Elżbieta II. Niezwykła królowa - ebook

WSTĘP

Wstęp

Królowa Elż­bieta II, zmarła w 2022 roku, to bez wąt­pie­nia rekor­dzistka wśród monar­chów: była kobietą naj­dłu­żej pia­stu­jącą urząd głowy pań­stwa, a jej trwa­jące 70 lat i 214 dni pano­wa­nie oka­zało się naj­dłuż­szym w histo­rii angiel­skiej, a potem bry­tyj­skiej monar­chii i dru­gim pod wzglę­dem dłu­go­ści w histo­rii świata. A prze­cież przy­szła kró­lowa nie uro­dziła się jako następ­czyni tronu, a jej ojciec zwień­czył swe skro­nie koroną po skan­dalu oby­cza­jo­wym, który zmu­sił jego star­szego brata, a zara­zem pra­wo­wi­tego króla, Edwarda VIII do abdy­ka­cji. Był to jeden z wielu kry­zy­sów, który omal nie oba­lił monar­chii w Wiel­kiej Bry­ta­nii, ale w kon­se­kwen­cji ją wzmoc­nił, wyniósł bowiem na tron czło­wieka, który oka­zał się podzi­wia­nym i kocha­nym władcą. Jego córka zaś z suk­ce­sem zmie­rzyła się z legendą Jerzego VI, two­rząc wła­sną, a jej dłu­gie pano­wa­nie oka­zało się godne miana dru­giej epoki elż­bie­tań­skiej.

Elż­bieta II była zapewne zado­wo­lona, sły­sząc to porów­na­nie, bo od dziecka fascy­no­wała ją osoba wiel­kiej imien­niczki, córki nie­sław­nego króla Hen­ryka VIII z dyna­stii Tudo­rów. Władca ten, nie mogąc docze­kać się wyma­rzo­nego syna i następcy na tro­nie, pozby­wał się ze swego życia kolej­nych mał­żo­nek, które nie mogły obda­rzyć go potom­kiem płci męskiej, a dwie z nich wysłał nawet na sza­fot. Para­dok­sal­nie to wła­śnie córka jed­nej z nich, obda­rzo­nej nie­po­skro­mioną ambi­cją Anny Boleyn, oka­zała się wład­czy­nią, któ­rej dane było poko­nać hisz­pań­ską Armadę, uczy­nić z Anglii praw­dziwe mocar­stwo i stwo­rzyć pod­wa­liny pod przy­szłe impe­rium.

Elż­bietę II fascy­no­wały także dzieje jej pra­pra­babki, kró­lo­wej Wik­to­rii, która pano­wała rekor­dowo długo w epoce naj­więk­szej świet­no­ści pań­stwa. To wła­śnie za jej pano­wa­nia mówiono, że Wielka Bry­ta­nia to impe­rium, nad któ­rym słońce ni­gdy nie zacho­dzi, co było zgodne z prawdą, bo kiedy lon­dyń­ski Big Ben wybi­jał godzinę 12.00, na Fidżi, wów­czas kolo­nii bry­tyj­skiej, zegary poka­zy­wały pół­noc. Impe­rium było naj­więk­sze tery­to­rial­nie po I woj­nie świa­to­wej, kiedy na tro­nie zasia­dał dzia­dek Elż­biety, Jerzy V – w 1925 roku było to aż 35,8 miliona kilo­me­trów kwa­dra­to­wych, a zamiesz­ki­wało je 478 milio­nów ludzi, a więc jedna czwarta lud­no­ści całego ówcze­snego świata! Boha­terka naszej opo­wie­ści uro­dziła się zatem jako oby­wa­telka naj­więk­szego impe­rium w dzie­jach świata, a zara­zem wnuczka czło­wieka, który nad nim pano­wał.

Elż­bie­cie przy­padł w udziale zgoła inny los: bo zapo­cząt­ko­wany jesz­cze za cza­sów jej ojca Jerzego VI roz­pad impe­rium doko­nał się na jej oczach, a ostat­nim eta­pem tego pro­cesu było prze­ka­za­nie Hong­kongu Chi­nom w 1997 roku. W kon­se­kwen­cji Elż­bieta II prze­stała być wład­czy­nią potęż­nego impe­rium, została zaś głową mię­dzy­na­ro­do­wej wspól­noty, któ­rej pań­stwa człon­kow­skie nie mają wobec sie­bie żad­nych zobo­wią­zań praw­nych, łączy je nato­miast histo­ria, kul­tura, język oraz osoba bry­tyj­skiej monar­chini. Odtąd jej naczel­nym zada­niem stało się utrzy­ma­nie ducha wspól­noty, co udało się jej osią­gnąć. Kolej­nym pro­ble­mem, z jakim przy­szło jej się zmie­rzyć, było osła­bie­nie pozy­cji Kościoła angli­kań­skiego, któ­rego pozo­sta­wała zwierzch­ni­kiem, bo zmiany demo­gra­ficzne oraz napływ imi­gran­tów z róż­nych kra­jów wcho­dzą­cych w skład nie­gdy­siej­szego impe­rium, i nie tylko, spra­wiły, że w Wiel­kiej Bry­ta­nii znacz­nie wzro­sła liczba wyznaw­ców innych reli­gii, w tym islamu, bud­dy­zmu i hin­du­izmu.

Pomimo że zgod­nie z tra­dy­cją i pra­wem bry­tyj­skim monar­cha panuje, a nie rzą­dzi, i nie ma żad­nego wpływu na poli­tykę wewnętrzną i zagra­niczną ani na decy­zje par­la­mentu, to Elż­bieta II była bar­dzo zapra­co­waną kobietą i z racji swo­jej pozy­cji musiała być zorien­to­wana w bie­żą­cej pro­ble­ma­tyce poli­tycz­nej, jak rów­nież w pra­cach rządu i obu izb par­la­mentu. Nie na darmo otrzy­my­wała codzien­nie doku­menty pań­stwowe dostar­czane jej w czer­wo­nych pudeł­kach i przez wszyst­kie lata swego dłu­giego pano­wa­nia co tydzień spo­ty­kała się z pre­mie­rem, który stał na czele rządu.

Jed­no­cze­śnie stała na czele rodziny, która z bie­giem lat prze­kształ­ciła się w grupę cele­bry­tów, boha­te­rów skan­dali opi­sy­wa­nych przez tablo­idy i plot­kar­skie media, a życiem jej krew­nych inte­re­so­wała się opi­nia publiczna na całym świe­cie. Kró­lowa z dużym tru­dem usi­ło­wała zacho­wać god­ność i powagę przy­na­leżną monar­chini i gło­wie pań­stwa. I trzeba przy­znać, że się jej to udało – przez lata trwała jak skała, nie­znisz­czalny sym­bol jed­no­ści i trwa­ło­ści pań­stwa i Korony tar­ga­nej wichrami histo­rii. To głów­nie dzięki niej udało się prze­trwać monar­chii przy wyso­kim popar­ciu miesz­kań­ców Wiel­kiej Bry­ta­nii. Człon­ko­wie ple­mie­nia Sali­szów nie bez powodu nazy­wali ją „matką wszyst­kich ludzi”, a Maorysi z Nowej Zelan­dii nadali jej ory­gi­nalny, ale sym­pa­tyczny przy­do­mek „Biała Cza­pla”. Pre­mier Indii, nale­żą­cych do Wspól­noty, Naren­dra Modi po jej odej­ściu napi­sał, że zosta­nie zapa­mię­tana jako nie­złomna wład­czyni, która nie tylko zapew­niła inspi­ru­jące przy­wódz­two swo­jemu naro­dowi, ale jed­no­cze­śnie uosa­biała god­ność i przy­zwo­itość w życiu publicz­nym. Tak jak obie­cała przed laty pod­da­nym swo­jego ojca, jesz­cze jako następ­czyni tronu, w ciągu swego pano­wa­nia poświę­ciła się służ­bie pań­stwu.

Elż­bieta II była jed­nak nie tylko kró­lową, ale także żoną, matką, teściową, bab­cią, a nawet prabab­cią, docze­kała się dwa­na­ściorga pra­wnu­cząt. Jak godziła obo­wiązki głowy pań­stwa z powin­no­ściami wobec swo­ich dzieci? Jak odnaj­dy­wała się w związku mał­żeń­skim z męż­czy­zną pokroju Filipa, czło­wieka o trud­nym, wybu­cho­wym cha­rak­te­rze, który nie mógł pogo­dzić się z rolą tylko męża naj­waż­niej­szej kobiety w pań­stwie? Jaką była teściową, zwłasz­cza w sto­sunku do Diany, któ­rej duch na­dal unosi się nad rodem Wind­so­rów i któ­rej pamięć jest wciąż żywa, i to nie tylko na Wyspach? Publi­ka­cja ta jest próbą odpo­wie­dzi na te pyta­nia, stara się przed­sta­wić Elż­bietę II w nie­ła­twej roli głowy pań­stwa, którą odgry­wała przez więk­szą część życia, i jako kobietę zma­ga­jącą się z takimi samymi pro­ble­mami jak więk­szość ludzi.Zapraszamy do zakupu pełnej wersji książki

1. Wg nie­któ­rych źró­deł insy­gnium jest lżej­sze, jego waga wynosi bowiem 1,23 kg, co i tak sta­nowi spory cię­żar. Na ofi­cjal­nej stro­nie bry­tyj­skiego Royal Trust Col­lec­tion nato­miast podana jest waga jw. Z całą pew­no­ścią nato­miast korona nie waży 9 kg, jak pisze Isa­belle Bri­card w swo­jej publi­ka­cji Dyna­stie panu­jące Europy, War­szawa 2007.

2. Za: C. Mayer, Książę Karol. Serce króla, War­szawa 2015, s. 79.

3. Za: P. Calvetti, Elż­bieta II. Por­tret kró­lo­wej, Poznań 2020, s. 17.

4. Za: tamże.

5. Za: C. Camp­bell, Kró­lowa. Nie­znana histo­ria Elż­biety Bowes-Lyon, tłum. A. Soko­łow­ska-Ostapko, Kra­ków 2013, s. 33.

6. C. Camp­bell, Kró­lowa…, dz. cyt., s. 23.

7. Za: W. Hora­bik, Elż­bieta II, kró­lowa dwóch epok, War­szawa 1997, s. 24.

8. Za: P. Calvetti, Elż­bieta II…, dz. cyt., s. 23.

9. Za: D. Spoto, Zmierzch i upa­dek domu Wind­so­rów, War­szawa 1998, s. 105.

10. Za: tamże, s. 106.

11. Książę Yorku – tytuł w monar­chii bry­tyj­skiej tra­dy­cyj­nie nada­wany dru­giemu pod wzglę­dem star­szeń­stwa synowi panu­ją­cego monar­chy.

12. Za: C. Camp­bell, Kró­lowa…, dz. cyt., s. 190.

13. Za: tamże, s. 193.

14. Za: P. Stach­nik, Jerzy V. Czy na tym bry­tyj­skim władcy doko­nano euta­na­zji? Cie­ka­wost­ki­Hi­sto­ryczne.pl, https://cie­ka­wost­ki­hi­sto­ryczne.pl/2017/08/09/czy-na-tym-bry­tyj­skim-wladcy-doko­nano-euta­na­zji/

15. Za: D. Spoto, Zmierzch…, dz. cyt., s. 183.