Cała nadzieja w szkole - ebook

WSTĘP

„Nie spędziłaś ani godziny przy tablicy” – może nikt nie powiedział mi tego prosto w twarz, ale ten zarzut stale przewijał się w komentarzach pod moimi artykułami. I przez wiele lat powstrzymywał mnie przed napisaniem książki o edukacji.

To prawda, nigdy nie pracowałam w szkole.

Jednak podczas kilkunastu lat pracy dziennikarskiej poznałam setki wspaniałych nauczycielek i nauczycieli, którzy dzielili się ze mną, i wciąż się dzielą, wiedzą o edukacji. Napisałam setki tekstów. Czuję, że z tego doświadczenia mogę zrobić dobry użytek – dzięki temu, że pracuję w mediach, mój głos jest szeroko słyszany. Tym, co mam do powiedzenia, pragnę się podzielić także w tej książce.

Dlaczego jednak zdecydowałam się na napisanie tej książki? Jesienią 2023 roku urodziłam córkę. Zrozumiałam, że gdy zabieram głos w sprawach szkoły, walczę także o przyszłość mojego dziecka.

To patetyczne, ale zupełnie mi to nie przeszkadza. Otóż głęboko wierzę, że również ode mnie – nie tylko od ministrów i ministerek, samorządowców i samorządowczyń, kuratorów i kuratorek – zależy to, jak będą wyglądały nasza szkoła i nasza przyszłość.

Edukacja przyszłości nie jest dla mnie przede wszystkim opowieścią o XXII wieku, nowych technologiach (również takich, których jeszcze nawet nie umiemy sobie wyobrazić) czy lekcjach kodowania. Kiedy myślę o tym, co dopiero nastąpi, skupiam się na jutrze, kolejnym tygodniu, semestrze, następnym roku szkolnym. Bo szkoła to nie tylko przygotowanie do życia, które dopiero nastąpi. Szkoła to również życie tu i teraz. A ja mam tylko sześć lat – zanim moja córka pójdzie do szkoły – by coś zmienić. Inne dzieci już teraz są uczennicami czy uczniami.

Dlatego od decydentów domagam się działań już dziś, bo efekty ich decyzji i tak zobaczymy najwcześniej za kilka lat. Tak to działa w edukacji. Nie zamierzam przy tym czekać biernie na ich decyzje, do czego zachęcam też czytelników i czytelniczki.

Lepszą szkołę każdego dnia może budować każde z nas.

Jak? Chociażby mówiąc głośno o tym, na czym nam zależy, sprzeciwiając się wykluczaniu, budując atmosferę życzliwości, szanując nauczycielki i ufając dzieciom. Projektując szkołę przyszłości, myślmy o tym, że nie tylko ma być gotowa na świat przyszłości, ale że również może ten świat kreować. To przecież dzisiejsi uczniowie i uczennice tę przyszłość napiszą. Jeśli wychowamy ich na otwartych, ciekawych świata, krytycznych obywateli i obywatelki, już samą swoją obecnością uczynią ten świat lepszym. To daje mi nadzieję.

My z kolei w codziennej dyskusji o edukacji wiele uwagi poświęcamy sporom, które w rzeczywistości są dość jałowe. Spieramy się o listy lektur, o to, ile powinno być godzin religii, które daty z historii każdy Polak i każda Polka znać powinni. Sama nieraz brałam udział w tych dyskusjach.

Już nie chcę. Chciałabym skupić się na tym, co ważne.

Do rozmowy zaprosiłam ekspertki i ekspertów o przeróżnych doświadczeniach edukacyjnych. Anna Cieplak i Michał Krzykawski rozmawiali ze mną o kryzysie uwagi i czytania, Magdalena Bigaj o ekranach w szkole, Przemysław Sadura o zaufaniu, Aleksandra Pospieszałowska-Skuza, Halina Pospieszałowska, Judyta Rudnicka i Iga Kazimierczyk o zawodzie nauczycielki, Jędrzej Witkowski o kompetencjach społecznych, Konrad Skotnicki o wierze w naukę, Magdalena Ochwat o ekokształceniu, Elżbieta Olczak i Marta Gontarska o edukacji globalnej, Mikołaj Pawlak i Agnieszka Kozakoszczak o dzieciach z doświadczeniem migracji w polskiej szkole, Małgorzata Wójcik o przemocy, Maria Kowalewska o edukacji włączającej, Agnieszka Jankowiak-Maik o historii pokazywanej w sprawiedliwy sposób, Bartosz Molik o ruchu i ciele, Marcin Smolik o egzaminowaniu.

Mam nadzieję, że ta książka zachęci cię do zabrania głosu – w twojej klasie, szkole, dzielnicy, miejscowości. W twoim kraju. Nieważne, czy jesteś uczniem czy uczennicą, nauczycielem czy nauczycielką, rodzicem czy po prostu obywatelem lub obywatelką, którym zależy na szkole, bo zależy ci na dobrej przyszłości.

Justyna Suchecka------------------------------------------------------------------------

¹ Podstawa programowa kształcenia ogólnego dla szkoły podstawowej, https://podstawaprogramowa.pl/Szkola-podstawowa-IV-VIII .

² Tamże.

³ Tamże.

⁴ Tamże.

⁵ Karol Piekarski, Ekonomia percepcji. Mechanizmy selekcjonowania informacji w internecie, https://rebus.us.edu.pl/bitstream/20.500.12128/5534/1/Piekarski_Ekonomia_percepcji.pdf .

⁶ Cytat za: https://ckziumragowo.pl/historia-informatyki/Herbert-Alexander-Simon .

⁷ Anna Cieplak, Michał Krzykawski, Czytać, pisać, uważać, https://www.dwutygodnik.com/artykul/10870-czytac-pisac-uwazac.html .

⁸ Justyna Suchecka, Jak czytają Polacy? Książki na kilogramy, tylko z wywiadem prasowym jest problem…, https://wyborcza.pl/7,75968,21820566,jak-czytaja-polacy-ksiazki-na-kilogramy-tylko-z-wywiadem-prasowym.html .

⁹ Justyna Suchecka, Nie będzie elit, będzie fikcja. Jak po reformie edukacji licea będą uczyć polskiego – rozmowa z prof. Krzysztofem Biedrzyckim, https://wyborcza.pl/7,75398,21816152,nie-bedzie-elit-bedzie-fikcja-jak-po-reformie-edukacji-licea.html .

¹⁰ Anna Cieplak, Michał Krzykawski, dz. cyt., https://www.dwutygodnik.com/artykul/10870-czytac-pisac-uwazac.html .

¹¹ PIAAC dostarcza informacji, które powinny pomóc ulepszać politykę i programy rozwoju umiejętności potrzebnych do dobrego funkcjonowania w życiu codziennym i zawodowym, np. programy szkolne czy programy szkoleniowe.

¹² Justyna Suchecka, Gdy problemem jest ulotka do leku, rozkład autobusów, mapka z pogodą… Kim są współcześni analfabeci?, https://tvn24.pl/premium/gdy-problemem-jest-ulotka-do-leku-rozklad-autobusow-mapka-z-pogoda-kim-sa-wspolczesni-analfabeci-st5404239 .

¹³ Justyna Suchecka, Polska drugą Finlandią. Do czasu. Potem wyprzedzają nas Albania i Uzbekistan, https://tvn24.pl/premium/edukacja-badanie-pirls-polscy-czwartoklasisci-swietnie-czytaja-ale-co-z-tego-skoro-nie-lubia-szkoly-st7126819 .

¹⁴ Joanna Kaźmierczak, Krzysztof Bulkowski (red.), Przeczytać i zrozumieć, https://timss.ibe.edu.pl/wp-content/uploads/2023/05/PIRLS_2021_Wyniki-miedzynarodowego-badania-osiagniec-czwartoklasistow-w-czytaniu.pdf .