Endokrynoseksuologia - ebook

O AUTORACH

Prof. dr hab. n. med. Robert Krysiak – wieloletni pracownik Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach. Jego dorobek naukowy obejmuje ponad 350 publikacji pełnotekstowych w uznanych czasopismach o zasięgu międzynarodowym, jak również autorstwo wielu rozdziałów w podręcznikach i książkach przeznaczonych dla specjalistów. Wielokrotnie honorowany za osiągnięcia naukowe, w tym nagrodą Prezesa Rady Ministrów. Specjalista z zakresu endokrynologii, diabetologii, seksuologii, chorób wewnętrznych, farmakologii klinicznej oraz hipertensjologii. Ma duże doświadczenie praktyczne w opiece nad osobami z dysfunkcjami seksualnymi, zwłaszcza na tle hormonalnym i jatrogennym. Jest współautorem licznych artykułów omawiających problematykę zaburzeń funkcjonowania seksualnego u kobiet i mężczyzn w przebiegu wielu różnych chorób gruczołów wydzielania wewnętrznego i zaburzeń metabolicznych (w tym chorób przysadki mózgowej, tarczycy i kory nadnerczy, cukrzycy oraz stanów przedcukrzycowych).

Klinika Chorób Wewnętrznych i Farmakologii Klinicznej

Wydział Nauk Medycznych w Katowicach

Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach

Prof. dr hab. n. med. i n. o zdr. Marek Krzystanek – psychiatra, seksuolog i psychoterapeuta poznawczo-behawioralny. Kierownik Kliniki Rehabilitacji Psychiatrycznej Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach i lekarz prowadzący Oddziałów Dziennych ­Rehabilitacji Psychiatrycznej w Górnośląskim Centrum Medycznym im. prof. Leszka ­Gieca Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach. Innowator, wynalazca i prekursor telemedycyny w Polsce. Popularyzator nowej psychiatrii i psychiatrii prewencyjnej w postaci kosmetologii psychiatrycznej. Tworzy nowe aplikacje mobilne dla sektora e-health /mobile health wykorzystujące rzeczywistość wirtualną i algorytmy sztucznej inteligencji dla poprawy zdrowia oraz dla jego optymalizacji i utrzymania w nurcie anti-aging. Wielokrotnie nagradzany za osiągnięcia naukowe i wdrożeniowe, m.in. w 2019 r. Indywidualną Nagrodą Ministra Zdrowia, a w 2021 r. Srebrnym Krzyżem Zasługi. Autor ponad 300 publikacji naukowych, w tym trzech książek. Przewodniczący Naukowej Sekcji Telepsychiatrii ­Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego.

Katedra i Klinika Rehabilitacji Psychiatrycznej

Wydział Nauk Medycznych w Katowicach

Śląski Uniwersytet Medyczny w KatowicachWYKAZ WAŻNIEJSZYCH SKRÓTÓW

ACTH – hormon adrenokortykotropowy (ang. adrenocorticotropic hormone)

ADAM – niedobór androgenów u starzejących się mężczyzn (ang. androgen deficiency in aging men)

AMH – hormon antymüllerowski (ang. anti-Müllerian hormone)

anty-TG – przeciwciała przeciwko tyreoglobulinie

anty-TPO – przeciwciała przeciwko peroksydazie tarczycowej

ATP – adenozyno-5’-trifosforan (ang. adenosine-5′-triphosphate)

BMI – wskaźnik masy ciała (ang. body mass index)

BSFI – ang. Brief Male Sexual Function Inventory

CAH – wrodzony przerost nadnerczy (ang. congenital adrenal hyperplasia)

cAMP – cykliczny adenozyno-3′,5′-monofosforan (ang. 3’,5’-cyclic adenosine monophosphate)

cGMP – cykliczny guanozyno-3′,5′-monofosforan (ang. 3’,5’-cyclic guanosine monophosphate)

DHEA – dehydroepiandrosteron (ang. dehydroepiandrosterone)

DHEA-S – siarczan dehydroepiandrosteronu (ang. dehydroepiandrosteronesulfate)

FAI – indeks wolnych androgenów (ang. free androgen index)

FADS – zespół niedoboru androgenów u kobiet (ang. female androgen deficiency syndrome)

FSFI – ang. Female Sexual Function Index

FSH – hormon folikulotropowy (ang. follicle stimulating hormone)

FSIAD – zaburzenia zainteresowania seksualnego / podniecenia (ang. female sexual interest/arousal disorder)

fT3 – wolna trijodotyronina

fT4 – wolna tyroksyna

GABA – kwas γ-aminomasłowy (ang. γ-aminobutyric acid)

GH – hormon wzrostu (ang. growth hormone)

GLP-1 – glukagonopodobny peptyd 1 (ang. glucagon-like peptide-1)

GSM – menopauzalny zespół moczowo-płciowy (ang. genitourinary syndrome of menopause)

HDL – lipoproteina wysokiej gęstości (ang. high-density lipoprotein)

HIV – ludzki wirus niedoboru odporności (ang. human immunodeficiency virus)

HSDD – zespół obniżonego pożądania (ang. hypoactive sexual desire disorder)

IGF-1 – insulinopodobny czynnik wzrostu 1 (ang. insulin-like growth factor 1)

IIEF – ang. International Index of Erectile Function

LADA – ang. latent autoimmune diabetes in adults

LDL – lipoproteina niskiej gęstości (ang. low-densitylipoprotein)

LGBT – ang. lesbian, gay, bisexual, transgender

LH – hormon luteinizujący (ang. luteinizing hormone)

LOH – hipogonadyzm o późnym początku (ang. late-onset hypogonadism)

MEN – zespół mnogiej gruczolakowatości wewnątrzwydzielniczej (ang. multiple endocrine neoplasia)

MRI – obrazowanie metodą rezonansu magnetycznego (ang. magnetic resonance imaging)

NYHA – New York Heart Association

PADAM – częściowy niedobór androgenów u starzejących się mężczyzn (ang. partial androgen deficiency in aging men)

PCOS – zespół policystycznych jajników (ang. polycystic ovary syndome)

POF – przedwczesne wygasanie czynności jajników (ang. premature ovarian failure)

PPARγ – receptor aktywowany proliferatorem peroksysomu typu γ (ang. peroxisome proliferator-activated receptor-γ)

PSA – swoisty antygen sterczowy (ang. prostate-specific antygen)

SGLT2 – kotransporter sodowo-glukozowy typu 2 (ang. sodium-glucose co-transporter-2)

SHBG – globulina wiążąca hormony płciowe (ang. sex hormone-binding globulin)

SSRI – selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny (ang. selective serotonin reuptake inhibitors)

TDS – zespół niedoboru testosteronu (ang. testosterone deficiency syndrome)

TRAb – przeciwciała przeciwko receptorowi dla TSH (ang. thyrotropin receptor antibodies)

TSH – tyreotropina (ang. thyroid-stimulating hormone)PRZEDMOWA

Seksuologia to dynamicznie rozwijająca się i wciąż młoda dyscyplina medyczna. Jej zakres zainteresowań już dawno wyszedł poza rozważania dotyczące samego fenomenu płciowości i cyklu reakcji seksualnej i prowadzi ekspansję badawczą na coraz liczniejsze dziedziny medyczne. W ten sposób seksuologia staje się nauką interdyscyplinarną, czego wyrazem są jej nowe działy, takie jak onkoseksuologia czy kardioseksuologia, a jej zdolność penetrowania innych specjalizacji medycznych może przyczynić się do integracji medycyny jako nauki o jednym człowieku. Jedną z bardziej hermetycznych dziedzin medycyny jest endokrynologia. Niezwykle złożony model gry hormonalnej i wymagający dla pamięci operacyjnej człowieka rozległy obszar szczegółowej wiedzy powoduje, że czasem trudno zorientować się w meandrach endokrynologicznej fizjologii i patofizjologii. Kolejnymi piętrami endokrynologii są jej działy związane z poszczególnymi specjalnościami medycznymi i wpływem zaburzeń hormonalnych na różne układy narządów. Rzeczy trudne do zrozumienia są źródłem odkryć, nowości i postępu, a sama endokrynologia z jej algorytmami biologicznej inteligencji jest rękawicą rzuconą ludziom, lekarzom i naukowcom pragnącym poznać tajemnicę życia.

Endokrynoseksuologia jest medycznym przykładem hybrydyzacji wiedzy seksuologicznej i endokrynologicznej w jedną całość. Przygotowany przez nas podręcznik jest precedensem w polskiej literaturze medycznej. Po raz pierwszy postanowiliśmy zmierzyć się z systematycznym opisaniem i uporządkowaniem wiedzy dotyczącej złożonych interakcji pomiędzy seksualnością a zaburzeniami hormonalnymi, a następnie podsumować współczesny stan wiedzy dotyczący farmakologicznych możliwości leczenia zaburzeń seksualnych związanych z chorobami endokrynologicznymi. Książka, jak każde podsumowanie badań, odsłania wiele luk w wiedzy i kierunków nowych poszukiwań mogących inspirować lekarzy naukowców.

Mamy nadzieję, że książka zainteresuje lekarzy każdej specjalności, z lekarzami rodzinnymi włącznie, którzy z zaciekawieniem poszukują współczesnej wiedzy na temat endokrynopatii, zaburzeń seksualnych, jak również specyficznych metod ich leczenia farmakologicznego. Obaj autorzy są entuzjastami i naukowymi ekspertami z zakresu farmakologii, co gwarantuje czytelnikowi prosty przekaz charakteryzujący tych, którzy rozumieją, a nie tylko znają temat.

Autorzy dołożyli starań, żeby układ podręcznika był przejrzysty, a jego język przystępny. W naszym przekonaniu książka w dużej części może być zrozumiała również dla pacjentów i jako taka może być wykorzystywana przez lekarzy jako biblioterapia polecana pacjentom, którzy chcieliby dowiedzieć się więcej na temat swoich problemów medycznych.

W dobie szerokiej dostępności do wiedzy medycznej w internecie, której wiarygodność jest często kwestionowana, proponowana książka może być niezwykle ważnym źródłem „twardej” i wiarygodnej wiedzy zarówno dla lekarzy praktyków, jak i dla każdego człowieka zainteresowanego medycyną, a w szczególności – endokrynoseksuologią.

Autorzy