Bytom warto zwiedzić - ebook

Bytom to miasto z duszą, którego największą wartością są jego mieszkańcy. To dzięki nim w Bytomiu rozwija się kultura, sport, rekreacja, ale również turystyka. Nie brakuje w tym mieście historyków z pasji i zawodu, miłośników sztuki i kultury, znanych architektów, sportowców czy ludzi biznesu, którzy chcieliby, aby Bytom ponownie nazywano „Wiedniem północy” lub „Małym Wiedniem”. Wśród nich jest również autor tej książki.

Publikacja ta skierowana jest nie tylko do turystów chcących odwiedzić to jedno z najstarszych i najpiękniejszych miast na Górnym Śląsku, ale również do samych mieszkańców Bytomia. Dlaczego? Bo z doświadczenia wiem, że wielu bytomian nie zna historii swojego miasta, ważnych wydarzeń, jakie rozgrywały się w tym mieście, ale również pięknych obiektów, z których niejeden zasługuje na miano architektonicznej perełki. Ta książka, którą oddaję w Wasze ręce, ma na celu nie tylko ukazanie tego co najpiękniejsze w Bytomiu, ale zwrócenie uwagi na to, że niejednokrotnie „cudze chwalimy, a swego nie znamy”.

W publikacji tej znajdziecie nie tylko ciekawostki z dziejów Bytomia, ale przede wszystkim zaprezentowane zostały — według doboru i uznania autora — najpiękniejsze i najwartościowsze zabytki w mieście, w tym również najcenniejsze zakątki przyrodnicze miasta, które leży w samym sercu konurbacji górnośląskiej, gdzie jeszcze pod koniec XX wieku pracowało 7 kopalń, dwie huty oraz wiele fabryk i zakładów przemysłowych. Dzisiaj po wielu z nich nie ma już śladu, ale te, które zostały zachowane do czasów nam współczesnych należą do arcydzieł architektury przemysłowej, jakich w innych miastach Polski nie znajdziemy.

O tym właśnie jest ta książka, która mam nadzieję, zachęci nie tylko turystów do odwiedzenia Bytomia, ale także zdopinguje jego mieszkańców do wyjścia z domu i odwiedzenia najpiękniejszych miejsc i zabytków w mieście, których, jak zaraz się przekonacie, nie brakuje w Bytomiu.

Tomasz Sanecki,

Bytom, 19 marca 2023 rokuJest godzina 5:17, maj 1936 roku. Na peronie w hali nowo wybudowanego dworca kolejowego w Bytomiu stoi jeden z najszybszych pociągów na świecie. Za minutę odjedzie do Berlina „Latający Ślązak”, a podróż do stolicy III Rzeszy zajmie pasażerom nieco ponad 4,5 godziny, bowiem pociąg osiąga na trasie rekordową, jak na ówczesne czasy, prędkość nawet 160 km/h. Mijając po drodze między innymi stacje w Gliwicach, Kędzierzynie, Opolu i Wrocławiu na dworcu w Berlinie Charlottenburgu „Latający Ślązak” przyjedzie o 10:08.

W podróż powrotną do Bytomia pasażerowie, po załatwieniu swoich spraw w stolicy, będą mogli wrócić pociągiem o 19:51, dzięki czemu już kilkadziesiąt minut po północy pociąg „Fdt 45/46”, czyli „Fliegender Schlesier” wjedzie na stację w Bytomiu.

Dla każdego pasażera, któremu zależało na czasie, podróż „Latającym Ślązakiem” była doskonałym, jak na ówczesne czasy, rozwiązaniem. W ciągu praktycznie jednego dnia, pokonując tam i z powrotem łączną trasę wynoszącą ponad 1000 km, mogli bowiem załatwić swoje sprawy w stolicy III Rzeszy i wrócić do codziennych obowiązków w mieście, które stało się swoistą europejską atrakcją turystyczną.

Taki był właśnie Bytom w okresie międzywojennym, w którym oprócz najszybszych pociągów, nie brakowało także najnowocześniejszych budynków oraz najważniejszych i największych nawet w Europie obiektów przemysłowych. Miasto przeżywało wówczas apogeum rozkwitu, powstawały nowe obiekty użyteczności publicznej, zakłady przemysłowe, a Bytom znajdujący się tuż przy granicy z Polską miał zachwycać przybyszów ze wschodu nie tylko swoim rozmachem, ale architekturą, kulturą oraz historią.

W dziejach Bytomia nie był to jednak jedyny okres, w którym miasto rozwijało się w tak dynamicznym tempie, bowiem już w średniowieczu nastąpił wyraźny rozkwit miasta, które skorzystało na wydobyciu srebra. Co miało więc tak ogromny wpływ na to, że Bytom od wieków należał do grona jednych z najważniejszych miast na Górnym Śląsku, odgrywając kluczową rolę w tym regionie? Niewątpliwie było to nie tylko bogactwo, jakie kryło się pod miastem, ale również położenie Bytomia, który nie tylko leżał na trasie głównych szlaków handlowych łączących północ z południem i zachód ze wschodem, ale w swojej historii niejednokrotnie był miastem przygranicznym. To właśnie te dwa czynniki miały ogromny wpływ na losy Bytomia już od czasów średniowiecza. Wówczas Bytom zwano „Srebrnym Miastem” ze względu na bogate pokłady tego kruszcu występujące w okolicy, z drugiej zaś strony zmiany polityczne, jakie zachodziły w tej części Europy, miały wpływ na bieg dziejów miasta, które znalazło się przy granicy Królestwa Polskiego i Czeskiego, a po opanowaniu tronu czeskiego przez Habsburgów, pomiędzy dwoma potężnymi rodami europejskimi — Jagiellonami i Habsburgami. Z tego też względu Bytom wybierano z jednej strony na miejsce postoju wybitnych osobistości, a także jako miejsce ważnych wydarzeń politycznych, przede wszystkim rokowań. W Bytomiu gościł między innymi król Polski Kazimierz Jagiellończyk w 1459 roku w czasie rokowań z księciem Januszem oświęcimskim, w sprawie zakupu jego księstwa przez polskiego władcę, Jan Długosz w 1460 roku w związku z rokowaniami pokojowymi prowadzonymi z królem czeskim Jerzym z Podiebradu, ale również Albrecht Hohenzollern — ostatni wielki mistrz zakonu krzyżackiego, który w drodze do Krakowa, gdzie złożył hołd lenny Zygmuntowi I Staremu, odwiedził w Bytomiu swojego brata Jerzego Hohenzollerna.

Pod koniec XVI wieku Bytom stał się areną jednego z najważniejszych wydarzeń w dziejach Europy, które zaważyło nie tylko o obsadzeniu polskiego tronu, ale losach Rzeczypospolitej Obojga Narodów, a było nim zawarcie traktatu będzińsko — bytomskiego 9 marca 1589 roku, który zakończył konflikt między Habsburgami a Wazami o tron polski. Na kolejne ważne wydarzenia, których świadkiem było miasto i mieszkańcy Bytomia, czekano aż do początku XX wieku. Bytom wówczas stał się ponownie areną wydarzeń, tym razem mającym zadecydować o przynależności Górnego Śląska. W mieście działał nie tylko Polski Komisariat Plebiscytowy na czele w Wojciechem Korfantym, ale to właśnie w Bytomiu zapadła decyzja o wybuchu III powstania śląskiego, które przesądziło o przyłączeniu części Górnego Śląska do odrodzonej Rzeczypospolitej. Bytom pozostał wówczas w granicach Niemiec, ponownie stając się miastem granicznym /na granicy niemiecko-polskiej/, odgrywając kluczową rolę najpierw w Republice Weimarskiej, a później w III Rzeszy. Po zakończeniu II wojny światowej i klęsce Niemiec w 1945 roku, Bytom został włączony do odrodzonej Polski, której granice zdecydowanie przesunięto na zachód aż po rzekę Odrę. Mimo że Bytom stracił miano miasta przygranicznego, nadal pełnił ważną rolę ze względu na bogate wciąż zasoby węgla kamiennego oraz rud cynku i ołowiu, a także rozwinięty przemysł wydobywczy i hutniczy. Tak było jednak do przełomu XX i XXI wieku, kiedy w wyniku restrukturyzacji przemysłu — likwidacji kopalń, hut i wielu innych zakładów przemysłowych — nastąpiło nie tylko zubożenie miasta i jego mieszkańców, ale także doszło do zmian w krajobrazie, bowiem znacznie uwidoczniły się szkody górnicze w wyniku prowadzonej przez dziesięciolecia eksploatacji węgla kamiennego.

Mimo tych niekorzystnych zmian, które wciąż są odczuwalne w mieście, Bytom nie „poddał się”. Zmieniając swój profil z miasta przemysłowego na miasto o charakterze handlowo — usługowym, ponownie stał się atrakcyjnym ośrodkiem do inwestowania, zaś realizowane od wielu lat procesy rewitalizacyjne przyczyniły się do zmiany jego wizerunku. Dzisiaj Bytom śmiało można określić miastem, które „wraca do gry”, a wysiłek włożony w przywracanie Bytomiowi należnego mu miejsca wśród miast Metropolii przynosi pierwsze efekty, bowiem miasto staje się coraz częściej miejscem odwiedzin, spotkań i zainteresowania mieszkańców Górnego Śląska, ale także turystów, których zaciekawiły nie tylko tajemnice i historia miasta, ale również jego bogata oferta kulturalna, sportowa oraz architektura, ukazująca całe piękno wciąż nieodkrytej perły Górnego Śląska, jaką jest niewątpliwie Bytom.1123 — 1125 — kardynał Idzi, legat papieski na Węgry i Polskę w imieniu papieża potwierdza w dokumencie przywileje klasztoru tynieckiego wymieniając targ i dwie karczmy w Bytomiu;

1136 rok — bulla papieża Innocentego II, który zatwierdził posiadłości arcybiskupa gnieźnieńskiego, wymieniając wieś „Zversov”, która leżała koło Bytomia;

1165 — 1170 — fundacja romańskiego kościoła na Wzgórzu św. Małgorzaty w Bytomiu przez księcia Bolesława Kędzierzawego;

1179 rok — książę Kazimierz Sprawiedliwy odstąpił kasztelanię bytomską oraz oświęcimską Kazimierzowi I, synowi księcia raciborskiego Mieszka Plątonogiego. Tym samym pod koniec XII wieku Bytom znalazł się w historycznych granicach Śląska;

1254 rok — Bytom otrzymuje prawa miejskie, lokacja na prawie niemieckim przez księcia opolsko-raciborskiego Władysława I;

1281 rok — śmierć księcia opolsko-raciborskiego Władysława I, podział księstwa między czterech synów;

1284 rok — książę Kazimierz bytomski obejmuje rządy w księstwie bytomskim;

1289 rok — książę Kazimierz bytomski złożył hołd królowi Czech Wacławowi II;

1299 rok — erekcja szpitala i kaplicy pw. Ducha Świętego przed Bramą Krakowską, poza murami miejskimi przez zakon bożogrobców z Miechowa;

1312 rok — śmierć Kazimierza bytomskiego i podział księstwa między synów;

1327 rok — książę Władysław złożył hołd królowi Czech Janowi Luksemburczykowi;

1328 rok — książę Władysław dokonał zjednoczenia wszystkich ziem należących do księstwa bytomskiego;

1346 rok — książę Władysław zawarł sojusz z królem Polski Kazimierzem III Wielkim, na mocy którego zobowiązał się do nie wspomagania króla czeskiego i nie wpuszczania załóg czeskich do swoich miast aż do zawarcia stałego pokoju między Polską i Czechami;

1352 rok — zmarł książę Władysław II, władze w księstwie bytomsko-kozielskim przejął jego syn Bolko;

1355 rok — zmarł książę Bolko, na którym zakończyła się linia bytomskim Piastów;

1369 — podział księstwa przez króla czeskiego Karola IV Luksemburskiego. Bytom został podzielony pomiędzy książąt: oleśnickiego Konrada II, który otrzymał północną część miasta i cieszyńskiego Przemysława I Noszaka, któremu z kolei przypadła część południowa;

1459 rok — książę Wacław I cieszyński odsprzedał swoją część Bytomia księciu oleśnickiemu Konradowi IX Czarnemu;

1459 rok — król Polski Kazimierz Jagiellończyk przybył do Bytomia w czasie rokowań z księciem Januszem oświęcimski dotyczących zakupu jego księstwa przez polskiego władcę;

1460 rok — wizyta w Bytomiu Jana Długosza w związku z rokowaniami pokojowymi prowadzonymi z królem czeskim Jerzym z Podiebradu;

1477 rok — król węgierski i czeski Maciej Korwin sprzedał Bytom za 800 florenów Janowi z Żerotina;

1498 rok — Jan z Żerotina sprzedał Bytom księciu opolskiemu Janowi II Dobremu;

1525 rok — Albrecht Hohenzollern, ostatni wielki mistrz zakonu krzyżackiego w trakcie podróży do Krakowa, gdzie złożył hołd Zygmuntowi I Staremu, przybył do Bytomia z wizytą u swojego brata Jerzego Hohenzollerna;

1532 rok — śmierć Jana II Dobrego, ostatniego księcia opolskiego, Bytom i księstwo bytomskie zostało nadane w zastaw margrabiemu brandenburskiemu Jerzemu Hohenzollernowi;

1589 rok — podpisany został 9 marca traktat będzińsko — bytomski, na mocy którego Maksymilian III Habsburg zrzekł się tytułu króla Polski i pretensji do korony polskiej, a Zygmunt III Waza uznany został za króla Polski;

1618 rok — początek wojny trzydziestoletniej w Europie;

1621 rok — rządzący wówczas ziemią bytomską Jan Jerzy Hohenzollern jako dowódca śląskich oddziałów protestanckich został w 1621 roku oskarżony o zdradę, skazany na wygnanie i pozbawiony swoich dóbr;

1629 rok — Łazarz II Donnersmarck otrzymał od Habsburgów pełne prawa do Bytomia, który został wyłączony z księstwa opolsko — raciborskiego;

1648 rok — koniec wojny trzydziestoletniej, w wyniku której w Bytomiu zniszczonych zostało 178 domów, a 57 pozostało pozostało zamieszkanych. Wskutek zniszczeń miasta prawie 1/3 mieszkańców Bytomia zginęła lub opuściła miasto;

1683 rok — 19 sierpnia — Bytom w drodze do Wiednia odwiedził król Polski Jan III Sobieski, który zatrzymał się w mieście wraz z małżonką Marią Kazimierą oraz synem Jakubem;

1697 rok — cesarz Leopold I Habsburg podniósł ziemię bytomską do rangi Wolnego Państwa Stanowego /Die Freie Standesherrschaft/, zaś Leona Ferdynanda Henckla von Donnersmarck wywyższono do godności wolnego pana stanowego Bytomia /Der Freier Standesherr von Beuthen/;

1742 rok — 11 czerwca we Wrocławiu został zawarty pokój, na mocy którego po wojnie prusko — austriackiej o Śląsk, niemal cały Śląsk, w tym Bytom, został przyznany Prusom;

1794 rok — powstała kopalnia „Bergfreiheidt” w Bytomiu;

1808 — 1812 — reformy w Królestwie Prus autorstwa Karla Augusta von Hardenberga oraz Heinricha Friedricha Karla vom und zum Steina — zniesione zostało poddaństwo, wprowadzono równouprawnienie dla Żydów, reformę zawodów i przepisów celnych oraz najważniejszą dla statusu Bytomia — tzw. „Ordynację dla całości miast pruskiej Monarchii z 19 listopada 1808 roku”. Reforma ta dopuściła mieszczan do władzy, jak również dotychczasowy podział na miasta królewskie i miasta prywatne został zniesiony, co oznaczało, że Donnersmarckowie utracili zwierzchnictwo nad Bytomiem;

1800 — 1813 — powstała kopalnia „Józef” w Bobrku z inicjatywy hrabiego Mieroszewskiego;

1822 rok — powstała kopalnia „Florentine”;

1823 rok — z inicjatywy Karola Goduli i Franciszka Aresina powstała kopalnia galmanu „Maria” w Miechowicach, jedna z największych wówczas kopalni tego typu na Górnym Śląsku;

1844 rok — Karol Godula założył hutę cynku „Bobrek” w Bobrku;

1856 rok — Towarzystwo Akcyjne dla Górnictwa i Hutnictwa Vulkan wybudowało w Bobrku hutę „Vulkan”;

1857 — 1859 — z inicjatywy Huberta von Tiele-Wincklera powstała w Łagiewnikach huta „Hubertus”, gdzie obok w 1873 roku zbudowano koksownię;

1856 rok — powstała kopalnia „Heinitz”, późniejsza KWK „Rozbark;

1868 rok — budowa wodociągów miejskich w Bytomiu;

1868 rok — połączenie Bytomia z Wrocławiem linią Kolei Prawego Brzegu Odry oraz otwarcie dworca przy obecnej ul. Powstańców Warszawskich;

1869 rok — rozpoczęto budowę jednej z najpiękniejszych synagog, która została spalona w 1938 roku podczas tzw. Nocy Kryształowej;

1869 — 1873 — Joanna i Ulryk Schaffgotschowie przystąpili do rozbudowy i pogłębienia szybów kopalni „Hohenzollern”, którą w 1882 roku połączono z kopalnią „Paulus”;

1872 — 1876 — powstała kopalni „Karsten-Zentrum”, późniejszej KWK „Dymitrow” i KWK „Centrum”;

1877 rok — rozpoczęto budowę neorenesansowego ratusza, który spłonął w 1945 roku;

1881 rok — uruchomiona została w Dąbrowie Miejskiej kopalnię rud cynku „Nowy Dwór”, która działała aż do 1978 roku;

1882 rok — bytomska Rada Miejska wybrała jednogłośnie na stanowiska pierwszego burmistrza miasta Georga Brüninga;

1899 rok — Tiele-Wincklerowie rozpoczęli poszukiwania złóż węgla w Miechowicach;

1904 rok — powstała kopalnia węgla kamiennego „Miechowice”, którą w 1906 roku hrabia Franciszek Hubert Tiele-Winckler sprzedał Spółce Akcyjnej Kopalni „Prusy” /niem. „Preussengrube AG/;

1910 rok — grupa miłośników dziejów Bytomia założyła Bytomskie Towarzystwo Historyczno-Muzealne (Beuthener Geschichts- und Museumsverein) — początek Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu;

1918 rok — 7 grudnia odbyło się zebranie założycielskie Podkomisariatu Naczelnej Rady Ludowej w Bytomiu z adwokatem Kazimierzem Czaplą na czele;

1919 rok — 4 lutego powołano w Częstochowie Batalion Strzelców nr 7;

1919 rok — założenie klubu piłkarskiego Towarzystwo Sportowe „Poniatowski”, czyli późniejszych Szombierek Bytom;

1919 rok — 17 maja przekształcono Batalion Strzelców nr 7 w 1 Pułk Strzelców Bytomskich;

1919 rok — od 16 do 24 sierpnia trwało I powstanie śląskie;

1920 rok — 4 stycznia założono klub piłkarski Polonia Bytom;

1920 rok — 12 lutego rozpoczął działalność Polski Komisariat Plebiscytowy w hotelu „Lomnitz” przy ul. Gleiwitzerstrasse;

1920 rok — 20 lutego powołano Wojciecha Korfantego na Polskiego Komisariatu Plebiscytowego;

1920 rok — od 19/20 sierpnia do 25 sierpnia trwało II powstanie śląskie;

1920 rok — 29 listopada została uruchomiona Elektrownia Szombierki /wówczas Kraftwerk „Bobrek”;

1921 rok — 20 marca odbył się plebiscyt na Górnym Śląsku;

1921 rok — 30 kwietnia w hotelu „Lomnitz” w Bytomiu Wojciech Korfanty wraz z członkami Polskiego Organizacji Wojskowej podjął decyzję o wybuchu III powstania śląskiego;

1921 rok — od 2/3 maja do 25 czerwca trwało III powstanie śląskie;

1921 rok — 20 października Rada Ambasadorów wielkich mocarstw zatwierdziła podział Górnego Śląska;

1922 rok — 15 czerwca przewodniczący Komisji Międzysojuszniczej generał Henri Le Rond przekazał Polsce przyznaną przez Komisję część Górnego Śląska, Bytom pozostał w granicach Niemiec;

1923 — 31 stycznia — największa tragedia w historii bytomskiego górnictwa, w Kopalni Węgla Kamiennego „Heinitz”, późniejszej „Rozbark” zginęło 145 osób — 141 górników i 4 ratowników;

1927 rok — Rozbark został włączony w granice Bytomia;

1928 rok — uruchomienie Karbidowni w Bobrku należącej do rodziny Schaffgotschów;

1929 rok — 17 grudnia nastąpiło otwarcie nowego dworca kolejowego w Bytomiu;

1932 rok — 24 października otwarto oficjalnie nową siedzibę Górnośląskiego Muzeum Krajowego (Oberschlesisches Landesmuseum);

1939 rok — 1 września wybuchła II wojna światowa;

1945 rok — od 25 do 27 stycznia trwały walki o Miechowice, gdzie żołnierze Armii Czerwonej dokonali zbrodni na ludności cywilnej, z rąk Sowietów zginęło ponad 380 mieszkańców Miechowic;

1945 rok — 18 marca nastąpiło przejęcie władzy administracyjnej w mieście przez Polaków, pierwszym prezydentem miasta został Piotr Miętkiewicz;

1945 rok — 28 marca doszło do deportacji całej zmiany górników w kopalni „Bobrek”, która wyjechała na powierzchnię i została zatrzymana przez żołnierzy NKWD, a następnie wtłoczona do bydlęcych wagonów oraz wysłana w głąb Związku Radzieckiego na przymusowe roboty;

1945 rok — 17 października wybrano pierwszą Miejską Radę Narodową;

1945 rok — 29 listopada uroczyście otwarto sezon „Halką” Stanisława Moniuszki po przejęciu gmachu Teatru Miejskiego w Bytomiu — Opery Śląskiej;

1951 rok — zmiany administracyjne granic, nastąpiła likwidacja ziemskiego powiatu bytomskiego, a do Bytomia przyłączone zostały Bobrek, Karb, Łagiewniki, Miechowice oraz Szombierki. Z kolei wyłączoną z powiatu Rokitnicę włączono do Zabrza, zaś Miedary, Zbrosławice, Wieszową i Stolarzowice do powiatu tarnogórskiego;

1954 rok — piłkarska drużyna Polonia Bytom zdobyła pierwszy tytuł mistrza Polski;

1962 rok — piłkarska drużyna Polonia Bytom zdobyła drugi tytuł mistrza Polski;

1965 rok — piłkarska drużyna Polonia Bytom zdobyła Puchar Rappana i Puchar Ameryki;

1975 rok — kolejne zmiany na administracyjnej mapie Bytomia, do którego powróciły Stolarzowice, a także włączono Suchą Górę, Górniki oraz Radzionków;

1980 rok — piłkarska drużyna Szombierki Bytom zdobyła jedyny tytuł mistrza Polski;

1998 rok — 1 stycznia Radzionków otrzymał ponownie prawa miejskie i tym samym stał się samodzielnym miastem;

2007 rok — Bytom został członkiem Górnośląskiego Związku Metropolitalnego;

2017 rok — Bytom został członkiem Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii.Oryginalna pisownia nazwiska Ratha zaczerpnięta z gazety.

Obiekty kolejowe 1872 — 1944, nr inwentarzowy 2390 — 2422, Archiwum Urzędu Miejskiego w Bytomiu.

„Katolik Codzienny”, 1929, R. 32, Nr. 287, s. 3 oraz 1929, R. 32, Nr. 294, s. 3, źródło: Śląska Biblioteka Cyfrowa w Katowicach, domena publiczna.

Przemysław Nadolski, „Bytom przełomu wieków XIX/XX. Opowieść o życiu miasta”, s. 63, rok i miejsce wydania: Łódź 2012.

Deutschlands Städtebau. Beuthen O/S, Berlin-Halensee, 1929 rok, źródło: Dolnośląska Biblioteka Cyfrowa, sygn. PWr 354479, domena publiczna.

Oberschelsien im Bild, Nummer 2, 10.1.1930, źródło: Śląska Biblioteka Cyfrowa w Katowicach, domena publiczna.

W czasopiśmie „Der Oberschlesiche Wanderer”, 1936, Jg. 109, Nr 111, pojawia się nazwa „Der Fliegende Beuthener” oraz „Der Fliegende Pieron”

W ogłoszonym w 2021 roku przetargu na modernizację ulicy Piekarskiej, częścią zadania jest wymiana torowiska tramwajowego na całej długości linii od cmentarza przy ul. Kwiatowej do skrzyżowania ul. Piekarskiej z ul. Sądową. Linia tramwajowa będzie po modernizacji będzie kursowała na trasie pl. gen. Sikorskiego — ul. Piekarska — ul. Sądowa — ul. Powstańców Warszawskich — ul. Moniuszki — pl. gen. Sikorskiego, tym samym najprawdopodobniej straci miano najkrótszej linii tramwajowej na świecie.

Stan na 2022 rok.

Nie jest to informacja potwierdzona, jednak dość często pojawia się w publikacjach dotyczących Kąpieliska Krytego.

Nie jest to informacja potwierdzona, jednak dość często pojawia się w publikacjach dotyczących Kąpieliska Krytego.

Od 15 kwietnia 2023 roku Fundacja „Combat Alert” przejęła opiekę nad schronami „Sosabowski" i "Träger” na Placu Akademickim.Niektórzy badacze uważają, że chodzi o istniejący dawniej kościół pw. św. Małgorzaty w Bytomiu Odrzańskim w województwie lubuskim.

Oryginalna dokumentacja budowlana autorstwa Emila i Georga Zillmannów nie potwierdza tej teorii, która prawdopodobnie wzięła się ze względu na formę architektoniczną budynku, przypominającego obiekty militarne, za Oleś Dominika, Zych Olga, 100 lat industrialnej katedry — Elektrociepłownia Szombierki w Bytomiu, Wiadomości konserwatorskie, nr 65/2021, Warszawa 2021

Pierwotnie mająca się nazywać Kraftwerk Bobrek.

Według innych danych kominy mają wysokość 115 metrów.

Elektrownię przekazano władzom polskim 15 maja 1945 roku.

Od 1936 do 1946 OdertalWedług Jerzego Jarosa Huta „Julia” /”Bobrek”/ została założona dwa lata wcześniej, w 1854 roku przez Rudenberga, który w 1856 roku sprzedał ją spółce „Vulkan”, za Jaros Jerzy, „Dzieje hutnictwa żelazaw rejonie Gliwic i Zabrza”, Kwartalnik Historii Nauki i Techniki 18/4, 691—705, 1973 rok., s 698.

Według Maszynopisu „Historia rozwoju huty Bobrek wraz z oceną wydzielania odpadów i ścieków oraz zanieczyszczeń pyłów — gazowych, a także poboru wód dla celów przemysłowych” pierwsza data upadku huty to 1869 rok.

Dokument w posiadaniu firmy Ekoprod Sp. z. o.o., która na bazie majątku huty „Bobrek” rozpoczęła w 1992 roku działalność i nadal kontynuuje ją na terenie po dawnej hucie przy ul. Konstytucji 61.