Encyklopedia doniczkowych roślin ozdobnych - ebook

Od autora

Prezentowana czytelnikowi mała encyklopedia zawiera jedynie podstawowe wiadomości z zakresu uprawy w mieszkaniach i na balkonach roślin ozdobnych. Ma ona pełnić rolę pierwszego informatora dla osoby chcącej uprawiać roślinę, która zauroczyła ja swoja urodą, ale nie wie o niej nic, a sprzedający albo tez wie niewiele, albo nie ma czasu na szczegółowe instruowanie każdego potencjalnego klienta o wymaganiach tego czy innego gatunku.

Ponadto można tu spotkać również opisy roślin, których jeszcze w sprzedaży nie ma, ale wcześniej czy później przywędrują do nas z Zachodu, gdzie już się je uprawia. Opisałem także sporo roślin, których nie ma, nie było i nigdy nie będzie (jak sądzę) w kwiaciarniach, ale są czasem, nawet na szeroką skalę, uprawiane przez pewne grupy hobbistów - miłośników określonych rodzajów roślin, na przykład kaktusów, tropikalnych drzew i krzewów owocowych, storczyków itp.

Wreszcie nie zapomniałem i o roślinach kiedyś bardzo modnych, wszechobecnych w polskich domach, jak choćby rozmaryn, mirt, fuksja, a dziś zapomnianych i często z niewiedzy pogardzanych. Sądzę, iż słusznie uczyniłem, zajmując się ponadto kilkoma roślinami leczniczymi i przyprawowymi, które z powodzeniem można uprawiać w domu i wykorzystywać w kuchni.

Skrótowy, schematyczny wręcz, opis poszczególnych roślin ma jak wspomniałem - jedynie dać tę pierwszą, podstawową informację, by rośliny nie były uprawiane „na wyczucie”, gdy właściciele nie maja pojęcia o ich potrzebach i wymaganiach.

Rozumiem doskonale, iż nie omówiłem wszystkich problemów, dlatego szczególnie zainteresowanych mieszkaniową uprawą roślin gorąco namawiam do pogłębienia wiedzy ogrodniczej i ogólnobotanicznej. Na końcu książki zamieściłem bibliografię zawierającą spis tytułów, z których korzystałem podczas pisania tej pracy. Sporo z nich jest ogólnie dostępnych w przeciętnie zaopatrzonej bibliotece publicznej, więc jeśli zrodzą się wątpliwości, których nie będziemy w stanie rozwiać przy pomocy tej książki, sięgnijmy do fachowej literatury, nie czekając, aż roślina zmarnieje.

Moja praca z założenia miała być jedynie rodzajem encyklopedii. Gdyby miała spełniać warunki typowego poradnika, jej objętość przy takiej samej ilości omówionych roślin musiałaby być co najmniej kilkakrotnie większa.

Czego roślinom potrzeba do życia?

Wszystkie organizmy żywe naszej planety, w tym oczywiście również rośliny, mogą żyć, wzrastać i rozmnażać się wyłącznie w określonych warunkach. Ich rozwój jest prawidłowy tylko wówczas, gdy są one optymalne, a pomiędzy czynnikami decydującymi o życiu panuje równowaga.

Żadne zwierzę ani roślina nie może przetrwać „na wolności” w skrajnie niesprzyjających warunkach siedliskowych. Możliwa jest wszakże ich hodowla czy uprawa „w niewoli”, pod opieką człowieka, który organizmom ze stref klimatycznych innych niż ta, do której zostały przeniesione, w sposób sztuczny zapewnia warunki w miarę podobne do takich, jakie miały w swojej ojczyźnie.

Decydując się zatem na uprawę roślin w domu, musimy pamiętać, iż są one wyrwane ze swych naturalnych siedlisk, w związku z czym wymagają szczególnej pielęgnacji i troski. Chcąc, by były ładne i zdrowo wyglądały, musimy im zapewnić jak najbardziej sprzyjające możliwości rozwoju. Aby to uczynić, winniśmy poznać ich wymagania.

Najogólniej rzecz biorąc, życie każdej rośliny (bez wyjątku) warunkuje pięć podstawowych czynników: Światło, powietrze, temperatura, woda i pokarm, między którymi istnieje dodatkowo szereg powiązań.

Światło

Rola światła jest ogromna, ponieważ tylko w jego obecności może zachodzić proces fotosyntezy, w wyniku którego organizm roślinny, pobierając z atmosfery dwutlenek węgla, na drodze skomplikowanych procesów biochemicznych wytwarza niezbędne dla siebie węglowodany. Ale światło to nie tylko fotosynteza. Bez jego działania nie mogłoby być mowy ani o prawidłowym wzroście, ani tym bardziej o kwitnieniu i związanym z nim owocowaniu.

Chyba większość z nas zaobserwowała, że zarówno intensywność, jak i długość działania światła odbija się na wyglądzie naszych roślin doniczkowych. Chociaż będzie to wielkim uproszczeniem, można je podzielić na dwie grupy: światło- i cieniolubnych. Do pierwszej zalicza się najogólniej te rośliny, które pochodzą z otwartych i suchych terenów gorących stref naszego globu. Natomiast te, które bądź stanowią podszycie tropikalnych i subtropikalnych lasów, bądź żyją na ich niższych piętrach, należy umieścić w grupie drugiej.

Podział ten jest ważny przy wyborze stanowiska dla naszych roślin doniczkowych. Nie będzie więc dopuszczalna uprawa np. wanilii, pochodzącej z wilgotnych, gorących i mrocznych lasów Ameryki Południowej, w ostrym słońcu, czy ananasa – światłolubnego kserofitu – w cieniu.

Jednak zapotrzebowanie na intensywność światła przez daną roślinę jest uzależnione nie tylko od warunków panujących w jej naturalnym siedlisku, lecz również od stadium rozwojowego, w jaki się w danym czasie znajduje. Przeważnie najwięcej światła potrzeba w okresie wzrostu, najmniej, gdy roślina odpoczywa.

Ponieważ rośliny przyrastają nocą. Zrozumiałe się staje, czemu pozbawienie ich optymalnej intensywności światła powoduje wybiegnięcie, tworzenie długich międzywęźli, jasnych, wiotkich i delikatnych pędów oraz liści. Tak więc zarówno nadmiar, jak i niedobór światła wpływa bardzo niekorzystnie na procesy wegetatywne, co oczywiście odbija się na wyglądzie roślin.

Okresowe zmiany długości dnia także wywierają wpływ na kwitnienie wielu roślin,. W związku z czym można je podzielić na trzy grupy: pierwszą będą stanowiły te, które do przejścia z fazy wegetatywnej do generatywnej wymagają czasu oświetlenia w ciągu doby poniżej 14 godzin – noszą one nazwę roślin dnia krótkiego. Do drugiej zaliczamy te, które do założenia paków kwiatowych potrzebują więcej niż 14-godzinnego światła – zwą się one roślinami dnia długiego. Wreszcie takie dla których długość dnia nie ma znaczenia przy tworzeniu kwiatów, zaliczamy do grupy trzeciej – roślin neutralnych.

To, czy rośliny w domu mają zapewnione prawidłowe oświetlenie, poznajemy po ich wyglądzie. Jeśli liście zachowują typową dla danego gatunku barwę i nie obserwuje się zaburzeń we wzroście, należy przyjąć, iż są one dobre.

Na koniec jeszcze kilka słów na temat fototropizmu, czyli zwracania wierzchołków pędów i liści w kierunku źródła światła. W przypadku oświetlenia jednostronnego, jak to ma miejsce w warunkach uprawy mieszkaniowej, obserwujemy zjawisko odchylania się roślin od pionu i przeginanie w stronę okna. Ponieważ taki kierunek wzrostu jest dla nich najoptymalniejszy, bez ważnej i uzasadnionej przyczyny nie należy ich przekręcać i przestawiać, aby “równo rosły” bo może im to wyłącznie szkodzić. Reakcją na takie praktyki może być zrzucanie paków kwiatowych, liści, a czasem nawet młodziutkich pędów.

Powietrze

Równie istotne dla życia roślin, jak światło jest powietrze. Jest ono mieszanina wielu gazów, z których najefektywniejszymi są: dwutlenek węgla, wykorzystywany w procesie fotosyntezy oraz tlen, służący do oddychania.

Aby roślina mogła prawidłowo oddychać i asymilować, muszą zostać spełnione pewne warunki. W procesie oddychania uczestniczą liście, pędy i korzenie. W związku z tym nadziemne części powinny być zawsze czyste. Kurz nagromadzony na powierzchni liści utrudnia, a czasem wręcz uniemożliwia przenikanie powietrza do aparatów szparkowych. Dlatego rośliny winno się myć – najlepiej pod prysznicem – przynajmniej raz na 2 tygodnie.

Ponieważ, jak już wcześniej wspomniałem oddychają również korzenie, właściwości fizyczne podłoża muszą być takie, aby powietrze bez trudu mogło wnikać w jego głąb. Koniecznie wspomnieć należy również o czystości powietrza. Wszelkie zanieczyszczenia – szczególnie gazem i dymem – bardzo niekorzystnie wpływają na rośliny i mogą nawet doprowadzić do całkowitego usunięcia zużytego powietrza i zastąpienia go świeżym. Jednakże wietrząc musimy zwracać uwagę na to, by – szczególnie zimą – rośliny nie znalazły się w przeciągu.

Niezmiernie istotne jest również odpowiednia wilgotność względna powietrza, optymalna dla większości roślin uprawianych w domach będzie się mieścić w przedziale 65-75%. W mieszkaniach z ogrzewaniem centralnym wynosi ona zwykle około 30%. W takim wypadku bezwzględna koniecznością będzie stosowanie nawilżaczy. I nie bójmy się, że nam to zaszkodzi, ponieważ zbyt sucha atmosfera źle oddziałuje również i na ludzi.

Dość powszechnie panuje przekonanie, iż niezdrowo jest spać w tym pokoju, w którym znajduje się wiele roślin. Otóż nic bardziej błędnego, ponieważ rośliny – nawet w liczbie kilkudziesięciu – zużywają o wiele mniej tlenu niż jeden człowiek. Poza tym w ciągu dnia każda z nich oczyszcza atmosferę z dwutlenku węgla, wzbogacając ją w wydzielany w dużych ilościach tlen.

Temperatura

Temperatura to następny z czynników warunkujący prawidłowy rozwój naszych zielonych przyjaciół. Chociaż wszystkie z pośród uprawianych w naszych mieszkaniach roślin pochodzą ze znacznie gorętszych niż nasza stref globu ziemskiego, to stosowana często zasada „im cieplej, tym lepiej” jest błędna. Zwróćmy bowiem uwagę na to, iż nawet w krajach „wiecznego lata” występują różne warunki klimatyczne.

Innych zatem temperatur wymagać będą rośliny sawanny, innych tropikalnego lasu, a jeszcze innych górskie. Ponadto istnieje ścisła współzależność pomiędzy temperaturą a światłem i wilgotnością. Jeśli równowaga między nimi zostanie zachwiana - rośliny chorują.

W okresie letnim nie ma z temperaturą żadnych problemów. Nawet najwyższa, przy dużej intensywności światła, nie szkodzi. Gorzej jest zimą, kiedy światła jest mało, a w mieszkaniach panuje gorąco. Niedobór światła zwykle wymusza na roślinach stan spoczynku. Należy zatem zaniechać nawożenia, ograniczyć podlewanie i zwiększyć wilgotność powietrza. Niestety, w warunkach uprawy mieszkaniowej nie jesteśmy w stanie uczynić nic więcej, chociaż byłoby także wskazane obniżenie temperatury.

Zwykle w czasie zimy, przy niesprzyjających warunkach klimatycznych mieszkań, większość roślin przestaje rosnąć, a sporo choruje, co przejawia się głównie żółknięciem, obsychaniem i zrzucaniem liści oraz kwiatów. Są wszakże i takie, które doskonale znoszą gorąco w owym czasie.

Na przedwiośniu - mniej więcej od lutego - gdy słońce świeci i dłużej, i jaśniej, okres spoczynku tak wymuszonego, jak również naturalnego kończy się i rośliny wracają do równowagi - ładnieją i zaczynają przyrastać.

Woda

Woda nie tylko stanowi ponad 80% organizmu rośliny, ale jest również niezbędna, aby zachodziły w nim procesy biochemiczne. Pobierana jest przede wszystkim przy pomocy korzeni, chociaż również części nadziemne „wychwytują” ją z atmosfery.

Ponieważ ogromne ilości owego „eliksiru życia” (bez przesady można użyć tej nazwy) są nieustannie czerpane z podłoża i po wykorzystaniu wydalane do atmosfery, musimy dbać o to, aby rośliny miały go zawsze tyle, ile potrzebują.

Biorąc pod uwagę zapotrzebowanie na wodę, można rośliny podzielić na kserofity i higrofity. Pierwsze zadowalają się niewielkimi jej ilościami, drugie natomiast zużywają jej wiele. Kserofity zatem nie znoszą zbyt częstego i obfitego podlewania, higrofity natomiast wprost go pożądają. Największa wszakże grupa roślin tkwi gdzieś pośrodku między tymi dwiema i umiarkowanie gospodarując wodą, wymaga równie umiarkowanego podlewania.

Jak często należy więc podlewać ? Czy są na to ścisłe recepty ? Niestety, nie ma. Częstotliwość tego zabiegu jest ściśle uzależniona od warunków klimatycznych mieszkania - nasłonecznienia, temperatury i wilgotności powietrza.

Z wyjątkiem suchorośli czy roślin wodnych podlewać należy wówczas, gdy powierzchnia ziemi w doniczce jest sucha, ale zawsze tak obficie, aby woda przesiąknęła całą bryłę korzeniową, a jej część wyciekła na podstawkę.

Pokarm

Roślinom do życia nie wystarcza sam proces asymilacji. Przy pomocy korzeni pobierają również składniki pokarmowe z gleby. Składniki dzielimy na makro- i mikroelementy. Do pierwszych (i najważniejszych) należą: azot, fosfor, potas i magnez; do drugich między innymi: mangan, molibden, cynk, miedź oraz żelazo.

Zwykle w świeżej, zasobnej w składniki pokarmowe ziemi jest wystarczająca ilość zarówno makro- jak i mikroelementów. Ponieważ jednak objętość podłoża w doniczkach jest znikoma, a dodatkowo składniki mineralne są wypłukiwane przy podlewaniu, bardzo ważnym zabiegiem będzie systematyczne dokarmianie roślin w okresie wegetacji, który trwa mniej więcej od lutego do początku października.

Czym zasilać i jak często? Za najlepsze, z racji zawartości wszystkich potrzebnych składników pokarmowych, uważa się nawozy organiczne - odchody bydlęce i ptasie. Można je stosować bądź do posypywania (po wysuszeniu i roztarciu) powierzchni ziemi w doniczkach, bądź podlewania.

W przypadku nawozu bydlęcego jedną jego część zalewamy czterema częściami wody (ptasi dziesięcioma) i po dwóch tygodniach fermentacji zlewamy i rozcieńczamy wodą w stosunku 1:6, a następnie zużytkowuje-my do dokarmiania.

W miastach, szczególnie dużych, trudno zdobyć nawozy naturalne, więc musimy stosować syntetyczne. Z tego względu w następnej części książki przy opisie poszczególnych gatunków nie wspominam o nawozach naturalnych, chociaż - z niewielkimi wyjątkami - powinniśmy używać właśnie ich, a nie syntetycznych.

Ogólnie dostępne w kwiaciarniach i sklepach zaopatrzenia ogrodniczego są gotowe, wieloskładnikowe, płynne (lub w postaci stałej) mieszanki nawozowe dla roślin doniczkowych. Stosujemy je zawsze zgodnie z instrukcją na opakowaniu. Przy dokarmianiu trzeba bowiem pamiętać, iż przenawożenie jest szkodliwe i powoduje zaburzenia fizjologiczne.

Następna istotna sprawa, to jakich doniczek należy używać - ceramicznych czy wykonanych z tworzyw sztucznych? Zarówno jedne, jak i drugie mają swoje wady i zalety. W pierwszych dość szybko przesycha podłoże, a na wewnętrznych ściankach odkładają się sole mineralne, ale za to powietrze - dzięki porowatości gliny - ma łatwiejszy dostęp do korzeni. W drugich ziemia dłużej utrzymuje wilgoć, lecz korzeniom trudniej jest oddychać. Wniosek z tego, że do uprawy kserofitów odpowiedniejsze będą naczynia ceramiczne, zaś higrofitów plastikowe. Jeśli zaś idzie o pozostałą grupę roślin, można stosować obydwa ich rodzaje, pod warunkiem, że będziemy rośliny prawidłowo podlewać.

Ważnym zabiegiem jest sadzenie i przesadzanie roślin. Najpierw przygotowujemy doniczki. Nowe zawsze moczymy i wyparzamy, stare zaś dokładnie myjemy ostrą szczotką wodą z dodatkiem detergentu, płuczemy i na końcu zanurzamy we wrzątku. Następnie na dnie naczynia umieszczamy drenaż, umożliwiający odpływ nadmiaru wody z ziemi. Może to być żwir lub nawet wypukła skorupka, którą zakrywamy otwór w dnie, tak aby nie mógł się zatkać. Następnie przygotowujemy odpowiednie dla danej rośliny podłoże, które winno być ledwo wilgotne i dawać się łatwo wysypywać z naczynia. Roślinę sadzimy, trzymając ją lewą ręką, a prawą dopełniając doniczkę ziemią, którą później ugniatamy. Należy pamiętać, by ziemia była jednak na tyle mokra, aby przez pierwsze kilka dni po sadzeniu nie trzeba było jej podlewać. Pozwala to na zabliźnianie się ran uszkodzonych korzeni i zapobiega chorobom infekcyjnym.

Przed przesadzaniem starszych egzemplarzy bryłę korzeniową należy lekko przesuszyć, by łatwo wysuwała się z doniczki. Zabieg wykonujemy wówczas, gdy cała stara ziemia jest już przerośnięta. Nowe naczynie winno być o jeden numer większe od starego, to znaczy, że starsze musi się swobodnie mieścić w nowym.

Nie wolno roślin z małych pojemników przenosić do dużo większych, ponieważ niewielki system korzeniowy nie jest w stanie wykorzystać nadmiaru wilgoci z nowego, większego pod względem objętości podłoża, co najczęściej prowadzi do jego zakwaszenia, a nawet zagniwania korzeni i w efekcie do choroby. Poza tym korzenie zawsze rozrastają się przy ścianach doniczek, pozostawiając środek ziemi pusty i nie wykorzystany.

Na otworze w dnie doniczki układamy skorupkę, sypiemy cienką warstwę gruboziarnistego piasku, a następnie ziemię. Na niej umieszczamy bryłę korzeniową, z której uprzednio usunęliśmy wierzchnią warstwę podłoża tak delikatnie, by nie uszkodzić korzeni podpowierzchniowych, a szczelinę między bryłą a ściankami pojemnika wypełniamy świeżą ziemią, dokładnie ją ugniatając. Na koniec sypiemy ziemię także na powierzchnię. Należy zwracać uwagę, aby znajdowała się ona zawsze około 1,5 cm poniżej krawędzi doniczki, co znacznie ułatwi podlewanie.

W uprawie roślin stosuje się różne rodzaje ziem i dodatków do nich. Najbogatszą w składniki pokarmowe jest ziemia gnojowa, powstała w wyniku całkowitego rozłożenia się obornika. Ma ona odczyn zasadowy.

Ziemię inspektową otrzymujemy z mieszaniny odleżałego nawozu końskiego i starej ziemi inspektowej. Pod względem wartości przypomina ona gnojową. To samo można powiedzieć o ziemi kompostowej powstałej w wyniku rozkładu odpadków kuchennych, chwastów, trawy itp.

Ziemię liściową otrzymuje się po zupełnym rozłożeniu opadłych jesienią liści. Zawiera ona dużo próchnicy, jest lekka, przewiewna, odznacza się doskonalą strukturą i posiada dużą pojemność wodną. Darniowa powstaje z ułożonych w pryzmę, parę razy przerabianych w ciągu kilku lat płatów darni; jest ciężka. Ziemię wrzosową uzyskuje się z obumarłych części wrzosu i ściółki drzew iglastych. Jest ona bardzo lekka i kwaśna.

Torf ogrodniczy stosuje się jako dodatek do ziemi w celu zwiększenia jej pojemności wodnej, a czasem również zakwaszenia. Gruboziarnisty piasek ma zwiększać przepuszczalność podłoża, a glina przeciwnie - zmniejszać, zapobiegając wypłukiwaniu składników pokarmowych.

Różne rośliny mają różne wymagania glebowe, dlatego poszczególnym gatunkom przygotowuje się indywidualne mieszanki.

Choroby i szkodniki

Prawdziwą zmorą dla zieleni uprawianej w mieszkaniach są atakujące ją choroby i szkodniki. Ponieważ jednych i drugich jest ogromna liczba, nie sposób wymienić tutaj wszystkich. Ograniczę się zatem do omówienia najbardziej rozpowszechnionych i w sposób skrótowy przedstawię elementarne zasady walki z nimi.

W przypadku roślin doniczkowych najważniejsza jest profilaktyka, polegająca na tym, iż zapewnimy im optymalne warunki uprawy i właściwie pielęgnujemy je. Pozwala to na prawidłowy rozwój i nabycie odporności przeciw chorobom, które silny organizm, jeśli nawet nie zwalczy, to przynajmniej ma szansę na przeżycie do czasu uwolnienia go od nich.

Do najbardziej uprzykrzonych należą choroby grzybowe, charakteryzujące się występowaniem na liściach szarych, brunatnych lub czarnych plam, nalotów, skupisk zarodników, bądź zagniwanie pędów i korzeni. Walka z nimi bez użycia środków chemicznych jest raczej niemożliwa, a ponieważ trudno te ostatnie zalecać w przypadku roślin ozdobnych uprawianych na parapetach, nie pozostaje nic innego niż pozbywanie się porażonych egzemplarzy lub przynajmniej ich izolowanie do czasu bądź śmierci organizmu, bądź samoistnego ustąpienia schorzenia.

Niebezpieczną chorobą fizjologiczną jest chloroza, objawiająca się przebarwieniem liści na jasny, żółtawy lub białawy kolor. Spowodować ją może kilka czynników: zbyt kwaśny odczyn ziemi lub odwrotnie, nadmierna zasadowość, niedobór składników pokarmowych lub przenawożenie oraz zbyt obfite i częste podlewanie roślin, które nie są w stanie wykorzystać całej dostarczonej im wody. Ustrzeżemy się chlorozy, jeśli zabiegi pielęgnacyjne będą wykonywane systematycznie i prawidłowo, a roślinom zapewnimy takie warunki wzrostu, jakich wymagają poszczególne gatunki.

Zalanie wywołane nadmiernym podlewaniem, brak drenażu na dnie doniczki albo nazbyt zwięzłe podłoże również powoduje liczne zaburzenia. Utrudnia dostęp powietrza do ziemi, prowadzi do jej zakwaszenia i uduszenia się korzeni. Objawia się zwykle więdnięciem i marszczeniem młodych liści i pędów. Uratowanie roślin jest możliwe, jeśli w porę usuniemy przyczynę.

Przeciwieństwo zalania to przesuszenie, czyli niedobór wody przez dość długi okres. Na jego skutek rośliny najpierw tracą turgor, później zaś ich liście żółkną i opadają, a w skrajnych przypadkach usychają, na gałązkach. Jeśli chociaż ich część jest żywa, można jeszcze obumierający organizm ocalić, nasycając bryłę korzeniową wodą i ustawiając go w cieniu, do czasu aż ukażą się nowe przyrosty.

Do szkodników najczęściej spotykanych w naszych domach należą przędziorki, zwane także „czerwonymi pajączkami”, ledwo dostrzegalne gołym okiem roztocza. Żerują one na spodniej stronic liści. O ich obecności świadczy pojawianie się na blaszkach liściowych niewielkich żółtawych bądź białawych plamek. Roślina opanowana przez nie może nawet zginąć. Owe roztocza najlepiej rozwijają się w pomieszczeniach suchych. Zieleń myta bardzo często i dokładnie jest mniej narażona na zaatakowanie przez tego szkodnika. Jeśli jednak już się to zdarzy, zwalczamy go, myjąc liście (szczególnie spodnią stronę) wodą z dodatkiem płynu do mycia naczyń (łyżka stołowa na litr) i spłukujemy dokładnie, uważając, by roztwór nie dostał się do podłoża. Zabieg wykonujemy 4-5 razy w odstępach 4-dniowych.

Innym szkodnikiem jest mączlik („biała muszka”),również żerujący i rozmnażający się na spodniej stronie liści. Osobniki dorosłe są uskrzydlone i z łatwością przenoszą się z rośliny na roślinę, natomiast larwy nic mają tej możliwości. Owad jest niezmiernie trudny do zwalczenia. Używamy do tego wody z dodatkiem płynu do naczyń (3-4 łyżki stołowe na litr). Roztwór oczywiście nie zabija dorosłych osobników ani ich larw, ma jednak tę właściwość, że odkleja larwy od spodniej strony liści.

Zabieg powinien wyglądać następująco: bryłę korzeniową umocowujemy w ten sposób, aby nie mogła wypaść z doniczki (np. przylepcem). Polem przygotowujemy taką ilość roztworu, aby można było całkowicie zanurzyć w nim roślinę. Następnie odwracamy ją i wkładamy do naczynia z płynem. Jedna ręką trzymamy doniczkę, drugą delikatnie zmywamy pędy i liście, po czym całość spłukujemy dokładnie pod bieżącą wodą, aby resztki płynu do mycia naczyń nie wsiąkały w ziemię. Zabieg należy powtarzać co 2-3 dni do czasu, aż nie będzie widać na roślinie ani jednego żywego osobnika.

W mieszkaniach można również dość często spotkać mszyce. Domowym sposobem niszczy się je, opryskując rośliny odwarem z tytoniu (łyżeczka od herbaty na szklankę wody).

Jeśli na blaszkach liściowych pojawiają się nieduże plamki o barwie srebrzystobiałej lub żółtawej oraz, szczególnie na spodniej stronie liści, czarna grudka, możemy przypuszczać, że pojawiły się wciornastki. Jedynym domowym sposobem zwalczania tego mikroskopijnego szkodnika, który żeruje i rozmnaża się na spodniej stronie liści, jest ich dokładne zmycie roztworem wody z płynem do naczyń z dodatkiem denaturatu (na szklankę wody łyżka stołowa płynu i łyżka stołowa denaturatu) i następnie opłukanie rośliny czystą wodą. Zabieg powtarza się co 2-3 dni, aż do skutku.

Kolejnym wrogiem naszych roślin są wełnowce. Rośliny zaatakowane przez nie żółkną, osypują się z liści, a w krańcowych wypadkach nawet obumierają. Szkodniki sadowią się najczęściej na liściach, ogonkach liściowych i młodych pędach, tworząc nieraz duże kolonie, tak iż sprawia to wrażenie, jakby roślinę pokrywały strzępki wełny. Wełnowce zwalczamy podobnie jak wciornastki.

Na koniec wspomnieć jeszcze trzeba o walce z tarcznikami, które doskonale rozwijają się przy wysokiej temperaturze i suchym powietrzu. Wyglądają one jak nieruchome, wypukłe tarczki przyczepione do liści, ogonków liściowych lub pędów. Zwalczamy je mechanicznie, odrywając od miejsca żerowania.

Oczywiście nie omówiłem wszystkich szkodników napadających na rośliny doniczkowe, lecz tylko te najczęściej występujące. Opis wszystkich chorób i szkodników roślin wymagałby osobnej książki.

Szkodniki żerujące na organizmach roślinnych nie tylko uszkadzają je, ale również często bywają przyczyną infekcji, ułatwiając wnikanie do tkanek wirusom, bakteriom i grzybom. Dlatego dbałość o higienę, zapobieganie i zwalczanie chorób oraz szkodników ma wielkie znaczenie, a częstokroć decyduje o powodzeniu uprawy.

Również niezwykle istotna jest sterylność podłoża. Absolutnie nie wolno używać takiego, w którym już uprawialiśmy jakieś rośliny. Zupełnie świeże dobrze jest wpierw wyprażyć np. w piekarniku (w temperaturze nie przekraczającej 100°C przez 20-30 minut) i po dokładnym nawilżeniu wykorzystać dopiero po 2-3 tygodniach leżakowania.

Jak z jednego zrobić kilka?

Bywa, iż posiadając egzemplarz lubianej lub cennej rośliny, chcielibyśmy go rozmnożyć. Bywa również, że nie mamy możliwości jej kupienia, ale ktoś z krewnych lub znajomych takową posiada. Bywa wreszcie, że uda się nam zdobyć nasiona czegoś, co koniecznie pragnęlibyśmy uprawiać...

Rośliny rozmnaża się generatywnie, czyli z nasion, bądź wegetatywnie, to jest z nadziemnych lub podziemnych ich części. Nie zawsze jednak można zastosować obydwa sposoby. Niektóre rośliny da się rozmnażać wyłącznie generatywnie, inne wegetatywnie. Ponieważ przy każdej z omawianych w tej książce roślin opisuję sposób jej rozmnażania, poniżej podam tylko ogólne jego zasady.

Nasiona różnych roślin mają odmienne wymagania, w związku z czym można je podzielić na kilka grup. Należy przyjąć, że nasiona większości tropikalnych drzew i krzewów w bardzo szybkim czasie (nawet od kilkunastu godzin do kilku miesięcy) tracą zdolność kiełkowania. Dlatego w ich przypadku trzeba kierować się zasadą, że wysiewamy je w miarę możliwości natychmiast po wyjęciu z owoców. Niektóre z nasion, głównie w twardych łupinach, dają się dłużej przetrzymywać na sucho, ale wyraźnie zmniejsza to zarówno silę, jak i energię ich kiełkowania. W przeciwieństwie do świeżych przelegują one przed wschodami, a procent tych ostatnich jest mniejszy. Jeszcze inne nie wysychają.

Jeśli zatem mamy możność przywiezienia nasion jakichś tropikalnych roślin, przywoźmy je w owocach. Pewne substancje chemiczne zawarte w soku owoców zachowują je przy życiu i zapobiegają kiełkowaniu przed wysianiem.

Nasiona roślin pochodzących z chłodniejszych stref naszego globu - subtropiku lub klimatu przejściowego między subtropikiem a umiarkowanym - także mają różne wymagania. Niektóre muszą być wysiane jak najszybciej, inne można przez dłuższy czas przechowywać na sucho, a jeszcze inne do skiełkowania potrzebują zabiegu zwanego stratyfikacja. Polega ona na przysypywaniu ich mokrym piaskiem i przetrzymywaniu przez określony czas (najczęściej kilku miesięcy) w temperaturze bliskiej 0°C

Aby przyspieszyć wschody nasion przechowywanych na sucho, wpierw je moczymy przez jedną, dwie doby w wodzie o temperaturze około +30°C i wysiewamy po lekkim podsuszeniu ( aby się nic sklejały ze sobą).

Przed samym wysianiem przygotowujemy naczynia (skrzyneczki lub miski), wypełniając je podłożem skomponowanym z trzech części ziemi kompostowej z niewielkim dodatkiem torfu i jednej części rzecznego piasku. Na wierzch dajemy warstwę przesianej ziemi, którą wyrównujemy i ugniatamy. Drobne nasiona wysiewa się rzutowo, grube w rzędach lub punktowo i nakrywa warstewką trzy razy grubszą od średnicy nasion.

Kiełkowanie następuje u poszczególnych gatunków w różnym terminie, zgodnym z ich biologią. Gdy rośliny wzejdą i oprócz liścieni wyrosną im pierwsze liście, przygotowujemy się do przesadzania siewek do oddzielnych naczyń. Mając niewielką liczbę nasion, szczególnie dużych, możemy je od razu siać pojedynczo do doniczek, unikając w ten sposób przesadzania młodych i delikatnych roślinek.

Do rozmnażania wegetatywnego używa się części organizmów roślinnych - pędów, liści, korzeni, kłączy, bulw lub cebul. Ten sposób jest korzystniejszy od generatywnego pod wieloma względami. Wymienię tylko dwa z nich, najważniejsze: uzyskujemy nowe egzemplarze zawsze i pod każdym względem identyczne z matecznym oraz, co jest niezmiernie istotne w uprawie drzew i krzewów owocowych, niepomiernie skracamy okres oczekiwania na zdolność do kwitnienia.

Odróżnia się trzy najczęściej stosowane sposoby rozmnażania wegetatywnego.

Pierwszy sposób polega na wykorzystaniu sposobów spotykanych w naturze, a więc mnożenie przez odrosty, kłącza, cebule, bulwy i rozłogi. Zalicza się tu i podział, chociaż w tym wypadku niezbędny jest udział człowieka, gdyż samorzutnie nie występuje on w przyrodzie.

Sposób drugi opiera się na zdolności roślin do odtwarzania tkanek i całych organów, co zwie się restytucją. Możemy zatem rozmnażać je przez sadzonki pędowe, liściowe, odkłady i kopczykowanie (będące odmianą odkładu).

Trzecim sposobem jest szczepienie i okulizacja, wykorzystujące tę właściwość roślin, że zaszczepione i zaokulizowane tkanki dość łatwo się zrastają.

Wreszcie czwartym, ostatnim (który nie zostanie tu omówiony, bowiem nie istnieje możliwość jego zastosowania w domu) jest rozmnażanie z merysystemów wierzchołkowych i przez kultury tkankowe (rozmnażanie in vitro).

Najprostrzym, chociaż mało wydajnym sposobem, jest rozmnażanie przez podział i odrosty korzeniowe. Polega ono bądź na oddzielaniu odrośli wyrastających wokół rośliny matecznej (z jej organów podziemnych), bądź na rozdzielaniu starszych, silnie rozrośniętych egzemplarzy. Pokrewną metodą jest uzyskiwanie nowych organizmów z bulw, cebul oraz kawałków kłączy i rozłogów.

Następny sposób rozmnażania - z sadzonek, które dzielimy na pędowe, liściowe i korzeniowe - jest bardziej skomplikowany. Sadzonkami nazywamy części roślin: całe pędy (wraz z liśćmi lub bez nich), ich kawałki, liście lub części korzeni, które po oddzieleniu od egzemplarza matecznego dzięki zdolności odtwarzania brakujących organów mogą po pewnym czasie (określonym dla poszczególnych gatunków) egzystować samodzielnie.

Znaczną część roślin trwałych (do których z niewielkimi wyjątkami zalicza się te uprawiane w mieszkaniach) rozmnażamy z sadzonek pędowych zielnych albo półzdrewniałych. Pozyskuje się je z egzemplarzy matecznych, charakteryzujących się silnym wzrostem i całkowicie zdrowych.

Aby pozyskać sadzonki pędowe odcinamy albo lepiej odrywamy z tak zwaną piętką gałązki o niezupełnie jeszcze dojrzałej korze, ale za to z w pełni już wykształconymi liśćmi. Mogą być one przygotowane zarówno z pędów przewodnich, jak i bocznych. Ich długość winna wynosić od 5 do 10 cm, a przycina się je albo pod węzłem, usuwając ostatni dolny liść, albo - jeśli posiadamy mało materiału rozmnożeniowego - w międzywęźlu. Nie ma to zresztą większego znaczenia, ponieważ dokładne badania wykazały, iż korzenie na ogół wyrastają nie z tkanki kallusowej, lecz z miejsca usytuowanego powyżej niej.

Jeśli to tylko możliwe, trzeba unikać skracania liści, chyba iż są zbyt duże. Później sadzonki umieszcza się w miskach wypełnionych przewiewnym i przepuszczalnym podłożem. Może to być mieszanina torfu z gruboziarnistym piaskiem czy perlitem (w proporcji 1:1) lub nawet sam czysty piasek. Należy wszakże pamiętać, iż dla roślin wymagających kwaśnej ziemi torfu nie alkalizujemy. Warstwa podłoża musi mieć około 10 cm grubości, a sadzonki rozmieszczamy w odstępach około 5 cm, zagłębiając je płytko (na głębokości około l cm).

Dalsza pielęgnacja roślin polega na ich systematycznym zraszaniu i wietrzeniu. Wietrzyć należy przynajmniej raz dziennie, zraszanie natomiast uzależnione jest od temperatury panującej w pomieszczeniu. W upalne dni trzeba czynić to nawet dwa razy dziennie pod warunkiem,iż podłoże bardzo szybko wysycha.

Ukorzenione sadzonki przykrywamy folią, co utrudnia transpirację (dzięki zapewnieniu wysokiej wilgotności względnej powietrza), i trzymamy w miejscu zacienionym. Wystawienie ich na ostre słońce może prowadzić do więdnięcia, które wywiera ujemny wpływ na proces tworzenia korzeni, a nawet może - przy szczególnie wysokich temperaturach - doprowadzić do zaparzenia sadzonek.

Aż do ukazania się pierwszych korzeni, co zwykle poznajemy po wyrastaniu młodych pędów na roślinach, podłoże winno zachować dość wysoką temperaturę mieszczącą się w przedziale 20-25°C.

Pora sadzonkowania uzależniona jest głównie od wymagań poszczególnych gatunków, ale najczęściej przypada na okres intensywnego wzrostu (luty-sierpień) zsynchronizowany z dużą intensywnością światła i wysoką temperaturą powietrza.

Sadzonki prawie wszystkich ozdobnych roślin doniczkowych należy ukorzeniać w pomieszczeniach zamkniętych. Ponadto większość z nich (z małymi wyjątkami) należy przygotowywać z pędów półzdrewniałych, posiadających w pełni dojrzałe liście.

Następną czynnością jest hartowanie młodych roślin. Ograniczamy wówczas podlewanie i zraszanie, jak również skracamy okres cieniowania (codziennie na coraz dłużej wystawiamy je na pełne światło). Po około dwóch tygodniach takich zabiegów przystępujemy do sadzenia do doniczek. Używamy na ogół doniczek od 6 do 12 cm średnicy. Ziemia powinna być odpowiednia dla poszczególnych gatunków. Zwracamy uwagę na to, by nie uszkodzić młodych, zwykle kruchych korzeni.

Trzeba jeszcze, choćby krótko, wspomnieć o rozmnażaniu z sadzonek zdrewniałych. Przygotowujemy je w okresie spoczynku zimowego - jest to bardzo istotne w przypadku roślin, które jesienią zrzucają liście. Pędy tniemy, bacząc, by płaszczyzna cięcia była równa, przebiegała zawsze pod węzłem i zawsze prostopadle do osi pionowej gałązki. Cięcie górne wykonujemy mniej więcej w połowie międzywęźla.

Przygotowany w sposób opisany wyżej materiał umieszczamy natychmiast w skrzynkach mnożarkach, nie pozwalając mu wyschnąć, i postępujemy tak samo jak z ulistnionymi sadzonkami zielnymi oraz półzdrewniałymi. Jest tylko jedna różnica - nie stosujemy osłon z folii. Optymalnym terminem dla tego rodzaju rozmnażania jest początek lutego.

Dla przyspieszenia i ułatwienia ukorzeniania się sadzonek coraz częściej i coraz powszechniej stosowane są przez amatorów preparaty, stymulatory ukorzeniania, ogrodnicy profesjonaliści zaś nie wyobrażają już sobie bez nich pracy. Preparaty, które ostatnio pojawiły się na rynku, dobrze zdają egzamin, ich używanie zwiększa procent ukorzenionych sadzonek, zachęcam zatem do ich stosowania.

Preparaty te produkuje się z syntetycznych regulatorów wzrostu, zbliżonych działaniem do auksyn (hormonów roślinnych). Oczywiście, preparaty korzeniotwórcze nie czynią cudów, trzeba je traktować jako środki pomocnicze, spełniając jednocześnie wszystkie warunki wymagane przy ukorzenianiu sadzonek.

W sklepach zaopatrzenia ogrodniczego można nabyć stymulatory ukorzeniania o różnych stężeniach i różnym składzie, przeznaczone dla różnych gatunków roślin. Najłatwiejsze w użyciu są preparaty talkowe, w postaci proszku, złożonego z talku, składnika czynnego (regulatora wzrostu) i środka grzybobójczego.

Pocięte sadzonki zanurzamy dolnymi końcami w preparacie na głębokość l cm. Przed zabiegiem nie wolno ich zwilżać, aby nie przylgnęło do nich zbyt wiele proszku. Później sadzi się je natychmiast do uprzednio przygotowanych dołków, starając się nie zetrzeć preparatu z sadzonek. Dodam jeszcze, że kupując środek dobrany do rośliny, którą chcemy rozmnożyć, przy jego użyciu bezwzględnie przestrzegamy dołączonej doń instrukcji. Tylko takie postępowanie ustrzeże nas przed popełnieniem błędu.

Ostatnim ze sposobów wykorzystującym zjawisko odtwarzania przez rośliny brakujących organów, są odkłady.

Jeśli roślina uprawiana jest w doniczce, możemy zdecydować się na odkłady powietrzne. Przygotowując je, na wybranych pędach usuwamy pierścienie kory (na tyle ostrożnie, aby nie skaleczyć znajdującego się pod nią drewna) szerokości 2-3 cm. Miejsce to na odcinku 10-15 cm obkładamy wilgotnym mchem lub włóknistym torfem i ściśle obwiązujemy folia.

Zamiast usuwania kory można skośnie nacinać gałązkę, wkładając w szczelinę odrobinę mchu. Po pewnym czasie, różnym dla poszczególnych gatunków, wyrastają korzenie przybyszowe. Gdy korzenie rozwiną się dostatecznie, przerastając mech bądź torf, odcinamy pędy i sadzimy je do osobnych doniczek, które ustawiamy w ciepłym, zacienionym miejscu i często zraszamy.

Wreszcie należy omówić ostatni z możliwych do wykorzystania w domu sposobów rozmnażania, opierający się na zdolności spokrewnionych roślin do zrastania się ze sobą. Rodzajów zarówno szczepienia i okulizacji (oczkowania) jest wiele. Dla nas przydatne będą wyłącznie: szczepienie przez zbliżenie (ablaktacja) i za korę oraz okulizacja metodą odwróconego T.

Przez zbliżenie szczepimy tylko takie rośliny, które bardzo trudno zrastają się ze sobą. Przy tym sposobie części naszczepianej pędu szlachetnego nie oddzielamy od egzemplarza matecznego do czasu całkowitego zrośnięcia się z podkładką.

Do szczepienia przystępujemy w okresie pełnej wegetacji, gdy kora łatwo oddziela się od drewna. Na roślinie matecznej i na podkładce zdejmujemy wąskie paseczki kory, długie na 3-5 cm. Obie pozbawione kory powierzchnie dokładnie stykamy ze sobą, związując komponenty rafią bądź nawet elastyczną włóczką, i smarujemy maścią ogrodniczą. Jeśli nią nie dysponujemy, zakładamy szczelny opatrunek z folii polietylenowej.

Do odłączenia zrazu od egzemplarza matecznego nie możemy przystąpić wcześniej, aż zrośnie się on całkowicie z podkładką i co więcej, wyda przyrosty. Dopiero wówczas odcinamy go poniżej miejsca zrośnięcia.

Następnym, chociaż niezbyt przydatnym w przypadku naszych roślin, sposobem rozmnażania jest szczepienie za korę (kożuchówka). Można się nim posłużyć wtedy, gdy wegetacja jest w pełni, a zupełnie odcięte zrazy są bardzo cienkie.

Podkładka wymaga skrócenia o około 1/3. Następnie nacina się na niej korę równolegle do osi pionowej, odchylają i wsuwa zraz ścięty ukośnie (płaszczyzna cięcia musi być niezwykle równa i jak najdłuższa). Miejsce szczepienia obwiązuje się mocno rafią albo chociaż elastyczną włóczką i smaruje maścią ogrodniczą. Maścią smaruje się również górne płaszczyzny cięć zrazu i podkładki.

Wreszcie pozostała do omówienia okulizacja. Różni się ona od poprzedniego sposobu rozmnażania tym, że jako naszczepionego komponentu nie używa się kawałka pędu, lecz pojedynczego pąka (oczka).

Znane są dwa sposoby okulizacji: w śpiące oczko i w żywe oczko. Wybranie któregoś z nich zależy głównie od tego, czy chcemy, aby szlachetny pęd wyrósł jeszcze w roku okulizacji czy też w następnym sezonie. Jest to ważne wyłącznie dla ogrodników umiarkowanej strefy klimatycznej.

Dla nas natomiast nie ma to żadnego znaczenia i zawsze oczkujemy żywym oczkiem, pod warunkiem, iż podkładka znajduje się w pełni wegetacji, co poznajemy po tym, że kora łatwo odstaje od drewna. Najczęściej optymalną porą wykonywania zabiegu w warunkach uprawy mieszkaniowej będzie wiosna.

Ze wszystkich rodzajów okulizacji omówię tylko jeden - zwany metodą odwróconego T - najłatwiejszy do wykonania przez amatora. Z roślin, które chcemy rozmnożyć, bierzemy młody, ale całkowicie już wykształcony, jednoroczny pęd. Odcinamy zeń liście wraz z większą częścią ogonków, zostawiając ich kawałki przy samych oczkach. Jeśli na zrazie znajdują się kolce, również je usuwamy. Następnie wycinamy pączek wraz z kawałkiem kory i tarczką drewna umiejscowioną tuż pod nim. Przygotowane oczko przytrzymujemy wargami, aby nie wyschło. Następnie na pieńku podkładki na takiej jej wysokości, na której w obwodzie ma ona grubość mniej więcej ołówka, wykonujemy równolegle do prostopadłej osi pędu nacięcie (nieco dłuższe od przygotowanego oczka). U jego dolnego końca robimy cięcie prostopadle do wcześniejszego, aby obydwa daty razem kształt odwróconej litery T.

W miejscu nacięcia podłużnego odgina się korę na tyle ostrożnie, aby jej nie przerwać, i wkłada pod nią oczko, wsuwając do oporu w górę. Całość ściśle obwiązuje się paskiem folii polietynowej. Po około dwu tygodniach folię rozluźniamy, a po mniej więcej sześciu zdejmujemy zupełnie.

Jeśli oczko zachowało swą naturalną barwę, znaczy to iż się przyjęło i wówczas na wysokości około 2 cm nad miejscem okulizacji odcinamy całą górną część podkładki, aby umożliwić wybicie szlachetnego pędu. Dopóki to nie nastąpi, trzeba nieco ograniczyć podlewanie, zachowując wszakże umiarkowaną wilgotność podłoża, bowiem roślina pozbawiona liści nie ma możliwości wydalania wody pobranej przez korzenie. W tym okresie najłatwiej doprowadzić do zalania mogącego się skończyć chorobą czy nawet obumarciem organizmu.

Oczko, które się nie przyjmie, brunatnieje, marszczy i mimo przywiązania do podkładki wyraźnie od niej odstaje. Gdy zabieg się nie uda, można go powtórzyć, okulizując poniżej lub powyżej poprzedniego miejsca.

Najlepiej zakładać od razu kilka oczek, przez co wzrasta szansa, że któreś się przyjmie. Jeśli zrosną się wszystkie, zostawiamy jeden, dwa najsilniejsze pędy z tych, które wybiją. Może się jednak zdarzyć, że wszystkie zostaną odrzucone. Do oczkowania służy specjalny nóż ogrodniczy zwany okulizakiem, ale można go z powodzeniem zastąpić żyletką i nożem kuchennym z wąskim ostrzem i spiczastym czubkiem.

Gdy doczekamy się szlachetnego pędu, musimy zadbać, by rósł on prostopadle w górę i dał się z czasem uformować w koronę. W tym celu najlepiej przywiązać go do jakiejś podpórki, ale dopiero wówczas, gdy dojrzeje na tyle, iż nie będzie mu groziło wyłamanie przy próbie przygięcia do pionu. Pozostawiony sam sobie pęd dość często zamiast ku górze może rosnąć w bok i chociaż z czasem samoistnie wykształci się zeń korona, to jednak będzie ona niesymetryczna, co wyraźnie zmniejszy walory dekoracyjne rośliny.ZIELEŃ WOKÓŁ NAS:

A

ACHIMENES (Achimenes hybrida)

Pochodzi z Ameryki Południowej i Środkowej. W uprawie znajdują się wyłącznie sztucznie wyhodowane mieszańce o pięknych, dekoracyjnych kwiatach. W mieszkaniu uprawia się je tylko latem.

Stanowisko: widne, ale o świetle rozproszonym; nie wystawiać na bezpośrednie działanie promieni słonecznych.

Temperatura: 20-25°C.

Podlewanie: od rozpoczęcia wegetacji (luty, marzec) umiarkowane, wyłącznie przegotowaną wodą.

Nawożenie: przez okres wegetacji raz w miesiącu roztworem nawozów mineralnych przeznaczonych dla roślin doniczkowych.

Sadzenie: w lutym, marcu kłącze rośliny sadzi się w podłoże przygotowane z ziemi kompostowej, nieodkwaszonego torfu i piasku (zmieszanych w stosunku 4:1:1). Roślina wytworzy najpierw liście, potem zakwitnie. Po przekwitnięciu część nadziemna zamiera, należy wówczas kłącze wyjąć z doniczki i przechowywać w wilgotnym piasku, w ciepłym miejscu aż do następnej wiosny.

Rozmnażanie: w warunkach domowych niemożliwe.

Choroby i szkodniki: w wyniku zalania i zakwaszenia podłoża może wystąpić chloroza.

ADIANTUM (Adiantum raddianum vel. A. cuneatum)

ADROMISCHUS (Adromischus cristatus)

AESCHYNANTUS (Aeschynanthus speciosus)

AFELANDRA (Aphelandra sp.)

AGAPANT (Agapant praecox)

AGAWA (Agave sp.)

AGLAONEMA

AKACJA

AKSAMITKA

ALLAMANDA (Allamanda catharica)

ALOES DRZEWIASTY (Aloë arborescens)

ALOES PSTRY (Aloe variegata)

ALOKAZJA (Alocasia korthalsii, syn. A. thiboutiana)

ALPINIA (Alpinia coccinea)

ALSTROEMERIA POMARAŃCZOWA

AMARYLIS (Amarylis belladonna)

AMORFOFALUS (Amorphophallus rivierii, syn. Hydrosoma rivierii)

ANANAS (Ananas sativus)

ANTURIUM

APOROKAKTUS (Aporocactus flagelliformis)

ARAUKARIA (Araucaria excelsa, vel. A. heterophylla)

ARDIZJA (Ardisia crenata)

ARGYRODERMA (Argyroderma testiculare)

ARUNDINA GRAMINIFOLIA

ASARINA (Asarina erubescens syn. Maurandyna erubescens)

ASPARAGUS

ASPIDISTRIA WYNIOSŁA (Aspidistria elatior)

ASTROFYTUM

AUKUBA JAPOŃSKA (Aucuba japonica)

AWOKADO (Persea americana)

B

BAUHINIA (Bauhinia variegata)

BANANOWIEC KARŁOWY (Musa cavendishii)

BAWEŁNA

BAZYLIA (Ocimum basilicum)

BEGONIA

BETEL (Piper betle)

BIELUŃ DZIĘDZIERZAWA (Datura stramonium)

BIFRENARIA (Bifrenaria harrisoniae)

BILBERGIA (Bilbergia nutans)

BLECHNUM, Podrzeń garbaty (Blechnum gibbum)

BLUSZCZ POSPOLITY (Hedera helix)

BOWIEA (Bowiea volubilis)

BRASSAVOLA (Brassavola nodosa)

BRASSIA (Brassia maculata)

BRATEK OGRODOWY

BREZYLKA (Caesalpina pulcherrima)

BROWALIA (Browallia speciosa)

BRUNFELSJA (Brunfelsia calynica)

BUGENWILLA (Bougainvillea buttiana)

BYLICA BOŻE DRZEWKO (Artemisia abrotanum)

C

CALATHEA MAKOYANA

CANTEDESKIA ETIOPSKA (Zantedeschia aethiopica)

CANTHARANTHUS (Cantharanthus roseus)

CARALLUMA (Caralluma europae)

CEBULICA (Ledebouria socialis)

CEPHALOCEREUS (Cephalocereus senilis)

CEREUS

CEROPEGIA (Ceropegia wodii)

CHAMECEREUS (Chamecereus silvestrii)

CHAMEDOREA (Chamaedorea elegans)

CIEMNOTKA

CISSUS

CLEYERA (Cleyera japonica)

CONOPHYTUM (Conophytum ficiforme)

CORYPHANTHA (Coryphantha elephantides)

CRASSULA (Crassula falceta syn. Rochea falceta)

CRASSULA LYCOPODIOIDESCRINUM POWELLI

CROSSANDRA (Crossandra undulifolia)

CTENANTHE (Ctenanthe oppenheimiana)

CYANASTRUM CORDIFOLIUM

CYCNOCHES VENTRICOSUM

CYFOMANDRA (Cyphomandra betacea)

CYKLAMEN PERSKI (Cyclamen persicum)

CYMBIDIUM (Cymbidium giganteum)

CYNAMONOWIEC

CYPRYS WIECZNIE ZIELONY (Cupressus sempervirens)

CYRTOMIUM (Cyrtomium falcatum)

CYTRON (Citrus medica)

CYTRYNA (Citrus limon)

D

DAKTYLOWIEC, Palma daktylowa (Phoenix dactylifera)

DALECHAMPIA (Dalechampia spathulata, syn. D. roezlina)

DALIA KARŁOWA

DENDROBIUM

DIDYMOCHLAENA (Didymochlaena truncatula)

DIFENBACHIA

DIPLADENIA

DISCHIDIA RAFFLESIANA

DIZYGOTEKA (Dizygotheca elegantissima)

DORSTENIA (Dorstenia contrajerva)

DRACENA

DRYNARIA (Drynaria fortunei)

DUCHESNEA (Duchesnea indica, syn. Fragaria indica)

DZBANECZNIK (Nepenthes mixta)

DZWONEK

E

ECHINOCEREUS

ECHINOKAKTUS (Echinocactus grusonii)

ECHINOPSIS

ECHMEA (Aechmea fasciata)

EPIDENDRUM

EPIFYLUM (Epiphylum vel Phylocactus)

EPISCIA

ERITRINA CRISTA-GALLI

ESPOSTOA (Espostoa lanata)

ESZEWERIA

EUCHARIS (Euchars grandifora syn. E. amazonica, Urceolina grandiflora)

EUFORBIA (Euphorbia fulgens, syn.: E. jacquinniflora)

EUFORBIA (Euphorbia milii syn. E. splendens)

EUFORBIA (Euphorbia pseudocactus)

EUKALIPTUS

EUKOMIS (Eucomis puncata)

EXACUM (Exacum affine)

F

FASOLA OZDOBNA

FATSJA JAPOŃSKA (Fatsia japonica)

FATSJOBLUSZCZ (Fatshedera lisei)

FAUCARIA (Faucaria tigrina)

FEJHOA, Akka sellowa (Feijoa sellowiana, syn. Acca sellowiana)

FENIKS PANUJĄCYCH (Archontophoenix)

FEROCACTUS (Ferocactus latispimus)

FIGA POSPOLITA (Ficus carica)

FIKUS, Figowiec

FILODENDRON

FITTONIA

FLOKS DRUMMONDA (Phlox drummondii)SKALNICA (Saxifraga cotyledon)

SKIMMIA JAPONICA

SKRĘTNIK

SKRYTOKWIAT

SKRZYDŁOKWIAT (Spathiphyllum wallisii)

SMITHIANTHA (Smithiantha sp.)

SMUŻYNA (Callisia elegans)

SONERILA MARGARITACEA

SPARMANIA, Lipka pokojowa (Sparmania africana)

SPREKELIA FORMOSISSIMA

STANHOPEA TIGRINA

STAPELIA

STARZEC (Senecio cruentus, syn. Cineraria hybrida)

STEFANOTIS BUKIETOWY (Stephanotis floribunda)

STOKROTKA POSPOLITA (Bellis perennis)

STRELICJA KRÓLEWSKA (Strelitzia reginae)

STRZAŁKOWIEC GRZECHOTKOWY (Beloperone guttata)

SYNINGIA, Gloksynia (Syningia speciosa)

SZAFRAN

SZAŁWIA BŁYSZCZĄCA (Salvia colorans)

SZAŁWIA LEKARSKA (Salvia officinalis)

SZCZAWIK DEPPEGO (Oxalis deppei)

SZCZODRZENIEC (Cytissus racemosus)

SZEFLERA (Schefflera actionophylla)

T

TETRANEMA MEXICANUM

TETRASTIGMA (Tetrastigma voinierianum)

TIBOUCHINA SEMIDECANDRA

TOLMIEA (Tolmiea menziensi)

TRACHYKARPUS, Palma konopna

TRICHOCEREUS

TRZEWICZNIA WILCZOMLECZOWATA (Pedilanthus tithymaloides)

TRZMIELINA JAPOŃSKA (Euonymus japonicus)

TRZYKROTKA

TULIPAN OGRODOWY (Tulipa gesneriana)

TUNBERGIA (Thunbergia alata)

TURZYCA (Carex Brunnea)

W

WALOTTA (Valotta speociosa)

WANDA (Vanda coreulea)

WANILIA (Vanilla planifolia)

WASZYNGTONIA NITKOWATA (Washingtonia filifera)

WELTHAJMIA (Velthaimia capensis)

WERBENA

WIDLICZKA (Selaginella apoda)

WILCZOMLECZ PIĘKNY, Poinsencja (Euphorbia pulcherrima)

WILEC (Ipomea horsfalliae)

WINNIK (Amplopsis brevipedunculata)

WINOSŁAW, Arenga (Arenga saccharifera)

WRZOSIEC

WYŻLIN, Lwia paszcza (Antirrhinum majus)

Z

ZANOKCICA GNIAZDOWA (Asplenium nidus)

ZAŚLAZ

ZAWILEC KORONOWY (Anemone coronaria)

ZEPHYRANTHES GRANDIFLORA

ZIELISTKA (Chlorophytum comasum)

ZIMOWIT JESIENNY (Colchicum autumnale)

ZROŚLICHA (Syngonium vellozianum)

ZYGOKAKTUS (Zygocactus truncatus)