Farmakoterapia w położnictwie - ebook

Wykaz najważniejszych skrótów

AAP (American Academy of Pediatrics) – Amerykańska Akademia Pediatryczna

ACOG (The American College of Obstetricians and Gynecologists) – Amerykańskie Kolegium Położników i Ginekologów

AIDS (acquired immunodeficiency syndrome) – zespół nabytego upośledzenia odporności

APS (antiphospholipid syndrome) – zespół antyfosfolipidowy

ART (antiretroviral therapy) – terapia antyretrowirusowa

ASA (acetylsalicylic acid) – kwas acetylosalicylowy

ASH (American Society of Hematology) – Amerykańskie Towarzystwo Hematologiczne

ASRM (American Society for Reproductive Medicine) – Amerykańskie Stowarzyszenie Medycyny Rozrodu

BMI (body mass index) – indeks masy ciała

BW – bakteryjna waginoza

CDC (Centers for Disease Control and Prevention) – Centra Kontroli i Prewencji Chorób

CMV (cytomegalovirus) – wirus cytomegalii

DIC (disseminated intravascular coagulation) – zespół rozsianego wykrzepiania wewnątrznaczyniowego

EFW (estimated fetal weight) – szacowana masa ciała płodu

EPDS (Edinburgh Postnatal Depression Scale) – Edynburska Skala Depresji Poporodowej

FDA (Food and Drug Administration) – Amerykańska Agencja Żywności i Leków

FIGO (International Federation of Gynecology and Obstetrics) – Międzynarodowa Federacja Ginekologii i Położnictwa

GBS (Group B Streptococcus) – paciorkowce β-hemolizujące

GKS – glikokortykosteroidy

HDCz – heparyna drobnocząsteczkowa

HIG – hiperimmunizowana globulina

HIV (human immunodeficiency virus) – ludzki wirus upośledzenia odporności

HNF – heparyna niefrakcjonowana

HPV (human papilloma virus) – wirus brodawczaka ludzkiego

ISTH (International Society on Thrombosis and Haemostasis) – Międzynarodowe Towarzystwo Zakrzepicy i Hemostazy

IUGR (intrauterine growth restriction) – wewnątrzmaciczne ograniczenie wzrastania płodu

IVH (intraventricular hemorrhage) – krwawienia dokomorowe

IVIG (intravenous immunoglobulin) – dożylne immunoglobuliny

IZW – infekcyjne zapalenie wsierdzia

LMWH (low molecular weight heparin) – heparyna drobnocząsteczkowa

MCA (middle cerebral artery) – tętnica środkowa mózgu

MRSA (methicyllin-resistant Staphylococcus aureus) – gronkowiec złocisty oporny na metycylinę

MTX (methotrexate) – metotreksat

NEC (necrotising enterocolitis) – martwicze zapalenie jelit

NICE (National Institute for Health and Care Excellence) – Narodowy Instytut Zdrowia i Doskonałości Klinicznej w Wielkiej Brytanii

NIH (National Institute of Health) – Narodowy Instytut Zdrowia USA

NLPZ – niesteroidowe leki przeciwzapalne

NOAC (non-vitamin K agonist oral anticoagulants) – doustne leki przeciwzakrzepowe niebędące antagonistami witaminy K

OUN – ośrodkowy układ nerwowy

PPROM (preterm prelabor rupture of membranes) – przedwczesne pęknięcie błon płodowych przed 37. tygodniem ciąży

PROM (premature rupture of membranes) – przedwczesne pęknięcie błon płodowych

PTG – Polskie Towarzystwo Ginekologiczne

RCOG (Royal College of Obstetricians and Gynecologists) – Królewskie Stowarzyszenie Położników i Ginekologów

RDS (respiratory distress syndrome) – zespół zaburzeń oddychania

SGA (small for gestational age) – mała masa płodu w stosunku do wieku ciążowego

SOGC (The Society of Obstetricians and Gynaecologists of Canada) – Kanadyjskie Towarzystwo Położników i Ginekologów

SSRI (selective serotonin reuptake inhibitor) – selektywne inhibitory wychwytu serotoniny

STDs (sexually transmitted diseases) – choroby przenoszone drogą płciową

UA (umbilical artery) – tętnica pępowinowa

vWD (von Willebrand disease) – choroba von Willebranda

WHO (World Health Organization) – Światowa Organizacja Zdrowia

WZW – wirusowe zapalenie wątroby

ZP – zatorowość płucna

ZUM – zakażenie układu moczowego

ZWO – zakażenie wewnątrzowodniowe

ZZO – zespół zaburzeń oddychania

ŻChZZ – żylna choroba zakrzepowo-zatorowa1 Wstęp Grzegorz H. Bręborowicz, Marzena Dworacka

Farmakologia i farmakoterapia okresu ciąży i porodu to niezwykle dynamicznie rozwijające się dziedziny wiedzy. Związane jest to między innymi z powszechną dostępnością w praktyce klinicznej wielu nowoczesnych leków, co ma istotny wpływ na taktykę postępowania. Bardzo ważnym jest fakt uznania płodu za pacjenta równoważnego z matką, co wymusza opracowywanie optymalnych strategii z punktu widzenia dobra obojga. W wielu sytuacjach, gdy leczymy schorzenia ciężarnej, płód, którego często schorzenie matki dotyczy w sposób pośredni, staje się uczestnikiem prowadzonej terapii. Z drugiej strony rozwój perinatalnej farmakologii pozwala coraz częściej na leczenie chorób płodu in utero, wpływając korzystnie na jego rozwój, zdrowie i rokowanie.

Fizjologiczne zmiany ciążowe w organizmie matki, obecność płodu i łożyska z ich procesami metabolicznymi prowadzą do istotnych zmian farmakokinetyki i farmakodynamiki, które z kolei wpływają na działanie terapeutyczne leków, a w niektórych sytuacjach mogą odpowiadać za efekt toksyczny lub teratogenny. W związku z ograniczoną możliwością prowadzenia badań, przede wszystkim randomizowanych kontrolowanych badań klinicznych, bezpieczeństwo większości leków w ciąży nie jest w pełni poznane. Pojawiły się różne opracowania i klasyfikacje leków w ciąży przygotowywane przede wszystkim pod kątem ryzyka dla płodu, niemniej ich wartość bardzo często jest ograniczona. W krajach Unii Europejskiej informacje o stosowaniu leków u kobiet w ciąży zawarte są w charakterystykach produktu leczniczego i zawierają wiadomości o dotychczasowych obserwacjach dotyczących działania leku u kobiet w ciąży oraz wnioski z badań przedklinicznych oraz rekomendacje odnośnie do stosowania leku w różnych okresach ciąży. Ze względu na różne ograniczenia współcześnie funkcjonujących systemów klasyfikacji i oceny leków u kobiet w ciąży zaleca się, w indywidualnych przypadkach, korzystanie z baz danych, takich jak European Network of Teratology Information Services lub Organization of Teratology Information Specialists.

Decyzja o zastosowaniu jakiegokolwiek leku u kobiety w ciąży jest niełatwa i musi być bezwzględnie związana z analizą indywidualnego bilansu korzyści i ryzyka, tym bardziej że mamy do czynienia z wyjątkową sytuacją kliniczną, w której pod uwagę należy brać jednocześnie dwoje pacjentów – matkę i dziecko. Pomimo znacznej poprawy edukacji społeczeństw w zakresie stosowania leków w czasie ciąży nadal są one nadużywane przez pacjentki i lekarzy. Niestety bardzo często rozpoczęcie terapii nie jest konsultowane z położnikiem i farmakologiem klinicznym. Z różnych opracowań wynika, że np. w Norwegii 80% kobiet stosowało leki w okresie 3 miesięcy przed koncepcją i na początku ciąży (u 57% przepisano w ciąży co najmniej jeden lek), a w USA i Wielkiej Brytanii 30–60% ciężarnych przyjmowało co najmniej jeden lek w czasie ciąży; najczęściej stosowanymi lekami były leki przeciwinfekcyjne, przeciwbólowe, przeciwwymiotne i neuroleptyki.

W przygotowanej monografii stosowaliśmy przede wszystkim klasyfikację leków w ciąży proponowaną przez Amerykańską Agencję Żywności i Leków (FDA – Food and Drug Administration). Zgodnie z jej zaleceniami wyróżnia się 5 kategorii leków na podstawie danych o ich potencjalnym wpływie na zarodek i/lub płód. Zasadniczą wadą tej klasyfikacji jest niewątpliwie to, że ocenia ona wyłącznie zagrożenia dla płodu, a i to przede wszystkim w I trymestrze ciąży, natomiast nie odnosi się wcale do wpływu leku na organizm matki. FDA w ostatnich latach wprowadziło nowy system klasyfikacji leków w ciąży próbujący scharakteryzować całą jednostkę matczyno-płodową zarówno w czasie ciąży, jak i w połogu, niemniej do chwili obecnej nie jest ona w pełni rozpropagowana.

W poszczególnych rozdziałach, omawiając terapię jednostki chorobowej, po wymienieniu konkretnego leku w nawiasie podawano informację, w jaki sposób lek ten jest sklasyfikowany w klasyfikacji FDA; np. paracetamol oznacza, że niezależnie od stopnia rozwoju ciąży (I, II lub III trymestr) lek ten należy do kategorii B. W niektórych sytuacjach lek zmienia swoją kategorię w czasie ciąży; przykładem może być ibuprofen, który w I i II trymestrze ma kategorię B, a w III trymestrze kategorię D. W takiej sytuacji zapis przedstawia się w sposób następujący: ibuprofen . Jeżeli znane były istotne informacje o ograniczeniach stosowania określonych leków w trakcie karmienia, to podawaliśmy tę dodatkową informację po przedstawieniu kategorii według FDA (stosowana przez nas klasyfikacja FDA nie obejmuje okresu połogu oraz karmienia naturalnego). W wielu przypadkach, zwłaszcza gdy niedostępna była jednoznaczna kategoryzacja poszczególnych leków według FDA, prezentowaliśmy dane na podstawie charakterystyk produktu leczniczego, jak również posługując się specjalistycznymi źródłami naukowymi, przedstawiającymi w sposób opisowy wpływ leku na płód i ciężarną.

Pragniemy bardzo serdecznie podziękować Autorom, reprezentującym różne ośrodki akademickie w Polsce, za przyjęcie zaproszenia do współpracy i za trud włożony w przygotowanie monografii. Jesteśmy przekonani, że ich wysiłek spotka się z wdzięcznością czytelników, którzy będą wykorzystywać wiedzę zawartą w opracowanych przez nich rozdziałach w codziennej pracy klinicznej.3 Farmakoterapia i profilaktyka chorób płodu/noworodka

3.1.
Farmakoterapia płodu
Mariusz Dubiel, Szymon Bednarek, Izabela Zielińska, Marta Sekielska-Domanowska, Izabela Latoch

Terapia farmakologiczna płodu jest trudnym zagadnieniem. Po pierwsze wyniki badań obejmują małe grupy terapeutyczne, rzadko spotyka się badania randomizowane. Po drugie forma podawania leków często wymaga specjalistycznych zabiegów inwazyjnych, co wiąże się z ryzykiem poronienia lub wystąpienia porodu przedwczesnego. Kolejną trudność stanowią efekty oddziaływania na matkę i płód, a często oboje jednocześnie. Pomimo wyżej wymienionych ograniczeń farmakoterapia przedporodowa często jest jedyną opcją leczniczą dającą dziecku szansę na prawidłowy rozwój i poród w terminie.

Płodowa farmakoterapia prowadzona jest poprzez podawanie matce leków przenikających przez łożysko lub doowodniowo – płód przyjmuje lek doustnie, połykając płyn owodniowy, a także przez podawanie leku do naczyń płodowych lub domięśniowo.

3.1.1.
Zaburzenia rytmu serca płodu

Wśród płodowych chorób serca leczenia prenatalnego wymagają najczęściej zaburzenia rytmu. Należą do nich głównie częstoskurcze nadkomorowe i komorowe.

Farmakoterapia

Częstoskurcz nadkomorowy i trzepotanie przedsionków z obrzękiem uogólnionym oraz zaburzeniami czynności skurczowej komór mogą być leczone przezłożyskowo digoksyną (dawki nasycające: 1200–1500 µg/d dożylnie w dawkach podzielonych co 8 godzin; dawki podtrzymujące: 375–750 µg/d doustnie w dawkach podzielonych co 8–12 godzin), flekainidem (100–300 mg/d doustnie w dawkach podzielonych co 8–12 godzin) lub sotalolem (160–480 mg/d doustnie w dawkach podzielonych co 8–12 godzin). Lekiem kolejnego rzutu jest amiodaron (1800–2400 mg/d doustnie w dawkach podzielonych co 6 godzin przez pierwsze 48 godzin bądź w mniejszej dawce 200–600 mg/d doustnie). Ze względu na toksyczność dla matki i płodu nie powinien stanowić leku pierwszego rzutu. Przeciwwskazane są werapamil i prokainamid .

W terapii bezpośredniej płodu z tachyarytmią pochodzenia nadkomorowego stosuje się digoksynę podawaną domięśniowo (88 µg/kg mc. co 12 godzin w dwóch podaniach) lub digoksynę bądź amiodaron podawane do sznura pępowinowego. Przeciwwskazane jest podawanie adenozyny .

Podobne zalecenia stosuje się w sytuacji częstoskurczu nadkomorowego z częstością powyżej 200 uderzeń/min, bez towarzyszącego obrzęku bądź dysfunkcji komorowej. W sytuacji występowania częstoskurczu pochodzenia nadkomorowego poniżej 200 uderzeń/min zaleca się obserwację.

W przypadku wystąpienia płodowego trzepotania przedsionków stosuje się sotalol, digoksynę, amiodaron; prokainamid jest przeciwwskazany.

W częstoskurczu komorowym bez obrzęku pierwszą linią terapeutyczną jest siarczan magnezu (2–6 g dożylnie w ciągu 20 minut, a następnie 1–2 g/godz. – do 48 godzin) i lidokaina podawana dożylnie (1–1,5 mg/kg mc. w bolusie, a następnie we wlewie z prędkością 1–4 mg/min). Można także zastosować propranolol (60–320 mg/d doustnie w dawkach podzielonych co 6 godzin) i meksyletynę (doustnie 600–900 mg/d w dawkach podzielonych co 8 godzin). Drugą linię stanowią flekainid, sotalol i amiodaron. Leki te są przeciwwskazane w częstoskurczu komorowym z płodowym zespołem wydłużonego QT. U płodów z niewydolnością serca bez towarzyszących zaburzeń rytmu serca leczenie digoksyną w dawce 0,25 mg doustnie 2 razy na dobę przynosi najlepsze efekty i jest względnie bezpieczne dla matki.

W przypadku zaburzeń o charakterze bradykardii najczęściej stosuje się terapię β-sympatykomimetykami – u płodów z blokiem przedsionkowo-komorowym (rytm serca < 55 uderzeń/min), a także z blokiem przedsionkowo-komorowym z wyższą częstością rytmu serca w przebiegu poważnej wady serca, niewydolności serca lub obrzęku uogólnionego płodu.

Nie odnosi się korzyści z terapii płodów z bradykardią zatokową, zaburzeniami rytmu związanymi z dodatkowymi pobudzeniami (poziom dowodu A, klasa III), napadowym częstoskurczem nadkomorowym bez obrzęku płodu lub napadowym częstoskurczem komorowym z rytmem poniżej 200 uderzeń/min (przyspieszony rytm komorowy) bez cech obrzęku płodu.

W immunologicznym bloku przedsionkowo-komorowym II stopnia (przeciwciała SSA/SSB) lub I stopnia z cechami zapalenia mięśnia sercowego ma zastosowanie terapia deksametazonem.

3.1.2.
Konflikty serologiczne

Systematycznie zmniejsza się częstość występowania konfliktów serologicznych i będącej ich następstwem ciężkiej choroby hemolitycznej płodu. Wynika to przede wszystkim ze skuteczności prowadzonej od wielu lat profilaktyki swoistej, polegającej na podawaniu immunoglobuliny anty-D wszystkim kobietom, u których w przebiegu ciąży doszło do istotnego płodowo-matczynego przecieku krwi (patrz podrozdz. 3.4).

Postępowanie

Jeśli płód jest nosicielem antygenu odpowiadającego matczynym przeciwciałom mogącym wywołać u niego niedokrwistość i jeżeli stężenie lub miano przeciwciał przekroczy wartości normy, należy monitorować przebieg ciąży, wykonując co tydzień badanie ultrasonograficzne, a w szczególności określając u płodu wartość szczytowej prędkości skurczowej przepływu krwi w tętnicy środkowej mózgu (MCA PSV – middle cerebral artery peak systolic velocity). Wartość MCA PSV można odnieść do wielokrotności mediany dla danego tygodnia ciąży, korzystając z kalkulatora położniczego. Jeśli MCA PSV przekroczy 1,5 wielokrotności mediany dla danego wieku ciążowego (MoM – multiple of the median) lub występują inne objawy niedokrwistości u płodu, ciężarną należy skierować do specjalisty w dziedzinie medycyny płodowej w celu kwalifikacji do leczenia inwazyjnego.

W ośrodku referencyjnym pobiera się próbkę krwi płodowej i na jej podstawie kwalifikuje do ewentualnej dopłodowej transfuzji krwi. Ponieważ czułość wykrywania niedokrwistości u płodu po 36. tygodniu ciąży na podstawie monitorowania MCA PSV ulega zmniejszeniu, w tym okresie wyniki tego badania powinno się traktować z ostrożnością.

Do transfuzji płodowej używa się preparatów krwinek czerwonych grupy 0 lub grupy identycznej jak u płodu (jeśli jest znana), pozbawionych antygenu lub antygenów, przeciwko którym skierowane są przeciwciała matczyne przeciwko krwinkom czerwonym. Procedury te powinny być wykonywane tylko na oddziałach medycyny płodowej, których personel posiada wymagane umiejętności w zakresie procedur inwazyjnych oraz odpowiednią wiedzę i doświadczenie w dziedzinie hematologii okołoporodowej. Krew powinna być zgodna z osoczem matki i negatywna dla antygenów określonych przez wykryte u niej przeciwciała, a wynik pośredniego testu antyglobulinowego powinien być ujemny. Zaleca się krew ujemną pod względem antygenu K, gdyż jej przetoczenie zmniejsza ryzyko dodatkowej alloimmunizacji matki. Nie powinno również upłynąć więcej niż 5 dni od pobrania krwi od dawcy. Krew musi być seroujemna pod względem wirusa cytomegalii, napromieniona i przetoczona w ciągu 24 godzin od napromienienia. Koncentrat krwinek czerwonych powinien się odznaczać hematokrytem rzędu 0,70–0,85. W wyjątkowych sytuacjach konieczne bywa podanie krwi grupy 0, RhD-dodatniej, c-ujemnej (np. w przypadku choroby hemolitycznej spowodowanej alloimmunizacją anty-c, gdyż przetoczenie krwi RhD-ujemnej byłoby wówczas szkodliwe).

Objętość krwi do transfuzji zależna jest od wielkości dziecka (na podstawie ultrasonograficznej biometrii), parametrów hematologicznych płodu i koncentratu przeznaczonego do przetoczenia. Konkretną ilość krwi oblicza się za pomocą kalkulatora (perinatology.com). Gdy niemożliwe jest wkłucie do naczyń krążenia płodowego, rozważa się transfuzję dootrzewnową w dawce obliczonej ze wzoru (20 – liczba tygodni ciąży) × 10 (ml).

3.1.3.
Parwowiroza

Parwowiroza jest chorobą wywoływaną przez parwowirus B19, należący do najmniejszych, zawierających pojedynczą nić DNA wirusów z rodziny Parvoviridae. Do zakażenia dochodzi drogą kropelkową lub przezłożyskową. U dorosłych zakażenie może przebiegać bezobjawowo lub też wywołać rumień zakaźny. Zakażenie może prowadzić do niedokrwistości płodu (patrz podrozdz. 27.4).

3.1.4.
Choroby tarczycy

Tarczyca płodowa rozwija się od 24. dnia po zapłodnieniu, w pierwszej fazie obejmuje rozwój narządu i osi podwzgórze–przysadka–tarczyca. W drugim etapie następuje dalszy rozwój osi hormonalnej obejmujący produkcję hormonów i regulację ich wydzielania. Tyroksyna płodowa wykrywana jest od około 11. tygodnia ciąży, a jej poziom stopniowo wzrasta w przebiegu ciąży. Przez łożysko przenikają: matczyna tyreoliberyna (TRH), jod, tyreostatyki, przeciwciała przeciwtarczycowe i niewielka, lecz istotna ilość hormonów tarczycy. Poziom płodowego TSH wzrasta od około 18. tygodnia ciąży do blisko 10 mU/l w okresie porodu. Podobnie tyroksyna, a trójjodotyronina powolnie wzrasta od około 30. tygodnia ciąży.

Niedoczynność tarczycy

Płodowa niedoczynność tarczycy występuje z częstością 1/3500 noworodków. U 85% noworodków wrodzona niedoczynność ma związek z nieprawidłowym rozwojem gruczołu, a w 15% dochodzi do nieprawidłowej biosyntezy hormonów, co najczęściej objawia się powiększeniem tarczycy. Wole tarczycowe jest pierwszym objawem prenatalnym zwracającym uwagę na konieczność terapii płodu.

Farmakoterapia

Pierwszym sposobem leczenia płodowej niedoczynności tarczycy jest doowodniowe podawanie lewotyroksyny , którą płód połyka wraz z płynem owodniowym. Zalecane dawki wahają się od 150 do 600 µg, w dawkach 1–10, w okresie co 7–21 dni. Czas rozpoczęcia terapii nie jest do końca sprecyzowany, zwykle trwa od około 20. do 37. tygodnia ciąży. Głównym celem tak wczesnego rozpoczęcia leczenia jest zapobieganie ujemnemu wpływowi niedoczynności tarczycy na mózg płodu. Monitorowanie skuteczności leczenia polega na seryjnym oznaczaniu poziomów hormonów drogą kordocentezy lub pośrednią metodą nieinwazyjną polegającą na ultrasonograficznej ocenie redukcji wola tarczycowego.

W sytuacji gdy znacznych rozmiarów wole tarczycowe utrudnia przełykanie płynu owodniowego, należy rozważyć podanie lewotyroksyny domięśniowo bądź do żyły pępowinowej.

Alternatywą lewotyroksyny jest doowodniowe podanie trójjodotyroniny bądź doustna terapia matki. W tej sytuacji obserwuje się szybszą redukcję wola przy zastosowaniu niższej dawki hormonu. Ten sposób leczenia podlega aktualnie analizom.

Należy pamiętać, że terapia matczynej nadczynności tarczycy może powodować niedoczynność tarczycy płodowej. Ma to związek z przenikaniem tyreostatyków przez łożysko i z reguły zanika po redukcji matczynych dawek tyreostatyków.

Nadczynność tarczycy

Płodowa nadczynność tarczycy najczęściej jest konsekwencją matczynej choroby Gravesa-Basedowa i występuje z częstością 1/50 tys. noworodków. Immunoglobuliny stymulujące tarczycę (między innymi przeciwciała przeciwko receptorowi dla TSH – TRAb) przenikają od matki i aktywują płodowy receptor dla TSH. To pobudza tarczycę płodową do nadmiernej produkcji hormonów, co doprowadza do tyreotoksykozy, w pierwszym etapie wewnątrzmacicznie i przez mniej więcej 4 miesiące po porodzie, co stanowi okres zanikania przeciwciał matczynych z krwiobiegu dziecka.

Farmakoterapia

Terapia prenatalna oparta jest na stosowaniu tyreostatyków. Propylotiouracyl wydaje się w miarę bezpiecznym lekiem w I trymestrze, gdyż po stosowaniu metimazolu i karbimazolu obserwowano niedorozwój tkanki skórnej i inne wady, takie jak: atrezję przełyku lub płucną, embriopatie związane z opóźnieniem rozwoju, utratą słuchu czy dysmorfią twarzy. Leczenie opiera się na stosowaniu najniższych skutecznych dawek propylotiouracylu, by zminimalizować ryzyko wystąpienia niedoczynności tarczycy. Dawki zależą od wielkości wola oraz od odpowiedzi na leczenie i zwykle wynoszą 100–450 mg/d, stosowane są doustnie.

W II i III trymestrze zaleca się zamianę terapii propylotiouracylem na metimazol ze względu na hepatotoksyczność.

Propranolol może być stosowany w terapii płodowej nadczynności tarczycy, jednak jest mniej skuteczny i może powodować ograniczenie tempa wzrastania płodu.

Na etapie badań klinicznych jest terapia ludzkim autoprzeciwciałem monoklonalnym receptora tyreotropiny (5C9), którego celem jest ograniczenie stymulacji tarczycy.

3.1.5.
Cytomegalia

Wrodzona cytomegalia jest najczęstszą wewnątrzmaciczną infekcją zakaźną i główną przyczyną utraty słuchu i upośledzenia umysłowego płodów. Prawdopodobieństwo zakażenia w trakcie infekcji pierwotnej sięga 30–40%, przy wtórnej – 1%. 10–15% zakażonych wewnątrzmacicznie noworodków ujawnia objawy po porodzie, 5–15% w późniejszym okresie. Śmiertelność dzieci wynosi 20–30%. Płody zakażone w okresie I trymestru częściej manifestują objawy wad w obrębie ośrodkowego układu nerwowego, największa transmisja wirusa ma miejsce w III trymestrze, jednak w tym okresie uszkodzenia są najmniejsze.