Fizyka wokół nas. Laboratorium - ebook

WPROWADZENIE

Wielu uczniów rozpoczynających ten kurs ma niewiele praktycznych umiejętności związanych z naukami ścisłymi. Doświadczenia, czy to przeprowadzane w laboratorium, czy przy użyciu symulacji komputerowych, i pokazy w tym podręczniku zostały zaprojektowane tak, aby uczniowie zyskali obycie, którego potrzebują. Niezależnie od tego, czy chodzi o wykorzystanie obrazu otworkowego do określenia rozmiaru Słońca, czy o użycie oprogramowania do tworzenia wykresów ruchu w czasie rzeczywistym, czy próbę zapalenia żarówki z wykorzystaniem baterii i przewodów, te badania mają na celu umożliwienie uczniom bezpośredniej interakcji ze światem przyrody w sposób, który pogłębi zarówno ich ciekawość, jak i wiedzę.

Na wykonanie wszystkich doświadczeń z niniejszego podręcznika prawdopodobnie zabraknie czasu. Nauczyciel bądź instruktor prowadzący zajęcia jest w stanie najlepiej zdecydować, które doświadczenia należy wykonać, a które pominąć. Czasami decydujący wpływ może tu mieć dostępność aparatury i rekwizytów lub inne ograniczenia. Uczestnicy tych zajęć najlepiej z nich skorzystają, jeśli zaoferuje się im duży wybór doświadczeń z wielu dziedzin fizyki, na różnym poziomie trudności i wiele sposobów ich wykonania.

Stwierdzono, że zapamiętujemy około 5% tego, co czytamy, i około 75% tego, co robimy. Tak więc doświadczenia, pokazy i symulacje opisane w tym podręczniku odgrywają ważną rolę w całościowym programie nauczania fizyki z podręcznikiem Fizyka wokół nas. Zapraszamy!PODZIĘKOWANIA

Na propozycje zajęć opisanych w tym podręczniku do laboratorium miało wpływ wiele autorytetów. Największy wpływ na Deana wywarł jego mentor, Walter Scheider, z liceum Huron High w Ann Arbor w stanie Michigan.

Obaj Autorzy są wdzięczni kolegom z Amerykańskiego Stowarzyszenia Nauczycieli Fizyki (American Association of Physics Teachers, AAPT) za niekończący się strumień wspaniałych pomysłów, rozwiązań technicznych i demonstracji, które pobudzały naszą kreatywność. Wykładowcy fizyki to grupa bardzo błyskotliwych i pomysłowych ludzi, którzy swe umiejętności prezentują na krajowych spotkaniach AAPT. Na początku działalności w AAPT autorytetami dla Deana byli Dewey Dykstra i Jim Minstrell.

Z oddziału AAPT w północnej Kalifornii i Nevadzie wywodzi się wielu wyjątkowych nauczycieli fizyki, których wkład we wspomniane spotkania przyniósł nam niezliczone korzyści. Clarence Bakken, Dan Burns, Ann Hanks, Steve Keith i David Kagan przez lata udzielali obu autorom nieocenionych wskazówek.

Interaktywne muzeum nauki Exploratorium w San Francisco to ośrodek znany nie tylko w północnej Kalifornii, ale i na całym świecie. Jest jasnym punktem na mapie nauki i pokazów doświadczalnych. Paul Doherty i Dan Rathjen dostarczają nauczycielom fizyki perełek, które są proste i skuteczne. Ich wysiłek widać również w tym podręczniku.

Za pomysły doświadczeń Autorzy są wdzięczni prowadzącym PTSOS : Paulowi Robinsonowi z San Mateo High School w Kalifornia, Jessice Downing z Natomas w Kalifornii oraz emerytowanym nauczycielom fizyki Howiemu Brandowi i Earlowi Feltybergerowi, a za ostateczną korektę manuskryptu – Lillian Lee Hewitt.

Szczególnie wyrazy wdzięczności należą się (emerytowanej) nauczycielce fizyki z Rio Americano, Lucy Jeffries, za jej cierpliwość do ciągłego testowania eksperymentów Deana, za opinie na temat laboratoriów, a także za jej gotowość do wspólnego wypłynięcia na wzburzone wody komputerowych zajęć laboratoryjnych!

Źródłem inspiracji znacznej części treści tego podręcznika byli studenci fizyki z Rio Americano. To oni również stanowili najważniejsze źródło opinii dotyczących poprawek do tych wszystkich doświadczeń na długo, zanim zostały one włączone do niniejszego podręcznika.

Zdaniem Deana nikt nie miał większego wpływu na jego sposób nauczania fizyki niż współautor, Paul Hewitt. Jak mówi Dean: „Praca Paula przez lata była najważniejszą gwiazdą w konstelacji, według której sterowałem statkiem mojego programu nauczania”.

Zdaniem Paula, nikt nie jest w stanie lepiej nawiązać kontaktu ze studentami w laboratorium niż Dean Baird. Z tego właśnie powodu Paul wybrał Deana na współautora tego podręcznika – który jest o wiele bardziej w stylu Bairda niż Hewitta!O AUTORACH

Paul G. Hewitt, były bokser, poszukiwacz uranu, sign painter i rysownik, studia podjął w wieku 28 lat i zakochał się w fizyce. Karierę nauczycielską rozpoczął w 1964 roku w City College of San Francisco. W 1971 roku ukazało się pierwsze wydanie Conceptual Physics, podręcznika fizyki, który zrewolucjonizował nauczanie fizyki, przeznaczonego dla tych, którzy nie parają się nauką.

Hewitt brał urlopy, aby uczyć fizyki na Uniwersytecie Kalifornijskim, zarówno w kampusach Berkeley, jak i Santa Cruz, oraz na Uniwersytecie Hawajskim w kampusach Hilo i Manoa. Prowadził ogólnie dostępny, wieczorowy kurs w Exploratorium w San Francisco. W 2000 roku Exploratorium uhonorowało Hewitta nagrodą Outstanding Educator Award.

W uznaniu osiągnięć Hewitta Amerykańskie Stowarzyszenie Nauczycieli Fizyki (AAPT) przyznało mu nagrodę Millikan Award za wybitny wkład w nauczanie fizyki.

Hewitt tworzy kolumnę rysunkową „Figuring Physics” dla miesięcznika AAPT, The Physics Teacher. Jego popularne screencasty „Hewitt Drew It!” można znaleźć na YouTube.

Dean Baird i Paul Hewitt

Dean Baird, były gazeciarzem i pakowaczem w sklepie spożywczym, rozpoczął studia w wieku 17 lat i zakochał się w fizyce. W 1986 roku został nauczycielem fizyki w Rio Americano High School w Sacramento. W 1986 roku zaczął pisać książkę The Book of Phyz, a w 2000 roku na swojej stronie internetowej http://phyz.org opublikował związany z nią kompleksowy program nauczania fizyki.

Baird pełnił funkcję mentora w finansowanym przez NSF programie Southern California Area Mentors of Physics Instruction, zasiadał w radzie redakcyjnej egzaminów AAPT oraz był członkiem zarządu Amerykańskiego Stowarzyszenia Nauczycieli Fizyki Północnej Kalifornii i Nevady (NCNAAPT). Służył Kalifornijskiemu Departamentowi Edukacji jako członek zespołu piszącego Golden State Exam oraz Assessment Review Panel.

W uznaniu osiągnięć Bairda NCNAAPT oraz AAPT uhonorowały go odznaczeniami Distinguished Service Citation. W 2012 roku otrzymał Prezydencką Nagrodę za Doskonałość w Nauczaniu Matematyki i Nauk Ścisłych.

Baird jest autorem podręczników do zajęć laboratoryjnych do Conceptual Physical Science i Conceptual Integrated Science.DO UCZNIÓW/UCZESTNIKÓW ZAJĘĆ LABORATORYJNYCH

Aby w pełni docenić grę, trzeba znać jej zasady – niezależnie od tego, czy jest to gra sportowa, towarzyska czy komputerowa. Tak samo jest z naturą. Będziecie mogli pełniej docenić naturę, gdy dowiecie się czegoś o tym, jak wszystko się ze sobą łączy i jakie zasady rządzą zjawiskami fizycznymi. Przyroda wokół nas jest bardziej zrozumiała, gdy wiemy coś o jej zasadach.

Niniejszy zeszyt ćwiczeń laboratoryjnych do podręcznika Fizyka wokół nas umożliwia uzupełnienie wiedzy o zjawiskach w przyrodzie, koncentrując się na tym, w jaki sposób w przyrodzie zachodzą pewne zjawiska. Zajęcia laboratoryjne to zajęcia praktyczne, na których prowadzi się obserwacje, dokonuje pomiarów, wykonuje obliczenia i wyciąga wnioski. Podsumowując, w laboratorium urzeczywistnia się zasady i zależności, o których uczycie się w klasie i o których czytacie w podręczniku. Przy okazji, pamiętajcie, aby zabrać ze sobą podręcznik do laboratorium! Czasami będzie potrzeba odniesienia do schematów z podręcznika, które mogą pomóc w zrozumieniu tego, co dzieje się podczas zajęć laboratoryjnych.DO NAUCZYCIELA/INSTRUKTORA

Uprawianie fizyki to cel, który nam przyświecał przy pisaniu tego podręcznika do zajęć laboratoryjnych. Zawiera on opis szeregu doświadczeń, pokazów i zajęć przy komputerze z wykorzystaniem symulacji, które są ściśle powiązane z jedenastym wydaniem książki Conceptual Physics .

Duża liczba i różnorodność doświadczeń przedstawionych w tym podręczniku ma na celu umożliwienie dokonania wyboru podczas przygotowywania zajęć laboratoryjnych. Przy ich doborze prawdopodobnie istotna będzie kwestia dostępnego sprzętu, rekwizytów, miejsca i ograniczeń czasowych. Chodziło nam o to, aby było w czym wybierać.

Zajęcia określone jako obserwacje zjawiska mają często charakter jakościowy i stosunkowo szybko można je wykonać. Mogą obejmować przewidywanie, obserwację i wnioskowanie. Odpowiedzi są zazwyczaj werbalne, ale mogą również obejmować proste szkice. W niektórych przypadkach doświadczenia po prostu przygotowują scenę dla konkretnego materiału z rozdziału podręcznika Fizyka wokół nas; w innych przypadkach podsumowują zawarte w nim zagadnienia.

Doświadczenia obejmują głównie dokonywanie pomiarów oraz przeprowadzanie zarówno ocen jakościowych, jak i ilościowych. Doświadczenia mogą rozszerzać materiał z rozdziału podręcznika Fizyka wokół nas, a niektóre z nich wymagają odrobiny wiedzy z algebry i trygonometrii.

Część zajęć przy komputerze obejmuje użycie oprogramowania pomiarowego, które wymaga czujników współpracujących z komputerem, a także oprogramowania do zbierania i analizy danych. Choć podręczne narzędzia do zbierania danych stają się coraz bardziej popularne, oprogramowanie sondujące z interfejsem komputerowym pozwala grupom laboratoryjnym gromadzić się wokół jednego, stosunkowo dużego ekranu i wspólnie omawiać wyniki. Niektóre zajęcia przy komputerze to symulacje. Grupa Technologii Nauczania Fizyki (Physics Education Technology Group) Uniwersytetu Kolorado (PhET) nieustannie opracowuje zaawansowane symulacje komputerowe. Podczas gdy niektóre zajęcia oparte na symulacjach mogą funkcjonować jako zadania dla jednego uczestnika zajęć, często są one bardziej wartościowe, gdy pracuje nad nimi grupa. Dyskusje w grupach podczas tych zajęć przynoszą ogromne korzyści wszystkim ich uczestnikom.

Pokazy to doświadczenia, które po prostu nie są możliwe do przeprowadzenia w grupach laboratoryjnych. Na przykład niewiele instytucji ma do dyspozycji po jednym generatorze Van de Graaffa dla każdej grupy laboratoryjnej. W przeciwieństwie do pokazów na wykładach, które krótko ilustrują dość zwięzły punkt, pokazy laboratoryjne mają być rozszerzonymi lekcjami opartymi na samej demonstracji. W przypadku większości pokazów zachęca się uczniów do zaangażowania, ale pokazy są zwykle prowadzone raczej przez nauczyciela/instruktora niż przez uczniów/uczestników zajęć. W zależności od zasobów szkoły/instytucji niektóre pokazy mogą mieć formę zajęć lub warsztatów.

Należy zauważyć, że podręcznik laboratoryjny jest powiązany z podręcznikiem Fizyka wokół nas. Opis treści każdego z zajęć laboratoryjnych zawiera odniesienie do rozdziału podręcznika. Odniesienie do podręcznika jest powtórzone w lewym górnym rogu opisu wszystkich zajęć. Rysunki i inne konkretne odniesienia do podręcznika pojawiają się od czasu do czasu. Należy zachęcić uczniów/uczestników zajęć, aby przynieśli swój podręcznik do laboratorium!

Autorzy z wdzięcznością przyjmą wszelkie uwagi dotyczące doświadczeń opisanych w niniejszym podręczniku. Prosimy o przesyłanie komentarzy, uwag krytycznych i sugestii bezpośrednio do Deana Bairda na adres [email protected] BĘDZIE POTRZEBNE: PODSTAWOWA LISTA PRZYRZĄDÓW, REKWIZYTÓW, ODCZYNNIKÓW

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Przyrząd, rekwizyt, odczynnik Tytuł zajęć
aerozol typu „mgła w sprayu” Wzory dyfrakcyjne
akcelerometr cieczowy Czy to się będzie kręcić w kółko?
akcelerometry optyczne Czy to się będzie kręcić w kółko?
akwarium lub zlew Utoń lub płyń
amperomierz prądu stałego (analogowy 0–1 A) Jak zmierzyć opór?; Przerwa i zwarcie w obwodzie
arkusz kalkulacyjny (Microsoft Excel lub podobny) Poświeć światłem
arkusz przezroczystej folii do rzutnika Podglądanie pikseli
baloniki Naelektryzuj się!
barwnik spożywczy (w płynie) Czy to się będzie kręcić w kółko?; Taniec cząsteczek
baterie alkaliczne (R20, R14, N (R1), AAAA (R8D425)) oraz baterie dużej pojemności (do latarki 6 V lub zapłonowa 1,5 V) Cytrynowa elektryczność; Baterie i żarówki; Przerwa i zwarcie w obwodzie; Elektryzujący magnetyzm; Silnikowe szaleństwo; Huśtanie magnesów
bloczek Przykładanie siły przed wózkiem
butelka dietetycznego napoju gazowanego (2 l) Musująca fontanna
butelka plastikowa (0,5 l) Wszystko w nadgarstku
cegła Rzeczy, które się odbijają; Siła, z którą należy się liczyć
cewka z rdzeniem powietrznym, solenoid Aktywator generatora
ciężarki wędkarskie, ołowiane Łódko płyń
cukier w kostkach (10 kostek) Urokliwa fatamorgana
cukierki mentos Musująca fontanna
cylindry miarowe (10 ml, 100 ml, 500 ml) Grubość naleśnika z kulek; Naleśnik z kwasu oleinowego; Eureka!; Łódko płyń
cytryna Cytrynowa elektryczność
czujnik ruchu Określanie odległości przy użyciu dźwięku; Przykładanie siły przed wózkiem
czujnik siły Lustro siły
deska (równia pochyła) Wspinanie się pod górę
dynamometry (o udźwigu 5 N, 10 N) Chodzenie po desce; Ciężar; Lustro siły; Wspinanie się pod górę; Paradoks bliźniaczych pałek; Łódko płyń
elektrofory Siła, z którą należy się liczyć; Elektroskop
elektromagnesy z rdzeniem powietrznym Huśtanie magnesów
elektroskop ze złotymi listkami Elektroskop
filtr polaryzacyjny, duży (arkusz folii polaryzacyjnej) Zaciemnienie
filtr polaryzacyjny, mały Zaciemnienie
fiszka (karta katalogowa) Obraz Słońca; Kule słoneczne
folia aluminiowa Roztapiam się, roztapiam; Cytrynowa elektryczność; Camera obscura
foremki do ciasta, aluminiowe, prostokątne (10 × 23 cm) i okrągłe, różnej wielkości (∅ 23 cm, ∅ 7,5 cm) Łódko płyń; Siła, z którą należy się liczyć; Naelektryzuj się!
fotobramki z zegarem Upuszczanie piłki
galwanometr Huśtanie magnesów; Aktywator generatora
generator Van de Graaffa Naelektryzuj się!
generatory prądu elektrycznego, ręczne Być jak bateria; Silnikowe szaleństwo; Huśtanie magnesów; Aktywator generatora
guma o szerokości 7 mm Lustro siły
gumki recepturki Silnikowe szaleństwo
gwoździe, krótkie, związane sznurkiem w pęk (kilka szt.) Woda i gwoździe
haczyki kołnierzowe Chodzenie po desce; Ciężar; Naprężenie i sprężyna; Silnikowe szaleństwo; Huśtanie magnesów
hantle (2 kg) Usiądź na nim i obracaj się
instrukcja obsługi pojazdu (samochodu osobowego) Ciśnienie w oponach i 18-kołowa ciężarówka
jajko (surowe) Utoń lub płyń
kalka kreślarska Camera obscura
kamertony (widełki stroikowe) (40–150 Hz, 300–500 Hz) Kamerton w zwolnionym tempie; Wydaj dźwięk!
kamertony rezonacyjne (współbrzmiące) przymocowane do drewnianych pudeł rezonansowych, para Dlaczego niebo jest niebieskie
kamień Łódko płyń
kartka papieru (biała, czysta) Jak zobaczyć pole magnetyczne?; Inaczej o załamaniu światła; Inaczej o rozpraszaniu światła
karty katalogowe (fiszki) Taniec cząsteczek
kawałek drewna Łódko płyń
kątomierz Wspinanie się pod górę
klocek, drewniany Przykładanie siły przed wózkiem; Rzeczy, które się odbijają
klocek, drewniany (ok. 5 × 5 × 2,5 cm) Silnikowe szaleństwo
klocki ołowiu, drewna i styropianu o takich samych masach Utoń lub płyń
koło rowerowe z uchwytami Usiądź na nim i obracaj się
kołyska Newtona Czy to się będzie kręcić w kółko?
kompasy, małe Elektryzujący magnetyzm
komputer Określanie odległości przy użyciu dźwięku; Przepychanie przedmiotów; Przykładanie siły przed wózkiem; Lustro siły; Odlot!; Tancerz rowerowy z Edynburga; Skok do innego świata; Kostki w basenie: gęstość; Odbijanie się od ścian; Fale na wodzie w zbiorniku; Wysoki – cichy – niski – głośny; Efekt wah-wah i dźwięki z klawiatury telefonu; Hokej w polu elektrycznym; Iskry z Johnem Trawoltażem; Elektromagnetyczne laboratorium pana Faradaya; Podglądanie pikseli; Prążki w optyce; Poświeć światłem; Szybkie datowanie izotopowe
kostki (jak kostki do gry), pomalowane: jedna strona czerwona, dwie strony niebieskie, trzy strony niepomalowane – 25 szt. Określenie okresu połowicznego rozpadu
kostki domina (100 szt.) Reakcja łańcuchowa
kółko pomiarowe (drogomierz) Odlot!
kredki Jasne światła
kubki jednorazowe na napoje, nieprzezroczyste (jak na napoje gorące) Moneta w kubku
kubki styropianowe Mieszanie cieczy o różnych temperaturach
kubki, izolowane Woda i gwoździe
kulka drewniana lub z korka (o średnicy ok. 2,5 cm) Niutonowski strzał
kulka metalowa (stalowa lub ołowiana, o średnicy ok. 2,5 cm) Niutonowski strzał
kulka ze styropianu lub korka Siła, z którą należy się liczyć
kulki stalowe (o średnicy ok. 13 mm, 16 mm) Upuszczanie piłki; Traf do celu
kulki styropianowe Naelektryzuj się!
kulki z łożyska (∅ 4,6 mm) Grubość naleśnika z kulek
lampa grzewcza (promiennik podczerwieni) Ciepło w puszce: podgrzewanie
laser o znanej długości fali Prawa rządzące światłem
latarka (mała, jasno świecąca) Dlaczego niebo jest niebieskie
latarka z diodą LED (źródło punktowe) Dyfrakcja w działaniu; Dlaczego niebo jest niebieskie
latarka z żarówką (źródło punktowe) Dyfrakcja w działaniu
linijka z podziałką centymetrową Grubość naleśnika z kulek
linijka, metalowa z wytrawioną skalą milimetrową Prawa rządzące światłem
lód w kostkach Roztapiam się, roztapiam
lupa, mała (powiększenie np. 30× lub 60–100×) Podglądanie pikseli
lustro, duże, tzw. pełnowymiarowe Lustro ortsuL
lut bezołowiowy Silnikowe szaleństwo
łódka zabawka, która uniesie ładunek o masie 1200 g Łódko płyń
łyżka Utoń lub płyń
magnes, mały (neodymowy lub równoważny) Upuszczanie piłki
magnesy sztabkowe Siła, z którą należy się liczyć; Jak zobaczyć pole magnetyczne?; Silnikowe szaleństwo; Aktywator generatora
magnesy sztabkowe (AlNiCo) Silnikowe szaleństwo; Huśtanie magnesów; Aktywator generatora
materiał balastowy (nakrętki, kulki, piasek itp.) Eureka!
mechanizm do wrzucania cukierków do napoju gazowanego Musująca fontanna
menzurki, małe Taniec cząsteczek
miarka (np. zwijana) Lustro ortsuL; Prawa rządzące światłem
miernik ciśnienia w oponach Ciśnienie w oponach i 18-kołowa ciężarówka
mieszadło Dlaczego niebo jest niebieskie; Urokliwa fatamorgana
suwmiarka (lub mikrometr) Grubość naleśnika z kulek
miski styropianowe Naelektryzuj się!
młoteczek do kamertonu Drgania w zwolnionym tempie; Wydaj dźwięk!; Dlaczego niebo jest niebieskie
modelina Łódko płyń
moneta (5 groszy) Kule słoneczne
moneta (im większa, tym lepsza) Moneta w kubku
monety, małe, groszowe Cytrynowa elektryczność
multimetr cyfrowy Cytrynowa elektryczność
nakrętki sześciokątne Przykładanie siły przed wózkiem
nóż mały (scyzoryk, nożyk introligatorski) Obraz Słońca
obciążnik z hakiem Wszystko w nadgarstku; Łódko płyń
obciążniki Przykładanie siły przed wózkiem; Skoki na bungee ze stołu
obciążniki ołowiane Łódko płyń
obciążniki szczelinowe (50 g, 100 g, 200 g, 500 g) Chodzenie po desce; Ciężar; Wszystko w nadgarstku; Naprężenie i sprężyna
odczynniki chemiczne w proszku (chlorek baru, chlorek miedzi, chlorek potasu, chlorek sodu, chlorek strontu, chlorek wapnia) Jasne światła
odtwarzacz audio z dwoma przenośnymi głośnikami Wyłączanie dźwięku
ogniwo zapłonowe, suche (nr 6) Cytrynowa elektryczność
okulary dyfrakcyjne („tęczowe”) Wzory dyfrakcyjne
ołówki Dyfrakcja w działaniu
opiłki żelaza Jak zobaczyć pole magnetyczne?
oporniki mocy o różnych oporach (3–10 Ω) Jak zmierzyć opór?
oprawki do miniaturowych żarówek Jak zmierzyć opór?; Baterie i żarówki; Przerwa i zwarcie w obwodzie; Być jak bateria
oprogramowanie czujnika ruchu Określanie odległości przy użyciu dźwięku
oprogramowanie do tworzenia wykresów na podstawie danych z czujników Jedź! Jedź! Jedź!, Przykładanie siły przed wózkiem, Lustro siły
oprogramowanie do generowania dźwięku Wysoki – cichy – niski – głośny; Efekt wah-wah i dźwięki z klawiatury telefonu
oprogramowanie, symulacje PhET https://phet.colorado.edu Przepychanie przedmiotów; Odlot!; Skok do innego świata; Kostki w basenie: gęstość; Odbijanie się od ścian; Fale na wodzie w zbiorniku; Hokej w polu elektrycznym; Iskry z Johnem Trawoltażem; Elektromagnetyczne laboratorium pana Faradaya; Podglądanie pikseli; Prążki w optyce; Poświeć światłem; Szybkie datowanie izotopowe
palnik Bunsena Jasne światła
pałeczka lub rurka z octanu celulozy Siła, z którą należy się liczyć; Elektroskop
pałeczka lub rurka z PCW Siła, z którą należy się liczyć; Elektroskop
pałki do doświadczeń z ruchem obrotowym, para Paradoks bliźniaczych pałek
papier milimetrowy Jedź! Jedź! Jedź!; Ciężar; Naprężenie i sprężyna; Ciśnienie w oponach i 18-kołowa ciężarówka; Ciepło w puszce: podgrzewanie; Jak zmierzyć opór?
papier pergaminowy Jedź! Jedź! Jedź!
patelnia (duża) lub garnek z wrzącą wodą Ogrzewanie przez zamrażanie
patyczek, drewniany Silnikowe szaleństwo
piłeczki z różnych tworzyw, odbijające się sprężyście, Happy Ball, lub nie, Sad Ball (luzem) Rzeczy, które się odbijają
pinezka Obraz otworkowy
pisak/marker Wydmuchnij!
pistolety na rzutki z przyssawkami Niutonowski strzał
platforma obrotowa o małym współczynniku tarcia Czy to się będzie kręcić w kółko?
płyta CD (niepotrzebna) Elektryzujący magnetyzm
płyta grzejna Chłodzenie przez wrzenie; Ogrzewanie przez zamrażanie
płytka plastikowa Cytrynowa elektryczność
podstawa do prętów podpierających Huśtanie magnesów
pojemnik z szerokim otworem (1 l) Mieszanie cieczy o różnych temperaturach
pojemnik, przezroczysty (10 l) Łódko płyń
pojemniki na błonę fotograficzną 35 mm (lub małe, plastikowe butelki na płyny) Eureka!
polaryzator (duży) z filtrem zmiękczającym (cienki arkusz białego papieru lub jego odpowiednik) Zaciemnienie
pompa próżniowa ze szklanym kloszem Chłodzenie przez wrzenie
pompka powietrza Odlot!
poprzeczki (krótkie pręty) Chodzenie po desce; Ciężar; Huśtanie magnesów; Polaryzator z prętów
poziomica, mała Chodzenie po desce
pręt nośny z podstawą Silnikowe szaleństwo
pręt podtrzymujący, podpierający Chodzenie po desce; Ciężar; Lustro siły; Wydmuchnij!; Rzeczy, które się odbijają; Wspinanie się pod górę; Upuszczanie piłki; Naprężenie i sprężyna; Wielki wyścig kulek; Huśtanie magnesów
pręty nośne (ok. 1 m) Polaryzator z prętów
proszek likopodium Naleśnik z kwasu oleinowego
pryzmaty (trójkątny, trapezoidalny) Inaczej o załamaniu światła; Inaczej o rozpraszaniu światła
przedmioty z przezroczystego plastiku (kątomierze, widelce itp.) Zaciemnienie
przewody łączące Jak zmierzyć opór?; Baterie i żarówki; Przerwa i zwarcie w obwodzie; Być jak bateria; Elektryzujący magnetyzm; Silnikowe szaleństwo; Huśtanie magnesów; Aktywator generatora
przewód telefoniczny (linka, nie drut, 8 m) Polaryzator z prętów
przymiar metrowy, drewniany Chodzenie po desce; Jedź! Jedź! Jedź!; Skoki na bungee ze stołu; Wspinanie się pod górę; Paradoks bliźniaczych pałek; Wszystko w nadgarstku; Traf do celu; Odlot!; Naprężenie i sprężyna; Wydaj dźwięk!; Obraz otworkowy; Obraz Słońca; Kule słoneczne; Prawa rządzące światłem
przyrządy do wystrzeliwania stalowej kuli poziomo, ze znaną prędkością Traf do celu
pudełko po butach, z pokrywką Camera obscura
pudełko tekturowe Wydmuchnij!
puszka, pusta Traf do celu
puszki napoju gazowanego Utoń lub płyń
puszki radiacyjne: srebrna, czarna i biała Ciepło w puszce: podgrzewanie
pył kredowy Naleśnik z kwasu oleinowego
rakieta Arbor z napędem pneumatycznym Odlot!
ręcznik papierowy Jedź! Jedź! Jedź!; Woda i gwoździe; Ciepło w puszce: podgrzewanie; Roztapiam się, roztapiam; Wydaj dźwięk!; Cytrynowa elektryczność; Dlaczego niebo jest niebieskie; Moneta w kubku
rękawica żaroodporna lub uchwyt do garnka Jasne światła
rękawice ochronne (ochrona przed gorącem) Taniec cząsteczek
rozgałęźniki sygnału dźwiękowego Wysoki – cichy – niski – głośny; Efekt wah-wah i dźwięki z klawiatury telefonu
roztwór HCl 0,1 M (= 0,1 mol/dm³) Jasne światła
roztwór kwasu oleinowego (5 ml kwasu oleinowego w 995 ml etanolu) Naleśnik z kwasu oleinowego
rurka (metalowa) lub pręt Elektroskop
rurka aluminiowa (1,5 m) Wszystko w nadgarstku
rurka (∅ 2,5 cm, długość 1,5 m) Wydmuchnij!
rurka przezroczysta, akrylowa (∅ 2,5 cm, długość ok. 1,2 m) Upuszczanie piłki
rurki wyładowcze zawierające różne gazy Jasne światła
ryż preparowany Naelektryzuj się!
rzutki z przyssawkami (do pistoletów na rzutki) Niutonowski strzał
samochód (osobowy) Ciśnienie w oponach i 18-kołowa ciężarówka
samochód zabawka z napędem Jedź! Jedź! Jedź!
siatki dyfrakcyjne Dyfrakcja w działaniu; Jasne światła
siatki dyfrakcyjne: o małej gęstości (~500±100 linii/milimetr) i o dużej gęstości (~1000±100 linii/milimetr) Wzory dyfrakcyjne
słoiki po jedzeniu dla niemowląt, puste Taniec cząsteczek
słuchawki Tancerz rowerowy z Edynburga; Wysoki – cichy – niski – głośny; Efekt wah-wah i dźwięki z klawiatury telefonu
soczewka Fresnela ze starego rzutnika Obiekty oglądane przez soczewkę nie są takie, na jakie wyglądają
soczewka rozpraszająca (wklęsła) (f = –15 cm) Płonący obraz
soczewka skupiająca, ∅ 25 mm Camera obscura
soczewki skupiające (wypukłe) (f = 15 cm) Płonący obraz
sól kuchenna Utoń lub płyń
spektroskop (komercyjny lub domowej roboty) Jasne światła
spinacz biurowy Przykładanie siły przed wózkiem
sprężyna spiralna Naprężenie i sprężyna
sprężyny, słabe Huśtanie magnesów
statyw (także z prętem podtrzymującym) Rzeczy, które się odbijają; Naprężenie i sprężyna; Elektryzujący magnetyzm; Silnikowe szaleństwo; Huśtanie magnesów
stojak pierścieniowy z zaciskiem wystarczająco dużym, aby pomieścić spektroskop Jasne światła
stołek, obrotowy, o małym współczynniku tarcia Usiądź na nim i obracaj się
stoper Jedź! Jedź! Jedź!; Musująca fontanna; Traf do celu; Reakcja łańcuchowa
stół Skoki na bungee ze stołu; Wspinanie się pod górę; Upuszczanie piłki; Traf do celu; Reakcja łańcuchowa
suszarka do włosów Elektroskop
system pomiaru czasu z fotokomórkami Wydmuchnij!
sznurki różnej długości i wytrzymałości Chodzenie po desce; Przykładanie siły przed wózkiem; Skoki na bungee ze stołu; Wszystko w nadgarstku; Łódko płyń
szpatułki metalowe lub druty do próby płomieniowej (nichrom) Jasne światła
szpikulec, ostry Obraz Słońca
środek rozpraszający (do rozpuszczenia w wodzie) Dlaczego niebo jest niebieskie; Cudowne uwięzienie światła ; Urokliwa fatamorgana; Wzory dyfrakcyjne
śrut o średnicy 4,6 mm Grubość naleśnika z kulek
światło stroboskopowe, jasne, o dużej możliwości zmiany częstotliwości Drgania w zwolnionym tempie
świetlówka kompaktowa (kompaktowa lampa fluorescencyjna) Dyfrakcja w działaniu
tace do rozmrażania Roztapiam się, roztapiam
tacka Grubość naleśnika z kulek
talerze styropianowe, biały i czarny Roztapiam się, roztapiam
taśma gumowa Płonący obraz
taśma klejąca, mocna Jedź! Jedź! Jedź!; Wszystko w nadgarstku; Wzory dyfrakcyjne
taśma maskująca Jedź! Jedź! Jedź!; Wydmuchnij!; Eureka!; Łódko płyń; Camera obscura; Lustro ortsuL
taśma miernicza 100 m Odlot!
tekturka 7,5 × 10 cm Obraz otworkowy
termometr (w stopniach Celsjusza) Mieszanie cieczy o różnych temperaturach; Woda i gwoździe; Ciepło w puszce: podgrzewanie; Chłodzenie przez wrzenie
termometr pokojowy Wydaj dźwięk!
tkanina wełniana i jedwabna (kawałki, np. 10 cm × 10 cm) Siła, z którą należy się liczyć; Elektroskop
tor do doświadczeń z dynamiki Przykładanie siły przed wózkiem; Wspinanie się pod górę; Czy to się będzie kręcić w kółko
urządzenie do jednoczesnego wystrzeliwania i upuszczania Wielki wyścig kulek
urządzenie z rurką rezonansową: cylinder z podziałką o pojemności 250 ml lub większy i rurka z PCV o długość większej niż wysokość cylindra Wydaj dźwięk!
waga Wydmuchnij!; Łódko płyń
waga elektroniczna Musująca fontanna; Odlot!
waga szalkowa Utoń lub płyń; Woda i gwoździe
wahadło w kształcie młoteczka, zakończone piłeczkami z różnych tworzyw odbijających się sprężyście lub nie Rzeczy, które się odbijają
wiadro (10 l) Łódko płyń; Mieszanie cieczy o różnych temperaturach
wieszak na obciążnik Naprężenie i sprężyna
wkładka do zbiornika do obserwacji laserowych (nieprzezroczysta, biała) Cudowne uwięzienie światła
woda Utoń lub płyń; Eureka!; Łódko płyń; Ciepło w puszce: podgrzewanie; Drgania w zwolnionym tempie; Wydaj dźwięk!; Cytrynowa elektryczność; Dlaczego niebo jest niebieskie; Moneta w kubku; Cudowne uwięzienie światła; Wzory dyfrakcyjne
woda gorąca Mieszanie cieczy o różnych temperaturach; Woda i gwoździe; Urokliwa fatamorgana
woda zimna Taniec cząsteczek
woltomierz prądu stałego (analogowy 0–10 V) Jak zmierzyć opór?
woreczek ogrzewający (woreczek z przesyconym octanem sodu) Ogrzewanie przez zamrażanie
wózek do doświadczeń z dynamiki Przykładanie siły przed wózkiem; Wspinanie się pod górę; Czy to się będzie kręcić w kółko
wskaźniki laserowe (różne: czerwony oraz zielony, niebieski lub fioletowy) Cudowne uwięzienie światła; Urokliwa fatamorgana; Wzory dyfrakcyjne
zacisk pierścieniowy Elektryzujący magnetyzm
zaciski Wydmuchnij!; Rzeczy, które się odbijają; Wszystko w nadgarstku; Wielki wyścig kulek; Silnikowe szaleństwo
zaciski do biurety Upuszczanie piłki
zaciski kątowe Huśtanie magnesów; Polaryzator z prętów
zaciski pręta Chodzenie po desce; Ciężar; Rzeczy, które się odbijają; Wspinanie się pod górę
zaciski stołowe Chodzenie po desce; Ciężar; Lustro siły; Wspinanie się pod górę; Upuszczanie piłki; Wielki wyścig kulek
zaciski trójpalcowe Upuszczanie piłki; Naprężenie i sprężyna
zakraplacz do oczu Naleśnik z kwasu oleinowego
zasilacz prądu stałego (napięcia 0–6 V), regulowany Jak zmierzyć opór?
zbiornik do obserwacji laserowych Czy to się będzie kręcić w kółko?; Dlaczego niebo jest niebieskie; Cudowne uwięzienie światła; Urokliwa fatamorgana; Wzory dyfrakcyjne
zegar fotobramki Wydmuchnij!; Upuszczanie piłki
zestaw do baniek mydlanych Naelektryzuj się!
zestaw do wizualizacji pola magnetycznego Jak zobaczyć pole magnetyczne?
zlewki (400 ml, 600 ml) Utoń lub płyń; Drgania w zwolnionym tempie
zwierciadło wklęsłe, ręczne Obiekty w lustrze nie są takie, na jakie wyglądają
zwierciadło wypukłe, ręczne Obiekty w lustrze nie są takie, na jakie wyglądają
źródła światła do doświadczeń z optyki geometrycznej (lampa i przesłony oraz laser) Płonący obraz; Inaczej o załamaniu światła; Inaczej o rozpraszaniu światła
źródło białego światła LED (np. latarka LED) Dyfrakcja w działaniu
źródło jasnego światła (rzutnik pisma lub rzutnik slajdów) Zaciemnienie
źródło światła żarowego, punktowe (latarka z żarówką) Dyfrakcja w działaniu
żarówki miniaturowe (do latarki, 1,5 V lub 2,5 V, 6 V oraz 14,4 V) Jak zmierzyć opór?; Baterie i żarówki; Przerwa i zwarcie w obwodzie; Być jak bateria
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------ZESTAWIENIE ZAJĘĆ Z SYMULACJAMI

----------------------------------------------- ----------------------------------------------------- --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- --------------------------------------- --------------------
Tytuł Nazwa symulacji URL Rodzaj zajęć Rysunki

Przepychanie przedmiotów Siły i ruch: Podstawy https://phet.colorado.edu/sims/html/forces-and-motion-basics/latest/forces-and-motion-basics_pl.html Przy komputerze R_1

Odlot! Rzuty https://phet.colorado.edu/sims/html/projectile-motion/latest/projectilemotion_pl.html Doświadczenie/Przy komputerze R_2

Skok do innego świata Ciężarki na sprężynach https://phet.colorado.edu/sims/html/masses-and-springs/latest/masses-and-springs_pl.html Przy komputerze R_3

R_4

Kostki w basenie: gęstość Gęstość https://phet.colorado.edu/sims/html/density/latest/density_pl.html Przy komputerze R_5

Odbijanie się od ścian Gazy – właściwości https://phet.colorado.edu/sims/html/gas-properties/latest/gas-properties_pl.html Przy komputerze R_6

(R_7)

Fale na wodzie w zbiorniku Interferencja fal https://phet.colorado.edu/sims/html/wave-interference/latest/wave-interference_pl.html Przy komputerze Simple_ripple_tank

Hokej w polu elektrycznym Elektryczny hokej – zapożyczony z pracy Ruth Chabay https://phet.colorado.edu/sims/cheerpj/electric-hockey/latest/electric-hockey.html?simulation=electric-hockey&locale=pl Przy komputerze R_8

Iskry z Johnem Trawoltażem John Trawoltaż https://phet.colorado.edu/sims/html/john-travoltage/latest/john-travoltage_pl.html Przy komputerze R_9

(R_10)

Elektromagnetyczne laboratorium pana Faradaya Elektromagnetyczne laboratorium Pana Faradaya https://phet.colorado.edu/sims/cheerpj/faraday/latest/faraday.html?simulation=faraday&locale=pl Przy komputerze R_11

R_12

R_13

R_14

Podglądanie pikseli Widzenie kolorowe https://phet.colorado.edu/sims/html/color-vision/latest/color-vision_pl.html Przy komputerze / Obserwacja zjawiska brak

Prążki w optyce Interferencja fal https://phet.colorado.edu/sims/html/wave-interference/latest/wave-interference_pl.html Przy komputerze R_17

Poświeć światłem Efekt fotoelektryczny https://phet.colorado.edu/sims/cheerpj/photoelectric/latest/photoelectric.html?simulation=photoelectric&locale=pl Przy komputerze R_15

Szybkie datowanie izotopowe Datowanie gra https://phet.colorado.edu/sims/cheerpj/nuclear-physics/latest/nuclear-physics.html?simulation=radioactive-dating-game&locale=pl Przy komputerze R_16
----------------------------------------------- ----------------------------------------------------- --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- --------------------------------------- --------------------Imię i nazwisko _____________________________________ Grupa ____________ Data ___________

----------------------------------------------- ---------------------
Fizyka wokół nas Obserwacja zjawiska
Pierwsze prawo dynamiki Newtona – bezwładność Reguła równowagi
----------------------------------------------- ---------------------

Chodzenie po desce

Cel

Pomiar sił działających na obiekt w stanie równowagi i interpretacja wyników.

Co będzie potrzebne

------------------------------------------ ----------------------------------------------------
• przymiar metrowy, drewniany • 2 zaciski stołowe

• 2 pręty podpierające • 2 poprzeczki (krótkie pręty)

• 2 zaciski pręta • 2 haczyki kołnierzowe

• 2 dynamometry (o udźwigu 5 N lub 10 N) • obciążniki szczelinowe (dwa 200 g i jeden 500 g)

• 2 sznurki, po 20 cm każdy • mała poziomica (opcjonalnie)
------------------------------------------ ----------------------------------------------------

Omówienie

Malarze Burl i Paul pracują na rusztowaniu (drewniana deska zawieszona na obu końcach na linach). Mogą się zastanawiać, jakie jest naprężenie lin, które podtrzymują ich rusztowanie. Malarze są w stanie równowagi, ale jak naprężenie lin ma się do ich ciężaru oraz ciężaru rusztowania? Ciężary Burla i Paula nie zmieniają się, zmienia się natomiast naprężenie lin, gdy którykolwiek z nich przemieszcza się wzdłuż deski. W tym doświadczeniu rusztowaniem będzie drewniany przymiar metrowy. Zmierzysz siły działające na rusztowanie w różnych układach i określisz wartości sił układu w równowadze.

Rysunek 1

Przebieg doświadczenia

Krok 1: Skalibruj oba dynamometry, tak aby każdy z nich trzymany pionowo bez obciążenia wskazywał zero.

Krok 2: Rozmieść przyrządy w sposób pokazany na rysunku 1.

a) Przymocuj pręty podpierające zaciskami do stołu, tak aby były one oddalone od siebie o około 60 cm.

b) Za pomocą zacisków przymocuj poprzeczki do prętów podpierających. Zawieś dynamometr na każdej poprzeczce za pomocą haków kołnierzowych.

c) Zwiąż ze sobą końce jednego 20-centymetrowego kawałka sznurka, aby utworzyć pętlę. Zawieś pętlę na jednym dynamometrze. Powtórz tę czynność z drugim dynamometrem.

d) Zawieś drewniany przymiar metrowy (skalą centymetrową do góry) na pętlach sznurka. Wyważ tak układ, aby oznaczenie 50 cm znajdowało się po środku między pętlami sznurka, a miarka była poziomo. (Użyj poziomicy – jeśli jest dostępna – aby sprawdzić wypoziomowanie przymiaru). Ta konstrukcja jest modelem rusztowania naszych malarzy.

e) Ustaw tak przymiar, aby odczyty na skalach obu dynamometrów były takie same (lub prawie takie same). W razie potrzeby przesuń go w lewo lub w prawo albo wypoziomuj.

Krok 3: Zapisz wartości, które są na skalach obu dynamometrów.

Wartość na skali dynamometru po lewej: ______________

Wartość na skali dynamometru po prawej: _____________

a) Dodaj te wartości i zapisz wynik. Jest to całkowita waga przymiaru i obu pętli sznurka.

______________________________________________________________________________________

b) Uzupełnij poniższy rysunek przymiaru o wartości działających na niego sił. Siła L to siła działająca w górę po lewej stronie, R to siła działająca w górę prawej, a W to siła ciążenia działająca w dół.

c) Jaka jest siła wypadkowa działająca na przymiar? Siła wypadkowa to suma sił z uwzględnieniem ich kierunku.

______________________________________________________________________________________

Krok 4: Ostrożnie umieść jeden obciążnik 200 g na oznaczeniu 40 cm, a drugi obciążnik 200 g na oznaczeniu 60 cm. (Reprezentują one naszych malarzy. Uważaj, żeby nie spadły!). Skieruj szczeliny w obciążnikach szczelinowych w kierunku jednego z końców przymiaru (0 lub 100 cm).

Krok 5: Zapisz wartości, które są na skalach obu dynamometrów.

Wartość na skali dynamometru po lewej: ______________

Wartość na skali dynamometru po prawej: ____________

a) Jaki jest łączny ciężar przymiaru, obu pętli ze sznurka i obu obciążników?

______________________________________________________________________________________

b) Naszkicuj schemat przymiaru ze wszystkimi działającymi na niego siłami. Na schemacie uwzględnij wartości liczbowe każdej siły.

c) Jaka jest siła wypadkowa działająca na przymiar?

______________________________________________________________________________________

Krok 6: Przesuń obciążnik z 40 cm na 70 cm. Drugi obciążnik pozostaw na oznaczeniu 60 cm. Rusztowanie jest nadal w równowadze, nawet jeśli obciążenie nie jest równomiernie rozłożone.

Krok 7: Zapisz wartości, które są na skalach obu dynamometrów.

Wartość na skali dynamometru po lewej: ______________

Wartość na skali dynamometru po prawej: ____________

a) Jaki jest łączny ciężar przymiaru, obu pętli ze sznurka i obu obciążników?

______________________________________________________________________________________

b) Naszkicuj schemat przymiaru ze wszystkimi działającymi na niego siłami. Na schemacie uwzględnij wartości liczbowe każdej siły.

c) Jaka jest siła wypadkowa działająca na przymiar?

______________________________________________________________________________________

d) Przeanalizuj swoje dotychczasowe ustalenia. Co jest warunkiem równowagi, warunkiem, który został spełniony we wszystkich badanych do tej pory układach?

______________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________

Krok 8: Przyjmij, że z rusztowania korzysta dwóch malarzy o różnych masach. Przeprowadź symulację, używając obciążników 500 g i 200 g. Ostrożnie ułóż oba obciążniki na oznaczeniu 50 cm i odczytaj wskazania obu dynamometrów.

Wartość na skali dynamometru po lewej: ______________

Wartość na skali dynamometru po prawej: ____________

Krok 9: Ostrożnie umieść obciążnik 200 g na oznaczeniu 60 cm, a obciążnik 500 g na oznaczeniu 40 cm, ale nie odczytuj jeszcze wskazań dynamometrów.

Ile sumarycznie wskażą oba dynamometry?

_________________________________________________________________________________________

_________________________________________________________________________________________

Krok 10: Odczytaj tylko wartość, którą wskazuje dynamometr po lewej i zapisz ją.

Wartość na skali dynamometru po lewej: ______________

Spróbuj przewidzieć przybliżoną wartość, którą wskaże dynamometr po prawej, i zapisz swoje przewidywania.

Przewidywana wartość na skali dynamometru po prawej: ___________________

Krok 11: Odczytaj wartość, którą wskazuje dynamometr po prawej i zapisz ją.

Wartość na skali dynamometru po prawej: __________________

Jak ma się odczytana wartość do przewidywanej?

_________________________________________________________________________________________

Krok 12: Przesuwaj obciążnik 200 g, aż oba dynamometry wskażą tę samą wartość. Zapisz położenie obciążnika 200 g.

Położenie obciążnika 200 g: __________________

Obciążnik 500 g znajduje się w odległości 10 cm od środka przymiaru. Jak daleko od środka przymiaru znajduje się obciążnik 200 g?

_________________________________________________________________________________________

Podsumowanie

1) Czy platforma z metrowego przymiaru może być w równowadze, jeśli dwie siły podpierające działające w górę są sobie równe? Jeśli tak, to podaj przykład ze swoich obserwacji.

_________________________________________________________________________________________

_________________________________________________________________________________________

_________________________________________________________________________________________

2) Czy platforma z metrowego przymiaru może być w równowadze, jeśli dwie siły podpierające działające w górę nie są równe? Jeśli tak, podaj przykład ze swoich obserwacji.

_________________________________________________________________________________________

_________________________________________________________________________________________

_________________________________________________________________________________________

3) Czy platforma byłaby w równowadze, gdyby masa 500 g znajdowała się na oznaczeniu 30 cm, a masa 200 g na oznaczeniu 60 cm? Wyjaśnij.

_________________________________________________________________________________________

_________________________________________________________________________________________

_________________________________________________________________________________________

4) Załóżmy, że masa 500 g została umieszczona na oznaczeniu 30 cm. Gdzie można umieścić masę 200 g, aby na obu dynamometrach były takie same wskazania? Uzasadnij swoją odpowiedź.

_________________________________________________________________________________________

_________________________________________________________________________________________

_________________________________________________________________________________________

5) Czy można użyć tych samych mas, aby na obu dynamometrach były takie same wskazania, jeśli masa 500 g byłaby umieszczona na oznaczeniu 20 cm? Jeśli tak, to gdzie należy umieścić masę 200 g? Jeśli nie, to dlaczego?

_________________________________________________________________________________________

_________________________________________________________________________________________

_________________________________________________________________________________________

PRZYPISY

Sign painting, czyli malowanie znaków, to rzemiosło polegające na malowaniu napisów na budynkach, billboardach lub szyldach w celu promowania, ogłaszania lub identyfikowania produktów, usług i wydarzeń – przyp. tłum.

Odznaczenie Distinguished Service Citation jest przyznawane w uznaniu za długą i wyróżniającą się służbę wolontariacką na rzecz ESA, społeczności naukowej, i szerszego celu, którym jest ekologia dla dobra publicznego – przyp. tłum.

Symulacje te są powiązane z polskim wydaniem 4. Fizyki wokół nas, które ukazało się nakładem WN PWN w 2015 r. – przyp. red.

Nie wszystkie rekwizyty wymienione w książce są dostępne na naszym rynku i czasami trzeba zastąpić je polskimi odpowiednikami – przyp. red.

Strona z symulacjami jest w języku angielskim, natomiast każda z symulacji jest tłumaczona na wiele języków (w tym jęz. polski) – przyp. red.