- W empik go
Edda, czyli księga religii dawnych Skandynawii mięszkańców. - ebook
Edda, czyli księga religii dawnych Skandynawii mięszkańców. - ebook
Klasyka na e-czytnik to kolekcja lektur szkolnych, klasyki literatury polskiej, europejskiej i amerykańskiej w formatach ePub i Mobi. Również miłośnicy filozofii, historii i literatury staropolskiej znajdą w niej wiele ciekawych tytułów.
Seria zawiera utwory najbardziej znanych pisarzy literatury polskiej i światowej, począwszy od Horacego, Balzaca, Dostojewskiego i Kafki, po Kiplinga, Jeffersona czy Prousta. Nie zabraknie w niej też pozycji mniej znanych, pióra pisarzy średniowiecznych oraz twórców z epoki renesansu i baroku.
Kategoria: | Klasyka |
Zabezpieczenie: | brak |
Rozmiar pliku: | 221 KB |
FRAGMENT KSIĄŻKI
I. Edda iest to księga opisuiąca bożyszcza Skandynawskie i ich sprawy; opowiadająca utwór świata i przyszły koniec iego; daiąca przestrogi i nauki. Skądby nazwisko iey, Edda, powstało, s pewnością wiedzieć nie można: domyślano się i wnoszono, ie znaczy Pradziad. Dwie są Eddy, iedna Stara, druga Nowa. Nowa nic innego nie iest, iak tylko tey części Eddy starey, która pozostała pod imieniem Woluspy, może nieco obszernieysze i na inny sposób powtórzenie.
II. Wiadomości które w Eddach znayduiemy, byłyby nam zapewne przepadły, gdyby uciekaiący przed swymi pogromcami Skandynawowie, nie byli znaleźli przytułku na odległey na północy wyśpie, która od lodów Eislandyą (Jsland) nazwaną została. Tam założona rzeczpospolita zachowywała z naywiętszą dokładnością swe dzieie, przeszłe z przepaści zaguby wydobywając. W niey prócz innych powstali Semund Sygfussen przezwany Frode toiest
Mądry, urodzony 1057 i rodak towarzysz iego Are, także Mądrym nazwany. Ostatni, iest z dzieiopisów Eislaudskich których dzieła do nas doszły naydawnieyszy; pierwszy zaś pisał Eddę i nią sprawiedliwie pamięć uwiecznił, tey część nas także doszła. W e 120 lat późniey Snorro Szturleson, także Eislandczyk, urodzony ze znacznego 1179 roku pokolenia, będąc naywyższym sędzią, po 2 razy raz 1215 drugi raz w 1222, pierwszym w magistracie, będąc posłem od Oyczyzny do króla Norwegii, pracował nad naukami. Zamięszanie domowe w 1241 przecięło mu wątek życia, prace iego zabóystwem kończąc. Zostały po nim naywięcey poważane roczniki Norwegskie, wzór dla dzieiopisów, i Edda, w klórey, nayobszerniey O baykach i powieściach religiinych Skandynawskich wywiedzieć się możemy, iest to Woluspa, którą w starey Eddzie znayduiemy inaczey opisana. Tę Eddę Rezeniusz 1660 wydał w Kopenhadze z wykładem Łacińskim i dedykował Frydrykowi III Duńskiemu. Znaiomość iey iednak, można mówić, że prawie we Szwecyi i Danii kończyła się. Aż dopiero w XVIII, wieku, okoliczność przeniosła Pawła Henryka Maliet Genewczyka do Danii. Ten pracowity Dzieiopis, zrobił w języku francuskim wyciąg Eddy starey i nowey i wydał pierwszy raz w Kopenhadze 1756 (1). Ten wyciąg – (1) Po tytułem Monument Mylholog: des Celte. 5 etc… nie wieki zastanawiający się Mallet nad różnicami narodów poczytał Skandynawów za Celtów zwyczaiem wielu pisarzy. Skandynawowie byli Scytami, lecz minio iego Edd a do dopiero rozniesiony po Europie, i wielokrotnie w różnych mieyscach powtórzony, udzielił Eddy całemu światu.
III. W Polskim ięzyku dotąd rzecz ta tkniętą niebyła. Dziś przedsiębierzemy Iak naykrótszym sposobem, wykład obu Edd wykonać. Malleta więc skrócenie iest naszym przedmiotem; niechcemy się zastanawiać filozoficznie nad tą Skandynawów religiią, prosto tylko ią opowiemy iak się w Eddzie znayduie. Edda nowa Szturlesona, iest w sposobie rozmowy; my ią ciągiem wypiszemy, każdą atoli powieść od powieści, iak iest w Eddzie, oddzielamy. Drugiey części Edy Mallet całkiem niechciał nam wyłoźyć. Maiąc pod ręką iego samego, niemożemy tego niedostatku zapełnić. Kto chce, może niektóre postrzeżenia, chuć często odmian wymagaiące, u Malleta znaydować, które iako obce zamiarowi naszemu i do Eddy nienależą… pomiiamy. Naprzód wyłożymy Starą Eddę, potem Nową.
–- wszystkich Scytów rościągnąć się niemoże a tym wiącey do obcych im Celtów, naywięcey, ieżeli ią możemy zastosować. Saxonom lubo iuż u tych Były odmiany.WOLUSPA.
II. Pierwsza część Woluspa, iest to Rytm przypisany iedney z wyroczniów 5 napisany ciemno, zwięźle i bez porządku, stąd trudny w wielu mieyscach do zrozumienia, można, w nim iednak potrzegać wielkość i moc wyobrażeń. Treść iego iest: ie wieszczka, zakazawszy wchodzić w wyrozumienie rzeczy, wolą oyca przyrodzenia, dzieła i sprawy dotąd nieznane Bogów obiawia, a zacząwszy od opisu Chaos, stwarza świat, ludzi, Olbrzymów, Karłów; wykłada czyny czarownic, i kończy obszerną powieścią o zagubie świata, a powstaniu innego. Jako naprzykład:
* Na swoim Rydwanie Olbrzym Rymer przybywa ze wschodu; Morze się nadyma; wąż ogromny toczy się ze wściekłością w wodzie i podnosi morze; orzeł wrzeszcząc trupy pożera; okręt boski na bałwany morskie puszczony.
* Woysko złych Zywotów (1) przybywa ze wschodu na swym okręcie; Lok ich prowadzi; ich zastępy zapalczywe pośpieszaią z Wilkiem Fenryseai; Lok z niemi się ukazuie.
*Surtur wychodzi s południa Otoczon płomieniami; Boskie pałasze połyskuią iak słońce; skruszone skały padaią; stroskane Olbrzymki błądzą; ludzie biegną za śmiercią i niebo spętane.
* Nowa boleść bogini co broni O d y n a Ody n śpieszy na Fen rysa, a Bóg P r e y na Surtura; wkrótce mąż F r y g g i zwalony.
* W i d a r świetny syn Odyna zemścić się śmierci oyca bieży; uderza na Potwór sprawcę mordu 5 Potwór, zrodzony z Olbrzymi, i Serce mu swoim mieczem przecina.
* Cmi się słońce; i ziemię iuź zalewa morze; świetne gwiazdy padaią; ogień wściekłość ziewa; iuź wieki ku końcowi zmierzaią swoiemu; płoinieuie się rozchodzą ku Niebu powstaią.HAW – AMAAL.
3. Druga część starey Eddy Hawamaal, – (1) Wyraz Żywot iak wiadomo wszystkim, wyrażał bożyszcze Sławiańskie, które na Geniuszki Greckie i Rzymskie wychodziły. Tu więc żywot, znaczy Jeniusz. ____…… __
zamyka Rytm, w którym Odyn uczy ludzi mądrości. Składa się ze 120 zwrotek. Wszędzie naywiększą panuie prostota. Niektóre urywki tu przyłączamy:
* Nim póydziesz, uważ dobrze weyścia, nigdy bowiem, gdzie zasadzki stawi nieprzyiaciel pewnym bydź niemożna.
* Do twoiego stołu kto przychodzi, day mu wody by oczyścił ręce; ieżeli chcesz aby s tobą mówił, lub słuchał cię, mów o pięknych rzeczach.
* Ten co w podróży, potrzebuie mądrości. U siebie można tyle zrobić ile się zechce; ten atoli co nic nie umie, gdy siądzie przy mężach uczonych, pogardę ściągnie na siebie.
* Szczęśliwy kto ziedna sobie chwałę i przychylność, gdyż to iest niepewne, co od woli śmiertelnych zależy.
* W podróży najlepszym przyiacielem i nayprzyiemnieyszym zapasem iest roztropność. W mieyscu nieznanem roztropność więcey waży od bogactw, ona żywi ubogich.