Diagnostyka obiektów budowlanych - ebook

Przedmowa

W ostatnich latach wyraźnie wzrosła rola rzeczoznawstwa budowlanego w gospodarce narodowej. Wynika to z dekapitalizacji budownictwa oraz ze zwiększenia zakresu remontów, wzmocnień i modernizacji obiektów budowlanych, stosowania nowoczesnych technik i technologii budowlanych opartych na badaniach naukowych, a także innowacyjnych rozwiązaniach.

W procesach budowlano-inwestycyjnych w wielu krajach zakresy i potencjały tworzenia nowych obiektów ciągle się zmniejszają. Natomiast szacuje się, że zakres remontów, wzmocnień i modernizacji obejmuje dzisiaj blisko 50% całkowitego potencjału budowlanego.

Zarówno w działalności inwestycyjnej przy realizacji nowych obiektów, jak i w działalności eksploatacyjnej, a także remontowo-modernizacyjnej znaczenie rzeczoznawców i specjalistów budowlanych jest bardzo istotne – ze względów technicznych i ekonomicznych.

Ponadto w wyniku analiz stwierdzono, że w ostatnich latach względna procentowa liczba zagrożeń, awarii i katastrof budowlanych zwiększa się w procesach eksploatacyjnych, a zmniejsza w projektowaniu oraz nieznacznie w wykonawstwie.

Coraz większe wymagania właścicieli i użytkowników w stosunku do wszystkich rodzajów budownictwa wymagają także coraz częstszych remontów, modernizacji i wzmocnień starych obiektów budowlanych. Każda taka działalność wymaga przeprowadzania diagnostyk oraz podejmowania decyzji co do zakresu i formy regeneracji obiektów budowlanych.

W wyniku przeprowadzanych diagnostyk obiektów rzeczoznawcy – specjaliści z dziedzin techniki i ekonomik – opracowują optymalne rozwiązania techniczne uwzględniające także aspekty ekonomiczne. Rozwiązania te powinny być oparte na badaniach naukowych, a także powinny spełniać wymagania aktualnych norm i certyfikatów dopuszczających wyroby do stosowania.

Obecnie często ciężar podjęcia decyzji w zakresie techniki i ekonomiki budowlanej należy do sfery rzeczoznawstwa. Wielokrotnie decyzje rzeczoznawców pociągają za sobą ogromne koszty. Dlatego powinny być weryfikowane i akceptowane przez odpowiednie zespoły uznanych fachowców, na przykład przez Rady Naukowo-Techniczne. Kryteria wyboru fachowców do takich gremiów powinny uwzględniać nie tylko liczbę wykonanych opinii technicznych, ale także liczbę dostarczanych środowisku informacji naukowych w zakresie ogólnie rozumianego rzeczoznawstwa budowlanego. Wiąże się to z tym, że bardzo często układy konstrukcyjne, a także potrzeby obiektów pod kątem wzmocnień i modernizacji wymagają wypracowania optymalnych decyzji rzeczoznawców i specjalistów o najwyższych kwalifikacjach.

Szacunkowo ocenia się, że w ostatnich latach liczba opracowań rzeczoznawczych i specjalistycznych zwiększyła się kilkukrotnie.

Przykładami bardzo trudnych oraz kosztownych ocen i decyzji eksperckich w ostatnim czasie są m.in.:

- ● zmiany fundamentów pod eksploatowanymi obiektami budowlanymi;
- ● zwiększanie nośności elementów oraz sztywności obiektów budowlanych;
- ● polepszanie właściwości akustycznych, energooszczędnych i przeciwpożarowych całych obiektów;
- ● zmniejszanie wpływu drgań na budynki i ludzi w nich przebywających;
- ● renowacje i wzmacnianie kominów, zbiorników na ciecze, silosów na materiały sypkie, konstrukcji hal przemysłowych, chłodni, estakad, fundamentów pod maszyny itp.;
- ● głębokie posadowienia w gęstej zabudowie miejskiej;
- ● nadbudowy i rozbudowy obiektów budowlanych;
- ● zmiany istniejących układów konstrukcyjnych budowli;
- ● modernizacje i renowacje budynków zabytkowych;
- ● renowacje i wzmocnienia konstrukcji częściowo skorodowanych.

Zdarzają się przypadki błędnego wykonywania ekspertyz, ocen i opinii budowlanych, w sposób uproszczony, przez tzw. rzeczoznawców, czyli inżynierów posiadających tylko uprawnienia budowlane (w sferze konstrukcyjnej) lub przez ludzi bez statusu zawodowego (w innych sferach). Do takich przypadków można zaliczyć błędne decyzje o rozbiórkach kominów, stropów, ścian, zbiorników, a także ocen geotechnicznych podłoży budowlanych, fizyki budowli, akustyki, renowacji obiektów zabytkowych, korozji, wzmocnień, organizacji procesów budowlanych, materiałów budowlanych itp. Decyzje te wynikają z niedostatecznego rozeznania właściwych przyczyn zniszczenia, zastosowania nieodpowiednich metod badawczych i analitycznych oraz braku należytej wiedzy naukowej i inżynierskiej.

W monografii podano najważniejsze naukowe problemy, analizy i wnioski ujęte w rozdziały określane zasadami wykonywania ekspertyz, diagnostyk i ocen wybranych typów obiektów budowlanych przedstawiane, przeanalizowane i recenzowane przez Komitet Naukowo-Programowy 15 Konferencji Naukowo-Technicznych „Warsztat Pracy Rzeczoznawcy Budowlanego” organizowanych od 1995 r. przez Polski Związek Inżynierów i Techników Budownictwa, Politechnikę Świętokrzyską i Instytut Techniki Budowlanej.

W kolejnych rozdziałach monografii przedstawiono diagnostyki, oceny oraz zasady wykonywania ekspertyz. Są to:

- ● status Rzeczoznawcy i Specjalisty Budowlanego PZITB,
- ● oceny ogólne wykonywania ekspertyz konstrukcji budowlanych,
- ● zasady wykonywania dokumentacji ekspertyz,
- ● zasady wykonywania ekspertyz konstrukcji stalowych,
- ● zasady wykonywania ekspertyz konstrukcji żelbetowych,
- ● zasady wykonywania ekspertyz konstrukcji drewnianych,
- ● zasady wykonywania ekspertyz konstrukcji murowych,
- ● zasady wykonywania ekspertyz geotechnicznych budynków w warunkach zabudowy miejskiej,
- ● zasady wykonywania ekspertyz fundamentów z uwzględnieniem fundamentów głębokich,
- ● zasady wykonywania ekspertyz konstrukcji przekryć dachowych,
- ● zasady wykonywania ekspertyz lekkich przegród zewnętrznych,
- ● zasady wykonywania ekspertyz technicznych budynków żelbetowych z wielkiej płyty, z przykładami ich przebudowy,
- ● zasady wykonywania ekspertyz obiektów zabytkowych,
- ● ekspertyzy mykologiczne obiektów budowlanych,
- ● zasady wykonywania ekspertyz obiektów hydrotechnicznych po powodziach,
- ● zasady wykonywania audytów energetycznych,
- ● opinie specjalistyczne w praktyce rzeczoznawcy budowlanego.

Wymienione zasady oceny i opinie są oparte na nowoczesnych metodach badawczych, analitycznych i projektowych, stanowią cenną podstawę do szerszego stosowania ich w działalności budowlanej.

prof. dr hab. inż. Leonard Runkiewicz

Politechnika Warszawska, Instytut Techniki Budowlanej1 .Status Rzeczoznawcy i Specjalisty Budowlanego PZITB

Leonard Runkiewicz¹

W celu zwiększenia jakości opinii, ocen i ekspertyz z działalności budowlanej Zarząd Główny Polskiego Związku Inżynierów i Techników Budownictwa (ZG PZITB) uchwalił w 2018 r. nowy Status Rzeczoznawcy i Specjalisty Budowlanego PZITB z zaleceniem jego stosowania. Status obejmuje zasady przyznawania tytułu Rzeczoznawcy i Specjalisty Budowlanego PZITB, wykaz specjalności, nazewnictwo opracowań rzeczoznawczych oraz zasady doskonalenia zawodowego inżynierów w budownictwie.

1. Wstęp

- ● Uzyskanie tytułu Rzeczoznawcy lub Specjalisty Budowlanego PZITB jest potwierdzeniem wysokich kwalifikacji i pozycji zawodowej członka PZITB w specjalnościach podanych w Załączniku nr 1.
- ● Funkcja Rzeczoznawcy lub Specjalisty Budowlanego PZITB jest jednym z rodzajów działalności związkowej związanej z wykonywaniem działalności rzeczoznawczej, opiniodawczej, eksperckiej, doradczej i gospodarczej w budownictwie, której zasady wykonywania regulują odrębne przepisy PZITB.
- ● Podstawą działania Rzeczoznawców lub Specjalistów Budowlanych, prowadzonego jako wyodrębniona działalność gospodarcza w ramach PZITB, jest Statut Polskiego Związku Inżynierów i Techników Budownictwa z dnia 6 czerwca 2008 r.
- ● Rzeczoznawstwo budowlane PZITB jest jednym z możliwych elementów poświadczenia wysokich kwalifikacji i doświadczenia zawodowego kandydata w procesie uzyskiwania rzeczoznawstwa budowlanego nadawanego na podstawie państwowych aktów prawnych obowiązujących w tym zakresie, stosownie do ich uregulowań.

2. Podstawa prawna

Rzeczoznawcy i Specjaliści Budowlani PZITB działają na rzecz oraz w strukturach organizacyjnych PZITB, na podstawie Statutu PZITB, gdzie wśród celów do realizacji przez PZITB wymieniono działalność w zakresie rzeczoznawstwa budowlanego.

3. Wymagania statutowe dla kandydatów na Rzeczoznawców lub Specjalistów Budowlanych

3.1. Tytuły Rzeczoznawców lub Specjalistów Budowlanych PZITB mogą być nadane członkom Związku z co najmniej 5-letnim nieprzerwanym stażem członkowskim, którzy:

- ● posiadają obywatelstwo polskie;
- ● korzystają z praw publicznych;
- ● posiadają:
- – dyplomy ukończenia wyższych uczelni technicznych o profilu budowlanym na kierunkach: budownictwo, inżynieria lądowa (dla rzeczoznawców) lub świadectwo ukończenia średniej szkoły technicznej o profilu budowlanym (dla specjalistów);
- – co najmniej 7 lat praktyki zawodowej w danej, wnioskowanej specjalności dla tytułu Rzeczoznawcy lub Specjalisty Budowlanego PZITB;
- – we wszystkich specjalnościach konstrukcyjnych, wymienionych w Załączniku nr 1, uprawnienia budowlane bez ograniczeń do projektowania lub/i do kierowania robotami budowlanymi upoważniające do pełnienia samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie, wydanych na podstawie odpowiednich przepisów prawa krajowego, oraz co najmniej 7 lat praktyki odbytej po ich uzyskaniu;
- – znaczące osiągnięcia w działalności zawodowej (nie tylko organizacyjnej) jako autorzy opinii, ocen lub asystenci Rzeczoznawców lub Specjalistów Budowlanych, projektanci, kierownicy robót budowlanych, inspektorzy nadzoru budowlanego;
- – opinię dwóch niezależnych, wskazanych lub zaakceptowanych przez terenowy Oddział PZITB o odpowiednich specjalnościach, a w przypadku ich braku, Rzeczoznawców Budowlanych o odpowiednich specjalnościach ustanowionych na podstawie przepisów ustawodawstwa krajowego;
- – dają rękojmię należytego wykonywania obowiązków Rzeczoznawcy lub Specjalisty Budowlanego PZITB.

3.2. Zakres budowlanych specjalności rzeczoznawczych PZITB przyznanych kandydatom w toku procedowania ich wniosków jest ustalony odpowiednio do zakresu posiadanych uprawnień budowlanych i specjalizacji.

3.3. Rzeczoznawcy lub Specjaliści Budowlani PZITB w swojej działalności korzystają z autorytetu i wsparcia Związku.

3.4. Tytuły Rzeczoznawców lub Specjalistów Budowlanych PZITB nadaje Zarząd Główny na podstawie rekomendacji Komitetu Rzeczoznawstwa Budowlanego i Specjalizacji Zawodowej PZITB, po przeprowadzeniu odpowiedniej procedury postępowania i spełnieniu wymagań formalnych i merytorycznych ujętych w niniejszym Statusie i Instrukcji przyznawania tytułu.

3.5. Zarząd Główny PZITB prowadzi Rejestr Rzeczoznawców i Specjalistów Budowlanych PZITB.

3.5. Procedurę ustanawiania Rzeczoznawców lub Specjalistów Budowlanych PZITB określa szczegółowa Instrukcja Ustanowienia Rzeczoznawców i Specjalistów PZITB.

4. Zadania

4.1. Do podstawowych zadań Rzeczoznawców lub Specjalistów Budowlanych PZITB należą opracowywanie – w zakresie nadanej im specjalności – ekspertyz technicznych, opinii oraz orzeczeń dotyczących odpowiednio projektowania, wykonywania i utrzymania obiektów oraz ekonomii w budownictwie. Rodzaje opracowań i ich definicje podano w Załączniku nr 2.

4.2. Zasady, formę i tryb wykonywania opracowań ustala – na wniosek Komitetu Rzeczoznawstwa Budowlanego i Specjalizacji Zawodowej – Zarząd Główny PZITB i jego Oddziały, każdy w zakresie swoich uprawnień.

5. Prawa i obowiązki Rzeczoznawców lub Specjalistów Budowlanych

5.1. Rzeczoznawcy lub Specjaliści budowlani PZITB mają prawo do:

- ● posługiwania się tytułem Rzeczoznawcy lub Specjalisty Budowlanego PZITB w działalności określonej w niniejszym Statusie oraz w Statucie PZITB;
- ● korzystania z rekomendacji, działalności promocyjnej i pomocy władz Związku;
- ● korzystania z ochrony prawnej tytułu Rzeczoznawcy lub Specjalisty Budowlanego PZITB zapewnianej przez władze Związku.

5.2. Rzeczoznawcy lub Specjaliści Budowlani PZITB mają obowiązek:

- ● opracowywania (ekspertyzy, opinie, oceny i orzeczenia) wykonywać rzetelnie i odpowiedzialnie, w oparciu na aktualnym stanie wiedzy technicznej i pełnym rozpoznaniu faktów i okoliczności podlegających ocenie, z zastosowaniem wszelkich dostępnych i prawidłowo dobranych technik analitycznych i dowodowych;
- ● uzyskiwać zweryfikowanie własnych ekspertyz/opracowań przez innych Rzeczoznawców lub Specjalistów Budowlanych PZITB odpowiedniej specjalności lub Rady Techniczne istniejące przy właściwych terenowo Oddziałach PZITB;
- ● podnosić swoje kwalifikacje zawodowe, według Załącznika nr 3;
- ● poddawać się terminowej weryfikacji przez organy Związku zgodnie z pkt. 8 niniejszego Statusu.

6. Odpowiedzialność zawodowa

Rzeczoznawcy i Specjaliści Budowlani PZITB ponoszą pełną odpowiedzialność zawodową i finansową za wykonane przez siebie i podpisane (zweryfikowane) opracowania.

Oddziały terenowe PZITB odpowiadają w ramach posiadanej osobowości prawnej za prowadzoną w ich imieniu i na ich rzecz działalność rzeczoznawczą.

7. Zawieszenie i cofanie tytułu

7.1. Zarząd Główny PZITB zawiesza lub cofa – po zasięgnięciu opinii Komitetu Rzeczoznawstwa Budowlanego i Specjalizacji Zawodowej – tytuł Rzeczoznawców lub Specjalistów Budowlanych PZITB w przypadku:

- ● skreślenia z listy członków PZITB;
- ● dobrowolnego zrzeczenia się tytułu przez osoby zainteresowane;
- ● braku pozytywnej weryfikacji ważności tytułu na kolejny okres, zgodnie z pkt. 8 niniejszego Statusu;
- ● utraty uprawnień do wykonania samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie;
- ● postępowania czyniącego szkodę autorytetowi Związku jako ekspertowi zbiorowemu.

7.2. O takim fakcie są informowane osoby zainteresowane, jak również właściwe terenowe Oddziały Związku.

8. Potwierdzenie okresu ważności nadanego tytułu

- ● Dotychczasowe nadane tytuły Rzeczoznawcy Budowlanego są ważne i podlegają obowiązkowi przedłużania.
- ● Wydane przez Zarząd Główny legitymacje Rzeczoznawców lub Specjalistów Budowlanych PZITB są co 5 lat przedłużane przez macierzyste Oddziały Związku, jeśli nie wystąpiły okoliczności wymienione w pkt. 7, a rzeczoznawcy uzyskali pozytywne opinie terenowych Oddziałów PZITB w zakresie pkt. 6 niniejszego Statusu.
- ● W przypadku braku uprawnień w tym zakresie przez oddziały terenowe czynności opiniodawcze przeprowadza Komitet po przedłożeniu kompletu dokumentów przez kandydatów wraz z opiniami Oddziałów.

9. Poszerzenie uprawnień Rzeczoznawców

Zakres uprawnień Rzeczoznawstwa lub Specjalizacji Budowlanej PZITB można rozszerzać zgodnie z regulaminem.

10. Uwagi końcowe

- ● Status Rzeczoznawcy i Specjalisty Budowlanego PZITB wraz z wykazem specjalności (Zał. 1), Instrukcją Ustanowienia z rodzajami opracowań rzeczoznawczych (Zał. 2) i Zasadami doskonalenia zawodowego (Zał. 3) oraz wzorami druków zostały zatwierdzone Uchwałą ZG PZITB nr 60 z dnia 18 grudnia 2018 r.
- ● Z dniem podjęcia przez Zarząd Główny PZITB powyższej uchwały tracą moc wszystkie dotychczas obowiązujące dokumenty dotyczące Rzeczoznawcy i Specjalisty Budowlanego PZITB.

1.1. Załącznik 1. Wykaz specjalności rzeczoznawczych PZITB dla Rzeczoznawców i Specjalistów Budowlanych PZITB

1. Wymagania dla Rzeczoznawcy Budowlanego PZITB

Szczegółowe wymagania stawiane Rzeczoznawcy Budowlanemu określono w Statusie Rzeczoznawcy i Specjalisty Budowlanego PZITB.

Kandydaci mogą wnioskować o dane rodzaje specjalności rzeczoznawczych, co do których mają odpowiednio udokumentowane doświadczenie i dorobek zawodowy.

Zakresy przewidziane dla kandydatów ubiegających się o tytuł Rzeczoznawcy Budowlanego PZITB powinny być potwierdzone przez kandydatów posiadaniem wyższego wykształcenia technicznego oraz uprawnień budowlanych bez ograniczeń w odpowiednim zakresie – do projektowania lub/i do kierowania robotami budowlanymi.

Uzyskana specjalność rzeczoznawcza zostanie ograniczona w swym zakresie stosownie do rodzaju i zakresu posiadanych uprawnień budowlanych i wyróżniającego się dorobku zawodowego.

Wykaz specjalności Rzeczoznawców Budowlanych PZITB podano w tabeli Z.1.

2. Wymagania dla Specjalisty Budowlanego PZITB

Szczegółowe wymagania i status Specjalisty Budowlanego PZITB określono w Statusie Rzeczoznawcy i Specjalisty Budowlanego PZITB.

Kandydaci mogą wnioskować o dane zakresy specjalizacji, co do których mają odpowiednio udokumentowane doświadczenie i dorobek zawodowy.

Zakresy przewidziane dla kandydatów ubiegających się o tytuł Specjalisty Budowlanego PZITB powinny być potwierdzone przez kandydatów posiadaniem wyższego wykształcenia technicznego z odpowiednią praktyką lub średniego wykształcenia technicznego z ograniczeniami w odpowiednim zakresie – do projektowania lub/i do kierowania robotami budowlanymi.

Specjalności przewidziane dla kandydatów ubiegających się o tytuł Specjalisty Budowlanego PZITB wymagają potwierdzenia przez kandydata posiadania co najmniej wyższego wykształcenia technicznego z 5-letnią praktyką lub średniego wykształcenia technicznego z co najmniej 7-letnim doświadczeniem zawodowym w danej specjalności zawodowej.

Uzyskane specjalności mogą zostać ograniczone do określonego rodzaju robót budowlanych i wykończeniowych, w których kandydaci mają wyróżniający się dorobek zawodowy.

Wykaz tytułów Specjalistów Budowlanych PZITB podano w tabeli Z.1.

Tabela Z.1. Zakresy specjalności w obszarze działania Rzeczoznawcy lub Specjalisty budowlanego PZITB

Numer

specjalności

Zakres specjalności rzeczoznawczej

Rzeczoznawca Budowlany

PZITB

Specjalista Budowlany

PZITB

1

2

3

4

1

Technologie i materiały budowlane – właściwości i stosowanie

×

×

2

Budownictwo ogólne

2.1

Konstrukcje i ustroje budowlane

×

2.2

Roboty ogólnobudowlane i wykończeniowe

×

×

3

Konstrukcje betonowe

3.1

Konstrukcje w budownictwie kubaturowym

×

3.2

Konstrukcje inżynierskie

×

4

Konstrukcje metalowe

4.1

Konstrukcje w budownictwie kubaturowym

×

4.2

Konstrukcje inżynierskie

×

5

Konstrukcje drewniane

5.1

Konstrukcje w budownictwie kubaturowym

×

5.2

Konstrukcje inżynierskie

×

6

Geotechnika i fundamentowanie

6.1

Badania podłoża – wytyczne posadowienia budowli

×

×

6.2

Fundamentowanie specjalne: pale, studnie, kesony, grodzie, wibroflotacja i inne

×

7

Posadowienia i zabezpieczenia obiektów budowlanych na terenach działań górniczych

×

8

Obiekty budowlane i konstrukcje poddane obciążeniom dynamicznym

×

9

Izolowanie i zabezpieczanie obiektów budowlanych

9.1

Izolacje wodochronne

×

×

9.2

Izolacje termiczne

×

×

9.3

Zabezpieczanie przed korozją

×

×

1

2

3

4

9.4

Zabezpieczanie obiektów budowlanych przed czynnikami biologicznymi

×

×

9.5

Akustyka budowlana, izolowanie i zabezpieczanie przed hałasem i drganiami

×

×

10

Organizacja i ocena procesu inwestycyjnego

×

×

11

Ekonomika, ceny, kosztorysowanie

×

×

12

Ochrona przeciwpożarowa elementów i obiektów budowlanych

×

×

13

Ekologia obiektów budowlanych

×

×

14

Budownictwo zabytkowe

×

×

Specjalności konstrukcyjne, × – punkty: 2.1, 3, 4, 5, 6.2, 7, 8, 12, 14.

1.2. Załącznik 2. Rodzaje opracowań rzeczoznawczych

W diagnostyce budowlanej najczęściej są stosowane cztery rodzaje rzeczoznawczych opracowań technicznych: ocena techniczna, opinia techniczna, orzeczenie techniczne i ekspertyza techniczna, które należy zdefiniować w poniższy sposób.

- ● Ocena techniczna – opracowanie dotyczące określonych zdarzeń, zjawisk lub procesów bez podawania przyczyn, ale z oceną zagrożeń i stanu elementów, konstrukcji lub całego obiektu, wykonywane na podstawie tych samych zasad co sporządzanie projektów budowlanych. Oznacza to, że oceny techniczne powinny być opracowywane przez osoby posiadające odpowiednie uprawnienia budowlane lub specjalistyczne.
- ● Opinia techniczna – opracowanie dotyczące określonych rozwiązań projektowych, zdarzeń lub zjawisk z procesu projektowania, realizacji lub użytkowania. Może ona również zawierać opinie rozwiązań materiałowych i nakładów finansowych. Określa, analizuje i interpretuje stan projektowy, a w niektórych elementach odnosi się do stanu rzeczywistego obiektu budowlanego. Opracowanie ma umożliwić sformułowanie wniosków stanowiących odpowiedź na postawione przez zamawiającego pytanie w zakresie dalszych zamierzeń w stosunku do opiniowanego obiektu. Do jej wykonania wykorzystuje się wiedzę powszechnie dostępną, z pogłębioną analizą techniczno-ekonomiczną. Oznacza to, że opinie techniczne powinny być również opracowywane przez osoby posiadające uprawnienia budowlane lub specjalistyczne.
- ● Orzeczenie techniczne – opracowanie zawierające ocenę rozwiązań technicznych i ekonomicznych, zjawisk i zdarzeń zachodzących w procesie projektowania, realizacji oraz użytkowania obiektu budowlanego. Może ono również obejmować ocenę poszczególnych elementów konstrukcyjnych, elementów ogólnobudowlanych, rozwiązań technologicznych i materiałowych, a także nakładów finansowych. W przypadku wystąpienia niekorzystnych zdarzeń lub zjawisk określa ono przyczyny ich powstania oraz formułuje ocenę końcową. Orzeczenia techniczne powinny być opracowywane przez osoby posiadające uprawnienia budowlane lub specjalistyczne. Orzeczenie techniczne to termin zarezerwowany dla oceny, w której rozstrzygane są sprawy sporne oraz oceny o charakterze sprawdzenia lub weryfikacji.
- ● Ekspertyza techniczna – opracowanie zawierające dokumentację i ocenę zjawisk, zdarzeń i procesów zachodzących w czasie realizacji lub użytkowania obiektu budowlanego, którego zadaniem jest określenie aktualnego stanu technicznego obiektu budowlanego lub jego części po zaistnieniu okoliczności wywołujących powstanie przemieszczeń, zarysowań, zniszczeń, pęknięć, nadmiernych ugięć itp. Na ogół obejmuje ona inwentaryzację uszkodzeń elementów konstrukcyjnych i elementów ogólnobudowlanych, badania podłoża gruntowego, badania kontrolne podstawowych materiałów konstrukcyjnych, badania mechaniczno-strukturalne wbudowanych materiałów. Zawiera ona także sprawdzającą analizę statyczną elementów i ustrojów konstrukcyjnych, ocenę rozwiązań technologicznych w poszczególnych fazach realizacji obiektów, określa i podaje główne przyczyny uszkodzeń i zniszczeń. Proponuje zalecenia i wariantowe sposoby napraw i wzmocnień uszkodzonych elementów obiektów oraz formułuje wnioski końcowe.

Istotnym rozgraniczeniem między oceną i opinią techniczną a ekspertyzą techniczną jest to, że wykorzystanie tych pierwszych jest oparte na spodziewanym (projektowym) stanie elementów i konstrukcji, ekspertyzy zaś – na rzeczywistym stanie materiałowo-konstrukcyjnym analizowanego obiektu. Do wykonywania ekspertyzy budowlanej jest wymagane specjalistyczne przygotowanie zawodowe oraz odpowiednia wiedza teoretyczna, w szczególności dotycząca zachowania się materiałów, elementów i konstrukcji w czasie oraz w stanach krytycznych (tab. Z.2).

Tabela Z.2. Zakres opracowań technicznych i wymagania dotyczące osób je wykonujących

+--------------------------------+------------------------------------------------------------------+-------------------------------------------+
| Nazwa opracowania technicznego | Zakres opracowania technicznego | Wymagania dotyczące wykonawcy opracowania |
| | | |
| (naukowo-technicznego) | (naukowo-technicznego) | |
+--------------------------------+------------------------------------------------------------------+-------------------------------------------+
| Opinia | ocena zagrożeń i stanu elementów, konstrukcji lub całego obiektu | uprawnienia budowlane lub specjalistyczne |
+--------------------------------+------------------------------------------------------------------+-------------------------------------------+
| Ocena | ocena stanu bez podania przyczyn | uprawnienia budowlane lub specjalistyczne |
+--------------------------------+------------------------------------------------------------------+-------------------------------------------+
| Orzeczenie | ocena stanu z określeniem przyczyn | uprawnienia budowlane lub specjalistyczne |
+--------------------------------+------------------------------------------------------------------+-------------------------------------------+
| Ekspertyza | ocena stanu z określeniem przyczyn i środków zaradczych | rzeczoznawca budowlany |
+--------------------------------+------------------------------------------------------------------+-------------------------------------------+

Oceny, opinie, orzeczenia i ekspertyzy zajmujące się ww. zagadnieniami w sposób naukowy są także nazywane opracowaniami naukowo-technicznymi.

1.3. Załącznik 3. Zasady doskonalenia zawodowego Rzeczoznawców i Specjalistów Budowlanych PZITB

Zasady doskonalenia zawodowego służą do utrzymania wysokiego poziomu Rzeczoznawców i Specjalistów Budowlanych oraz do przedłużania ważności legitymacji tytułu Rzeczoznawców i Specjalistów Budowlanych PZITB.

1. Rzeczoznawcy lub Specjaliści Budowlani PZITB mają obowiązek, o którym mowa w Statusie PZITB, podnosić swoje kwalifikacje przez:

1.1. Udział, jako słuchacze lub wykładowcy, w doskonaleniu zawodowym organizowanym przez PZITB.

1.2. Udział, jako słuchacze lub wykładowcy, w e-learningowym doskonaleniu zawodowym organizowanym przez PZITB.

1.3. Udział, jako słuchacze lub wykładowcy, w doskonaleniu zawodowym organizowanym przez inne instytucje.

1.4. Udział, jako słuchacze lub autorzy referatu, w konferencjach naukowo-technicznych.

1.5. Prenumeratę czasopism naukowych lub technicznych.

1.6. Publikowanie artykułów, w szczególności w czasopismach naukowych lub technicznych.

1.7. Inne formy doskonalenia zawodowego zaakceptowane przez ZG PZITB.

2. W celu wypełnienia obowiązku udziału w doskonaleniu zawodowym Rzeczoznawcy lub Specjaliści Budowlani PZITB powinni uzyskać co najmniej 24 punkty szkoleniowe w ciągu każdych kolejnych 5 lat.

3. Punktacje za doskonalenie zawodowe:

3.1. Za udział w każdej z form doskonalenia zawodowego, wymienionych w pkt. 1, Rzeczoznawcy lub Specjaliści Budowlani PZITB otrzymują liczby punktów szkoleniowych określone w pkt. 3.2.

3.2. Rzeczoznawcy lub Specjaliści PZITB otrzymują następujące liczby punktów za udziały w doskonaleniach zawodowych:

a) 3 punkty jako słuchacze lub 8 punktów jako wykładowcy za jednotematyczne szkolenie w doskonaleniu zawodowym wymienionym w pkt. 1.1;

b) 3 punkty jako słuchacze lub 10 punktów jako wykładowcy za przygotowanie jednotematycznego szkolenia zawodowego wymienionego w pkt. 1.2;

c) 2 punkty jako słuchacze lub 6 punktów jako wykładowcy za przygotowanie jednotematycznego szkolenia w doskonaleniach zawodowych wymienionych w pkt. 1.3;

d) 2 punkty jako słuchacze lub 4 punkty za referaty i wystąpienie prezentacyjne łącznie w doskonaleniach zawodowych wymienionych w pkt. 1.4;

e) 4 punkty za każdą roczną prenumeratę, wymienioną w pkt. 1.5, czasopism naukowych lub technicznych np. Inżynieria i Budownictwo, Przegląd Budowlany;

f) 2 punkty za każdą roczną prenumeratę, wymienioną w pkt. 1.5, czasopism naukowych lub technicznych rekomendowanych przez ZG PZITB, czyli Materiały Budowlane, Budownictwo i Prawo, Ochrona przed korozją oraz Builder;

(w całym Cyklu Doskonalenia Zawodowego liczba punktów za tę formę doskonalenia (określoną w pkt. a)–f)) może wynosić co najwyżej 10 punktów);

g) 8 punktów za publikację wymienioną w pkt. 1.6 lub 1.4 za każdą publikację w prasie powszechnej;

h) 12 punktów za wypromowanie w okresie cyklu szkoleniowego asystenta, który uzyskał stowarzyszeniowy tytuł Rzeczoznawcy Budowlanego PZITB;

i) 16 punktów za opracowanie wytycznych lub opracowań książkowych dotyczących technicznych lub prawnych aspektów warsztatu pracy inżyniera, Specjalisty lub Rzeczoznawcy Budowlanego.

3.3. Członkowie danego Oddziału PZITB mają prawo uczestniczyć w doskonaleniu zawodowym organizowanym przez inne oddziały na takich samych zasadach jak członkowie tego oddziału.

3.4. Doskonalenia zawodowe odbyte w krajach członkowskich Unii Europejskiej uważa się za równoznaczne z wypełnianiem obowiązku doskonalenia zawodowego, jeżeli odpowiadają one jednej z form doskonalenia wymienionych w pkt.1.

4. W celu udokumentowania wypełniania obowiązku wymienionym w pkt. 2:

4.1. Rzeczoznawcy lub Specjaliści Budowlani PZITB składają w PZITB zaświadczenia zawierające informacje o doskonaleniu zawodowym wymienionym w pkt. 1.1, 1.3, 1.4 i 1.7 oraz dowody publikacji wymienione w pkt. 1.6.

4.2. Biuro PZITB prowadzi rejestr punktów za formy doskonalenia zawodowego wymienione w pkt. 6.1 oraz w pkt. 1.2, 1.5 i 1.6.

5. PZITB może w drodze uchwały:

5.1. W szczególnie uzasadnionych przypadkach zmniejszyć, na wnioski Rzeczoznawców lub Specjalistów Budowlanych PZITB, wymaganą liczbę punktów wymienionych w pkt. 2, a w szczególności w razie: choroby trwającej co najmniej 6 miesięcy, pobytu za granicą trwającego co najmniej 6 miesięcy w okresie Cyklu Doskonalenia Zawodowego.

5.2. Zaliczyć jako równoznaczne z wypełnieniem obowiązku doskonalenia zawodowego doskonalenie odbyte w jednej z form przewidzianych w pkt. 1 w innym kraju niż kraj członkowski Unii Europejskiej, a także doskonalenia zawodowe odbyte w krajach członkowskich Unii Europejskiej w innej formie niż przewidziana w pkt. 1.

5.3. Uznać punktację, wymienioną w pkt. 3, jako elementy znaczącego dorobku zawodowego przy ubieganiu się m.in. o: tytuł Rzeczoznawcy Budowlanego, specjalizację, kolejne uprawnienia, dopłatę do konferencji naukowo-technicznych i technicznych.

1.4. Załącznik 4. Instrukcja Ustanawiania Rzeczoznawców i Specjalistów Budowlanych PZITB

1. Zasady ogólne

1.1. Wnioski członków PZITB ubiegających się o nadanie tytułów Rzeczoznawców lub Specjalistów Budowlanych PZITB rozpatruje Komitet Rzeczoznawstwa Budowlanego i Specjalizacji Zawodowej PZITB.

1.2. Wnioski powinny mieć pozytywną opinię Oddziałowych Komisji Kwalifikacyjnych ds. Rzeczoznawstwa i Specjalizacji Budowlanej oraz Zarządów Oddziałów.

1.3. Komitet Rzeczoznawstwa Budowlanego i Specjalizacji Zawodowej PZITB rozpatruje nadanie jedynie tych specjalności rzeczoznawczych, które zostały zawnioskowane w opinii Oddziałowych Komisji Kwalifikacyjnych ds. Rzeczoznawstwa i Specjalizacji Budowlanej.

2. Wymagania kwalifikacyjne

O nadanie tytułu Rzeczoznawcy lub Specjalisty Budowlanego PZITB mogą się ubiegać członkowie Związku z co najmniej 5-letnim stażem członkowskim w PZITB, którzy:

a) mają obywatelstwo polskie;

b) korzystają w pełni z praw publicznych;

c) mają dyplomy wyższych szkół technicznych o profilu budowlanym na kierunku: budownictwo, inżynieria lądowa dla tytułu Rzeczoznawcy Budowlanego lub świadectwa ukończenia średnich szkół technicznych o profilu budowlanym na kierunku budownictwa dla tytułu Specjalisty Budowlanego;

d) mają uprawnienia budowlane bez ograniczeń do projektowania lub/i do kierowania robotami budowlanymi upoważniające do pełnienia samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie, wydane na podstawie odpowiednich przepisów (Zał. 1),

e) mają co najmniej 7 lat praktyki zawodowej, po uzyskaniu uprawnień budowlanych, w danej, wnioskowanej przez kandydatów, specjalności rzeczoznawczej dla tytułu Rzeczoznawcy Budowlanego PZITB lub do tytułu Specjalisty Budowlanego PZITB;

f) mają znaczące osiągnięcia w działalności zawodowej (nie administracyjnej) jako autorzy opinii, ocen lub asystenci rzeczoznawców budowlanych, a także jako projektanci, kierownicy robót budowlanych lub inspektorzy nadzoru budowlanego;

g) w przypadku specjalności nr 11 – „Ekonomika, ceny, kosztorysowanie” mogą się ubiegać również technicy budowlani legitymujący się co najmniej 10-letnią ukierunkowaną praktyką zawodową, a ponadto ukończonymi kursami doszkalającymi i znacznymi osiągnięciami zawodowymi w wymienionej specjalności.

3. Składanie wniosków

3.1. Członkowie PZITB ubiegający się o nadanie tytułów Rzeczoznawców Budowlanych PZITB składają stosowne wnioski do Zarządów macierzystych Oddziałów PZITB.

3.2. Wnioski powinny zawierać:

a) podania adresowane do macierzystych Oddziałów PZITB w sprawie przyznania tytułu Rzeczoznawcy lub Specjalisty Budowlanego PZITB;

b) kwestionariusz kwalifikacyjny według wzoru stanowiącego załącznik do niniejszej instrukcji,

c) życiorys kandydata;

d) szczegółowy przebieg pracy zawodowej ze szczególnym uwzględnieniem wyróżniających się osiągnięć kandydata;

e) uwierzytelnione według pkt. 3 odpisy lub kserokopie dyplomu ukończenia wyższej szkoły technicznej na kierunku budownictwo dla tytułu Rzeczoznawcy Budowlanego PZITB lub co najmniej szkoły średniej technicznej na kierunku budownictwo dla tytułu Specjalisty Budowlanego PZITB;

f) uwierzytelnione według pkt. 3 odpisy lub kserokopie uprawnień budowlanych dla tytułu Rzeczoznawcy Budowlanego PZITB;

g) zaświadczenia stwierdzające posiadanie wymaganej kierunkowej praktyki zawodowej lub odpowiadającej jej działalności potwierdzającej wyróżniające się kwalifikacje i doświadczenie kandydatów, obejmujące minimum 7-letni okres pracy w danej specjalności, po uzyskaniu uprawnień budowlanych (w pozycjach konstrukcyjnych wymienionych w Zał. 1) – w uzasadnionych przypadkach mogą to być zaświadczenia Oddziału;

h) oświadczenia kandydatów o korzystaniu z pełni praw publicznych;

i) zaświadczenie o niekaralności wydane przez Krajowy Rejestr Karny;

j) referencje (opinie) dwóch Rzeczoznawców Budowlanych lub Specjalistów Budowanych PZITB o odpowiednich specjalnościach, którzy zostali wskazani lub zaakceptowani przez macierzysty Oddział PZITB kandydata (wg załączonego wzoru);

k) przyrzeczenia kandydatów do tytułu Rzeczoznawcy lub Specjalisty Budowlanego PZITB (wg załączonego wzoru);

l) dowody wpłaty (w łącznej wysokości określonej wg Uchwały nr 18/2017 ZG PZITB z dnia 14 marca 2017 r.) do kasy macierzystego Oddziału PZITB;

m) inne dokumenty według uznania kandydata (poświadczające jego doświadczenie zawodowe, odbyte szkolenie uzupełniające, działalność publikacyjną, stopnie i tytuły naukowe i inne).

3.3. Odpisy lub kserokopie dokumentów mogą być uwierzytelnione przez macierzyste Zarządy Oddziałów PZITB, z imienną pieczątką osób dokonujących uwierzytelnienia.

4. Rozpatrywanie wniosków

4.1. Oddziałowe Komisje Kwalifikacyjne ds. Rzeczoznawstwa Budowlanego przeprowadzają weryfikację otrzymanych dokumentacji, a w szczególności:

a) sprawdzają kompletność złożonych wniosków pod względem formalnym;

b) podają staż i charakteryzują działalność kandydata w PZITB i innych organizacjach technicznych;

c) załączają opinie innych stowarzyszeń technicznych, gdy postulowana przez kandydatów specjalność rzeczoznawcza wiąże się z działalnością tych stowarzyszeń;

d) sporządzają pisemną opinię wniosku w postaci protokołów Oddziałowych Komisji ds. Rzeczoznawstwa Budowlanego, w których:

- ● jednoznacznie określają swoją opinię zawodową o kandydacie,
- ● ustosunkowują się do wnioskowanych przez kandydatów specjalności techniczno-budowlanych.

4.2. Rozpatrzone pozytywnie wnioski kandydatów na Rzeczoznawców lub Specjalistów Budowlanych PZITB, Zarządów Oddziałów przesyłają do Komitetu Rzeczoznawstwa Budowlanego i Specjalizacji Zawodowej PZITB działającego przy Zarządzie Głównym Związku wraz z:

a) protokołami oddziałowych ocen kwalifikacyjnych,

b) dowodami wpłat do macierzystego Zarządu Oddziału PZITB ustalonych kwot za postępowanie kwalifikacyjne.

4.3. Komitet Rzeczoznawstwa Budowlanego i Specjalizacji Zawodowej PZITB każdy napływający wniosek spełniający ww. kryteria kompletności rozpatruje na posiedzeniach plenarnych, z uwzględnieniem dwóch pisemnych recenzji każdego wniosku opracowanych przez Rzeczoznawców lub Specjalistów Budowlanych PZITB – członków Komitetu Rzeczoznawstwa Budowlanego i Specjalizacji Zawodowej PZITB o odpowiedniej specjalności. Osoby recenzujące dany wniosek wskazuje prezydium Komitetu.

4.4. Przedstawiciele Zarządów Oddziałów, z których wnioski są rozpatrywane, mają prawo brać udział w posiedzeniach Komitetu Rzeczoznawstwa Budowlanego i Specjalizacji Zawodowej PZITB z głosem stanowiącym.

4.5. O terminach posiedzenia macierzyste Oddziały kandydatów powinny być powiadomione z 7-dniowym wyprzedzeniem.

4.6. Postanowienia Komitetu są podejmowane w głosowaniu jawnym, bezwzględną większością głosów, na plenarnych posiedzeniach, w obecności Przewodniczącego lub Wiceprzewodniczącego i co najmniej połowy członków.

4.7. Każda osoba uprawniona do głosowania może zgłosić wniosek o głosowanie tajne; wniosek taki jest przyjmowany jako obowiązujący.

4.8. Wnioski pozytywnie zaopiniowane są przedkładane do zatwierdzenia przez Zarząd Główny PZITB.

4.9. Lista nowo ustanowionych Rzeczoznawców i Specjalistów Budowlanych PZITB jest publikowana w czasopiśmie PZITB, niezależnie od powiadomienia właściwych Zarządów Oddziałów.

5. Ustalenia końcowe

5.1. Legitymacje nowo ustanowionym Rzeczoznawcom lub/i Specjalistom Budowlanym PZITB powinny być wręczone na uroczystym zebraniu Zarządów Oddziałów. Legitymacje ważne są przez 5 lat.

5.2. Przedłużenia ważności legitymacji dokonują upoważnione Oddziały lub Komitet Rzeczoznawstwa Budowlanego i Specjalizacji Zawodowej PZITB na wniosek zainteresowanego, po przedstawieniu charakterystyki swojej działalności rzeczoznawczej, dokształcenia się w nowych technikach, technologiach i metodach ocen oraz ogólnym doskonaleniu i samokształceniu zawodowym (Zał. 3).

5.3. Rejestr nadanych tytułów Rzeczoznawcy Budowlanego PZITB jest prowadzony centralnie przez biuro ZG PZITB, niezależnie od rejestrów prowadzonych przez Oddziały terenowe.

5.4. Zażalenia na działalność Oddziałowych Komisji Kwalifikacyjnych rozpatruje Komitet Rzeczoznawstwa Budowlanego i Specjalizacji Zawodowej PZITB, a na działalność Komitetu – Prezydium ZG PZITB na wniosek przedstawiciela ZG nadzorującego pracę tej jednostki organizacyjnej.

5.5. Inne ustalenia wynikają ze Statusu Rzeczoznawcy i Specjalisty Budowlanego PZITB przyjętego uchwałą ZG PZITB.