której usiłują bronić rdzenni mieszkańcy Hawajów. Przychodzą na budowę, blokują drogę, organizują demonstracje, odwołują się, opóźniają prace. A nowa żelazna kopuła rośnie.

Nad morzem chmur na szczycie Mauna Kea

Mam taki pomysł. Nauka jako źródło zrównoważonego rozwoju na Ziemi.

Brazylia zezwala na wycinanie dżungli amazońskiej mimo że wszystkie znane fakty dowodzą, że takie działanie jest szkodliwe nie tylko dla puszczy, zwierząt i roślin, ale także dla światowego klimatu i przyszłości ludzkości. Brazylia zezwala na wycinanie dżungli ponieważ czerpie z tego zyski. Robi to dla pieniędzy. Czy współczesna nauka nie mogłaby skonstruować takiego scenariusza rozwoju dla Brazylii, który pozwoliłby zachować tropikalną puszczę w całości, a jednocześnie wskazać na inne źródło czerpania zysków, które byłoby mądre i wspierałoby Ziemię zamiast ją niszczyć?…

Moim zdaniem najpierw trzeba uporządkować dom, w którym się mieszka. A dopiero potem wyruszać na podbój innych światów.

Niech wszyscy astronomowie odłożą na rok teleskopy i zajmą się rozwiązaniem problemów, jakie mamy tu, na Ziemi. Jak poprawić jakość powietrza? Jak wyjąć tony plastikowych śmieci z dna oceanu? Jak nauczyć ludzi mądrego gospodarowania i segregowania śmieci? Jak doprowadzić do tego, żeby przestali marnować jedzenie i kupować więcej niż potrzebują? Jak nauczyć ludzi szacunku do środowiska, w którym mieszkają? Jak nauczyć ich patrzenia na drzewo jako cud natury i źródło tlenu niezbędnego do oddychania, a nie jak na przyszły mebel i źródło potencjalnego zysku?

Nauka ma służyć dobru ludzkości.

W pierwszej kolejności to dobro jest do zrobienia tutaj, w naszej najbliższej okolicy.

Bo co z tego, że naukowcy przybyli na szczyt Mauna Kea z mikroskopami i znaleźli owada nazwanego _Nysius wekiuicola_, który nie występuje nigdzie indziej na Ziemi? Jest jednym z dwóch owadów _Wēkiu_, czyli wierzchołkowych, drugi mieszka na szczycie sąsiedniej góry Mauna Loa.

_Nysius wekiuicola_, choć sam jest maleńki, bo nie większy od ziarna ryżu, w bardzo niezwykły sposób poluje na innych mniejszych od siebie. Zaczaja się w odpowiedniej szczelinie albo półeczce skalnej i czeka na podmuchy wiatru, które podrzucają niżej fruwające owady prosto do jego paszczy. Okazało się w dodatku, że natura tak nadzwyczajnie przysposobiła go do życia na wierzchołku góry, że świetnie sobie radzi nawet w mrozie do -17 stopni. Jego krew ma wyjątkowy skład chemiczny, dzięki któremu nie zamarza.

Na szczycie Mauna Kea mieszka też kilkanaście innych specjalnie przystosowanych owadów. Jest dzienna ćma z gatunku _Agrotis_, są gąsienice, pająki, stonogi i skoczogonki, które skaczą używając specjalnych sprężynek w ogonkach.

Tylko co z tego, że o tym wiemy, skoro miejsce gdzie żyją ma zostać polane betonem i przeznaczone na budowę jeszcze jednego teleskopu, przez który naukowcy będą patrzeć w gwiazdy i inne galaktyki?

Założę się, że astronomowie nawet nie wiedzą o istnieniu skoczogonków i _Nysiusa_, bo nigdy nie zainteresowali się tym, co jest tuż pod ich stopami. Co szumi, szeleści i porusza się dookoła w trawach i kamykach. Po czym depczą butami zmierzając do laboratorium.

Zapraszamy do zakupu pełnej wersji książki