Cyfrowe Państwo. Uwarunkowania i perspektywy - ebook

ROZDZIAŁ 1
OTOCZENIE TECHNOLOGICZNE

1.1. Technologie informacyjno-komunikacyjne (ICT)

Analizując problematykę Cyfrowego Państwa, ogromnej wagi nabierają technologie informacyjno-komunikacyjne, ponieważ odnoszą się one do całokształtu zjawisk związanych z procesem transformacji technologicznej. Koncepcja technologii informacyjno-komunikacyjnych (ICT) w polskiej literaturze naukowej pojawiła się m.in. w zestawieniu z definicją społeczeństwa informacyjnego, określonego przez badacza Michała Golińskiego, jako: „syntetyczny termin odnoszący się do nowych zjawisk społecznych, gospodarczych, politycznych i kulturowych, pojawiających się od drugiej połowy XX wieku w wyniku oddziaływania technik informacyjnych”. Do owych zjawisk autorzy monografii pt. Czynniki sukcesu i poziom wykorzystania technologii informacyjno-komunikacyjnych w Polsce, pod redakcją Ewy Ziemby, zaliczają m.in.:

• rozwój branży ICT połączony ze wzrostem znaczenia technologii informacyjno-komunikacyjnych dla funkcjonowania innych branż;

• wzrost znaczenia zasobu informacji oraz ICT, pojmowanych jako zasoby strategiczne każdej organizacji, gospodarki, społeczeństwa czy też jednostki;

• ewolucję technologiczną w sektorze przedsiębiorstw; wyodrębnienie nowej kategorii przedsiębiorstw wirtualnych, jak również nowych modeli biznesowych i strategii biznesowych;

• przeobrażenia związane z wykorzystaniem technologii informacyjno-komunikacyjnych na rynku pracy, w tym stworzenie nowej kategorii pracowników zatrudnionych przy przetwarzaniu informacji z wykorzystaniem technologii informacyjno-komunikacyjnych, jak też umożliwienie wykonywania pracy zdalnej (telepracy) dzięki wykorzystaniu ICT;

• zmiany w sposobie funkcjonowania administracji publicznej, uwzględniające m.in. rozwój nowych koncepcji zarządzania czy też modeli działania poszczególnych jednostek administracji publicznej;

• wykorzystanie dobrodziejstw postępu technologicznego przez poszczególne grupy obywateli, zainteresowanych partycypacją społeczną bądź polityczną;

• wzrost wydatków konsumpcyjnych przeznaczonych na technologie informacyjno-komunikacyjne oraz zmiany w sposobie konsumpcji (zakupach dóbr i usług) przy wykorzystaniu ICT;

• wzrost znaczenia wykształcenia tematycznie związanego z ICT, jak również zmian w sposobach kształcenia oraz modelach edukacji wykorzystujących ICT (w tym e-learning);

• przeobrażenia społeczne, uwzględniające tworzenie się nowych warstw społecznych, takich, jak: digitariat, będący odpowiednikiem proletariatu, czyli klasy nieposiadającej wpływu na tworzenie informacji, jednak potrafiący korzystać z ICT; multimedialna arystokracja określana również mianem kognitariatu, sprawująca władzę nad digitariatem; informacyjny lumpenproletariat korzystający głównie ze starych mediów (telewizji, radia, telefonu);

• podział społeczeństwa według kryteriów wiekowych oraz powiązanych z tym kryterium możliwości dostępu do technologii informacyjno-komunikacyjnych, jak również zdobywania i doskonalenia kompetencji ICT za pomocą sposobów i celów wykorzystania owych technologii. Przykłady owych wyodrębnionych grup społecznych: Builders, Baby Boomers, X, Y, Z, C czy też pokolenie Alfa;

• rozwój podziałów społecznych w związku z dostępem do ICT i stopniem jego wykorzystania;

• przeobrażenia kulturowe pod wpływem ICT oraz kreowanie nowych systemów wartości opartych na otwartości, zaufaniu, kreatywności i innowacyjności.PRZYPISY

Jedną z pozycji książkowych, którą warto przytoczyć (z perspektywy 2018 roku, czyli końcowych prac nad niniejszą monografią) jest: A. Adegboyega, J. Millard (red.), Government 3.0 – Next Generation Government Technology Infrastructure and Services Roadmaps, Enabling Technologies & Challenges, Springer International Publishing AG, Switzerland, 2017.

Koncepcja sformułowana przez Nassima Nicholasa Taleba, w książce zatytułowanej The Black Swan; The Impact of The Highly Improbable, Random House, New York, 2007. Koncepcja „Czarnych Łabędzi” zostanie dokładniej zaprezentowana w ostatnim rozdziale opracowania.

A. Sobczak, Cyfrowa Transformacja Państwa, Ośrodek Studiów nad Cyfrowym Państwem, http://www.cyfrowepanstwo.pl/wizja-cyfrowego-panstwa/cyfrowa-transformacja-organizacji-publicznych/, dostęp: 10.10.2016. Andrzej Sobczak definiuje transformację organizacji jako szczególny rodzaj zmiany organizacyjnej, zachodzący w określonym przedziale czasu, polegający na przekształceniu owej organizacji, czego efektem ma być lepsze funkcjonowanie w przyszłości. W odniesieniu do pojęcia „Cyfrowa transformacja państwa”, można zatem przyjąć, że obywatele mogliby oczekiwać od podmiotów publicznych wysokiego standardu świadczonych usług, na wzór przedsiębiorstw, przy jednoczesnym racjonalnym finansowaniu powyższych działań. Kanały świadczonych usług miałyby obejmować zarówno tradycyjne metody (wizyta w urzędzie, poczta, faks), jak i elektroniczne sposoby interakcji urząd–obywatel (sieć www, w tym internet mobilny, telewizja cyfrowa).

Tamże.

Ciekawym, wręcz rewolucyjnym przykładem, może być metoda CRISPR, umożliwiająca genetyczną modyfikację fragmentu kodu DNA. Metoda ta może mieć zastosowanie w udoskonalaniu przyszłego człowieka, już na etapie funkcjonowania zarodków, poprzez selekcję pożądanych oraz eliminację niepożądanych cech genetycznych – przyp. autora; za: G. Lindenberg, Ludzkość poprawiona. Jak najbliższe lata zmienią świat, w którym żyjemy, Wydawnictwo Otwarte, Kraków, 2018, część I. W Roli Półbogów, s. 17–55.

Ciekawego przykładu statystycznego pojmowania zdarzeń z perspektywy osób współczesnych dostarcza izraelski badacz historii i przyszłości cywilizacji ludzkiej, Yuval Noah Harari, w książce zatytułowanej Homo Deus A Brief History of Tomorrow, odnosząc się do pierwszych osobistych doświadczeń w obcowaniu z internetem w roku 1993. Harari, jako nastolatek, wspólnie z kolegami, miał okazję przyjrzeć się działaniu niezwykłego, jak na tamte czasy, połączenia modemowego, w domu kolegi Ido (obecnie naukowca zajmującego się systemami informatycznymi). Po wielu nieudanych próbach Ido nawiązał połączenie z siecią komputerową pobliskiego uniwersytetu, jednak nie potrafił wytłumaczyć, co konkretnie mogło wynikać z ustanowienia połączenia sieciowego, poza enigmatycznym stwierdzeniem, że można umieszczać tam „różne rzeczy”. Rozbawieni nastolatkowie, zgodnie z przytoczoną opowieścią, przez kilka kolejnych tygodni robili sobie żarty z nieszczęsnego pasjonata wczesnego komercyjnego internetu, nie zdając sobie sprawy z tego, jak cyberprzestrzeń zmieni funkcjonowanie globalnego społeczeństwa w okresie niecałych dwudziestu pięciu lat. Yuval Noah Harari przytacza ten przykład, jako ilustrację do postawionej przez siebie tezy, zakładającej, że nawet najbardziej uznani eksperci, na podstawie przeszłych doświadczeń, nie są w stanie jednoznacznie wskazać, czy cywilizacja ludzka dokona przełomowych odkryć technologicznych, polegających np. na modyfikacji genetycznej przed narodzinami dziecka, mającej na celu wyodrębnienie najbardziej pożądanych oraz eliminację szkodliwych elementów genomu, czy też na uzyskaniu przez systemy sztucznej inteligencji zdolności kognitywnych charakterystycznych dla ludzi. Harari zakłada, że większość ekspertów ogranicza swój potencjalny przyszły horyzont poznawczy do okresu np. realizacji grantów badawczych lub aktywności zawodowej jako np. pracownicy badawczy. Dlatego też określenie „bardzo odległa perspektywa” może oznaczać okres najbliższych dwudziestu lat, natomiast określenie „nigdy” może odwoływać się do okresu pięćdziesięciu lat; za: Y.N. Harari, Homo Deus A Brief History of Tomorrow, Penguin Random House, London, UK, 2017, s. 57–58.

Y.N. Harari, Homo Deus…, s. 34–38, dane statystyczne za: Age-standardized suicide rates (per 100 000 population), 2016, World Health Organization, 2018, http://gamapserver.who.int/gho/interactive_charts/mental_health/suicide_rates/atlas.html, dostęp: 20.03.2018. Dodatkowo, autor niniejszej monografii, w celu lepszego uzmysłowienia powyższej problematyki, przytacza fragmenty posiedzenia Komisji Spraw Zagranicznych i Unii Europejskiej Senatu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 29.03.2017 roku, z udziałem kandydata na ambasadora Polski w Korei Południowej, profesora Piotra Ostaszewskiego. Niżej znajdują się fragmenty jego wypowiedzi: „Ja byłem tam (w Korei Południowej – przyp. autora) już 9 razy i patrząc na problemy społeczne, które tam są… Tak może na marginesie powiem, że tam jest 50 samobójstw na dobę Władze w Seulu bardzo się cieszą, bo z mostu Mapo rzucają się tygodniowo już tylko 3 osoby, a nie 7. Skok z mostu Mapo to jest oczywiście złamanie karku, uderzenie w taflę wody i… Właściwie nie ma tu o czym mówić. Inna kategoria samobójców to są ludzie starsi, którzy wypijają pestycydy. To jest śmierć w straszliwych mękach. Te samobójstwa wynikają z braku emerytur, z tego, że pękają struktury rodzinne, że dzieci często pozbywają się starszych rodziców i przenoszą ich do jakichś tam wiosek. To jest problem, który jest problemem społecznym”. Profesor Ostaszewski dodaje również „Ja wpadłem na pewien pomysł, o którym tak na zakończenie mogę państwu powiedzieć. Chodzi o wykorzystanie pewnego rodzaju patentów z Polski, np. uniwersytetów trzeciego wieku dla starszych ludzi. Ktoś od nas mógłby coś takiego zainicjować, zaproponować i zorganizować wspólnie ze stroną koreańską”. Za: Posiedzenie Komisji Spraw Zagranicznych i Unii Europejskiej (nr 96) w dniu 29.03.2017, Senat Rzeczypospolitej Polskiej, https://www.senat.gov.pl/prace/komisje-senackie/przebieg,7091,1.html, dostęp: 20.03.2018.

A.W. Khan, Citizenship and Belonging: A Socio-Political Paradigm Shift, PUTAJ Humanities and Social Sciences, Vol. 20, 2013, s. 87–88; Cyber Yugoslavia, http://www.juga.com/, dostęp: 12.10.2016.

P. Kuczma, dysertacja doktorska Dane z internetu. Rola rafinacji informacji sieciowej w kampaniach wyborczych pod kierunkiem naukowym prof. dr. hab. inż. Włodzimierza Gogołka oraz dr. Krzysztofa Kowalika, Wydział Dziennikarstwa i Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa, luty 2016, s. 199–200. Autor rozprawy wskazuje na potrzebę wprowadzenia częstych iteracji (powtórzeń) owego procesu w sposób możliwie jak najbardziej zautomatyzowany, w czasie rzeczywistym, zgodnie z założeniem prof. Agnieszki Rothert, według której system mechaniczny mógłby być określony mianem cybernetycznego pod warunkiem występowania mechanizmu pętli sprzężenia zwrotnego służącego do kontroli jego operacji; byłby to zatem system samoregulujący się, niepotrzebujący ludzkiego nadzoru do sprawnego funkcjonowania; za: A. Rothert, Cybernetyczny porządek polityczny, Oficyna Wydawnicza ASPRA-JR, Warszawa, 2005, s. 10.

P. Kuczma, tamże, s. 200, za: A. Rothert, Cybernetyczny porządek polityczny, Warszawa, 2005, s. 10.

J.E. Fountain, Building the Virtual State: Information Technology and Institutional Change, Brookings Institution Press, Washington D.C., 2001, s. 24–25.

Anglojęzyczny termin: Virtual Agencies.

J.E. Fountain, Building the Virtual State …, s. 27.

G.D. Garson, Public Information Technology and E-Governance: Managing the Virtual State, Jones and Bartlett Publishers, Inc, Mississauga, 2006, s. xii.

Tamże, s. 18–19.

W książce Public Information Technology and E-Governance: Managing the Virtual State zawarto również nieco odmienne interesujące rozróżnienie pomiędzy pojęciami government (administracja publiczna) oraz governance (administrowanie), odnosząc się do rozróżnienia, jakiego dokonał amerykański badacz Donald F. Kettl w wydanej w 2002 roku monografii The Transformation of Governance. Otóż Kettl, dokonując historycznej analizy amerykańskiej administracji publicznej, zdefiniował administrację publiczną (lub zamiennie rząd) jako zbiór instytucji działających na rzecz społeczeństwa na zasadzie realizacji polityki publicznej. Dla odróżnienia, administrowanie (governance) należy rozumieć jako wynik wzajemnego oddziaływania sektora publicznego oraz jego otoczenia administracyjnego, politycznego i społecznego. Dla Kettla fundamentem efektywnego zarządzania publicznego w Stanach Zjednoczonych u progu XXI wieku miało być zespolenie government i governance.

M. Sławińska, H. Witczak (red.), Podstawy metodologiczne prac doktorskich w naukach ekonomicznych, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa, 2008, s. 11–13.

Tamże, s. 13–14.

Proces wyprowadzania Wielkiej Brytanii z Unii Europejskiej określany jest mianem Brexit – takim też określeniem autor będzie się posługiwał w dalszej części monografii.

Skrót od anglojęzycznego określenia Artificial Intelligence (sztuczna inteligencja).

Publicystyczne określenie odnoszące się do referendum w sprawie ewentualnego wystąpienia Wielkiej Brytanii z Unii Europejskiej, którego termin przypadał na 23 czerwca 2016 roku.

D.M. West, WMRC Global E-Government Survey, Taubman Center for Public Policy, Brown University, Providence, Rhode Island, USA, October, 2001, http://www.insidepolitics.org/egovt01int.html, dostęp: 22.10.2016.

E. Lau, OECD E-government Project E-Government for Better Government, Public Governance and Territorial Development Directorate, Public Governance Committee, Organisation for Economic Co-operation and Development, Meeting of OECD e-Government Network, 30 March 2005, Paris, s. 3 http://www.oecd.org/officialdocuments/publicdisplaydocumentpdf/?cote=GOV/PGC/EGOV(2005)1&docLanguage=En, dostęp: 22.10.2016.

M. Luterek, e-government Systemy informacji publicznej, Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, Warszawa, 2010, s. 33.

Brief e-Government, The World Bank, May 19, 2015, http://www.worldbank.org/en/topic/ict/brief/e-government, dostęp: 22.10.2016.

K. Oakley, Integrated Project 1, Making Democratic Institutions Work e-Governance Workshop What is e-Governance, Council of Europe, Strasbourg, 10–11 June, 2002, https://www.coe.int/t/dgap/democracy/activities/ggis/e-governance/work_of_egovernance_committee/Kate_Oakley_eGovernance_en.asp, dostęp: 22.10.2016.

Commission of the European Communities, The eEurope 2005 Action Plan: an Information Society for Everyone, Brussels, 28 May 2002, http://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/HTML/?uri=LEGISSUM:l24226&from=EN, dostęp: 22.10.2016.

J. Lodge, Towards an e-Commonwealth? A Tool for Peace and Democracy? The Roundtable. The Commonwealth Journal of International Affairs, Volume 92, 2003, Issue 372, s. 615–616. Warto nadmienić, że wskazane przez autorkę udogodnienie w postaci stworzenia dzięki e-government źródła obiektywnej informacji, daje zainteresowanym obywatelom i grupom obywatelskim możliwość uzyskiwania obiektywnego przekazu na podstawie pierwotnych danych, pozbawionego „interpretacyjnego” wpływu mediów, grup interesów czy też ugrupowań politycznych.

H. Michel, e-Administration, e-Government, e-Governance and the Learning City: a Typology of Citizenship Management Using ICTs, The Electronic Journal of e-Government 2005, Volume 3 Issue 4, s. 215–216 www.ejeg.com/issue/download.html?idArticle=74, dostęp: 22.10.2016. Autorka posiłkuje się również porównaniem, wskazującym, że governance uwypukla sposób podejmowania decyzji, z kolei government wskazuje na techniczny wymiar procesu podejmowania decyzji.

M. Finger, G. Pécoud, From e-Government to e-Governance? Towards a Model of e-Governance, The Electronic Journal of e-Government 2003, Volume 1, Issue1, s. 58–60, www.ejeg.com/issue/download.html?idArticle=218, dostęp: 22.10.2016.

Pojęcie „ergonomia” zostało zaprezentowane m.in. przez W.B. Jastrzębowskiego przy analizie stosunków zachodzących między człowiekiem a pracą i jej wynikami: „Ergonomia może być określana jako interdyscyplinarna nauka, zajmująca się przystosowaniem maszyn, narzędzi, środowiska oraz warunków pracy do anatomicznych, psychofizycznych cech i możliwości człowieka. Takie działania zapewniają sprawne, bezpieczne i wydajne wykonanie pracy, przy niewielkim koszcie biologicznym”, za: Historia ergonomii, http://ergonomia-polska.com/07_03_ergonomia.htm, dostęp: 22.10.2016.

D.C. Misra, Defining e-Government: A Citizen-centric Criteria-based Approach, 10th National Conference on e-Governance, February 2–3, 2006, Bhopal, Madhya Pradesh, India UNPAN, New York 2007, s. 1–3, http://unpan1.un.org/intradoc/groups/public/documents/UNPAN/UNPAN025373.pdf, dostęp: 22.10.2016.

M. Luterek, e-government Systemy…, s. 35–36. Autor wskazuje również na dodatkowe problemy definicyjne wynikające z wielości terminów i form anglojęzycznych. Autor wymienia następujące terminy funkcjonujące w języku angielskim: eGovernment, e-government (e-Government), Electronic government, eGov czy też wykorzystywany głównie w Wielkiej Brytanii termin Transformational government oraz popularny w Stanach Zjednoczonych termin Digital government. Na potrzeby niniejszego opracowania zastosowane zostały terminy e-government oraz eGov 3.0 (zamiennie używany jako Cyfrowe Państwo), dokładniej scharakteryzowany w rozdziale 5 niniejszej monografii, zatytułowanym Cyfrowe Państwo (e-Gov 3.0).

M. Luterek, tamże, s. 36.

M. Luterek, tamże, s. 36.

E. Ziemba, T. Papaj, M. Jadamus-Hacura, Czynniki sukcesu e-government – perspektywa Polski i województw, Problemy Zarządzania, Vol. 13, nr 2(52), t. 1, Wydział Zarządzania UW, Warszawa, 2015, s. 178, http://yadda.icm.edu.pl/yadda/element/bwmeta1.element.ekon-element-000171400609, dostęp: 23.10.2016.

E. Ziemba, T. Papaj, M. Jadamus-Hacura, tamże, s. 178. Autorzy opracowania przy formułowaniu powyższej koncepcji powołują się na definicje e-governance zaproponowane m.in. przez: A.V. Anttiroiko, Electronic Government: Concepts, Methodologies, Tools, and Applications. New York: Hershey, 2008; A. Cordella, F. Lannacci, Information Systems in the Public Sector: The e-Government Enactment Framework, Journal of Strategic Information Systems, (19), 2008, s. 52–66; J.R. Gil-García, N. Helbig, Exploring e-Government Benefits and Success Factors : A.V. Anttiroiko, M. Mälkiä (red.), Encyclopedia of Digital Government, Hershey: Idea Group Reference, 2007, s. 803–811; H. Michel, e-Administration, e-Government, e-Governance and the Learning City: A Typology of Citizenship Management Using ICTs, The Electronic Journal of e-Government, 3(4), 2005, s. 213–218; jak również przez firmy konsultingowe (C.H. Baum, A.D. Maio, Gartner’s four Phases of e-Government Model. London: Gartner Group, 2000 http://www.gartner.com/id=317292, dostęp: 23.10.2016; Deloitte, At the Dawn of e-Government. The Citizen as Customer. New York: Deloitte Research, 2000) oraz koncepcje wskazane na poprzednich stronach tej części opracowania, zaprezentowane przez organizacje międzynarodowe (Komisję Europejską, OECD, Bank Światowy).

Uwaga poczyniona przez autora opracowania.

M. Luterek, e-government Systemy…, s. 37.

T.W. Kwang, Electronic ID Programs Impacting Governments and Citizens, eGov Innovation, 3.05.2016, http://www.enterpriseinnovation.net/article/citizen-eid-programs-impacting-governments-and-citizens-921990071, dostęp: 24.10.2016.

M. Luterek, e-government Systemy …, s. 38. Autor powołuje się na założenia zawarte w raporcie Victorian Electronic Democracy, Final Report, Scrutiny of Acts and Regulations Committee, Melbourne, May 2005, https://www.parliament.vic.gov.au/archive/sarc/E-Democracy/Final_Report/PartI.htm, dostęp: 26.10.2016. Warto nadmienić, że w okresie formułowania założeń z przytoczonego raportu, nie można było oszacować potencjału rozwoju technologii mobilnej w obecnej formie (urządzenia dotykowe w formie tabletów oraz bardzo powszechne wykorzystanie smartfonów, posiadających większość funkcji klasycznych komputerów stacjonarnych), radykalnie zmieniającej funkcjonowanie współczesnego społeczeństwa i państwa. Rozwinięcie tej tematyki znajduje się w dalszej części opracowania.

M. Luterek, tamże, s. 37–38.

J. Hruska, Microsoft Appoints Chief Nokia Wrecker Stephen Elop to Head Xbox Division, Extreme Tech, February 25, 2014, https://www.extremetech.com/extreme/177245-microsoft-appoints-chief-nokia-wrecker-stephen-elop-to-head-xbox-division, dostęp: 27.10.2016; L. Sun, A Foolish Take: How iOS and Android killed Windows Phone, USA Today, August 8, 2017, https://www.usatoday.com/story/money/markets/2017/08/08/a-foolish-take-how-ios-and-android-killed-windows-phone/104160196/, dostęp: 27.10.2016; T. Ahonen, Nokia Final Q4 Smartphones As Expected: 6.6M Total means Market Share now 3% (from 29% Exactly 2 Years Ago), Communities Dominate Brands, Business and Marketing Challenges for the 21st Century, January 24, 2013, http://communities-dominate.blogs.com/brands/2013/01/nokia-final-q4-smartphones-as-expected-66m-total-means-market-share-now-3-from-29-exactly-2-years-ag.html, dostęp: 27.10.2016.

I. Kushchu, M.H. Kuscu, From E-government to M-government: Facing the Inevitable, European Conference on E-government, Management Centre International Ltd., Dublin, Ireland, 2003, http://citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/download?doi=10.1.1.113.2448&rep=rep1&type=pdf, dostęp: 27.10.2016.

S. Al-Khamayseh, E. Lawrence, m-Government Success Factors: a Roadmap for Developing Interactive Mobile Government, M.A. Wimmer, H. J. Scholl, A. Grönlund, K.V. Andersen, Electronic Government 5th International Conference, EGOV 2006, Krakow, Poland, September 4–8, 2006, Proceedings, Springer, Berlin–Heidelberg, 2006, s. 199–206.

M. Luterek, e-government Systemy…, s. 42–43. Autor wskazuje na równie istotny efekt konwergencji technologii, uwzględniający upowszechnienie w sektorze publicznym systemów informacji geograficznej, określanych mianem GIS (od anglojęzycznego określenia Geographic Information Systems). GIS należy utożsamiać z bazami danych, uwzględniającymi zasoby informacyjne odnoszące się do konkretnych lokalizacji przestrzennych. Luterek, wskazując przykłady zastosowań GIS, wymienia między innymi gromadzenie danych o charakterze medycznym, danych odnoszących się do kartotek policyjnych, danych statystycznych itp. Pierwowzorem dla współczesnych rozwiązań z zakresu GIS był utworzony w 1959 roku system MIMO (map in – map out) autorstwa Waldo Toblera, stosowany w kartografii. Współczesne systemy lokalizacji przestrzennej udostępniane są głównie przez środowisko biznesu (np. przeglądarki Google, Baidu – najpopularniejsza wyszukiwarka stosowana w Chinach, Bing, Yahoo!), natomiast dane o aktywności użytkowników, uwzględniające również lokalizację przestrzenną, stanowią cenne źródło informacji między innymi dla producentów oraz dostawców usług reklamujących się w sieci, dlatego też pozyskiwanie danych m.in. o lokalizacji przestrzennej użytkowników stanowi potencjalne duże źródło zysków dla przedsiębiorstw dostarczających narzędzi wyszukiwania (Google, Microsoft, Baidu, obecny właściciel Yahoo – Verizon Communications oraz powołana przez niego spółka Oath Inc.). Luterek wskazuje również, że większość zastosowań z zakresu GIS tworzy się na potrzeby wewnętrzne administracji publicznej (relacje G2G).

M. Goliński, Społeczeństwo informacyjne. Geneza koncepcji i problematyka pomiaru, Oficyna Wydawnicza Szkoły Głównej Handlowej, Warszawa, 2011, s. 28.

Dzięki zastosowaniu ICT, firmy korzystające z modelu telepracy mogą zatrudniać poza siedzibą firmy między innymi pracowników niepełnosprawnych ruchowo (np. informatyków, grafików czy też szeroko rozumiany personel zajmujący się obsługą IT firmy), jak też osoby, które ze względu na duży dystans dzielący je od przedsiębiorstwa preferują taki model pracy (np. dziennikarze, analitycy biznesowi, księgowi, eksperci).

Dobrym przykładem tego rodzaju praktyk jest umożliwienie obywatelom podejmowania decyzji w sprawie budżetu obywatelskiego, na zasadzie wyłaniania najważniejszych propozycji owego budżetu na podstawie dyskusji i głosowania w sprawie budżetu. Dla przykładu: zdecydowana większość głosów przy wyborze propozycji w budżecie obywatelskim w Warszawie w roku 2016, bo aż 122 tys. ze wszystkich oddanych 128 tys., została oddana online. Mieszkańcy Warszawy w budżecie obywatelskim preferowali m.in. wydatki na domki dla owadów, darmowe przeloty szybowcem, plenerową biblio-budkę czy też ptasi ogród. Oprócz powyższych propozycji dużą liczbę głosów oddano na projekty związane z promocją zdrowego stylu życia (w tym projekty przeznaczone dla rowerzystów), za: W. Szkwarek, Biblio-budki, szybowce, domy dla owadów. Na to pójdą publiczne pieniądze, Bankier.pl, 13.07.2016, http://www.bankier.pl/wiadomosc/Biblio-budki-szybowce-domy-dla-owadow-Na-to-pojda-publiczne-pieniadze-7437718.html dostęp: 13.07.2016.

W ostatnich latach bardzo dużą popularnością cieszą się technologie mobilne, zarówno pod względem zakupu m.in. smartfonów, jak i ze względu na tworzenie przyjaznych w obsłudze interfejsów, służących m.in. do obsługi np. platform zakupowych czy też systemów e-bankowości na urządzeniach mobilnych.

W odniesieniu do polskiej oferty edukacyjnej w zakresie ICT można uwzględnić kształcenie na kierunkach informatycznych (studia m.in. politechniczne i uniwersyteckie na wydziałach informatyczno-matematycznych); ekonomicznych o profilu: metody ilościowe w ekonomii i ekonometrii, oraz systemy informacyjne, analiza danych – Big Data, e-biznes (m.in. Szkoła Główna Handlowa w Warszawie); studia z zakresu administracji i cyfryzacji (Wydział Prawa i Administracji UWM w Olsztynie); studia dotyczące ICT w mediach, w tym logistyka i marketing w nowych mediach oraz technologie informacyjne mediów (Instytut Dziennikarstwa UW); studia socjologiczne odnoszące się do problematyki nowych mediów (Katedra Socjologii, Wydział Nauk Społecznych UWM w Olsztynie), za: Politechnika Warszawska, oferta studiów, https://www.pw.edu.pl/Kandydaci/Studia-niestacjonarne-I-stopnia/Oferta-studiow, dostęp: 13.07.2016; SGH, kierunki studiów, http://oferta.sgh.waw.pl/pl/Strony/kierunki-studiow.aspx, dostęp: 13.07.2016; Uniwersytet Warszawski, Wydział Dziennikarstwa, Informacji i Bibliologii, Logistyka i administrowanie w mediach, https://www.wdib.uw.edu.pl/studia/i-stopien/logistyka-i-administrowanie-w-mediach, dostęp: 20.07.2018; Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, kierunek Administracja i Cyfryzacja, http://wpia.uwm.edu.pl/aic/, dostęp: 20.07.2018; Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, Wydział Nauk Społecznych, Katedra Socjologii, Specjalność: Socjologia nowych mediów, http://uwm.edu.pl/socjologia/?page_id=244, dostęp: 15.07.2016.

U. Eco, Nowe środki masowego przekazu a przyszłość książki, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa, 1996.

M. McCrindle, The ABC of XYZ, Understanding the Global Generations, McCrindle Research Pty, Bella Vista, 2014.

Za: Czynniki sukcesu i poziom wykorzystania technologii informacyjno-komunikacyjnych w Polsce, red. E. Ziemba, Wydawnictwo CeDeWu, Warszawa, 2015, s. 10–11; cyt. za: M. Goliński, Społeczeństwo informacyjne…