- W empik go
Dzieje trzech rozbiorów Polski oraz ruchu narodowego w XIX w.: (poprzedzone zarysem panowania domu saskiego): (dalszy ciąg) - ebook
Dzieje trzech rozbiorów Polski oraz ruchu narodowego w XIX w.: (poprzedzone zarysem panowania domu saskiego): (dalszy ciąg) - ebook
Klasyka na e-czytnik to kolekcja lektur szkolnych, klasyki literatury polskiej, europejskiej i amerykańskiej w formatach ePub i Mobi. Również miłośnicy filozofii, historii i literatury staropolskiej znajdą w niej wiele ciekawych tytułów.
Seria zawiera utwory najbardziej znanych pisarzy literatury polskiej i światowej, począwszy od Horacego, Balzaca, Dostojewskiego i Kafki, po Kiplinga, Jeffersona czy Prousta. Nie zabraknie w niej też pozycji mniej znanych, pióra pisarzy średniowiecznych oraz twórców z epoki renesansu i baroku.
Kategoria: | Klasyka |
Zabezpieczenie: | brak |
Rozmiar pliku: | 266 KB |
FRAGMENT KSIĄŻKI
(DALSZY CIĄG).
Gdy ogromna ilość mieszkańców Polski, najlepiej świadomych interesa narodowego, pociągnęła za emigrującem wojskiem zagranicę, gdy stworzyła tam nowe, potężne ognisko, rozwijające i podtrzymujące wątek życia narodowego, dziwić się nie należy, że punkt ciężkości życia narodowego w niej spoczywał i że stamtąd jedynie wychodzić mogła wszelka czynu dyrektywa.
Zagranicą też, wśród emigracji, wygotowywały się plany wypraw rewolucyjnych, kierowanych przez Związki Węglarskie.
1. Wyprawa Józefa Zaliwskiego r. 1833. Pierwszą z porządku była wyprawa, przedsięwzięta w początku r.1833. Kierunek nad nią i dowództwo naczelne objął Józef Zaliwski, gorliwy zwolennik re – formy społecznej, polegającej na uwłaszczeniu stanu włościańskiego, który już wprawdzie od r. 1807 cieszył się wolnością osobistą, ale obowiązany był jeszcze do odrabiania pańszczyzny.
Wyprawa składająca się z kilkudziesięciu zaledwie ludzi, młodych i odważnych oficerów, z największą trudnością przedarła się przez Niemcy, gdzie podwojono czujność w strzeżeniu granic. Pomimo to, garstka śmiałków dotarła do granic Królestwa i Litwy, ale tu spotkał ich zawód. Mieli bowiem oczekiwać na nich gotowi już do walki partyzanckiej ochotnicy, których jednak nie udało się zgromadzić w odpowiedniej liczbie. Powoli dopiero ściągać zaczęli pod komendę przybyłych oficerów i tworzyli nieliczne, lecz bitne oddziały, które we dnie kryły się po lasach i górach, a nocą napadały na posterunki rossyjskie, niszczyły magazyny, zabierały broń i kasy rządowe i, rozrzucone na znacznej przestrzeni, zmierzały ku Warszawie, ażeby ją otoczyć.
Na Mazowszu, Kujawach, w Kaliskiem, gromadziły się niewielkie oddziały młodzieży włościańskiej, uciekającej od poboru wojskowego i trzymali się – jedni, dopóki walka nie została odwołaną, t.j… do czerwca, drudzy – dopóki nie zginął lub nie dostał się do niewoli ich dowódzca. Jednym z najczynniejszych był Artur Zawisza, uczestnik powstania listopadowego.
a) Artur Zawisza + 27 list… r. 1833. Wszedłszy do Królestwa od strony granicy pruskiej wraz z kilkoma, również jak on, na wszystko gotowymi towarzyszami, trzymał się w Płockiem, w borach Skępego, z oddziałem 25 ludzi, uzbrojonych w kosy… Nareszcie otoczony przez trzy bataliony, po sześciu godzinach walki, straciwszy wszystkich prawie towarzyszy, sam ciężko ranny, dostał się do niewoli. Skazany na śmierć, poszedł na szubienicę d. 27-o listop. r. 1833…
b) Józef Zaliwski. Zaliwski z Dmochowskim, Dziewickim i kilkunastu innymi, przeszli Wisłę od Galicji i Dziewicki z niewielkim oddziałkiem; otoczony przez kozaków pod Połańcem, otruł się, by nie wpaść żywcem w ich ręce. Inni, z mniejszem lub większem wojując powodzeniem, trzymali się do chwili odwołania wyprawy.
Zaliwski z Dmochowskim dążyli ku Lublinowi, ale nie znalazłszy nic przygotowanego, zmuszeni byli cofnąć się do Galicji i w końcu kwietnia udało im się szczęśliwie przekroczyć granicę.
Taki był koniec wyprawy Zaliwskiego.
c) Wołłowicz + 1833. Na Litwie Wołłowicz, niegdyś członek Filaretów wileńskich, we wsi swojej położonej w Słonimskiem, uzbroił do powstania włościan i na ich czele prowadził przez parę miesięcy walkę partyzancką. Ujęty przez oddział wojska w lesie, w którym się wraz ze swym oddziałkiem ukrywał, powieszony został w Grodnie.
Ruch zbrojny, spowodowany wyprawą Zaliwskiego, wywołał srogą represję. Licznym był poczet tych, których rozstrzelano, powieszono, wysłano do ciężkich robót, pędzono przez kije, wcielono do pułków kaukazkich lub syberyjskich, zesłano na Syberję lub w głąb Rossji…
Zdawało się zrazu, że rząd austrjacki nie będzie prześladował tych z pomiędzy uczestników ruchu, którzy się schronili do Galicji. Nadzieja to była zawodna. Zaliwski, ufny w pobłażliwość władz galicyjskich, nie słuchał ostrzeżeń życzliwych i, ujęty przez policję, wtrącony został do więzienia i po śledztwie, trzy lata trwającem, skazany na szubienicę. Zmieniono mu wyrok na 20 lat osadzenia w Kufsteinie, twierdzy tyrolskiej; innych jego towarzyszy spotkał los, o niewiele łagodniejszy.
2. Młoda Polska, r. 1834. Józef Mazzini, gorący patrjota włoski, powziął myśl utworzenia organizacji międzynarodowej, mającej na celu ułatwienie narodom ujarzmionym walki o niepodległość.
Powstał więc związek: Młoda Europa, złożony z samodzielnych związków narodowych, między którymi była i Młoda Polska. Nowy związek opracował sobie ustawę i wybrał komitet, do którego weszli ludzie, znani z przekonań demokratycznych i gorącej miłości Ojczyzny.
W duchu tym zredagowana ustawa przyznawała wszechwładztwo – Ludowi, rządy nad ludem – Prawu, moc prawodawczą – Woli Ludu. Oprócz komitetu centralnego, przebywającego za granicami kraju, weszły do organizacji:
1) komitety ziemskie, 2) organizatorowie i 3) stowarzyszeni.
a) Szymon Konarski + 27 lutego r. 1839.
Jednym z takich organizatorów był Szymon Konarski, niedawny uczestnik wyprawy Zaliwskiego, następnie współwydawca (z Czyńskim) w Paryżu czasopisma p… t. "Północ".
Podczas pobytu w Szwajcarji wyuczywszy się zegarmistrzowstwa, udał się do Krakowa, odbywając podróż pieszo, jako wędrowny zegarmistrz.
W Krakowie spotkał się z całem gronem współwyznawców jego idei społecznych, mianowicie z poetą Sewerynem Goszczyńskim, który świeżo utworzył był "Stowarzyszenie Ludu Polskiego", stojące w związku organicznym z Młodą Polską, lecz pracujące samodzielnie. Szerokiem rozgałęzieniem zagarniało ono młodzież inteligentną, nietylko w Krakowie samym i w Galicji, lecz w poznańskiem, na Śląsku, w Królestwie: w Łomży i w Kielcach mianowicie, gdzie miało swoją organizację.
W celu propagowania zasad Stowarzyszenia wyjechał Konarski na Wołyń, gdzie istniał już zorganizowany przez Węglarzy związek polityczny. W nim też głównie znalazł poparcie Konarski, który wymową swoją, entuzjazmem, siłą przekonania pozyskał wpływ tak ogromny, że związek szerzyć się począł na Ukrainie, Podolu, objął Kijów, sięgnął aż do Odessy w jedną, na Białą Ruś w drugą stronę. W Kijowie młodzież uniwersytecka utworzyła czynną organizację, w Brześciu Litewskim propaganda ludowa znalazła gorących zwolenników w kadetach, w Wilnie w uczniach akademii medyko-chirurgicznej, zajmowała się nią gorliwie młodzież szkół średnich, prowadziły ją z powodzeniem kobiety, jak Ewa Felińska i narzeczona Konarskiego Emilia Michalska.