Dzieci solnych pól - ebook

Powieść jest pierwszą częścią trylogii, kolejne stanowią „Drzewo oliwne” i „Gwiazdy mówią”, można w nich znaleźć podobny styl i słownictwo. Właśnie dlatego tak cenna jest bliska relacja, jaką z tekstem nawiązuje czytelnik tej książki. W życiu każdego z nas rozbrzmiewa wiele głosów, ale rzadko pojawia się taki, który dotyka duszy, rozchodzi się jak fala i odbija jak echo, zostaje głęboko w sercu i zmusza do myślenia.

OCENY CZŁONKÓW JURY NAGRODY LITERACKIEJ UNITED DAILY

Autorka jest wyjątkowo precyzyjna, rozumie, jak inteligentnie prowadzić narrację, tworzy niezwykle delikatny portret psychologiczny swoich postaci, zręcznie wplata do powieści zapowiedzi przyszłych wydarzeń. Świat emocji bohaterów podlega ścisłej kontroli – rodzącym się między nimi namiętnościom stawia granice rozwaga. Autorka umiejętnie posługuje się dialektem tajwańskim, który wnosi świeżość do języka powieści i nadaje mu autentyczny ­charakter.

CHU YAN

Autorka w bardzo subtelny sposób kreuje swoich bohaterów, a budzące się między bohaterami skrywane uczucia i namiętności są niezwykle poruszające. Spomiędzy słów wyłania się gorący krajobraz solnych pól południowych nabrzeży Tajwanu, niemal namacalnie czuje się ciepło słońca, słone powietrze i wilgoć. Autorka po mistrzowsku oddaje atmosferę tego miejsca. Chociaż nie jest to wielka, epicka powieść, z pewnością w niczym jej nie ustępuje.

LI CH`IAOSŁOWO OD TŁUMACZKI

Ukończona w 1993 r. powieść „Dzieci solnych pól” jest najważniejszym i najbardziej znanym dziełem tajwańskiej pisarki Tsai Suh-Fen (ur. 1963). To opowiedziana z niezwykłym wyczuciem i delikatnością historia dwojga młodych ludzi postawionych przed niełatwym wyborem pomiędzy własnym szczęściem a odpowiedzialnością i obowiązkiem. Autorka niezwykle umiejętnie skłania czytelnika do zadania sobie pytania: czy w świecie kontrolowanym przez tradycję i patriarchat człowiek może decydować o własnym losie?

Ogromnym atutem powieści jest wykreowany przez Tsai Suh-Fen, wyjątkowo malowniczy i intymny obraz maleńkiej nadmorskiej wsi na południu Tajwanu oraz jej mieszkańców, których życie od pokoleń związane jest ściśle z rytmem pracy na salinach. Autorka rozciąga akcję powieści na kolejne dekady XX wieku i zatrzymuje niczym w kadrze ten niezmienny od wieków świat, zanim zupełnie odejdzie w niepamięć – zanim znikną solne pola, a wraz z nimi ludowe wierzenia i zwyczaje. „Dzieci solnych pól” to jednak nie tylko opowieść o patriarchacie i powinnościach, ale również – a może przede wszystkim – o rodzinie, miłości, wytrwałości i nadziei.

„Dzieci solnych pól” błyskawicznie zdobyły uznanie nie tylko czytelników, ale i krytyków. Już w 1993 roku książka otrzymała Nagrodę Unitas w kategorii „Najlepsza Powieść”. Kilka lat później doczekała się adaptacji telewizyjnej, a w 2004 roku znalazła się w prestiżowym gronie stu najpopularniejszych powieści tajwańskich wszech czasów. Od momentu premiery na Tajwanie sprzedano już ponad 100 tysięcy egzemplarzy „Dzieci solnych pól”, a książka wciąż przyciąga nowych czytelników, zaciekawionych nieznanymi, przemijającymi, choć przecież nie tak odległymi w czasie obrazami własnej ojczyzny.

Pierwsze próby pisarskie Tsai Suh-Fen podejmowała już w liceum, nie odłożyła pióra również w czasie studiów w kraju i w Teksasie, ale to właśnie „Dzieci solnych pól” przyniosły jej sławę i otworzyły drogę do kolejnych sukcesów literackich. Popularność zdobyły także kolejne części trylogii – „Drzewo oliwne” (1998) i „Gwiazdy mówią” (2014). W 2009 r. dzięki opowiadaniu „Kolacja przy blasku świec” autorka znalazła się w gronie najlepszych chińskojęzycznych pisarzy w zestawieniu tygodnika „Asia Weekly”. W tym samym roku zdobyła również Złoty Trójnóg – najbardziej prestiżową nagrodę wydawniczą na Tajwanie. Swoją pozycję i sławę wykorzystuje do odkrywania dla szerszej publiczności nowych talentów pisarskich i jako przewodnicząca Fundacji Lin Rong-Sana na rzecz Kultury i Pożytku Publicznego, przyczyniła się do stworzenia Nagrody Literackiej Lin Rong-Sana, która pomaga nieznanym jeszcze pisarzom zaistnieć na literackiej scenie.

Tsai Suh-Fen nie wzbrania się przed podnoszeniem w swych utworach kwestii społecznych i politycznych, ale robi to z niezwykłą subtelnością, umiejętnie unika bezpośredniości, z jaką nie­którzy współcześni pisarze odnoszą się do problemu polityki. Chociaż porusza różnorodne tematy, motywem przewodnim jej twórczości wydaje się miłość – rozumiana nie tylko jako uczucie i przywiązanie do drugiego człowieka, ale również do miejsca ­pochodzenia. Ten wyjątkowy dar tworzenia obrazów literackich sprawił, że w oczach krytyków Tsai Suh-Fen uznawana jest dziś za jedną z najważniejszych współczesnych pisarek tajwańskich. Po­zostaje więc życzyć sobie, aby to właśnie jej sztandarowa powieść – „Dzieci solnych pól” – stała się dla polskich czytelników oknem na jakże bogatą, a wciąż nieznaną w Polsce literaturę Tajwanu.PROLOG
O WIOSCE

Wieś znajdowała się w powiecie T’ai-nan1, gminie Chi’-ku. Była to niewielka nadmorska wioska, gdzie zazwyczaj wiał słony morski wiatr, a słońce prażyło niemiłosiernie.

Ziemia była tutaj słona i wioskę z trzech stron otaczały solne pola. Kiedy stanęło się przy świątyni, która znajdowała się na skraju wsi, i rozejrzało wokół, widać było ciągnące się aż do skraju lasu saliny, a szarozielony kolor drzew zlewał się z barwą nieba. Ciemne, niemal czarne pola pokryte były cienką warstwą wody. W pogodne dni wystawały z niej ostre solne kryształy, które mieniły się w promieniach upalnego słońca. Na każdym polu błyszczało ich tysiące. Miliony kryształków ciągnęły się aż po horyzont, zupełnie niczym płynąca po ziemi srebrna Droga Mleczna. Mieszkający wzdłuż tej „mlecznej drogi” mężczyźni i kobiety nabierali wytrąconą na słońcu sól na szufle, a następnie przesypywali ją do bambusowych koszy, które zawieszali na noszonym na ramionach nosidle i tak objuczeni przechodzili przez kwadratowe pola, aby wreszcie zrzucić sól na błotne wały. Na długich groblach jedna obok drugiej rosły solne piramidy, które w promieniach słońca błyszczały oślepiającym białym światłem. Na przełomie wiosny i lata dużo padało, a dopiero co zebrana sól wystawiona na deszcz natychmiast się rozpuszczała. Aby ochronić solne kopce, chłopi tkali z ryżowych włókien płachty, którymi je przykrywali. Niezliczone pokryte brązową tkaniną piramidy przypominały osady koczowniczych mongolskich plemion.

Od wschodu przez wieś płynęła niewielka rzeka, która, jeśli nie liczyć otaczających wioskę z trzech stron salin, była dla mieszkańców jedynym źródłem dochodu.

Rzeka płynęła powoli na zachód wzdłuż pierwszego rzędu domów. Kilkaset metrów dalej budynki były bardziej rozproszone, a rosnące za nimi ogromne figowce wyznaczały zachodnią granicę wioski. Obok nich wznosiła się dwupiętrowa wieża strażnicza przypominająca latarnię morską. Na jej wyższym piętrze znajdował się niewielki okrągły pokoik, a w nim stało kilka mebli – stół, krzesło i łóżko. Mieszkał tam stary żołnierz, który mówił innym językiem niż mieszkańcy wioski i na którego wołano Lai. Może w pokoiku był jeszcze piecyk węglowy, lampka, moskitiera, a nawet i jakiś telefon… Jednak ludzie mieszkający we wsi nie mogli tego wiedzieć, ponieważ stojąc pod wieżą, nie dali rady podejrzeć, co znajduje się w środku – mogli tylko podsłuchiwać i zgadywać, co jeszcze kryje się w mieszkaniu starego żołnierza.

Gdy rzeka dopływała do wieży, wyglądało to tak, jakby otworzono bramę – koryto rozszerzało się jak wachlarz i rzeczka płynęła prosto do morza, jej brzegi robiły się coraz niższe, aż w końcu łączyły się w jedno z morskim dnem. Przybrzeżne tereny po obu stronach rzeczki, często zalewane w czasie przypływu, porośnięte były gęsto drzewami, mają­cymi chronić wieś przed wiatrem. Kiedy zrywał się silny ­nadmorski wiatr, do pogrążonej w ciemności nocy wioski dochodził tajemniczy, przywodzący na myśl niesamowite ­legendy szelest drzew, który często nie pozwalał dzieciom ­zasnąć.

Chociaż rzeka płynęła przez wieś jedynie przez kilkaset metrów, niemal każdy jej metr przynosił mieszkańcom jakiś pożytek. Przy brzegu zacumowanych było piętnaście rybackich łodzi i oprócz trzech, które nie wypływały na morze, wszystkie pozostałe miały wysoko na dziobie przywiązaną wiązkę petard. Na każdej łodzi, przed kabiną stał niewielki stolik, a na nim leżały przeróżne słodycze i ciasteczka. Na pokładzie krzątali się pokrzykujący członkowie załogi, a przyglądały im się stłoczone na brzegu bose dzieci; od ich ogorzałych twarzy odcinała się biel zębów. Za godzinę statki miały wypłynąć na morze i dzieci czekały niecierpliwie, żeby zobaczyć fascynującą ceremonię podnoszenia kotwicy.

Pomiędzy kutrami unosiły się na wodzie bambusowe tratwy szerokie na kilka metrów i długie na ponad trzydzieści, na nich leżały kilkumetrowe drągi. Gdyby taką tratwą spróbował pokierować ktoś niedoświadczony, z pewnością zostałby porwany przez prąd. Jednak dla mieszkańców wioski tratwy były codziennym środkiem transportu, używali ich do łowienia ryb czy zbierania ostryg. Niemal każda wyposażona była w sieć rybacką i bambusowy kosz. Większość mieszkańców łowiła ryby na własny użytek i jedynie garstka zawodowych rybaków, jeszcze po ciemku i z lampkami na czołach, rozpoczynała połów o trzeciej nad ranem. Uzbierawszy dwa pełne kosze ryb, o piątej nad ranem udawali się do najbliższego miasteczka na targ, aby zdążyć sprzedać wszystko jeszcze przed siódmą czy ósmą. Za zarobione pieniądze kupowali z kolei warzywa i owoce. Jeśli sprzedawcy dopisało szczęście i szybko wyprzedał swój towar, mógł jeszcze zjeść na miejscu drugie śniadanie. Jeżeli jednak sprzedaż zajęła mu więcej czasu, musiał zadowolić się kupionymi w mieście słonymi plackami, które podjadał po ­drodze, a porządny posiłek jadł dopiero po powrocie do domu.

Niedaleko wieży strażniczej, na długości około trzydziestu metrów, z rzeki wynurzały się klatki na ostrygi. Przy­pominały rusztowania, na których rosły gąbczaste trukwy, a zrobione były z krzyżujących się bambusowych prętów. Na każdej klatce wisiały powiązane grubymi czarnymi linkami ostrygi, które zanurzały się w morskiej wodzie. Jeśli zawiesiło się takie sznurki w sierpniu czy wrześniu, jeszcze przed nadejściem nowego roku pojawiały się na nich kolejne mięczaki, które ściskając starsze osobniki, stawały się czarne, ciężkie i tłuste. Mieszkańcy wioski wypływali wtedy na rzekę tratwami i odszukiwali swoje klatki, a kiedy widzieli te dorodne, wyrośnięte ostrygi, cieszyli się tak, że aż robiły im się zmarszczki przy oczach i wokół ust. Jeśli szczęście im dopisało, taki sznurek tłustych i ciasno zbitych ostryg mógł być nawet trzy razy cięższy niż zwykle. Jeśli przepracowało się w pocie czoła jeden sezon, można było spokojnie przetrwać kolejne pół roku. Poza ostrygami ludziom ze wsi zupełnie wystarczały ryby, które sami złowili, więc codzienne wydatki ograniczały się do warzyw i owoców. Ponadto każda rodzina zawsze miała jakieś oszczędności na czarną godzinę – na wypadek niespodziewanej choroby lub klęski żywiołowej, żeby móc złożyć ofiary na Nowy Rok czy od czasu do czasu kupić nowe ubrania.

Klatki znajdowały się na samym środku rzeki i dzieliły ją tym samym na dwie części – prawą i lewą. Łodzie rybackie wypływały w morze jej prawą stroną, rybacy zarzucali sieci na przybrzeżnych wodach, następnie sprzedawali złowione ryby w portach w okolicznych miastach i wracali po dwóch czy trzech miesiącach. Kutry wpływały przy akompaniamencie gongów i bębnów w głąb lądu lewą stroną rzeki, a mieszkańcy, którzy już z daleka słyszeli dźwięki instrumentów, pędzili wtedy nad jej brzeg. Aby lepiej widzieć, podnosili ręce do czoła, osłaniając oczy przed oślepiającym słońcem. Na widok wpływających do wioski pomalowanych na biało i niebiesko łodzi, rozlegał się radosny gwar i już po chwili mieszkańcy – i ci starzy, i ci młodzi – zbierali się na brzegu. Dorośli chcieli oczywiście przywitać młodych ludzi, którzy pracowali na łodziach, i którzy opuścili wioskę przed paroma miesiącami, a także zobaczyć, czy tym razem połów był udany. Dzieci nie mogły się z kolei doczekać, żeby pozbierać pieniądze, które po przybiciu do brzegu rozrzucali rybacy świętujący pomyślną wyprawę.

W porze tajfunów pod koniec lata i na początku jesieni rybacy nie wypływali w morze. Poza tym okresem zajmowali się zazwyczaj przybrzeżnym połowem ryb i krewetek, ale w tym celu nie musieli wypuszczać się daleko w morze, więc wyruszali rano i już wieczorem wracali do domów. Od połowy jesieni do pierwszych mie­sięcy wiosny wypływali jednak na połów na otwartych wodach. Mieszkańcy wioski raz w roku żegnali więc wyruszające na wyprawę kutry, a po paru miesiącach hucznie świętowali ich powrót. Tego roku, chociaż Święto Środka Jesieni dawno już minęło, w ciągu dnia nadal ostro prażyło słońce, a o poranku i wieczorami panował przyjemny chłód. Można więc było mieć nadzieję na niezwykle udany połów.

Łodzie rybackie miały niebawem wypłynąć, dlatego w spokojnej zazwyczaj wiosce zapanowało niezwykłe poruszenie. Małe dziewczynki z warkoczykami i starsze, z krótszymi włosami, zaczęły tłoczyć się na brzegu. Zbliżało się południe i słońce wisiało już wysoko na niebie, a rybacy przygotowywali się do podniesienia ko­twicy. Niektórzy członkowie załogi rzucali z pokładu zebranym na brzegu słodycze, co chwilę rozlegał się też ogłuszający huk petard i sztucznych ogni, których odpalono aż dwanaście sznurów. W tłumie panowała ogromna wrzawa i wydawać się mogło, że świętujący mieszkańcy wioski próbowali wręcz zagłuszyć huk fajerwerków. Przez krótką chwilę wszyscy dali się ponieść radosnemu ­nastrojowi.

Na brzegu stała też młoda dwudziestoletnia dziewczyna o imieniu Ming-yüeh. Miała duże, czarne, łagodne oczy, ale w odbitym od tafli rzeki świetle jej szczupłe, smukłe ciało oraz wyprostowane plecy ujawniały silny charakter i stanowczość. Właśnie udało jej się wymówić na chwilę od rozmów z sąsiadami i z uśmiechem przyglądała się teraz Ta-fangowi – jednemu z mężczyzn na trzeciej łodzi, który wraz z innym członkiem załogi zajmował się składaniem sieci. Podwinął wysoko rękawy swojej granatowej koszuli, odsłaniając silne i opalone przedramiona. Widząc jak zręczne palce sprawnie zwijały sieć, Ming-yüeh odwróciła szybko głowę, ale wciąż miała przed oczami jego zwinne i mocne dłonie. Kiedy wspólnie zbierali sól na polach, to właśnie Ta-fang zazwyczaj pierwszy kończył pracę, a potem jeszcze pomagał innym. Te silne, zręczne ręce na pewno sprawdzały się też przy połowie ryb. Ming-yüeh znów spojrzała ukradkiem na łódź – sieć została już zwinięta i ułożona przy kabinie.

Wśród huku petard łodzie podniosły kotwice, pierwsza z nich obróciła się o trzydzieści stopni w lewo i wyruszyła w kierunku wieży strażniczej. Za nią podążyły dwie kolejne, a Ta-fang i inni członkowie załogi stali na pokładzie i machali tłumowi na pożegnanie. Oczy Ta-fanga szukały kogoś w tłumie, z radością, nadzieją, ale jakby z dozą niepokoju.

Jeden za drugim dwanaście kutrów minęło prawą stroną klatki na ostrygi i popłynęło w kierunku morza. Za nimi podążyła biała czapla, która zbliżyła się do rufy jednej z łodzi. Lecący za statkiem ptak wyglądał jak powiewająca na wietrze biała bandera. Czapla towarzyszyła rybakom aż do wieży strażniczej, a kiedy wpłynęli na morze, odfrunęła na północ ku salinom. Zebrani na brzegu mieszkańcy przyglądali się znikającym za horyzontem łodziom, które stawały się coraz mniejsze i mniejsze, a kiedy były już nie większe od niedopałka papierosa, tłum zaczął się rozchodzić.

------------------------------------------------------------------------

1 W całej powieści imiona, nazwiska, nazwy własne i inne wyrazy ­pochodzenia chińskiego zapisane są za pomocą transkrypcji fonetycznej Wade-Giles. Podobnie jest w przypadku nazw geograficznych, chyba że istnieją już ich oficjalne odpowiedniki w języku polskim.ROZDZIAŁ 1
SIOSTRY

1

Na drodze wśród ciemnoszarych solnych pól posuwała się z wolna biało-żółta postać. Idąc w pełnym słońcu, od czasu do czasu podnosiła lewą rękę, aby zetrzeć spływające z czoła krople potu. Przez bramę znajdującej się na skraju wioski bud­dyjskiej świątyni co chwila przechodzili wierni, a jedna z kobiet, która właśnie zapalała od świeczki kadzidełko, zapytała ­strażnika:

– Widzisz go?

– Nie, jeszcze za wcześnie – strażnik uniósł ciężkie powieki i wytężył wzrok, wpatrując się w koniec ścieżki.

Mężczyźni zawołali:

– Jeśli przyjdzie, trzeba będzie odpalić tyle petard, żeby ogłuchł!

Idąca ścieżką postać nazywała się Wang Chih-hsien. Wang Chih-hsien był kiedyś uczonym, za młodu uczył się chińskiego od człowieka, który przyszedł do wioski, by zostać pustelnikiem, potem zaś kształcił się już sam. Kiedy się ożenił, porzucił naukę, żeby zadbać o swoją rodzinę. Nie był jednak stworzony do tak ciężkiej pracy, jaką były połów ryb i zbieranie soli. Parę lat temu wyjechał więc po raz pierwszy za chlebem do Tajpej. Początkowo pracował jako ekspedient w sklepie z tkaninami, ale po czterech czy pięciu latach sklep się spalił i Wang został z niczym. Zmienił więc profesję i zaczął pracować jako pośrednik zagranicznego handlarza, przez co często podróżował na północ albo na południe kraju. Udało mu się uzbierać niezłą sumę pieniędzy, ale szczęście nigdy nie trwa wiecznie. Przed rokiem do sklepu wparowała grupa żołnierzy w niechlujnych ubraniach i słomianych butach, zaczęli się awanturować i zabrali wszystko, co wpadło im w oko. Aby ujść z życiem, szef Wanga nie miał wyboru i zamknął sklep. W takich burzliwych czasach w mieście nie było łatwo o pracę, a poza tym Wang tęsknił za swoją rodziną, więc spakował dobytek i ruszył do domu.

Tego dnia mieszkańcy wioski zawiesili przy wejściu do świątyni kilka sznurów petard. Strażnik świątyni siedział na ławeczce przed bramą i wpatrywał się w jedyną ścieżkę łączącą wioskę ze światem. Była ona jakby wciśnięta między dwa duże kwadratowe solne pola. Przypominało to planszę do gry w chińskie szachy, na której leżąca w poprzek „rzeka” oddziela dwa pola zwane pałacami. Po wejściu do wioski droga mijała świątynną bramę, zwężała się i stawała główną ścieżką we wsi. Wzdłuż dróżki stały trzy rzędy domów, których okna skierowane były na południe, na skos od nich znajdowała się zaś wieża strażnicza.

W wiosce było niewielu wykształconych ludzi, a mieszkańcy rzadko też decydowali się na szukanie zarobku poza wsią. Chih-hsien pracował już w mieście od kilku lat i wracał do wioski raz na pół roku. Za każdym razem, kiedy pojawiał się w domu, nie mógł opędzić się od pytań o fascynujący świat, który leżał poza granicami wsi. Wszyscy traktowali go tutaj jak lokalnego uczonego i kiedy dowiedzieli się, że tym razem wracał już na dobre, postanowili go trochę podnieść na duchu. Zdecydowano, że po powrocie do wioski to właśnie Wang zostanie sędzią we wszystkich miejscowych spo­rach i nie trzeba już będzie angażować w nic policji. Ponieważ wszyscy tak niecierpliwie wyczekiwali powro­tu Wanga, strażnik świątyni, bojąc się, że straci okazję, żeby pomóc mieszkańcom wioski, wzmógł czujność i uważnie wypatrywał na ścieżce sylwetki przybysza.

Jak się spodziewano, kiedy słońce zaczęło przesuwać się na zachód i zrobiło się nieco chłodniej, na końcu ścieżki zamajaczyła niewielka postać. Kiedy się zbliżyła, można było zauważyć, że na głowie miała okrągły kapelusz, w ręce niosła skórzaną walizkę, a ubrana była w przewiewną białą koszulę i długie jasnożółte spodnie. Przybysz stawiał zdecydowane kroki i z pewnością kierował się w stronę wioski. Nie ulegało już wątpliwości, że był to Wang Chih-hsien! Strażnik zmrużył oczy i zawołał:

– Idzie! Idzie!

Następnie podniósł jedno kadzidełko, zapalił je od ognia świeczki i odpalił petardy. Wyczekujący przybysza mieszkańcy usłyszawszy huk, otworzyli bramy, wyszli przed świątynię i zaczęli przypatrywać się nadchodzącej postaci.

– Ciekawe, ile srebra jest w tej walizce. Ta jego A-she to ma dobrze – nic nie robi, tylko leży brzuchem do góry i nawet palcem nie ruszy.

W całej wiosce dało się słyszeć huk petard. Doszedł on też do uszu podróżnego, który wyjrzał spod ronda kapelusza, a jego wzrok spoczął na gwarnym tłumie zebranym przed świątynią. Wang Chih-hsien wędrował już bez przerwy przez półtora dnia, a jednak, kiedy zobaczył z daleka rodzinną wioskę, chociaż zmęczenie ­zaczęło już dawać mu się we znaki, mimowolnie przyspieszył kroku, chcąc jak najszybciej spotkać się z rozradowanymi sąsiadami.

Ming-yüeh i jej siostry, gdy tylko usłyszały petardy, wiedziały, że to ojciec wraca do domu, wybiegły więc czym prędzej na zewnątrz i popędziły za innymi mieszkańcami do wejścia do wioski. Kiedy odpalono drugi sznur petard, ktoś przywitał Wang Chih-hsiena, wziął od niego walizkę i zaprowadził pod bramy świątyni. Gdy tylko Wang wszedł do wioski, rozległ się huk trzeciego i czwartego sznura fajerwerków, a Chih-hsien zaczął się zastanawiać, czemu witają go z taką fetą. Sołtys, Chih Hsin, który stał na przedzie komitetu powitalnego, uścisnął mu rękę i powiedział:

– Jakie szczęście, że wreszcie wróciłeś! W twoich rękach jest edukacja dzieci w naszej wsi!

Chih-hsien, który niedawno stracił pracę w mieście i z podwiniętym ogonem wracał czym prędzej do rodzinnej wsi, chciał uniknąć właśnie takich scen. A teraz ludziom wydawało się, że był człowiekiem światowym i wykształconym! Chcieli, żeby zmienił przyświątynny pokoik w salę lekcyjną i uczył miejscowe dzieci, które nie miały szansy pójść do szkoły, żeby pokazał im „Księgę Trzech Znaków” i „Poemat Tysiąca Znaków”1, żeby umiały chociaż rozpoznać kilka znaków, by łatwiej było im zrozumieć jakieś ogłoszenia i zawiadomienia. Jeszcze nawet nie doszedł do domu, a już zaczęli go namawiać, żeby został nauczycielem. Chih-hsien zupełnie nie był na to przygotowany. Szybko obiecał jednak sołtysowi i innym mieszkańcom, że zgodzi się na ich propozycje, bo jednocześnie szukał w grupie wiejskich dzieci Ming-yüeh i jej sióstr. Czy te cztery chudziutkie dziewczynki o opalonych na brąz twarzach, ubrane w krótkie kwieciste sukienki z szorstkiego płótna, to nie były właśnie jego córki? W tym roku Ming-hsin kończyła trzynaście lat, Ming-yüeh jedenaście, Ming-yü osiem, a Ming-ch’an zaledwie cztery. Chociaż Chih-hsien od lat przebywał poza domem, od razu go rozpoznały. Jedynie najmłodsza, Ming-ch’an, nie pamiętała dobrze ojca. Stała w tłumie z palcem w buzi i patrzyła podekscytowana na Chih-hsiena, ale nie miała odwagi podejść. Ming-hsin i Ming-yüeh zbliżyły się do ojca, a on wziął do rąk ich drobne, ale szorstkie i spracowane dłonie, i poczuł się dziwnie, jakby zrobiło mu się wstyd. Spojrzał na sukienki córek o bardzo prostym kroju. Widać było, że dziewczynki kupiły dużo taniego materiału i podzieliły go tak, żeby wystarczyło na ubranie dla każdej z sióstr. Sukienki sprały się już w dodatku i wyblakły.

Chih-hsien odwrócił się i powiedział do sołtysa:

– Kiedy pokój przy świątyni będzie już wysprzątany, zacznijcie zapisy na lekcje.

Pomyślał, że przecież Ming-hsin i Ming-yüeh też powinny nauczyć się pisać i czytać. Za kilka lat wyjdą za mąż, urodzą dzieci i już nie będzie na to czasu. Przez ostatnie lata był tak zajęty zarabianiem na życie poza wioską, że naprawdę zaniedbał własne córki.

Szkoła otworzyła się wreszcie w dzień przesilenia zimowego. Ming-yüeh z siostrami oraz inne miejscowe dzieci po zjedzeniu kolacji udawały się do świątyni na dwie godziny ­zajęć, gdzie uczyły się „Księgi Trzech Zna­ków” i „Poematu Tysiąca Znaków”, a po powrocie do domów kreśliły znaki i przepisując jeszcze raz poznane na lekcjach teksty, uczyły się ich na pamięć. Po niecałym pół roku rozpoznawały już niemal wszystkie znaki w książkach, a cztery siostry, córki Chih-hsiena, pisały jeszcze staranniej niż inni. Zawsze szukały starych gazet czy kalendarzy i zapełniały czarnymi znakami każdą wolną przestrzeń. W ciągu pierwszego roku Chih-hsien czytał z uczniami w kółko te same książki, żeby najpierw zapamiętali znaczenie wszystkich słów, a dopiero w kolejnym uczył dzieci, jak samodzielnie formułować zdania i pisać zwięzłe listy.

Matka Ming-yüeh i jej sióstr, A-she, nie dała rady zajmować się domowymi obowiązkami. Zaledwie trzy lata po ślubie nabawiła się astmy, przez co często nie mogła złapać oddechu i łatwo się męczyła. Całymi dniami leżała w łóżku i coraz bardziej podupadała na zdrowiu. Wszystkie domowe prace spadły więc na dwie ­najstarsze córki – Ming-hsin i Ming-yüeh. A-she nienawidziła tej wstrętnej choroby, która pozbawiła ją możliwości oglądania świata za oknem i stopniowo odbierała młodość. Wiedziała, że robi się coraz starsza i chociaż udało jej się urodzić cztery córki, wyczekiwany syn nadal pozostawał ­jedynie marzeniem.

Wreszcie dwa lata po otwarciu szkoły do rodziny Chih-hsiena i A-she dołączyło jeszcze jedno dziecko – tym razem był to chłopczyk. A-she prawie umarła przy narodzinach synka, więc opieka nad noworodkiem spadła na Ming-hsin i Ming-yüeh. Chih-hsien dostał od związku zawodowego ­Yan-ch’eng sześć solnych pól; dwie najstarsze córki codziennie wychodziły z ojcem w pole, żeby pomóc mu w osuszaniu soli. Po pracy wracały do domu, gdzie prały, gotowały i zajmowały się innymi domowymi obowiązkami. Po pewnym czasie Chih-hsien zdecydował się odejść ze szkoły. Wiedział, że jego córki były bardzo pracowite i nie trzeba ich było zmuszać do nauki. Poza tym w związku z narodzinami synka znacznie wzrosły domowe wydatki, a Chih-hsien nie brał udziału w rybackich wyprawach. Ponieważ nie pracował, oszczędności, które przywiózł jeszcze z miasta, zaczęły się kurczyć, dlatego postanowił, że w porze deszczowej na przełomie wiosny i lata wyjedzie do Tajpej, gdzie dołączy do przyjaciół, którzy byli kierowcami trycyklów, wożących po mieście pasażerów. Może udałoby mu się nawet zarobić na tyle, żeby kupić dla A-she lepsze ­lekarstwa…

Tego roku w środku wiosny Chih-hsien ponownie spakował skórzaną walizkę i opuścił wioskę. Ming-hsin i Ming-yüeh odprowadziły ojca do świątyni. Starsza z sióstr skończyła szesnaście lat, młodsza zaś czternaście; obie zdążyły się już przekonać, jak urządzony jest świat. Stały teraz w ciszy przy bramie, jakby oczywistym było to, że ich ojciec raz przychodzi, a raz odchodzi. Nie miały innego wyjścia, jak tylko się z tym pogodzić.

Chih-hsien sam uważał, że prowadził życie włóczęgi. Scho­rowana A-she czuła się zaniedbywana, ale nie myślała o tym, jak bardzo inni się dla niej poświęcali. Chih-hsien podejrzewał, że łączyło go teraz z żoną raczej poczucie obowiązku niż miłość. Ale córki to co innego. Czy były w stanie zrozumieć, jakie trudy musiał znosić, kiedy jechał do miasta za chlebem? Pojąć, jaki był samotny?

Chih-hsien położył rękę na ramieniu Ming-hsin i westchnął.

– Opiekuj się braciszkiem, wrócę na jesieni – powiedział do córki i odszedł szybko wąską ścieżką, nie obejrzawszy się ani razu.

Za każdym razem, kiedy widział ze swojego solnego pola dwie siostry pracujące przy osuszaniu soli, ­Ta-fangowi serce zaczynało bić mocniej. Jeśli chodzi o Ming-hsin, to bardzo ją podziwiał, ale Ming-yüeh darzył znacznie gorętszym uczuciem i to na niej skupiała się zazwyczaj jego uwaga. Kiedy uczył się w gimnazjum w miasteczku Chia-li i zdarzało się, że od czasu do czasu wracał do wioski, zawsze zachodził do wujka Wanga, żeby zobaczyć się z Ming-yüeh. Skończył gimnazjum niedługo po tym, jak Tajwan został po drugiej wojnie odebrany Japonii i w rodzinie Ta-fanga, podobnie jak w wielu innych w tym czasie, brakowało pieniędzy, więc nie mógł się dalej uczyć. Poza tym był jedynakiem i jego rodzicom serce się krajało na myśl, że ich jedyny syn miałby żyć z dala od nich. Chcieli, żeby wrócił do wioski i był, jak oni, poławiaczem soli. Gdy wrócił do domu, nie potrafił oprzeć się temu, jak działała na niego Ming-yüeh. Dziewczynka miała wtedy dopiero osiem lat, ale mógłby się założyć, że warta będzie każdej poświęconej jej sekundy, każdego wysiłku. Jak starszy brat zabierał ją na ryby, łapali razem krewetki i pływali w rzece. Wydawać się mogło, że ślady stóp tej dwójki można by znaleźć w każdym zakątku niewielkiej wioski. Dopiero przed dwoma laty zrozumiał, że Ming-yüeh była największym skarbem w jego życiu. Dziewczynka skończyła już jednak czternaście lat i wiedziała, że chłopców należało trzymać na dystans, że powinna być bardziej powściągliwa; ­witała go teraz skromnym i nieśmiałym uśmiechem. Każdy taki uśmiech sprawiał, że Ta-fang jeszcze bardziej chciał się do niej zbliżyć, był przekonany, że wszystkie wyrażały uczucie i przywiązanie.

Przyglądał się teraz z podziwem dwóm siostrom, jak odprowadzały ojca do bramy świątyni, i postanowił pobiec za nimi. Żeby tylko spędzić trochę czasu z Ming-yüeh, był gotów pomóc jej w każdej pracy.

2

Czas płynął, mijały kolejne wschody i zachody słońca. Chih-hsien wyruszał z wioski na wiosnę, a wracał jesienią i nawet się nie spostrzegł, jak minęły tak cztery lata. Zimą pracował na solnych polach, od wiosny do jesieni jeździł w mieście trójkołowcem i każdy dzień podobny był do poprzedniego. Cieszyło go tylko to, że kiedy wracał do wioski, mieszkańcy polegali na nim przy rozstrzyganiu sporów, a byli nawet i tacy, którzy radzili się go przy wyborze imion dla swoich dzieci. Miał wtedy poczucie, że lata, które w młodości spędził na nauce, nie poszły na marne, a z książką w ręce naprawdę mógł pomóc sąsiadom w rozwiązywaniu problemów. A-she uważała jednak, że mąż robił tylko zamieszanie i ciągle skarżyła się każdemu, kogo ­spotkała:

– Na co mu było tyle się uczyć, teraz wrócił do ciężkiej roboty i nie może sobie poradzić!

Dla Ming-hsin i Ming-yüeh te cztery lata były pełne nie tylko trudu i poświęceń, ale też zabawy i radości. Siostry zastępowały matkę w domowych obowiązkach i pomagały ojcu przy pracy w polu. Teraz, kiedy skończyły już dwadzieścia i osiemnaście lat, widać było, że wyrosły na piękne i pełne wdzięku młode kobiety. Dzięki ciężkiej pracy były szczupłe, mocne i zgrabne. Przez to, że tyle czasu spędzały na słońcu, podobnie jak inne wiejskie dziewczęta miały opalone, ogorzałe twarze. Nawet to nie mogło jednak ukryć chorobliwej bladości policzków Ming-hsin.

– Wygląda na to, że jutro ma być jeszcze cieplej. Dam radę pójść rano tylko raz, więc lepiej, żebym dzisiaj obeszła dwa razy – powiedziała Ming-hsin, biorąc na ramiona nosidło z pustymi wiadrami na wodę. Poleciła młodszej siostrze wystawić na ­zewnątrz drewno na opał, żeby wyschło na słońcu, i ruszyła w drogę.

Po wodę trzeba było iść przez wąziutki most do znajdującego się w sąsiedniej wiosce zbiornika, a droga w jedną stronę zajmowała całą godzinę. W ich własnej wsi ziemia była słona i woda ze studni nie nadawała się do picia. Używano jej jedynie do prania czy mycia naczyń.

Ming-hsin chodziła po wodę zazwyczaj o piątej rano. Po­tem przelewała ją do większego zbiornika i jadła przygotowane przez Ming-yüeh śniadanie. Jeśli słońce nie prażyło zbyt mocno, Ming-hsin szła po wodę jeszcze raz, a potem zabierała się do pracy na salinach. Czasem Ming-yüeh wyręczała siostrę w chodzeniu do zbiornika i początkowo na ramionach dziewczyny od ciężkiego nosidła zrobiły się bąble i odciski. Jednak kiedy obróciła już kilka razy tam i z powrotem, nie tylko przestało jej to przeszkadzać, ale wręcz czuła, że z dnia na dzień stawała się coraz silniejsza. Bystra, skora do pomocy i pracowita Ming-hsin jako najstarsza z sióstr zawsze pierwsza rwała się do każdej roboty, a zazwyczaj było to właśnie noszenie wody. Jednak ta ciężka praca, inne obowiązki i uboga dieta zaczynały odbijać się na jej zdrowiu. Tego lata Ming-hsin męczyły bóle brzucha i w drodze po wodę często musiała przystawać. Nieraz robiło jej się tak niedobrze, że odkładała wiadra na ziemię, ­łapała za brzuch i wymiotowała.

Tego dnia Ming-hsin zamierzała pójść po wodę dwa razy. Ming-yüeh wystawiła drewno przed dom, jak kazała jej starsza siostra, a dwie młodsze dziewczynki zajęły się robieniem prania. Po śniadaniu Chih-hsien poszedł sprawdzić, co działo się na polach. Kiedy oddalił się już nieco, obrócił się jeszcze za siebie i zobaczył żonę, która siedziała w drzwiach domu i grzała się na słońcu.

– Gdzie jest Ming-hsin? – zapytała A-she.

– Poszła po wodę – odpowiedziała Ming-yüeh. Zdziwiła się, widząc, że matka spięła zazwyczaj rozsypane w nieładzie włosy w zgrabny kok na czubku głowy, który odkrywał jej nieco zbyt wypukłe czoło. Na twarzy miała lekki makijaż, a usta pomalowała szminką, przez co zniknęła codzienna, schorowana A-she. Wyglądała teraz jak Kuan-yin, bogini miłosierdzia, której figurka stała w głównej izbie w domu. W wiosce mówiło się zresztą, że to bogowie zesłali na A-she chorobę, zazdrośni o to, jak pięknie wyglądała w dniu ślubu.

– Młode dziewczyny nie powinny tak ciężko pracować – powiedziała – ale ja jestem za słaba, żeby się za cokolwiek zabrać.

Ming-yüeh przywykła już do ciągłych narzekań matki.

– A twój ojciec?

– Poszedł na pola.

– Co? Czy ten człowiek nic nie pamięta? Wszystko jest na mojej głowie!

– Co się stało? – zapytała szybko Ming-yüeh.

Matka przeszyła ją ostrym, badawczym spojrzeniem, zupełnie jak orzeł, który wypatruje w polu ofiary. Zmierzyła córkę wzrokiem z góry na dół.

– Nie jesteście przecież małymi dziewczynkami, inne dziewczyny w wieku siedemnastu czy osiemnastu lat niańczą już własne dzieciaki. Gdybym tylko nie była chora, już dawno bym was obie z kimś wyswatała! – powiedziała A-she i ­westchnęła. – Kto to widział, żeby córki całe życie mieszkały z rodzicami…

W oczach Ming-yüeh pojawiła się panika. Nie wiedziała, o co chodziło matce. Ona sama wcale nie myślała o zamążpójściu. We wsi chłopcy i dziewczęta razem pracowali na solnych polach i chociaż była to ciężka praca, trafiały się też przyjemniejsze chwile, kiedy w przerwie wspólnie układali i śpiewali piosenki. Ta-fang potrafił gwizdać na źdźbłach trawy i sam tworzył wszystkie melodie. Kiedy on grał, inni śpiewali i siedzieli razem przy wieczornym świetle księżyca. Saliny stały się już częścią jej życia i nie pomyślała o tym, że kiedyś będzie musiała wziąć ślub i stąd wyjechać. Widziała, jak inne młode dziewczyny ze wsi wychodziły za mąż i wyprowadzały się z wioski. Wiedziała, co to oznaczało. Odchodziły i już nie wracały, na zawsze opuszczały pola i przecinającą je rzekę. Ale jak ona mogłaby wyjechać? Jak mogłaby zostawić Ta-fanga?

Na myśl o nim od razu się zaczerwieniła. Bystre oczy matki momentalnie to zauważyły.

– Co, chcesz stąd wyjechać i zostać synową, żebyś nie ­musiała pracować? – kpiła z córki. – Za wcześnie, twoja kolej będzie dopiero, jak Ming-hsin wyjdzie za mąż.

– Nie chcę ślubu.

– A ja nie chcę utrzymywać starej panny.

Ming-yüeh nie miała ochoty sprzeczać się z matką i poszła do kuchni pokroić warzywa. Może to długotrwała choroba sprawiła, że A-she miała w zwyczaju przekręcać to, co mówili inni i z góry przypisywać im złe intencje. Ming-yüeh wiedziała, że w takiej sytuacji, żeby nie zrobić matce przykrości, lepiej było zakończyć rozmowę. Ale kiedy tak robiła, A-she często czuła się obrażona. Gdy tylko Ming-yüeh o tym pomyślała, odwróciła się i popatrzyła na zgarbione ramiona matki.

– Ładnie dzisiaj wyglądasz, mamo – powiedziała.

A-she westchnęła, ale nie odezwała się. Słoneczne promienie zdawały się falować i raz padały na próg, raz na niewielki bambusowy stołek, na którym siedziała. Nowe buty o niebieskich podeszwach, które miała na sobie, błyszczały na słońcu.

Po jakimś czasie dwie najmłodsze siostry wróciły z upranymi ubraniami i rozwiesiły je na bambusowych prętach przed domem. A-she cały czas kręciła się niespokojnie na stołku, a w końcu zakaszlała głośno dwa razy i zawołała do Ming-yüeh:

– Dzisiaj jest piętnasty dzień miesiąca księżycowego, prawda?

– Tak, dzisiaj będzie pełnia.

Imię Ming-yüeh znaczyło „jasny księżyc”, więc czuła, jakby każda pełnia należała właśnie do niej. Ojciec mówił zawsze, że dał jej tak na imię, żeby rozświetlała życie innych.

Młodsze siostry co chwilę odwracały się, spoglądały ukradkiem na matkę i szeptały. A-she zauważyła ich podejrzane ­zachowanie.

– Guzdrzecie się z tym praniem od rana! Nigdy nie będziecie tak pracowite, jak wasze starsze siostry! Co ja zrobię, jak one powychodzą za mąż i zostanę z wami? – krzyknęła i kazała Ming-yüeh iść po ojca.

– Dlaczego? – chciała wiedzieć Ming-yüeh.

– Jak to, dlaczego? Powiedz mu, że mamy dzisiaj gości.

– Kogo?! – zapytały naraz trzy siostry.

W nudnym i monotonnym życiu, jakie prowadziła ich ­rodzina, każde odwiedziny wywoływały w dziewczynkach ogromną ciekawość.

– Dzieci powinno się widzieć, nie słyszeć – powiedziała A-she. – Kiedy przyjdą goście, wy trzy pójdziecie do swojego pokoju i macie nie wychodzić!

Właśnie wtedy wrócił Chih-hsien i mały Ming-hui wybiegł się z nim przywitać, próbując wdrapać się ojcu na ręce.

– Och, ciężki się zrobiłeś! – powiedział Chih-hsien, stawiając chłopca na ziemi.

– Zapomniałeś? – A-she zapytała męża.

– Nie, nie zapomniałem, przecież wróciłem, prawda?

Ming-yüeh złapała ojca za ramię i zaprowadziła do kuchni.

– Tato, co to za goście? – wyszeptała.

– Przychodzą prosić o rękę Ming-hsin – odpowiedział. – Ugotuj makaron. Od rana tu idą, na pewno będą głodni.

Chih-hsien wszedł do domu i poszedł się przebrać. Ming--yüeh zrozumiała, że nadszedł moment, kiedy będzie musiała rozstać się z siostrą – Ming-hsin miała już w końcu dwadzieścia lat i była w odpowiednim wieku do zamążpójścia. Odtąd to Ming-yüeh będzie musiała przejąć wszystkie obowiązki starszej siostry.

Zaczęła gotować makaron i nagle zrobiło jej się straszliwie smutno, ale nie miała nawet z kim porozmawiać. Żywiła jedynie nadzieję, że Ming-hsin nie będzie musiała w nowym domu pracować tak ciężko, jak tutaj. Czy mieszkali daleko? Jeśli tak, to nie będzie mogła często widywać się z siostrą. Nagle do kuchni wpadły dwie młodsze dziewczynki, żeby dać jej znać, że goście już przyszli. Było to jakieś pięć osób, wszyscy ubrani na biało, ale przybyli z daleka, więc byli cali spoceni. Weszli już do głównej izby i rozmawiali z rodzicami.

Siostry schowały się w pokoju obok, rozsunęły nieco wiszące w oknie zasłony i trzy małe twarzyczki zbliżyły się do szyby, żeby zobaczyć, co działo się w głównej izbie. Z miejsca, w którym stały, widać było tylko pół pokoju. Starszy człowiek z długą brodą siedział tyłem do ołtarza przodków rodziny Wang, obok niego był mężczyzna w średnim wieku o szerokim czole i spracowanych, ciemnych dłoniach i stopach, a przy nim młody chłopak, wysoki i szczupły, który położył ręce na złą­czonych kolanach. Chłopak był bardzo podobny do tego mężczyzny, który siedział obok.

– To ten? – zawołała mała Ming-ch’an.

– Cicho! – Ming-yüeh i Ming-yü jednocześnie zakryły usta siostrzyczce.

Właśnie wtedy na podwórko weszła Ming-hsin z dwoma wiadrami pełnymi wody. Skierowała się na prawo do zbiornika, ściągnęła drewnianą pokrywę i wlała wodę do środka. Wszyscy siedzący w głównej izbie przyglądali się jej szczupłej sylwetce. Ming-hsin zdjęła bambusowy kapelusz i zawiązaną na głowie chusteczkę, rozpuszczając sięgające jej za uszy kruczoczarne włosy. Potem pochyliła się, nabrała w dłonie wodę, którą obmyła spoconą twarz i ponownie zamknęła zbiornik. Kiedy się odwróciła, zauważyła gości. Rodzice pomachali do niej, przywołując ją do środka i dziewczyna natychmiast skierowała się do głównej izby. Po chwili wyszła stamtąd i przeszła do kuchni, ale ubiegły ją jej trzy rozchichotane siostry.

– Gdzie jest makaron, który ugotowałaś? – zapytała Ming-hsin. – Tata poprosił gości, żeby zostali i coś zjedli.

Ming-hsin pomasowała swoje obolałe ramiona. Widać było, że dwie wyprawy po wodę bardzo ją wymęczyły. Ming-yüeh zaczęła nakładać makaron do misek i ostrożnie spytała:

– Ming-hsin, co to za goście?

– Nie wiem, nie widziałam ich wcześniej. To wy byłyście cały czas w domu, jakim cudem nic nie wiecie?

– Ming-hsin, oni przyszli rozmawiać z tatą o twoim ślubie – wypaliła Ming-ch’an.

Czy to prawda? Ming-hsin nie była tego taka pewna. Czemu rodzice wcześniej nie wspomnieli jej o tym ani słowem? Czy to możliwe, że tak bardzo chcieli się jej pozbyć, że nie pomyśleli nawet, żeby z nią omówić tak ważną sprawę? Poczuła się nagle strasznie skrzywdzona, usiadła na bambusowym stołeczku, ukryła twarz w dłoniach i rozpłakała się. Dwie młodsze siostrzyczki nie mogły tego pojąć. Przecież każdy ślub był takim radosnym wydarzeniem, czemu Ming-hsin płacze? Ale Ming-yüeh, która bardzo dobrze rozumiała reakcję siostry, ­złapała ją za ramię i powiedziała:

– Zanieś im makaron, bo zaraz wystygnie.

Dla najstarszej z sióstr nie było już odwrotu. Wszystko zostało wcześniej ustalone. Musiała tam wrócić i poddać się ocenie gości. Ming-hsin otarła łzy wierzchem dłoni. Rozumiała, że chociaż przez cały ten czas opiekowała się rodziną, była w końcu dziewczyną i czekał ją los taki sam, jak wszystkie inne kobiety. Podniosła miski z makaronem i skierowała się w stronę głównej izby.

Zdecydowano, że wesele odbędzie się na jesieni. Rodzina, do której miała dołączyć Ming-hsin, miała ponad hektar ziemi pod uprawę roślin sezonowych.

– U nich też będziesz musiała się napracować, ale przynajmniej mają własną ziemię, więc głodna chodzić nie będziesz – powiedziała A-she do swojej najstarszej córki.

Ojciec bardzo popierał ślub Ming-hsin, ponieważ uważał, że jej przyszły mąż – człowiek cichy, ale inteligentny – powinien poradzić sobie z pracą na roli i utrzymaniem domu, więc był godnym wybrankiem dla jego pracowitej i dobrej córki.

Ming-hsin nie protestowała i poddała się woli rodziców. Skoro oni podjęli już decyzję, musiała ich słuchać.

– A co ty o nim myślisz? – zapytała Ming-yüeh.

– Przecież ja go nie znam! Bałam się nawet rzucić na niego okiem.

W przeddzień ślubu A-she zawołała Ming-hsin do siebie i pokazała córce pierścionek.

– Rodzina pana młodego przyniosła dla ciebie złotą biżuterię na ślub jako prezent zaręczynowy. Jedyne, co ja i ojciec możemy ci podarować, to ten pierścionek. Był kiedyś częścią mojego posagu, ale teraz daję go tobie jako pamiątkę. Resztę z tego, co jeszcze mi zostało, podzielę między twoje siostry. Wiesz, że nie mamy za wiele, a w domu same córki, więc wesele niestety musi być skromne. Nie smuć się i nie miej siostrom za złe, jeśli lepiej wyjdą za mąż. Nikt nie wie, co przyniesie jutro – powiedziała, a potem spojrzała na córkę ostrzegawczo. – Twoi teściowie są rolnikami i potrzeba im dodatkowej pary rąk do pracy. Dziewczyna po ślubie nie powinna co chwila latać do domu. Jak będziesz zbyt zajęta, nie musisz nas często odwiedzać.

Słowa matki zaniepokoiły Ming-hsin. Mawiano, że zamężna kobieta była jak latawiec, który urwał się ze sznurka – jej więź z domem rodzinnym zrywała się bezpowrotnie. Czy miała więc teraz nagle przestać martwić się o to, jak radzi sobie jej własna rodzina i w zamian opiekować się jakimiś zupełnie obcymi ludźmi?! Mówiło się, że młode dziewczyny były jak porwane przez wiatr nasiona – gdzie wylądują, tam będą rosły.

Ming-hsin coraz bardziej pogrążała się w rozpaczy. Jak mogła tak po prostu porzucić swoje rodzeństwo? Nie potrafiła pogodzić się z tym, że teraz to na Ming-yüeh spadnie cała odpowiedzialność i to ona będzie musiała sama zajmować się ­całym domem.

Kiedy weszła do sypialni, w której spały dziewczęta, nie mogła przestać płakać i kaszleć. Siostry zebrały się wokół niej. Ming-yüeh podała siostrze chusteczkę, żeby mogła otrzeć łzy. Ming-hsin zakryła nią usta i odkaszlnęła. Siostra wzięła od niej chustkę i krzyknęła przerażona:

– Krew!

– Cicho! Po prostu denerwuję się jutrem… – Ming-hsin próbowała uspokoić Ming-yüeh, wyrywając jej zakrwawiony materiał.

Bladość Ming-hsin poważnie zmartwiła jednak wszystkie siostry.

– Lepiej, żebyś poszła spać wcześniej – doradziły jej za­troskane.

Ale jak miała dzisiaj zasnąć? Kiedy wszystkie cztery leżały już w łóżku, smuga księżycowego światła przecięła ciemność panującą w pokoju. Ming-hsin zaczęła się jej przypatrywać. Zazwyczaj nie zwracała zbytniej uwagi na to miękkie srebrne światło, ale teraz nie mogła pogodzić się z tym, że będzie musiała je opuścić. Ming-yüeh, która leżała obok niej, już spała. Ming-hsin szturchnęła lekko siostrę, żeby ją obudzić, a potem poleciła jej, żeby zarzuciła coś na ramiona i wyszła z nią na podwórko. Usiadły razem na bambusowej ławce, chłonąc światło księżyca. Cały ból i smutek, jaki Ming-hsin czuła na myśl o opuszczeniu domu, zawarł się w jednym krótkim zdaniu:

– Teraz ty musisz się nimi wszystkimi zająć.

------------------------------------------------------------------------

1 „Księga Trzech Znaków” to przeznaczony dla dzieci utwór dydaktyczny z dynastii Song (960–1279). „Poemat Tysiąca Znaków” to pochodzący z VI wieku wiersz, używany do nauki chińskich znaków.