- W empik go
Dzieje Polski w obrazkach wierszem i prozą dla dzieci z dodaniem historyi i jeografii dawnej Polski treściwie zebranej z licznemi drzeworytami w tekscie - ebook
Dzieje Polski w obrazkach wierszem i prozą dla dzieci z dodaniem historyi i jeografii dawnej Polski treściwie zebranej z licznemi drzeworytami w tekscie - ebook
Klasyka na e-czytnik to kolekcja lektur szkolnych, klasyki literatury polskiej, europejskiej i amerykańskiej w formatach ePub i Mobi. Również miłośnicy filozofii, historii i literatury staropolskiej znajdą w niej wiele ciekawych tytułów.
Seria zawiera utwory najbardziej znanych pisarzy literatury polskiej i światowej, począwszy od Horacego, Balzaca, Dostojewskiego i Kafki, po Kiplinga, Jeffersona czy Prousta. Nie zabraknie w niej też pozycji mniej znanych, pióra pisarzy średniowiecznych oraz twórców z epoki renesansu i baroku.
Kategoria: | Klasyka |
Zabezpieczenie: | brak |
Rozmiar pliku: | 273 KB |
FRAGMENT KSIĄŻKI
W roku zeszłym ogłosiliśmy prospekt na wydawnictwo "Skarbca polskiego". Zamierzaliśmy pierwotnie rzeczy odnoszące się do dziejów Polski podawać czytelnikom w odstępach peryodycznych; jednak, gdy projekt ten okazał się niepraktycznym, odstąpiliśmy od niego i w miejsce wydawnictwa peryodycznego, będziemy podawać Czytelnikom cały materyał objęty prospektem w oddzielnych tomikach, z których każdy będzie sam dla siebie zupełną całością, chociaż będzie uzupełniać niejako tomiki poprzednie.
Życzliwe przyjęcie, jakiego doznała przed dwudziestu laty książeczka wydana w. Warszawie p… t. "Abecadlnik historyczny polski", napisana przez p. Teofila Nowosielskiego i p. Maryą Unicką, spowodowało wydawnictwo niniejsze, że rozpoczyna ono swój "Skarbiec Polski" – "Dziejami Polski w obrazkach".
Książeczka, którą Wam dajemy, zawiera liczne i bardziej zajmujące ustępy z wspomnianego wyżej Abecadlnika, a prócz tego rozszerzył pojedyncze w niej obrazki i uzupełnił późniejsze dzieje Polski p. Gąsiorowski, b… profesor Instytutu technicznego w Krakowie.
Mając bogatą treść na względzie, nie zapomniało wydawnictwo i o ozdobieniu książeczki: umieściliśmy w tekście jej liczne rysunki znanych naszych artystów.
Oby ta książeczka puszczona w świat przyniosła młodemu pokoleniu rzeczywistą korzyść, obudziła w niem miłość cnoty i prawdy, by wzniosłe przykłady, jakie podają życiorysy wielkich mężów, były gwiazdą przewodnią w dalszym ciągu życia Czytelników.
Po książeczce tej wydamy "Illustrowany Skarbczyk polski", który obejmować będzie obszerniej opracowane prozą dzieje Polski, a nadto każde panowanie pięknym i wzniosłym wierszem przez p. Maryą Unicką skreślone. Książeczka ta, napisana dla starszych Czytelników i dla tych, których "Obrazki" dostatecznie przygotowały do zrozumienia dziejów polskich, okaże się już w trzeciem wydaniu. Samo to świadczy najwymowniej o wewnętrznej wartości "Skarbczyka", który w tem trzeciem wydaniu będzie znacznie powiększony co do treści i będzie obejmował około 20 arkuszy druku.
Trzecią z rzędu i następnemi książeczkami będą: "Obrazki z życia znakomitych Polaków i Polek" (z illustr.), które tak samo jak poprzednie tomiki tworząc dla siebie odrębną całość, będą pomimo tego uzupełnieniem pierwszych dwóch książeczek.
Od młodszych i starszych Czytelników oczekujemy poparcia zamiarów naszych, gdyż mają one na celu ułatwić ogółowi poznanie rzeczy, które znać jest obowiązkiem wszystkich.
I.
Dzieje polski w obrazkach.1. POCZĄTKI NARODU POLSKIEGO. LECH.
My Polacy należymy do wielkiego szczepu Słowian. Od niepamiętnych czasów zamieszkał on część większą wschodniej Europy. Miał swój osobny język, zwyczaje i prawa; a lubo wyznawał religią pogańską, wierzył jednak w nieśmiertelność duszy, a więc w nagrodę lub karę po śmierci. Słowianie trudnili się przeważnie rolnictwem, co prowadzi do miłości kraju, za który często nieśli życie w ofierze. Z czasem jednak rozpadli się na liczne narody, jak: Polaków, Rusinów, Czechów, Morawian, Bułgarów, Serbów i t… d. Te narody są pomiędzy sobą pobratymczemi, zatrzymali bowiem, pomimo tak długich wieków, podobieństwo w swych językach, a nawet w budowie ciała i charakterze.
Praojcem naszego narodu miał być Lech, słowianin, który ze swoją drużyną opuszcza okolice naddunajskie i przenosi się w dalekie strony, gdzie dziś w tych miejscach leży miasto Gniezno. On bowiem miał być jego założycielem, tu obrał dla siebie książęcą siedzibę i dał początek Lechii czyli Polsce. Było to w r. 550 po narodzeniu Chrystusa, a zatem już przeszło przed tysiąc trzechset trzydziestu laty.2. KRAKUS.
Rządy dwunastu wojewodów nie mogły zapewnić szczęścia krajowi, z przyczyny kłótni i nadużyć, jakie się wkradły między naczelników. Postanowiono zatem złożyć najwyższą władzę w ręce najzdolniejszego wojewody Krakusa (około r. 700 po n. Chr.). Według podań ludu, za panowania tego księcia zjawił się na górze Wawel smok czyli zwierzę olbrzymiej wielkości, nadzwyczaj żarłoczne, które pustoszyło okolicę porywając bydło, a nawet ludzi. Jedni twierdzą, że syn Krakusa natarłszy walecznie zabił owego smoka toporem. Inni, że użył podstępu; wypchawszy bowiem skórę cielęcia siarką i różnemi palnemi materyałami, rzucił ją potworowi na pożarcie, z czego tenże miał w mękach życie zakończyć.
W miejscu gdzie smoka zabito, wystawiono zamek na Wawelu, który następnie był mieszkaniem Królów polskich.
Krakus był dobrym monarchą, śmierć jego gorzko naród opłakiwał, a podług zwyczaju pogańskiego uczcił pamięć tegoż przez usypanie na jego grobie wielkiej mogiły z ziemi, którą miał znosić w rękawach swych sukien. Przeszło tysiąc lat przetrwała, wznosząc się na prawym brzegu Wisły naprzeciw Krakowa. Rokrocznie w trzecie święto Wielkanocy krakowianie zgromadzają się tutaj na obchód zwany Rękawka.3. WANDA.
Według podań, po wypędzeniu Lecha panować miała Wanda córka Krakusa (r. 730 po n. Chr.). Księżniczka ta była cudnej piękności i wielkiego rozumu. Dla tych zalet liczni książęta prosili o jej rękę, a między innymi zgłosił się także Rytyger, książę niemiecki. Wanda nie chciała męża z obcej ziemi, wzgardziła zatem cudzoziemcem, który rozgniewany postanowił mścić się najeżdżając ziemię Lechitów. Wanda kraj swój gorąco miłowała i bez wahania poniosła życie w ofierze, dla zapewnienia bezpieczeństwa ukochanej Ojczyznie.
Rycina przedstawia Wandę rzucającą się w nurty Wisły, pomimo błagań służby i dam dworu, aby zaniechała zamiaru samobójstwa.
Wierni poddani pochowawszy ze czcią jej zwłoki, usypali wielką mogiłę, która do tej pory istnieje we wsi Mogile, i nosi nazwanie: "Mogiła Wandy".
Tak więc wdzięczny naród uczcił ją podobnie, jak jej ojca za miłość do kraju.4. LESZEK II.
Było to około r. 794, gdy po śmierci Leszka lgo, który nie zostawił potomstwa po sobie, Polacy uradzili, że kto wprzód na koniu do mety naznaczonej dobieży, ten panującym książęciem zostanie. Jeden ze współubiegających się do korony polskiej, napełniwszy w przeddzień wyścigów całe pole gwoździami, na których skaleczone konie celu dojść nie mogły, pozostawił sobie tylko bezpieczną ścieżkę do mety, by tym sposobem osiągnąć koronę. Gdy wykryto podstęp, winowajca śmiercią ukarany zo – stał. Natomiast na książęcia polskiego obrano Leszka II-go który puściwszy się traktem wyścigowym, czy to w zamiarze ubiegania się wraz z innymi o koronę, czy też z prostej ciekawości, pierwszy dobiegł do mety.
Niedługo jednak potomstwo Leszkowe panowało nad Lechią. Już bowiem wnuk jego Popiel II, człowiek gnuśny i cudzego chciwy, gwałtowną śmiercią utracił koronę i życie. Podanie ludowe o tem głosi, iż został zjedzonym od szczurów i myszy za potrucie zdradziecko swych stryjów, których ziemie chciał zagarnąć dla siebie. Dotąd pokazują wieżę wznoszącą się na wyspie jeziora Gopła, gdzie go ta kara niebios dosięgnąć miała.5. PIAST.
Do Kruszwicy, która podówczas była stolicą książęcą, przybyło dwóch świętobliwych mężów. Prosili oni o gościnę w dworze książęcym, lecz Popiel II, sprawujący podówczas rządy, człowiek niemiłosierny, odrzucił ich prośbę i obszedł się z nimi nieludzko. Ci wypędzeni z dworu udali się do Piasta kołodzieja, w Kruszwicy także mieszkającego. Ten ich przyjął z całem sercem w dom swój, i czem była chata bogata, tem ugościł. Dwaj ci mężowie mieli być święty Cyryl i Metody, apostołowie Słowian, inni mówią, iż to byli aniołowie; lecz i pierwsi się nie mylą, bo ci święci byli anielskiego życia. Rozstając się z Piastem przepowiedzieli mu, iż przyjdzie do panowania nad narodem, co się też wkrótce spełniło; iż dopóki będzie w kraju zgoda i jedność, kiedy każdy będzie wypełniał swoje powinności, dopóty zawiśnie błogosławieństwo boże nad Polską.
Anieli Stróże Polskiej krainy,
Zeszli na ziemię z rozkazem Boga,
W zamkach nie było dla nich gościny,
Kmieć Piast ich przyjął u swego proga.
"Rolniku! – rzekli święci przychodnie –
Pan da twym synom berło tej ziemi:
Będzie w niej chlebno, będzie w niej miodnie.
Tylko pracujcie siły wspólnemi"6. MIECZYSŁAW I.
Czwartym następcą po Piaście był Mieczysław I. Ten będąc jeszcze poganinem, chciał pojąć za żonę Dąbrówkę, córkę Bolesława Srogiego, czeskiego księcia. Gotowa była zostać jego małżonką, lecz pod tym warunkiem, jeżeli Mieczysław z całym narodem przyjmie wiarę chrześciańską. Książę polski przystał na to, przyjął chrzest w Gnieźnie, i dając przykład sam z toporem w ręku, jak to rycina przedstawia, począł burzyć posągi pogańskie, a za nim poszli wszyscy mieszkańcy Polski.