Edukacja zdrowotna w praktyce pielęgniarskiej - ebook
Edukacja zdrowotna w praktyce pielęgniarskiej - ebook
Celem publikacji jest przygotowanie do realizacji zadań dydaktycznych i wychowawczych w powiązaniu z wiedzą nabytą podczas studiów kierunkowych.
Publikacja niezbędna w codziennej praktyce edukatora zdrowia, pielęgniarki i innych osób związanych z edukacja zdrowotną. Będzie również przydatna na różnych etapach kształcenia.
Ogromnym atutem publikacji są przykładowe programy edukacyjne, realizowane w stosunku do pacjentów/opiekunów w wybranych chorobach przewlekłych, z załączeniem opracowanych materiałów informacyjnych dla pacjentów. Każdy program edukacyjny zawierać będzie propozycję realizacji wybraną metodą nauczania.
Spis treści
Wykaz autorów
Wstęp 9
WSPÓŁCZESNE WYMIARY DYDAKTYKI NA RZECZ ZDROWIA I W CHOROBIE
1 Specyfika kształcenia zawodowego w pielęgniarstwie
1.1. Edukacja zdrowotna w efektach kształcenia zawodowego – Irena Wrońska
1.1.1. Istota edukacji zdrowotnej
1.1.2. Edukacja zdrowotna w kształceniu pielęgniarek – od przeszłości do przyszłości
1.1.3. Efekty wynikowe w kształceniu zawodowym pielęgniarek
1.1.4. Edukacja zdrowotna a efekty kształcenia zawodowego pielęgniarek
1.2. Rola i zadania pielęgniarki w edukacji zdrowotnej w teorii i praktyce – Danuta Zarzycka
1.2.1. Teorie pielęgniarstwa na rzecz edukacji zdrowotnej
1.2.2. Edukacja zdrowotna a uwarunkowania prawne
1.2.3. Istota roli zawodowej pielęgniarki w obszarze edukacji zdrowotnej
1.2.4. Wytyczne dla pielęgniarki służące pełnieniu funkcji edukatora zdrowia
1.2.5. Edukacja zdrowotna w przyszłości
2 Metodyka edukacji zdrowotnej w kształceniu zawodowym pielęgniarek
2.1. Przygotowanie pielęgniarek do diagnozowania problemów edukacyjnych odbiorców opieki zdrowotnej – Matylda Sierakowska
2.1.1. Diagnoza pielęgniarska
2.1.2. Model samoopieki/deficytu samoopieki Dorothei Orem
2.1.3. Diagnoza potrzeb edukacyjnych
2.2. Podstawy tworzenia projektów edukacyjnych dla pacjentów – Matylda Sierakowska
2.2.1. Etapy planowania edukacji zdrowotnej
2.2.2. Metody dydaktyczne w edukacji zdrowotnej
2.2.3. Formy organizacyjne stosowane w edukacji zdrowotnej
2.2.4. Środki dydaktyczne
2.2.5. Zasady nauczania/edukacji zdrowotnej
2.3. Metody aktywizujące wykorzystywane w edukacji – Agnieszka Lankau, Matylda Sierakowska
2.4. Metody symulacyjne w edukacji pacjentów – Anna Leńczuk-Gruba
2.5. Nowoczesne metody kształcenia z użyciem technologii informacyjnych – Wiesław Półjanowicz
2.6. Metody eksponujące w edukacji pacjentów – Zofia Janina Sienkiewicz
2.6.1 Planowanie edukacji zdrowotnej z wykorzystaniem metod eksponujących
2.7. Metody praktyczne w edukacji zdrowotnej – Lucyna Płaszewska-Żywko, Maria Kózka
2.8. Metody wykorzystywane w edukacji do zmiany zachowań zdrowotnych – Barbara Janina Ślusarska
2.8.1. Zachowania zdrowotne i proces zmian zachowań zdrowotnych
2.8.2. Metody edukacji w zmianach zachowań zdrowotnych
2.9. Ewaluacja efektów kształcenia w obszarze edukacji zdrowotnej – Maria Kózka, Lucyna Płaszewska-Żywko
ZAŁOŻENIA EDUKACJI ZDROWOTNEJ A PRAKTYKA PIELĘGNIARSKA I WSPÓŁPRACA INTERDYSCYPLINARNA
3 Programy edukacji zdrowotnej w grupie osób zdrowych i zagrożonych ryzykiem choroby
3.1. Interdyscyplinarne programy edukacji zdrowotnej w obszarze promocji zdrowia – Anna Andruszkiewicz, Mariola Barbara Banaszkiewicz
3.1.1. Założenia teoretyczne tworzenia interdyscyplinarnych programów w obszarze promocji zdrowia
3.1.2. Narodowy Program Zdrowia
3.1.3. Programy promocji zdrowia
3.2. Populacyjne programy zdrowotne ukierunkowane na grupy ryzyka chorobowego – Barbara Janina Ślusarska, Anna Andruszkiewicz
3.2.1. Programy zdrowotne finansowane przez Ministerstwo Zdrowia
3.2.2. Profilaktyczne programy zdrowotne realizowane w ramach Narodowego Funduszu Zdrowia
3.2.3. Programy zdrowotne realizowane przez jednostki samorządu terytorialnego
3.2.4. Udział pielęgniarki w realizacji profilaktycznych programów zdrowotnych
4 Projekty programów edukacyjnych dla pacjentów i/lub opiekunów w wybranych chorobach przewlekłych
4.1. Edukacja zdrowotna w chorobach reumatycznych – Matylda Sierakowska
4.1.1. Projekt edukacji pacjentów z reumatoidalnym zapaleniem stawów
4.1.2. Szczegółowy scenariusz zajęć edukacyjnych prowadzonych metodą podającą i problemową (drzewo decyzyjne) w grupie pacjentów/opiekunów osób chorych na reumatoidalne zapalenie stawów
4.1.3. Materiały informacyjne dla pacjentów – jak żyć z reumatoidalnym zapaleniem stawów – zalecenia do samoopieki
Załącznik nr 1
4.2. Edukacja zdrowotna w przewlekłych chorobach układu pokarmowego – Katarzyna Łagoda, Regina Sierżantowicz
4.2.1. Projekt edukacji pacjentów z chorobą refluksową przełyku
4.2.2. Szczegółowy scenariusz zajęć edukacyjnych prowadzonych wybranymi metodami problemowymi w grupie chorych z chorobą refluksową przełyku
4.2.3. Projekt edukacji pacjentów z zespołem jelita nadwrażliwego
4.2.4. Szczegółowy scenariusz zajęć edukacyjnych prowadzonych metodą podającą, praktyczną i problemową (ranking diamentowy) w grupie chorych z zespołem jelita nadwrażliwego
4.3. Edukacja zdrowotna w chorobach układu sercowo-naczyniowego – Iwona Teresa Jarocka, Dorota Joanna Kondzior
4.3.1. Projekt edukacji pacjentów z chorobą niedokrwienną serca
4.3.2. Szczegółowy scenariusz zajęć edukacyjnych prowadzonych metodą podającą i problemową (rybi szkielet) w grupie osób z chorobą niedokrwienną serca
4.3.3. Projekt edukacyjny pacjentów z nadciśnieniem tętniczym
4.3.4. Szczegółowy scenariusz zajęć edukacyjnych prowadzonych metodami problemowymi (mapa myśli, układanka/puzzle) w grupie chorych z nadciśnieniem tętniczym
4.4. Edukacja zdrowotna w chorobach układu oddechowego – Krystyna Kowalczuk, Hanna Joanna Rolka
4.4.1. Projekt edukacji pacjentów z przewlekłą obturacyjną chorobą płuc
4.4.2. Szczegółowy scenariusz zajęć edukacyjnych prowadzonych metodą praktyczną – pokaz z objaśnieniem, w grupie chorych z przewlekłą obturacyjną chorobą płuc
4.4.3. Materiały informacyjne dla pacjentów na temat prowadzenia rehabilitacji oddechowej
4.5. Edukacja zdrowotna w chorobach neurodegeneracyjnych – Krystyna Klimaszewska, Katarzyna Krystyna Snarska
4.5.1. Projekt edukacji pacjentów z chorobą Parkinsona
4.5.2. Szczegółowy scenariusz zajęć edukacyjnych prowadzonych metodą podającą, praktyczną i problemową (burza mózgów) w grupie chorych z chorobą Parkinsona
4.5.3. Materiały informacyjne dla pacjentów z chorobą Parkinsona
4.6. Edukacja zdrowotna w chorobach nerek – Grażyna Kobus
4.6.1. Projekt edukacji pacjentów z przewlekłą chorobą nerek w okresie bezpośrednio poprzedzającym leczenie nerkozastępcze
4.6.2. Szczegółowy scenariusz zajęć edukacyjnych prowadzonych metodą podającą, praktyczną i problemową (drzewo decyzyjne) w grupie chorych przygotowywanych do leczenia nerkozastępczego
4.7. Edukacja zdrowotna w wybranych problemach geriatrycznych – Halina Doroszkiewicz, Jolanta Lewko
4.7.1. Projekt edukacji opiekunów sprawujących opiekę nad chorym z otępieniem w środowisku zamieszkania
4.7.2. Szczegółowy scenariusz zajęć edukacyjnych prowadzonych metodą podającą, praktyczną i problemową (analiza przypadku) w grupie opiekunów osób starszych z otępieniem
4.8. Edukacja w przewlekłych chorobach dermatologicznych – Anna Baranowska, Barbara Jankowiak
4.8.1. Projekt edukacji rodziców/opiekunów dzieci z atopowym zapaleniem skóry
4.8.2. Szczegółowy scenariusz zajęć edukacyjnych prowadzonych metodą podającą i problemową (mapa mentalna, burza mózgów) w grupie rodziców/opiekunów dzieci chorych na atopowe zapalenie skóry
4.8.3. Materiały informacyjne dla rodziców/opiekunów dzieci z atopowym zapaleniem skóry
Skorowidz
| Kategoria: | Inne |
| Zabezpieczenie: |
Watermark
|
| ISBN: | 978-83-200-4845-2 |
| Rozmiar pliku: | 3,6 MB |
FRAGMENT KSIĄŻKI
Anna Andruszkiewicz
dr n. med., mgr pielęgniarstwa, Katedra i Zakład Promocji Zdrowia, Wydział Nauk o Zdrowiu, Uniwersytet im. Mikołaja Kopernika w Toruniu, Collegium Medicum im. L. Rydygiera w Bydgoszczy
Mariola Barbara Banaszkiewicz
dr n. med., mgr pielęgniarstwa, położna, specjalista w dziedzinie promocji zdrowia i edukacji zdrowotnej. Zakład Kształcenia Podyplomowego Pielęgniarek, Uniwersytet im. M. Kopernika w Toruniu, Collegium Medicum im. L. Rydygiera w Bydgoszczy
Anna Baranowska
dr n. med., mgr pielęgniarstwa, położna, specjalista w dziedzinie promocji zdrowia i edukacji zdrowotnej, Zakład Zintegrowanej Opieki Medycznej, Wydział Nauk o Zdrowiu, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku
Halina Doroszkiewicz
dr n. med., mgr pielęgniarstwa, Klinika Geriatrii, Wydział Nauk o Zdrowiu, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku
Barbara Jankowiak
dr n. med., mgr pielęgniarstwa, Zakład Zintegrowanej Opieki Medycznej, Wydział Nauk o Zdrowiu, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku
Iwona Teresa Jarocka
dr n. med., mgr pielęgniarstwa, Zakład Anestezjologii i Intensywnej Terapii, Wydział Nauk o Zdrowiu, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku
Grażyna Kobus
dr n. med., mgr pielęgniarstwa, Zakład Medycyny Klinicznej, Wydziału Nauk o Zdrowiu, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku
Krystyna Klimaszewska
dr n. med., mgr pielęgniarstwa, Zakład Zintegrowanej Opieki Medycznej, Wydział Nauk o Zdrowiu, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku
Dorota Joanna Kondzior
dr n. o zdr., mgr pielęgniarstwa, Zakład Zintegrowanej Opieki Medycznej, Wydział Nauk o Zdrowiu, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku
Krystyna Kowalczuk
dr n. med., mgr pielęgniarstwa, Zakład Zintegrowanej Opieki Medycznej, Wydział Nauk o Zdrowiu, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku
Maria Kózka
dr hab. n. hum., mgr pielęgniarstwa, Zakład Pielęgniarstwa Klinicznego, Instytut Pielęgniarstwa i Położnictwa, Wydział Nauk o Zdrowiu, Uniwersytet Jagielloński, Collegium Medicum w Krakowie
Agnieszka Lankau
dr n. o zdr., mgr pielęgniarstwa, mgr pedagogiki, Zakład Zintegrowanej Opieki Medycznej, Wydział Nauk o Zdrowiu, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku
Anna Magdalena Leńczuk-Gruba
dr n. o zdr., mgr pielęgniarstwa, Zakład Pielęgniarstwa Społecznego, Wydział Nauki o Zdrowiu, Warszawski Uniwersytet Medyczny
Jolanta Lewko
dr hab. n. o zdr., mgr pielęgniarstwa, Zakład Zintegrowanej Opieki Medycznej, Wydział Nauki o Zdrowiu, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku
Katarzyna Łagoda
dr n. med., mgr pielęgniarstwa, Zakład Medycyny Klinicznej, Wydział Nauk o Zdrowiu, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku
Lucyna Płaszewska-Żywko
dr n. med., mgr pielęgniarstwa, Zakład Pielęgniarstwa Klinicznego, Instytut Pielęgniarstwa i Położnictwa, Wydział Nauk o Zdrowiu, Uniwersytet Jagielloński, Collegium Medicum w Krakowie
Wiesław Półjanowicz
dr inż., Zakład Dydaktyki i Nowoczesnych Technologii w Kształceniu, Wydział Matematyki i Informatyki, Uniwersytet w Białymstoku
Hanna Joanna Rolka
dr n. med., mgr pielęgniarstwa, Zakład Zintegrowanej Opieki Medycznej, Wydział Nauk o Zdrowiu, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku
Zofia Janina Sienkiewicz
dr n. o zdr., mgr pielęgniarstwa, Zakład Pielęgniarstwa Społecznego, Wydział Nauki o Zdrowiu, Warszawski Uniwersytet Medyczny
Matylda Sierakowska
dr n. med., mgr pielęgniarstwa, Zakład Zintegrowanej Opieki Medycznej, Wydział Nauk o Zdrowiu, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku
Regina Sierżantowicz
dr n. med., mgr pielęgniarstwa, Zakład Pielęgniarstwa Chirurgicznego, Wydział Nauk o Zdrowiu, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku
Katarzyna Krystyna Snarska
dr n. med., mgr pielęgniarstwa, Zakład Medycyny Klinicznej, Wydział Nauki o Zdrowiu, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku
Barbara Janina Ślusarska
dr hab. n. o zdr., mgr pielęgniarstwa, Katedra Rozwoju Pielęgniarstwa, Wydział Pielęgniarstwa i Nauk o Zdrowiu, Uniwersytet Medyczny w Lublinie
Irena Wrońska
prof. zw. dr hab. n. med., mgr pielęgniarstwa, Katedra Rozwoju Pielęgniarstwa, Wydział Pielęgniarstwa i Nauk o Zdrowiu, Uniwersytet Medyczny w Lublinie
Danuta Zarzycka
dr hab. n. o zdr., mgr pielęgniarstwa, Katedra i Zakład Pielęgniarstwa Pediatrycznego, Wydział Pielęgniarstwa i Nauk o Zdrowiu, Uniwersytet Medyczny w LublinieWstęp
Doskonalenie kompetencji w obszarze edukacji zdrowotnej jest przedmiotem zainteresowania zarówno nauczycieli akademickich prowadzących kształcenie zawodowe pielęgniarek, jak i profesjonalistów/edukatorów uczestniczących w kompleksowym postępowaniu terapeutycznym wobec pacjenta w chorobie/niepełnosprawności czy zagrożeniu zdrowia.
Znajomość podstaw metodyki w tym zakresie jest niezbędna w sferze oddziaływań wychowawczych i edukacyjnych, ukierunkowanych na zmianę zachowań zdrowotnych oraz na przygotowanie pacjenta i jego rodziny do sprawowania opieki nieprofesjonalnej. Badania naukowe w obszarze pielęgniarstwa dowiodły, że planowa i systematyczna edukacja na ten temat może złagodzić przebieg choroby przewlekłej, spowolnić jej postęp, a także ograniczyć niepożądane następstwa.
Nauczanie powinno być nastawione na motywowanie pacjenta do podejmowania zachowań korzystnych dla zdrowia. Działanie to zależne jest od wielu czynników. Warunkiem efektywności jest trafne określenie celów i mierzalnych rezultatów, dobór treści, zastosowanie adekwatnych metod, środków dydaktycznych/edukacyjnych i form, przestrzeganie zasad przekazywania wiedzy i kształtowania umiejętności oraz ewaluacja procesu edukacji.
Niniejsza książka zawiera treści z zakresu współczesnych wymiarów dydaktyki dotyczących zdrowia i choroby, uwzględniając metodykę edukacji zdrowotnej w kształceniu zawodowym pielęgniarek, jak również projekty programów edukacyjnych opracowane na podstawie rozpoznanych problemów zdrowotnych i samoopiekuńczych pacjentów, deficytu wiedzy w sferze radzenia sobie z chorobą i czynników ryzyka. Powyższe diagnozy pielęgniarskie sformułowano, mając na względzie założenia „Teorii deficytu samoopieki” Dorothei Orem.
Programy te są próbą przedstawienia metod, form i struktury zajęć edukacyjnych, jak również materiałów informacyjnych dla pacjentów i ich opiekunów w wybranych chorobach przewlekłych, takich jak: schorzenia układu sercowo-naczyniowego, oddechowego, układu pokarmowego, choroby reumatyczne, skóry, nerek, neurodegradacyjne i z zakresu geriatrii.
Opracowanie zbiorowe, które powstało przy udziale zespołu naukowo-dydaktycznego z różnych uczelni w Polsce, promuje najistotniejsze zagadnienia dotyczące edukacji zdrowotnej.
Wyrażamy nadzieję, że treści o dużej wadze teoretycznej, jak i znaczeniu praktycznym przyczynią się do wzbogacenia skutecznych i niezbędnych działań w efektywnie prowadzonej edukacji.
Matylda Sierakowska
Irena Wrońska2 Metodyka edukacji zdrowotnej w kształceniu zawodowym pielęgniarek
2.1. Przygotowanie pielęgniarek do diagnozowania problemów edukacyjnych odbiorców opieki zdrowotnej
Matylda Sierakowska
2.1.1. Diagnoza pielęgniarska
Diagnoza (gr. diagnosis) oznacza rozpoznanie, wyróżnienie, osądzanie. Współcześnie obejmuje dwa powiązane ze sobą składniki: gromadzenie danych i ich krytyczną analizę dokonaną na drodze rozumowania .
Przedmiotem diagnozy medycznej jest stan zdrowia pacjenta analizowany w aspekcie życia biologicznego, psychicznego i społecznego, a także duchowego i kulturowego. Zakresem zaś jest ocena wg poszczególnych narządów, układów i zmysłów, z uwzględnieniem parametrów i prognozy.
Diagnoza w pielęgniarstwie ma szerszy zakres – dotyczy stanu biopsychospołecznego pacjenta, wiążąc się z wiedzą medyczną i przyrodniczą, jak również psychologiczną i społeczną. Obejmuje rozpoznanie stanu zdrowia na podstawie oceny aktualnych lub potencjalnych problemów chorego oraz jego reakcji na nie, w celu zaplanowania właściwego postępowania pielęgniarskiego. Według Gordon zawiera trzy elementy: stan zdrowia, etiologię problemu oraz symptomy (objawy) problemu. Diagnoza określa zarówno stany patologiczne – odchylenia od dobrostanu, przyczyny i możliwości eliminacji (diagnoza stanu negatywnego), jak i potencjał i możliwości chorego w samodzielnym radzeniu sobie z chorobą, zapobieganiu jej, świadczeniu opieki i potęgowaniu zdrowia (diagnoza stanów pozytywnych).
