-
W empik go
Filozoficzne korzenie metody krytycznej K.R. Poppera - ebook
Wydawnictwo:
Data wydania:
22 listopada 2021
Format ebooka:
EPUB
Format
EPUB
czytaj
na czytniku
czytaj
na tablecie
czytaj
na smartfonie
Jeden z najpopularniejszych formatów e-booków na świecie.
Niezwykle wygodny i przyjazny czytelnikom - w przeciwieństwie do formatu
PDF umożliwia skalowanie czcionki, dzięki czemu możliwe jest dopasowanie
jej wielkości do kroju i rozmiarów ekranu. Więcej informacji znajdziesz
w dziale Pomoc.
Multiformat
E-booki w Virtualo.pl dostępne są w opcji multiformatu.
Oznacza to, że po dokonaniu zakupu, e-book pojawi się na Twoim koncie we wszystkich formatach dostępnych aktualnie dla danego tytułu.
Informacja o dostępności poszczególnych formatów znajduje się na karcie produktu.
Format
MOBI
czytaj
na czytniku
czytaj
na tablecie
czytaj
na smartfonie
Jeden z najczęściej wybieranych formatów wśród czytelników
e-booków. Możesz go odczytać na czytniku Kindle oraz na smartfonach i
tabletach po zainstalowaniu specjalnej aplikacji. Więcej informacji
znajdziesz w dziale Pomoc.
Multiformat
E-booki w Virtualo.pl dostępne są w opcji multiformatu.
Oznacza to, że po dokonaniu zakupu, e-book pojawi się na Twoim koncie we wszystkich formatach dostępnych aktualnie dla danego tytułu.
Informacja o dostępności poszczególnych formatów znajduje się na karcie produktu.
Multiformat
E-booki sprzedawane w księgarni Virtualo.pl dostępne są w opcji
multiformatu - kupujesz treść, nie format. Po dodaniu e-booka do koszyka
i dokonaniu płatności, e-book pojawi się na Twoim koncie w Mojej
Bibliotece we wszystkich formatach dostępnych aktualnie dla danego
tytułu. Informacja o dostępności poszczególnych formatów znajduje się na
karcie produktu przy okładce. Uwaga: audiobooki nie są objęte opcją
multiformatu.
czytaj
na tablecie
Aby odczytywać e-booki na swoim tablecie musisz zainstalować specjalną
aplikację. W zależności od formatu e-booka oraz systemu operacyjnego,
który jest zainstalowany na Twoim urządzeniu może to być np. Bluefire
dla EPUBa lub aplikacja Kindle dla formatu MOBI.
Informacje na temat zabezpieczenia e-booka znajdziesz na karcie produktu
w "Szczegółach na temat e-booka". Więcej informacji znajdziesz w dziale
Pomoc.
czytaj
na czytniku
Czytanie na e-czytniku z ekranem e-ink jest bardzo wygodne i nie męczy
wzroku. Pliki przystosowane do odczytywania na czytnikach to przede
wszystkim EPUB (ten format możesz odczytać m.in. na czytnikach
PocketBook) i MOBI (ten fromat możesz odczytać m.in. na czytnikach Kindle).
Informacje na temat zabezpieczenia e-booka znajdziesz na karcie produktu
w "Szczegółach na temat e-booka". Więcej informacji znajdziesz w dziale
Pomoc.
czytaj
na smartfonie
Aby odczytywać e-booki na swoim smartfonie musisz zainstalować specjalną
aplikację. W zależności od formatu e-booka oraz systemu operacyjnego,
który jest zainstalowany na Twoim urządzeniu może to być np. iBooks dla
EPUBa lub aplikacja Kindle dla formatu MOBI.
Informacje na temat zabezpieczenia e-booka znajdziesz na karcie produktu
w "Szczegółach na temat e-booka". Więcej informacji znajdziesz w dziale
Pomoc.
Czytaj fragment
Pobierz fragment
Pobierz fragment w jednym z dostępnych formatów
LUB
24,99 zł za tytuł
Tytuł dostępny w abonamencie Empik Go już od 24,99 zł / 30 dni
Sprawdź
Słuchaj i czytaj w abonamencie Go Standard już za 24,99 zł / 30 dni. Subskrypcja Go Standard daje możliwość dodania do biblioteki 3 dowolne tytuły w danym okresie rozliczeniowym (30 dni). Wybierasz z ponad 200 tys. audiobooków, ebooków i podcastów.
Filozoficzne korzenie metody krytycznej K.R. Poppera - ebook
Za sprawą K.R. Poppera metoda krytyczna stała się w XX wieku synonimem nie tylko metody naukowej, lecz w ogóle racjonalnego dyskursu.
Idea metody krytycznej jest jednak ideą kontrowersyjną. Dla kontynuatorów myśli Hume’a jest ona nadal synonimem sceptycyzmu poznawczego. Dlatego deklaracja Poppera z lat 50. ubiegłego stulecia, iż od zawsze uważał siebie za realistę, wywołała konsternację nawet wśród jego najbardziej zagorzałych zwolenników. Czyż można być zwolennikiem krytycyzmu i zarazem realistą?
Istnieje wszakże inna tradycja krytycyzmu mająca swe korzenie w myśli Sokratesa i Kanta. Jest ona drogą pośrednią pomiędzy niekrytycznym dogmatyzmem a hiperkrytycznym sceptycyzmem. Łączy ze sobą dwa przeciwne elementy: negatywną krytykę zasad z pozytywnym ich potwierdzeniem.
Metoda krytyczna Poppera wyrasta z tradycji filozofii krytycznej Kanta. Nie jest jednak jej prostą kontynuacją, lecz rezultatem złożonego procesu. Był to proces krytycznej modyfikacji podstawowych pojęć i założeń filozofii Kanta, rozpoczęty przez J.F. Friesa i kontynuowany w jego szkole.
Autor podejmuje się w obecnej pracy analizy tego złożonego procesu w celu pokazania zarówno intelektualnych związków Poppera z tą tradycją, jak i jego nowatorstwa.
| Kategoria: | Filozofia |
| Zabezpieczenie: |
Watermark
|
| ISBN: | 978-83-7886-612-1 |
| Rozmiar pliku: | 1,3 MB |
FRAGMENT KSIĄŻKI
Rozdział I
Wprowadzenie
Tematem obecnej pracy jest wpływ idei metody krytycznej Kanta w interpretacji szkoły Friesa na koncepcję metody krytycznej Karla Poppera w jego wczesnym dziele Die beiden Grundprobleme der Erkenntnistheorie (1979). Temat ten wymaga wyjaśnienia i uzasadnienia. Pojawiają się pytania, czy filozofia Poppera, a zwłaszcza jego wczesne poglądy, mają dzisiaj jeszcze jakieś znaczenie dla filozofii, w szczególności dla filozofii nauki? Dlaczego zajmować się metodą krytyczną Poppera i jej źródłami? I dlaczego interpretacją szkoły Friesa, a nie samym Kantem? Postaram się poniżej odpowiedzieć na te i inne pytania.
1.1. Spór o Poppera
Otwierając w 2002 roku w Wiedniu międzynarodowy kongres poświęcony filozofii Poppera w setną rocznicą jego urodzin, Hans Albert (2015a , s. 1; 2015b , s. 17) stwierdził, że wpływ krytycznego racjonalizmu Poppera na kulturę XX wieku ustępuje jedynie wpływowi filozofii Ludwiga Wittgensteina i Martina Heideggera. W jego przekonaniu był to wpływ wykraczający daleko poza teoretyczną filozofię na dyskurs naukowy i społeczny. Wszakże w opracowaniach na temat Poppera, jakie powstały od tego czasu, pojawiają się także pytania o aktualność jego filozofii nauki, czy jest to filozofia jeszcze żywa, czy może już martwa i czy krytyczny racjonalizm może nas jeszcze dzisiaj czegoś nauczyć (Godfrey-Smith 2016, s. 104; por. Gadenne 2002, s. 58; 2019, s. 751; Keuth 2002, s. 43).
Jakkolwiek pytania te stawiane są w sposób retoryczny, to jednak są one całkiem realne, gdyż motywowane niejednoznacznym statusem idei Poppera we współczesnej filozofii nauki. Zdaniem Godfreya-Smitha mainstreamowa filozofia nauki, zwłaszcza anglosaska, straciła zainteresowanie Popperem, uznając jego rozwiązania za interesujące jedynie na dużym poziomie ogólności, natomiast rozwiązania szczegółowe za niedopracowane lub błędne. Z kolei według Gadenne (tamże), od czasu krytyki ze strony Kuhna i Feyerabenda krytyczny racjonalizm podważany jest w filozofii nauki jako logicznie niespójny i historycznie nieprawdziwy i przez to często ignorowany. Za trwały wkład Poppera do filozofii uważa się jedynie jego koncepcję fallibilizmu oraz, w filozofii społecznej, otwartego społeczeństwa. Tymczasem, jak zauważa Godfrey-Smith, wśród naukowców, pomimo krytyki ze strony filozofów nauki, Popper nadal jest bez mała jedynym znanym i cenionym filozofem nauki, z którego myśli warto korzystać i korzysta się, także praktycznie.
Bez wątpienia nierozsądna byłaby dogmatyczna próba obrony Poppera przed wszystkimi zarzutami kierowanymi pod adresem wielu jego rozwiązań metodologicznych i upieranie się przy jego racji na przekór wszystkim argumentom. Ale równie nierozsądne byłoby zaprzeczanie wagi i trwałości wielu jego rozwiązań filozoficznych tylko dlatego, że interesują się nimi głównie naukowcy lub filozofowie innych nurtów niż logiczny empiryzm i jego następcy. Praktyczne zastosowanie koncepcji filozoficznych w nauce od dawna uchodzi za jeden z wyznaczników ich wartości. I nawet jeśli takie zastosowanie nie ma charakteru rozstrzygającego, to przecież filozofii poszukującej zrozumienia rzeczywistej nauki powinno dać do myślenia, że przynajmniej pewne elementy danej koncepcji dobrze ujmują pewne fragmenty tej rzeczywistości, być może lepiej niż koncepcje alternatywne.
We wstępie do angielskiego wydania Logiki odkrycia naukowego (Popper 2002b , ss. XXIIInn.) Popper opowiada się za filozofią nauki, która bada problemy rzeczywistej nauki, jej teorie, metody i przede wszystkim dyskusje naukowe, odrzuca natomiast filozofię, która traktuje naukę jako dzieło pozbawionych podmiotowości maszyn logicznych, względnie kognitywistycznych (por. Godfrey-Smith 2016, ss. 104n). Również Grundprobleme i Logik der Forschung (1935) wyrastają z takiego transcendentalnego podejścia do filozofii nauki. Dzieła te, według słów samego Poppera z roku 1932 z listu do Egona Friedella, były „dzieckiem kryzysu w fizyce” (zob. De Maliandi 1991, s. 22; Hacohen 2002 , s. 208). Kryzys w epistemologii z początku XX wieku był jedynie okazją dla Poppera, by wypracować nowatorską odpowiedź na kryzys tożsamości w samej nauce.
Prowadząc krytyczny dialog z Kołem Wiedeńskim Popper odwołał się do epistemologii neokantowskiej w ujęciu Jakoba F. Friesa oraz późniejszego kontynuatora jego myśli Leonarda Nelsona. Popper podzielał ideę Friesa i Nelsona, że w sytuacji, gdy dyskusja filozoficzna zaczyna upodabniać się do jałowych sporów późnej scholastyki, powrót do głównych idei i ich źródeł może okazać się nie tylko interesujący, lecz także inspirujący i dać początek nowym rozwiązaniom. Podobnie jak Fries i Nelson, Popper poszukiwał w historii epistemologii nie tylko błędów godnych krytyki, lecz także możliwych dróg rozwiązania głównych problemów filozoficznych. Jego Grundprobleme były próbą odpowiedzi na kryzys w nauce współczesnej z wnętrza tradycji epistemologicznej, próbującej przezwyciężyć ciągle odradzający się sceptycyzm.
Choćby z tego już względu historyczna myśl Poppera może być interesująca i inspirująca. Wprawdzie to, co wywołało kryzys w nauce w czasach wczesnego Poppera, zmieniło się w nowy paradygmat, a nauka wypracowała, nie bez udziału Poppera, nową tożsamość metodologiczną, niemniej spory epistemologiczne, w tym najważniejszy spór racjonalizmu i realizmu ze sceptycyzmem, nie wygasły, także w interpretacjach samego Poppera. Według Musgrave’a (2002, s. 25) daleko do zgody wśród filozofów w kwestii tego, czym jest racjonalizm krytyczny Poppera. Jak zauważa, w zaskakujący sposób w odniesieniu do tego podstawowego pytania cały czas panuje zamęt i niepewność, a ilość odmiennych interpretacji, zarówno wśród zwolenników, jak i wśród krytyków idei Poppera trudna jest do policzenia. Przy czym zasadniczy spór dotyczy tego, czy krytyczny racjonalizm Poppera jeszcze jest racjonalizmem, czy może tylko zwykłym sceptycyzmem. Zdaniem Musgrave’a wielu krytyków Poppera nie dostrzegało i nie dostrzega w jego krytycznym racjonalizmie niczego poza prostym przyzwoleniem na irracjonalny sceptycyzm Hume’a, przyzwoleniem ubranym jedynie w wyrafinowaną racjonalistyczną retorykę.
------------------------------------------------------------------------
Zapraszamy do zakupu pełnej wersji książki
------------------------------------------------------------------------
Wprowadzenie
Tematem obecnej pracy jest wpływ idei metody krytycznej Kanta w interpretacji szkoły Friesa na koncepcję metody krytycznej Karla Poppera w jego wczesnym dziele Die beiden Grundprobleme der Erkenntnistheorie (1979). Temat ten wymaga wyjaśnienia i uzasadnienia. Pojawiają się pytania, czy filozofia Poppera, a zwłaszcza jego wczesne poglądy, mają dzisiaj jeszcze jakieś znaczenie dla filozofii, w szczególności dla filozofii nauki? Dlaczego zajmować się metodą krytyczną Poppera i jej źródłami? I dlaczego interpretacją szkoły Friesa, a nie samym Kantem? Postaram się poniżej odpowiedzieć na te i inne pytania.
1.1. Spór o Poppera
Otwierając w 2002 roku w Wiedniu międzynarodowy kongres poświęcony filozofii Poppera w setną rocznicą jego urodzin, Hans Albert (2015a , s. 1; 2015b , s. 17) stwierdził, że wpływ krytycznego racjonalizmu Poppera na kulturę XX wieku ustępuje jedynie wpływowi filozofii Ludwiga Wittgensteina i Martina Heideggera. W jego przekonaniu był to wpływ wykraczający daleko poza teoretyczną filozofię na dyskurs naukowy i społeczny. Wszakże w opracowaniach na temat Poppera, jakie powstały od tego czasu, pojawiają się także pytania o aktualność jego filozofii nauki, czy jest to filozofia jeszcze żywa, czy może już martwa i czy krytyczny racjonalizm może nas jeszcze dzisiaj czegoś nauczyć (Godfrey-Smith 2016, s. 104; por. Gadenne 2002, s. 58; 2019, s. 751; Keuth 2002, s. 43).
Jakkolwiek pytania te stawiane są w sposób retoryczny, to jednak są one całkiem realne, gdyż motywowane niejednoznacznym statusem idei Poppera we współczesnej filozofii nauki. Zdaniem Godfreya-Smitha mainstreamowa filozofia nauki, zwłaszcza anglosaska, straciła zainteresowanie Popperem, uznając jego rozwiązania za interesujące jedynie na dużym poziomie ogólności, natomiast rozwiązania szczegółowe za niedopracowane lub błędne. Z kolei według Gadenne (tamże), od czasu krytyki ze strony Kuhna i Feyerabenda krytyczny racjonalizm podważany jest w filozofii nauki jako logicznie niespójny i historycznie nieprawdziwy i przez to często ignorowany. Za trwały wkład Poppera do filozofii uważa się jedynie jego koncepcję fallibilizmu oraz, w filozofii społecznej, otwartego społeczeństwa. Tymczasem, jak zauważa Godfrey-Smith, wśród naukowców, pomimo krytyki ze strony filozofów nauki, Popper nadal jest bez mała jedynym znanym i cenionym filozofem nauki, z którego myśli warto korzystać i korzysta się, także praktycznie.
Bez wątpienia nierozsądna byłaby dogmatyczna próba obrony Poppera przed wszystkimi zarzutami kierowanymi pod adresem wielu jego rozwiązań metodologicznych i upieranie się przy jego racji na przekór wszystkim argumentom. Ale równie nierozsądne byłoby zaprzeczanie wagi i trwałości wielu jego rozwiązań filozoficznych tylko dlatego, że interesują się nimi głównie naukowcy lub filozofowie innych nurtów niż logiczny empiryzm i jego następcy. Praktyczne zastosowanie koncepcji filozoficznych w nauce od dawna uchodzi za jeden z wyznaczników ich wartości. I nawet jeśli takie zastosowanie nie ma charakteru rozstrzygającego, to przecież filozofii poszukującej zrozumienia rzeczywistej nauki powinno dać do myślenia, że przynajmniej pewne elementy danej koncepcji dobrze ujmują pewne fragmenty tej rzeczywistości, być może lepiej niż koncepcje alternatywne.
We wstępie do angielskiego wydania Logiki odkrycia naukowego (Popper 2002b , ss. XXIIInn.) Popper opowiada się za filozofią nauki, która bada problemy rzeczywistej nauki, jej teorie, metody i przede wszystkim dyskusje naukowe, odrzuca natomiast filozofię, która traktuje naukę jako dzieło pozbawionych podmiotowości maszyn logicznych, względnie kognitywistycznych (por. Godfrey-Smith 2016, ss. 104n). Również Grundprobleme i Logik der Forschung (1935) wyrastają z takiego transcendentalnego podejścia do filozofii nauki. Dzieła te, według słów samego Poppera z roku 1932 z listu do Egona Friedella, były „dzieckiem kryzysu w fizyce” (zob. De Maliandi 1991, s. 22; Hacohen 2002 , s. 208). Kryzys w epistemologii z początku XX wieku był jedynie okazją dla Poppera, by wypracować nowatorską odpowiedź na kryzys tożsamości w samej nauce.
Prowadząc krytyczny dialog z Kołem Wiedeńskim Popper odwołał się do epistemologii neokantowskiej w ujęciu Jakoba F. Friesa oraz późniejszego kontynuatora jego myśli Leonarda Nelsona. Popper podzielał ideę Friesa i Nelsona, że w sytuacji, gdy dyskusja filozoficzna zaczyna upodabniać się do jałowych sporów późnej scholastyki, powrót do głównych idei i ich źródeł może okazać się nie tylko interesujący, lecz także inspirujący i dać początek nowym rozwiązaniom. Podobnie jak Fries i Nelson, Popper poszukiwał w historii epistemologii nie tylko błędów godnych krytyki, lecz także możliwych dróg rozwiązania głównych problemów filozoficznych. Jego Grundprobleme były próbą odpowiedzi na kryzys w nauce współczesnej z wnętrza tradycji epistemologicznej, próbującej przezwyciężyć ciągle odradzający się sceptycyzm.
Choćby z tego już względu historyczna myśl Poppera może być interesująca i inspirująca. Wprawdzie to, co wywołało kryzys w nauce w czasach wczesnego Poppera, zmieniło się w nowy paradygmat, a nauka wypracowała, nie bez udziału Poppera, nową tożsamość metodologiczną, niemniej spory epistemologiczne, w tym najważniejszy spór racjonalizmu i realizmu ze sceptycyzmem, nie wygasły, także w interpretacjach samego Poppera. Według Musgrave’a (2002, s. 25) daleko do zgody wśród filozofów w kwestii tego, czym jest racjonalizm krytyczny Poppera. Jak zauważa, w zaskakujący sposób w odniesieniu do tego podstawowego pytania cały czas panuje zamęt i niepewność, a ilość odmiennych interpretacji, zarówno wśród zwolenników, jak i wśród krytyków idei Poppera trudna jest do policzenia. Przy czym zasadniczy spór dotyczy tego, czy krytyczny racjonalizm Poppera jeszcze jest racjonalizmem, czy może tylko zwykłym sceptycyzmem. Zdaniem Musgrave’a wielu krytyków Poppera nie dostrzegało i nie dostrzega w jego krytycznym racjonalizmie niczego poza prostym przyzwoleniem na irracjonalny sceptycyzm Hume’a, przyzwoleniem ubranym jedynie w wyrafinowaną racjonalistyczną retorykę.
------------------------------------------------------------------------
Zapraszamy do zakupu pełnej wersji książki
------------------------------------------------------------------------
więcej..
