Cyfrowy świat seniora. Aktywnie w internecie - ebook

WSTĘP

Jeszcze nie tak dawno „senior” kojarzył się z babcią tkwiącą w bujanym fotelu i dziergającą szaliki dla członków rodziny oraz dziadkiem siedzącym z lupą i przeglądającym zasoby filatelistyczne. Przy tym wiek owego „seniora” był jak na dzisiejsze standardy dosyć młody. Obecni seniorzy są najczęściej ludźmi bardzo aktywnymi, nie boją się korzystać z nowoczesnych technologii, wyjeżdżać, uczyć się.

Jeśli chodzi o aktywność w internecie, to według światowych statystyk osoby 60+ są grupą, w której notuje się największy przyrost w mediach społecznościowych oraz taką, która sama często tworzy społeczności, korzystając z portali przeznaczonych dla seniorów. Statystykom można wierzyć lub nie. Mnie przekonują, zgadzają się z moimi doświadczeniami. Ta książka jest częściowo odpowiedzią na potrzeby moich własnych Rodziców, którzy jeszcze niedawno pukali się w czoło, kiedy oznajmiałam im, że przeczytałam coś w internecie. Jeśli nie zostało to powiedziane w telewizji lub radiu, ani nie zostało napisane w gazecie, to po prostu dla nich nie istniało. Kiedy dostali do ręki tablet, okazało się, że internet jednak nie jest zły. Z czasem w ich domu pojawił się komputer i teraz bez problemu surfują po sieci.

W poprzednich książkach z serii „Cyfrowy świat 60+” pisałam, jak korzystać z poczty elektronicznej, wyszukiwać informacje w internecie, używać komunikatorów internetowych oraz serwisów społecznościowych. W tej książce chcę Ci pokazać, że możesz być aktywny także w inny sposób. Szukając informacji w sieci, często trafiasz na blogi, serwisy z wiadomościami z regionu. Myślisz, że taka działalność jest tylko domeną młodych ludzi? Otóż niekoniecznie. Jeśli nawet zaliczasz się do nieco starszej młodzieży, możesz być aktywnym użytkownikiem internetu.

Teraz zapewne zastanawiasz się, ile cię to będzie kosztowało i jak bardzo skomplikowane technicznie są te wszystkie blogi. Jeśli dobrze podejść do zagadnienia, to koszt jest zerowy. Ba, być może uda Ci się zarobić nawet kilka groszy, kto wie? Technicznie też powinieneś sobie poradzić. W końcu pisanie nie jest bardziej skomplikowane od czytania, czyż nie? A zatem do boju!1. ZACZNIJ OD SPRAW TECHNICZNYCH

Każdy komputer podłączony do internetu jest narażony na działanie niepożądanego oprogramowania. Niezależnie od tego, czy tylko przeglądasz strony internetowe i odbierasz pocztę elektroniczną, czy chcesz publikować w internecie różne informacje, powinieneś się upewnić, że twój komputer jest opowiednio zabezpieczony.

Korzystając z internetu, należy wpoić sobie kilka zasad, między innymi:

1. Nigdy nie otwieraj załączników poczty elektronicznej, jeśli nie znasz nadawcy. Najczęściej zawierają wirusy, które szybko mogą zainfekować twój komputer.

2. Jeśli dostajesz podejrzane wiadomości z banku, to nie odpowiadaj na nie, gdyż zazwyczaj nadawcą w rzeczywistości jest ktoś inny. Szata graficzna takiej wiadomości do złudzenia przypomina szatę graficzną banku. Często jest mowa o konkursach, w których rzekomo możesz wygrać nagrody o sporej wartości, jeśli tylko podasz swoje dane osobowe lub adresy swoich znajomych. Bank jednak nie rozsyła wiadomości, w których prosiłby cię o takie informacje. Stanowi to przykład wyłudzania informacji. Tego typu wiadomości są czasami bardzo sugestywne, np. jest w nich prośba o natychmiastowe zalogowanie się na konto bankowe, ponieważ w przeciwnym razie grozi ci jego blokada. Łatwo wpaść w pułapkę, jeśli ma się konto w danym banku. Nadawca wiadomości nie może oczywiście zweryfikować tego, czy adresaci faktycznie są posiadaczami kont w konkretnym banku, takie informacje są więc rozsyłane również do tych, którzy takiego konta nigdy nie zakładali. Nie daj się nabrać!

3. Nie instaluj oprogramowania z niesprawdzonych źródeł. W internecie jest mnóstwo stron, na których kliknięcie w przypadkowe linki powoduje rozpoczęcie instalacji różnych programów. Podobnie się dzieje, jeśli korzystasz z oprogramowania pochodzącego z nielegalnego źródła i chcesz np. odnaleźć klucz produktu. Musisz liczyć się z tym, że owszem, znajdziesz taki klucz, jednak najczęściej użycie generatora kluczy lub aktywatora produktu spowoduje, że twój komputer zostanie zarażony złośliwym oprogramowaniem.

4. Jeśli korzystasz ze swoich kont (bankowego, poczty elektronicznej, serwisu społecznościowego itp.) na cudzym komputerze, to nigdy nie zapisuj na nim haseł dostępu i zawsze pamiętaj o wylogowaniu się.

5. Nikomu nie podawaj haseł do żadnego ze swoich kont.

6. Jeśli otrzymujesz np. prezentację slajdów, to często pojawia się informacja o wyłączeniu makr i prośba o ich włączenie. Makra nie są potrzebne do wyświetlania slajdów, a często zawierają niebezpieczne skrypty, które mogą negatywnie wpłynąć na funkcjonowanie twojego komputera. Nie uruchamiaj ich.

1.1. Zapora systemu Windows

System Windows jest wyposażony w zaporę, która utrudnia dostęp do danych na twoim komputerze. Domyślnie zapora jest włączona z domyślnymi ustawieniami. Jeśli próbujesz zainstalować oprogramowanie ze źródła określanego jako niezaufane, to pojawią się właściwe ostrzeżenia. Można je oczywiście zignorować, a zaporę wyłączyć, jednak najczęściej ma to zgubne skutki. Sprawdźmy, gdzie można znaleźć zaporę i dostosować ją do swoich potrzeb.

1. Uruchom Panel sterowania. Jeśli korzystasz z Windowsa 7, to kliknij przycisk Start i w wyświetlonym menu wybierz Panel sterowania. Jeśli korzystasz z Windowsa 8 lub nowszej wersji, to kliknij przycisk Start prawym przyciskiem myszy i z menu wybierz Panel sterowania lub przesuń szybko myszą z góry na dół wzdłuż prawej krawędzi ekranu. W panelu bocznym również znajdziesz Panel sterowania.

2. W prawym górnym rogu okna Panelu sterowania znajduje się pole wyszukiwania. Wpisz w nim wyraz zapora (rys. 1).

Rysunek 1. Wyszukiwanie w Panelu sterowania

3. W obszarze Zapora systemu Windows kliknij Sprawdź stan zapory.

4. W oknie pojawi się informacja o połączeniu z siecią domową i publiczną (rys. 2).

Rysunek 2. Stan zapory systemu Windows

5. W lewej części okna kliknij polecenie Zmień ustawienia powiadomień.

6. Zarówno w przypadku sieci domowej, jak i sieci publicznej domyślnie są włączone powiadomienia, które pojawiają się przy próbie uruchomienia nowego programu (czyli najczęściej jest to program instalacyjny). Blokadę tę można rozszerzyć, jednak to rozwiązanie może być nieco kłopotliwe, ponieważ wiele programów, które powinny działać, będą wymagały twojej zgody na uruchomienie. Te same ustawienia dotyczą sieci publicznej (rys. 3). O ile w przypadku sieci domowej czasami będziesz zmuszony wyłączyć zaporę, o tyle w przypadku sieci publicznej nie rób tego nigdy! Aby zachować zmiany, kliknij OK.

Rysunek 3. Ustawienia zapory systemu Windows

1.2. Pakiety zabezpieczające

Zapora zaporą, jednak komputer warto zabezpieczyć nieco bardziej. Często, kiedy myślimy o takim zabezpieczeniu, szukamy programu antywirusowego. Jednak zagrożenia dla twojego komputera to nie tylko wirusy, lecz także robaki, rootkity, bomby logiczne, spyware’y i… oczywiście ludzie.

Wybierając programy do ochrony komputera, najczęściej pobieramy je z internetu. Programy w wersji komercyjnej są dostępne w każdym sklepie sprzedającym komputery i oprogramowanie. Koszty są różne, zazwyczaj jednak trzeba liczyć się z wydatkiem kilkuset złotych. Programy pobierane z sieci mają różne licencje, które determinują czas lub zakres działania programu.

Informacja o licencji najczęściej się pojawia bezpośrednio obok nazwy programu. I tak możesz spotkać się z licencją:

• trial – program w wersji testowej jest aktywny przez czas określony przez producenta, zwykle od 7 do 90 dni; następnie funkcje programu są wyłączane i jedyne, co można w nim zrobić, to skorzystać z opcji usunięcia;

• freeware – program jest bezpłatny i może być rozpoweszechniany bez ujawniania kodu źródłowego, jednak zazwyczaj jest przeznaczony tylko do użytku domowego, nie komercyjnego;

• shareware – program może być używany przez określony czas, najczęściej do 30 dni; w celu dalszego korzystania z takiego programu należy uiścić odpowiednią opłatę;

• adware – program jest bezpłatny, wyświetlane są jednak reklamy.

Na rynku jest cała gama oprogramowania zabezpieczającego. Wśród najpopularniejszych rodzajów możemy wyróżnić:

• pakiety zabezpieczające – chronią komputer przed różnymi rodzajami oprogramowania; do takich pakietów należą: Comodo Internet Security Premium, Norton Security, Kaspersky Internet Security;

• programy antywirusowe – co prawda mają duże bazy wirusów, mogą jednak przepuszczać inne rodzaje zagrożeń; do takich programów należą: Avast Free Antivirus, AVG AntiVirus Free, Avira Antivirus Pro, 360 Total Security, Kaspersky Anti-Virus;

• programy antyspyware’owe – ochronią komputer przed oprogramowaniem szpiegującym, reklamowym, dialerami, keyloggerami; wśród takich programów znajdziesz Spybot Search & Destroy, SpywareBlaster, PC Tools Spyware Doctor, RegRun Reanimator;

• zapory sieciowe (firewalle) – przeznaczone do blokowania potencjalnych zagrożeń, takich jak wirusy, trojany, spyware’y i hakerzy; do takich programów zaliczamy: Comodo Personal Firewall, Outpost Firewall Pro, PC Tools Firewall Plus.

Instalacja oprogramowania nie wymaga szczególnych umiejętności. Wystarczy, że wyszukasz właściwy program, korzystając np. z google.pl, klikniesz pobieranie, a następnie ponownie klikniesz pobrany program. Instalacja wymaga najczęściej zaakceptowania warunków licencji i folderu docelowego. Po zakończeniu instalacji program jest włączany w tzw. trybie monitora, co oznacza, że jeśli tylko komputer jest włączony, to program również działa. Przy programach tego typu co jakiś czas na twoim monitorze pojawi się prośba o aktualizację bazy złośliwego oprogramowania – nie bój się akceptować takiej prośby. Jeśli baza będzie aktualna, to program będzie wiedział, z czym ma walczyć.

1.3. Skaner online

Stało się… Wyłączyłeś zaporę, żadnego antywirusa nie miałeś. Coś ci się wyświetla, ale po chińsku i nie wiesz, jak to wyrzucić z komputera, na dodatek wszystko działa w jakimś strasznie spowolnionym tempie. Co teraz? W najgorszym wypadku grozi ci reinstalacja systemu lub udanie się do serwisu, który fachowo podejdzie do sprawy i za pomocą właściwych narzędzi programistycznych pozbędzie się paskudztwa z twojego dysku. Zanim jednak podejmiesz tak drastyczne kroki, możesz spróbować na własną rękę użyć skanera dostępnego online. Taki skaner to nic innego, jak program antywirusowy dostępny bezpośrednio na stronie internetowej. Takie skanery znajdziesz np. na stronach: eset.pl, mks.com.pl (aktualna wersja działa tylko w przeglądarce Internet Explorer), f-secure.com, kaspersky.pl, pandasecurity.com. Przyjrzyjmy się bliżej jednemu z tych skanerów. Ja wybrałam eset.pl.

1. W pasku adresu przeglądarki wpisz eset.pl.

2. Na głównej stronie kliknij ESET Online Scanner.

3. Na następnej stronie potwierdź chęć użycia skanera, klikając .

4. W kolejnym oknie pojawi się link do programu instalacyjnego. Kliknij go (rys. 4).

Rysunek 4. Pobieranie pliku instalacyjnego skanera

5. Po pobraniu pliku powinien się on pojawić w dolnej części przeglądarki (informacja może wyglądać różnie, w zależności od używanej przeglądarki). Kliknij, aby rozpocząć instalację. Jeśli zostanie wyświetlony monit, to zezwól na uruchomienie instalatora (rys. 5).

Rysunek 5. Uruchamianie programu instalacyjnego

6. Zapoznaj się z warunkami licencji i je zaakceptuj, po czym kliknij Uruchom (rys. 6).

Rysunek 6. Rozpoczęcie instalacji

7. Zaznacz, które obiekty mają być skanowane, i kliknij Uruchom (rys. 7).

Rysunek 7. Ustawienia skanowania

8. W kolejnym kroku jest pobierana baza sygnatur wirusów. Nie wymaga twojej ingerencji. Po zakończeniu skaner automatycznie przejdzie do kolejnego kroku (rys. 8).

Rysunek 8. Pobieranie bazy sygnatur wirusów

9. Komputer jest skanowany, a informacje o wykrytych zagrożeniach pojawiają się w dolnej części okna (rys. 9). Ten etap może potrwać dłuższą chwilę, zrób więc sobie kawę lub herbatę i cierpliwie poczekaj.

10. W ostatnim oknie zobaczysz informację na temat wykrytych i usuniętych zagrożeń. Jeśli nie zamierzasz w najbliższym czasie korzystać ze skanera, to możesz zaznaczyć opcję odinstalowania go po zakończeniu pracy. Kliknij Zakończ (rys. 10).

Rysunek 9. Skanowanie komputera w celu wykrycia potencjalnych zagrożeń

Rysunek 10. Wyniki działania skanera2. SENIOR.PL

W internecie bardzo często szukasz porad zdrowotnych, finansowych czy po prostu chcesz z kimś porozmawiać na nurtujące cię tematy. Jedną z ciekawszych propozycji jest senior.pl. Podzielony jest na kilka głównych działów tematycznych, a te z kolei na kolejne, bardziej szczegółowe. Co istotne, portal nie służy tylko do przeglądania różnych informacji, lecz możesz w nim prowadzić dyskusje z innymi użytkownikami, a także zadawać pytania ekspertom, między innymi prawnikowi, specjaliście od ubezpieczeń. Sprawdźmy, czego dowiesz się z portalu.

1. Uruchom przeglądarkę internetową i w pasku adresu wpisz senior.pl.

2. Na głównej stronie u samej góry pojawiają się przyciski, za pomocą których możesz bezpośrednio wejść do takich działów, jak Wiadomości, Porady, Choroby itp.

3. Nieco niżej dostępne jest menu – wybierz jedną z kategorii, np. Zdrowie.

4. Zostaną wyświetlone kolejne pozycje menu – ponownie kliknij dział, który cię interesuje, np. Dieta (rys. 11).

Rysunek 11. Poruszanie się po stronie senior.pl

5. Na podstronie, która zostaje wczytana, wszystkie pozycje menu wybranego działu są dostępne w postaci menu bocznego. Jeśli zatem chcesz przejść do innej podstrony, to nie musisz wracać do menu głównego – wystarczy, że tu klikniesz właściwy przycisk (rys. 12).

Rysunek 12. Boczne menu jednego z działów portalu senior.pl

Nawigacja w portalu jest bardzo intuicyjna i stosunkowo prosta. Artykuły są dostępne dla wszystkich, niezależnie, czy jesteś zarejestrowany, czy nie. Jeśli jednak będziesz chciał wymieniać się opiniami, to utworzenie konta będzie już konieczne. Do tego wrócimy jednak nieco później.

Wachlarz tematów w portalu jest bardzo szeroki – od spraw osobistych, przez zagadnienia prawne i zdrowotne, aż po oferty pracy. Dodatkowo w każdym dziale są dostępne porady – ty również możesz zadać pytanie. Pamiętaj jednak o zasadach obowiązujących w grupach dyskusyjnych, forach i stronach z poradami – najpierw należy się zorientować, czy dane zagadnienie było już poruszane i dopiero, jeśli nie znajdziesz odpowiedzi, to wyślij swoje pytanie. Zobaczmy, jak to działa.

1. Wybierz dział, a następnie kliknij Porady.

2. W środkowej części okna możesz wpisać słowa kluczowe lub całe pytanie, lub wybrać kategorię pytania. Jeśli nie znajdziesz odpowiedzi, to kliknij przycisk z lewej strony, Zadaj pytanie w senior.pl (rys. 13).