Giełda Papierów Wartościowych dla bystrzaków - ebook

Rozdział 1. Giełda papierów wartościowych — co to takiego?

W tym rozdziale:

► wyjaśnię istotę funkcjonowania rynku finansowego,

► przybliżę Ci podmioty oraz osoby, które mogą handlować na giełdzie,

► opowiem co nieco o alternatywnych systemach obrotu giełdowego,

► poznasz instytucje odpowiedzialne za czuwanie nad bezpieczeństwem obrotu giełdowego.

Giełda papierów wartościowych jest stałym elementem życia każdego z nas — czy to Ci się podoba, czy nie. Niegdyś mogłeś funkcjonować bez konieczności zawracania sobie głowy tym, co się dzieje na giełdzie. Dziś jest inaczej, nawet bowiem w głównych wydaniach programów informacyjnych pojawiają się wiadomości finansowe z rynku giełdowego. Odkładając pieniądze na emeryturę we własnym zakresie, dokonujesz tego za pośrednictwem giełdy. W rzeczywistości jesteś z nią związany bardziej, niż Ci się wydaje.

Większość ludzi nie wie jednak, czym jest giełda i jak ona funkcjonuje. Podejrzewam, że zapytani o istotę jej istnienia nie wiedzieliby, co odpowiedzieć. Jak się za chwilę przekonasz, sens istnienia giełdy jest Ci już znany, jednak dotychczas chyba nikt nie przybliżył Ci go w ten sposób.

Jeżeli giełda w tak dużym stopniu integruje się z życiem finansowym każdego z nas, warto ją bliżej poznać, by móc świadomie kreować swoją finansową przyszłość. Giełda nie jest bowiem zbiorem niewidzialnych sił, co sugerują wypowiedzi komentatorów rynkowych, w rodzaju „rynek jest niespokojny” lub „na rynku panują euforyczne nastroje” itd. Ów rynek jest jednak zbiorem ludzi, a nie wyimaginowanych postaci czy podmiotów. Inwestowanie za pośrednictwem internetu jest bardzo dużym ułatwieniem, ale zdaje się, że coraz więcej ludzi zapomina o człowieku jako kreatorze systemu finansowego i jego uczestniku zarazem.

Wyjaśniając, na czym tak naprawdę polega działalność giełdy papierów wartościowych, będę zawsze uwzględniał czynnik ludzki. Giełda została bowiem stworzona przez ludzi i istnieje dla ludzi (trochę sparafrazowałem słowa Leszka Czarneckiego, który powiedział to samo, lecz o biznesie), należy więc o nich pamiętać.

Giełda a zwykłe targowisko

Na giełdę papierów wartościowych można spojrzeć z różnych perspektyw, co zaraz uczynię. W rzeczywistości giełda jako taka nie różni się niczym od, jak to nazwałem, zwykłego targowiska. Może Cię to zdziwi, a może nie, lecz tak to wszystko wygląda. Dzisiaj coraz rzadziej można spotkać miejsca, w których odbywa się handel w formie targowej, ponieważ zamiast nich pojawiły się sklepy osiedlowe oraz supermarkety. Targi są tworami tracącymi popularność masową, a szkoda. W mniejszych miejscowościach można jednak natrafić na targowiska, na których sprzedawana jest żywność. Nie wiem, czy miałeś okazję wybrać się kiedyś na typowy targ, ale jeżeli nie byłeś nigdy w takim miejscu, to myślę, że dobrze by było, gdybyś choć raz się tam wybrał — głównie w celach edukacyjnych.

Każdy targ składa się z pewnych elementów, które muszą wystąpić, by mogła zaistnieć wymiana handlowa. Tymi elementami są:

• towary, którymi się handluje,

• sprzedający, czyli handlarze, osoby, które chcą sprzedać towary,

• kupujący, czyli konsumenci tacy jak Ty czy ja.

W przypadku targu, na którym handluje się żywnością, towarami będą produkty żywnościowe, sprzedający będą często rolnikami, a kupującymi będą najczęściej konsumenci.

---- ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
W ten sposób dochodzimy do wyjaśnienia ważnego zagadnienia, jakim jest rynek. Targ jest zatem rynkiem, który jest już o wiele bliższym Ci pojęciem. Rynek najczęściej definiowany jest jako zespół warunków doprowadzających do kontaktów między kupującymi a sprzedającymi. Jest to zagadnienie typowo ekonomiczne. Zauważ, że pojawia się tutaj sformułowanie „zespół warunków”, które nie jest precyzyjne i może sugerować ingerencję jakiejś niewidzialnej siły. Z tego względu mówiąc o rynku, będę chciał, byś miał w umyśle przedstawione już jego elementy składowe. Każdy rynek składa się bowiem z dokładnie tych samych elementów — są one uniwersalne i dzięki ich istnieniu można mówić o rynku. Ekonomiści powiedzieliby, że kupujący kreują popyt (zgłaszają zapotrzebowanie) na konkretny towar, a sprzedający zapewniają podaż tego towaru (oferują jego konkretne ilości do sprzedaży). Tak więc to potrzeba zaspokojenia jakiegoś pragnienia jest ową siłą doprowadzającą do kontaktów między sprzedawcami a nabywcami towarów na targowisku i na każdym innym rynku.
---- ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Giełda jest rynkiem, dlatego jej elementy składowe będą dokładnie takie same jak w przypadku zwykłego targowiska, na którym handluje się żywnością. Giełda jest jednak specyficznym rynkiem — jest bowiem rynkiem finansowym. Na giełdzie pojawiają się kupujący oraz sprzedający, którzy handlują określonym towarem. Są nim papiery wartościowe i, w szerszym ujęciu, instrumenty finansowe. Co jednak jest potrzebą, która w tym przypadku będzie skłaniała ludzi do udania się na giełdę? Tą potrzebą jest chęć zarobienia większej ilości pieniędzy, ale o tym później.

---- -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Wydawać by się mogło, że na giełdzie handluje się pieniądzem jako takim. Pamiętaj, że pieniądz na giełdzie papierów wartościowych jest tylko środkiem płatniczym, którym kupujący oraz sprzedający posługują się, by dokonywać transakcji. Towarem jest, jak już wspomniałem, głównie papier wartościowy.
Nie wiem, czy zauważyłeś, ale cały czas mówię w kontekście giełdy o handlu, a nie o inwestowaniu. W telewizji natomiast słyszy się tyle o inwestycjach giełdowych, a nie o handlu giełdowym. Czy to nieporozumienie? Nie do końca. Pierwotną przyczyną stworzenia giełd papierów wartościowych była potrzeba handlowania lub, inaczej mówiąc, wymiany papierów wartościowych między uczestnikami rynku. Nie wszyscy ich posiadacze chcieli bowiem mieć na własność konkretne papiery do końca swojego życia. Czasami sensowniej było się ich pozbyć, niż je zatrzymać — stąd mowa o handlu, a nie o inwestowaniu.
---- -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Jeżeli giełda nie różni się zasadniczo od zwykłego targu istotą swojego funkcjonowania, to trzeba by było mówić nie o inwestorach, a o handlowcach. Inwestorzy występują na giełdzie, jednak nie zgłaszają chęci kupna lub sprzedaży papierów wartościowych tak często jak handlarze. W ten sposób dochodzimy do najważniejszej funkcji giełdy, jaką jest pośrednictwo finansowe.

Giełda jako pośrednik

Termin pośrednictwo finansowe kojarzy się najczęściej ze sprzedawcami kredytów oraz szeroko pojętych produktów finansowych. Giełda też jest pośrednikiem, ponieważ bierze udział w przepływie pieniądza, stwarzając warunki do jego transferów. Mówiłem, że na giełdzie nie handluje się pieniądzem, natomiast tu wspominam o pośredniczeniu w jego przepływie. W istocie jest tak, że pieniądz przepływa poprzez giełdę za pośrednictwem papierów wartościowych, stąd mowa o giełdzie jako pośredniku finansowym.

Rolą pośrednika finansowego jest zapewnienie sprzyjających warunków przeprowadzania transakcji, czyli kontaktowania się jej uczestników — kupujących oraz sprzedających. Giełda stwarza takie warunki, dzięki czemu przepływ pieniądza pomiędzy kupującymi a sprzedającymi dokonuje się bardzo sprawnie.

Na rysunku 1.1 pokazałem giełdę jako pośrednika finansowego, który bierze udział w przepływie pieniądza pomiędzy kupującymi a sprzedającymi papiery wartościowe. Papiery wartościowe są towarami, którymi handluje się na giełdzie. Nie jest tak, że kupujący spotyka się bezpośrednio ze sprzedającym, by dokonać transakcji, musi być ona bowiem przeprowadzona z udziałem giełdy. Na rysunku kupujący jest osobą posiadającą pieniądze i chcącą kupić papier wartościowy. Z kolei sprzedającym będzie zawsze posiadacz papieru wartościowego, który pragnie się go pozbyć. Transakcja dochodzi do skutku w momencie, gdy na pewien krótki czas kupujący i sprzedający przekazują giełdzie swoją własność, by móc się nią wymienić. Zauważ, że kupujący pozbywając się pieniędzy, a nabywając papier wartościowy, staje się potencjalnym sprzedającym, i odwrotnie — sprzedający papier wartościowy staje się potencjalnym kupującym.

Rysunek 1.1. Giełda pośrednikiem finansowym (źródło: Opracowanie własne)

Rysunek 1.1 jest pewnym uproszczeniem, ponieważ na giełdzie występuje mnóstwo kupujących i sprzedających —ich liczba idzie w setki tysięcy, a na największych giełdach świata w miliony. W takich warunkach każdy uczestnik rynku będzie odgrywał dwojaką rolę — zarówno kupującego, jak i sprzedającego. Jak to możliwe? Każdy uczestnik rynku może przecież dokupować kolejne papiery, których jakąś liczbę już posiada, i pozbywać się innych. Tak samo dzieje się w przypadku sprzedającego, który może chcieć się stopniowo pozbywać posiadanych papierów i nabywać inne papiery. Giełda jest chyba jedynym rynkiem, na którym każdy może być zarówno kupującym, jak i sprzedającym. Wracając do przykładu z targiem — konsument jest konsumentem, natomiast rolnik pozostaje rolnikiem. Wątpię, żeby nagle na dużą skalę chcieli oni zamienić się swoimi rolami. Podobnie dzieje się w sklepach — konsument jest klientem kupującym towary, natomiast sklep je sprzedaje. Można co prawda otworzyć własny sklep, ale nie każdy ma na to ochotę. Na giełdzie jest zupełnie inaczej: jeśli jesteś jej uczestnikiem, to bez względu na powody, dla których się na niej znalazłeś, będziesz raz kupującym, a raz sprzedającym.

Po co istnieje giełda?

Wiesz już, jak działa giełda, teraz dowiesz się, dlaczego istnieje. Pewne wzmianki o potencjalnych przyczynach powstania giełd zamieściłem już wcześniej w tym rozdziale. Napisałem bowiem, że nie każdy posiadacz papieru wartościowego chce być jego właścicielem w nieskończoność i czasami pragnie się go pozbyć — wykorzystuje do tego celu właśnie giełdę. Jest to jednak bardziej motywacja uczestników rynku — kupujących i sprzedających — niż powód powstania giełd. Wspominałem również o potrzebie, która jest siłą sprawczą rynku, doprowadzającą do kontaktów między jego uczestnikami. Jaka jest zatem główna przyczyna istnienia giełdy? Jest nią zapotrzebowanie na kapitał.

Gospodarka jest złożona z różnych podmiotów:

• konsumentów, utożsamianych najczęściej z gospodarstwami domowymi nabywającymi różne dobra,

• przedsiębiorstw, potocznie nazywanych firmami, które dostarczają dobra nabywane przez konsumentów; mówi się o nich najczęściej w kategoriach produkowania dóbr,

• państwa, które również dokonuje wydatków oraz posiada przychody.

Z punktu widzenia giełdy najważniejsze są przedsiębiorstwa, które zajmują się produkcją. Wytwarzanie dóbr może jednak nastąpić w przypadku posiadania majątku produkcyjnego. Majątek ten można nabyć za pieniądze, których często przedsiębiorstwom brakuje. Mogą one zatem udać się do banku, by zaciągnąć kredyt, lub na giełdę. Na giełdzie odbywa się proces przepływu pieniędzy — kapitału (stąd nazwa rynek kapitałowy) — od podmiotów mających ich nadmiar do podmiotów mających ich niedobór. Niedobór kapitału mają zazwyczaj właśnie przedsiębiorstwa, które chcąc się rozwijać, potrzebują pieniędzy. Nadmiar kapitału mogą mieć jednak zarówno gospodarstwa domowe, jak i przedsiębiorstwa, które szukają okazji do zarobku. Rysunek 1.2 dokładniej przedstawia omawianą zależność.

Rysunek 1.2. Przepływ kapitału od podmiotów posiadających jego nadwyżkę do podmiotów posiadających jego niedobór (źródło: Opracowanie własne)

---- --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Przedsiębiorstwa, które potrzebują pieniędzy na rozwój, udają się na giełdę, aby pozyskać kapitał. Giełda natomiast pośredniczy w zorganizowaniu tego kapitału, przekazując go od inwestorów, którzy mają go za dużo, do przedsiębiorstw mających jego niedobór. W tym miejscu warto się zastanowić, dlaczego inwestorzy wolą przekazywać swój kapitał przedsiębiorstwom, niż lokować go w banku, i dlaczego przedsiębiorstwa szukają pieniędzy na giełdzie, a nie np. w banku, który udziela kredytów. Przede wszystkim inwestorzy wolą inwestować swoje pieniądze w taki sposób, który pozwoli im zarobić jak najwięcej, natomiast przedsiębiorstwa chcą płacić za ten kapitał mniej niż w banku. Giełda stwarza korzystne możliwości zarówno dla inwestorów, jak i dla przedsiębiorstw.
---- --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Rysunki 1.1 oraz 1.2 można w prosty sposób połączyć, dzięki czemu otrzymamy pełny obraz funkcjonowania rynku finansowego, jakim jest giełda.

Przedsiębiorstwa, które pragną pozyskać kapitał od inwestorów, emitują papiery wartościowe, dające inwestorom możliwość zarabiania. Z kolei inwestorzy mogą wymieniać się między sobą papierami wartościowymi przedsiębiorstw. Na rysunku 1.3 nie zamieściłem wzmianki o inwestorach, tylko zilustrowałem giełdowe zależności za pomocą określenia uczestnicy rynków. Jak się później okaże, na giełdzie występują nie tylko inwestorzy, lecz każdy uczestnik rynku zawsze staje się kupującym lub sprzedającym papiery wartościowe.

Rysunek 1.3. Sposób funkcjonowania giełdy jako całości (źródło: Opracowanie własne)

Czym handluje się na giełdzie?

Podstawowym towarem giełdowym jest papier wartościowy. Ogólniej mówi się, że na giełdzie handluje się instrumentami finansowymi, które niekoniecznie muszą być papierami wartościowymi, a mogą być instrumentami pochodnymi. Dokładniej o papierach wartościowych oraz instrumentach pochodnych opowiem później. Teraz wystarczy, byś wiedział, że papier wartościowy daje pewne uprawnienia, dzięki którym jego posiadacz może zarabiać na konkretnym przedsiębiorstwie. Jest to duże uproszczenie, ale na ten moment wystarczające. Instrument pochodny jest natomiast tworem, którego wartość pochodzi od czegoś innego. Przykładem instrumentu pochodnego jest choćby certyfikat na złoto, którego wartość się zwiększa wraz ze wzrostem ceny złota. Na giełdzie zależność ta jest dokładnie taka sama.

Wymiana towarami giełdowymi oraz instrumentami finansowymi, w tym papierami wartościowymi, odbywa się przy użyciu pieniądza. Nie jest on jednak towarem samym w sobie, lecz czymś, co umożliwia handel giełdowy.

Kto handluje na giełdzie?

Każdy może wziąć udział w giełdowym handlu. W zasadzie wystarczy być pełnoletnim, by móc zarabiać na tym rynku. Można wyróżnić dwa rodzaje podmiotów, które handlują na giełdzie:

• podmioty handlujące bezpośrednio,

• podmioty handlujące pośrednio.

Rysunek 1.4 dokładnie przedstawia te dwa rodzaje podmiotów.

Zamieszczony rysunek jest uproszczeniem zasady dostępności różnych podmiotów do giełdy. Bezpośrednio mogą handlować na giełdzie różnorodne instytucje finansowe, np. banki i domy maklerskie. Gospodarstwa domowe oraz przedsiębiorstwa nie mają bezpośredniego dostępu do giełdy, co znaczy, że muszą handlować za pośrednictwem instytucji finansowych. Giełda jest więc pośrednikiem samym w sobie, natomiast instytucje finansowe stają się pośrednikami pośrednika. Dlaczego tak musi być? Dlaczego Ty lub ja nie możemy pójść na giełdę i osobiście na niej pohandlować? Byłoby to bowiem niezgodne z prawem, które stanowi, że bezpośredni dostęp do giełdy mają tylko określone podmioty, będąc jej członkami.

Giełda Papierów Wartościowych (GPW)

Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie jest spółką, prowadzącą działalność gospodarczą w zakresie organizacji obrotu papierami wartościowymi oraz instrumentami finansowymi. Wiem, że to może dziwnie brzmieć dla początkującego adepta inwestycyjnego, ale giełda papierów wartościowych jest po prostu instytucją tworzącą rynek. Warszawska giełda zapewnia warunki do przeprowadzania handlu pomiędzy uczestnikami rynku. Można sobie wyobrazić giełdę jako miejsce, w którym ludzie się spotykają, żeby handlować instrumentami finansowymi — stąd analogie do popularnych targowisk.

Rysunek 1.4. Nie każdy ma bezpośredni dostęp do giełdy (źródło: Opracowanie własne)

Giełda warszawska jest młoda — ma dopiero 20 lat — ale bardzo dynamiczna. Od momentu powstania w 1991 roku, giełda wprowadzała sukcesywnie do obrotu różne rodzaje instrumentów finansowych, dzięki którym obecni inwestorzy mogą zarabiać pieniądze w praktycznie każdych warunkach rynkowych. Nasza giełda jest uznawana za centrum finansowe Europy Środkowo-Wschodniej, jest bowiem największą i najpłynniejszą giełdą w tym regionie. Znaczy to, że handluje na niej najwięcej ludzi w porównaniu do innych giełd Europy Środkowo-Wschodniej.

Pomimo dynamicznego rozwoju GPW czeka jeszcze długa droga, zanim będzie panowała na niej taka obfitość instrumentów finansowych jak na giełdzie londyńskiej czy nowojorskiej. Niemniej już dziś stwarza ona bardzo dobre warunki dla ludzi znających się na zarabianiu pieniędzy. Czytając tę książkę, poznasz sposoby zarabiania na giełdzie i dowiesz się, jak wykorzystywać dostępne na niej instrumenty dla własnego pożytku.

NewConnect — rynek trochę mniejszy niż GPW

W roku 2007 kierownictwo Giełdy Papierów Wartościowych postanowiło stworzyć dodatkowy rynek, mający inne przeznaczenie niż GPW. I tak 30 sierpnia powstał rynek NewConnect, który jest o wiele mniejszą i mniej płynną giełdą niż GPW, przeznaczoną dla spółek:

• prowadzących działalność innowacyjną,

• oferujących nowe, innowacyjne produkty lub usługi,

• małych lub dopiero powstających,

• szukających pieniędzy na dalszy rozwój, a niespełniających warunków do wejścia na GPW.

Innymi słowy, rynek NewConnect powstał z myślą o spółkach mających ciekawe pomysły, które mogą przynieść w przyszłości mnóstwo pieniędzy, ale z którymi wiąże się duże ryzyko. Na rynku NewConnect można zatem zarobić duże pieniądze o wiele szybciej niż na GPW, ale trzeba zdawać sobie sprawę z potencjalnego niebezpieczeństwa czyhającego na inwestora. Wystarczy bowiem, by innowacyjny produkt się nie sprawdził, aby stracić zainwestowane pieniądze.

Na rynku NewConnect jest obecnie notowanych ponad 200 spółek, które prowadzą bardzo zróżnicowaną działalność — od spółek z branży reklamowej, poprzez firmy doradcze, do spółek biotechnologicznych. Spółki debiutujące na tym rynku budzą czasami kontrowersje, ponieważ można znaleźć np. kancelarie prawne lub firmy doradcze, których działalność nie jest innowacyjna. Ostatecznie rynek NewConnect to miejsce dla spółek małych, które po prostu nie spełniają wymogów, by zostać dopuszczone do rynku głównego — GPW.

Obligacje mają w końcu własny rynek

Trzecim ważnym i jednocześnie najmłodszym rynkiem giełdowym w Polsce jest rynek obligacji — Catalyst. Powstał on w roku 2009 jako platforma obrotu mająca skupić rozrzucone po różnych rynkach papiery dłużne, jakimi są obligacje. Papierom wartościowym poświęcone są rozdziały 5. i 6., dlatego nie martw się, jeśli na razie nie rozumiesz pewnych pojęć.

Historia Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie

Polska ma ponadstuletnią tradycję giełdową. Pierwsze tego typu instytucje pojawiły się w naszym kraju na początku XIX wieku — 12 maja 1817 roku. Wtedy to w Warszawie powstała pierwsza giełda, na której sesje odbywały się w godzinach od 12:00 do 13:00. Handlowano głównie obligacjami oraz wekslami, natomiast akcje pojawiły się w obrocie w drugiej połowie XIX wieku. W okresie międzywojennym istniały również giełdy w Katowicach, Krakowie, Lwowie, Łodzi, Poznaniu i Wilnie. Największą giełdą była jednak giełda warszawska, na której koncentrowało się 90% obrotów. Polska tradycja giełdowa została przerwana wraz z początkiem II wojny światowej.

Odrodzenie rynku giełdowego w Polsce nastąpiło dopiero po roku 1989, kiedy to zaczęła się dokonywać transformacja gospodarcza — od gospodarki centralnie planowanej do rynkowej. Giełda stała się potrzebna do przeprowadzania prywatyzacji majątku państwowego. Otwarcie giełdy było poprzedzone uchwaleniem szeregu regulacji prawnych, które miały zapewnić jej prawidłowe funkcjonowanie. Oficjalne otwarcie Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie miało miejsce 16 kwietnia 1991 roku, kiedy to odbyła się pierwsza sesja giełdowa. Wzięło w niej udział 7 domów maklerskich, obracano akcjami tylko 5 spółek, a całkowity obrót osiągnął poziom niespełna 2 tysięcy złotych.

Dziś Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie jest liczącą się na arenie międzynarodowej instytucją finansową, konsekwentnie skupiającą wokół siebie coraz większą liczbę spółek, których akcjami się na niej obraca.

Rynek Catalyst jest po prostu systemem informatycznym, który koordynuje handel obligacjami różnych podmiotów. Zanim powstał Catalyst, obligacje można było kupować na GPW oraz rynku pozagiełdowym MTS CeTO (obecnie BondSpot), który był rynkiem przeznaczonym dla papierów wartościowych emitowanych przez spółki niegiełdowe. Inwestor, który chciał kupić obligacje, raz musiał się udawać na rynek MTS CeTO, a raz na GPW, co było uciążliwe. Obecnie rynek Catalyst organizuje obrót obligacjami notowanymi na rynku GPW oraz pozagiełdowym w jednym miejscu. Catalyst nie jest de facto osobną giełdą, ale wyłącznie platformą obrotu, na której handluje się właśnie obligacjami.

Catalyst to najmniej płynny rynek spośród wcześniej omówionych giełd — handluje na nim jeszcze mało podmiotów, natomiast rozwija się on całkiem szybko. Myślę, że w ciągu najbliższych kilku lat na rynku Catalyst będzie można skutecznie znajdować bardzo ciekawe okazje inwestycyjne, płacąc za nie promocyjną cenę.

Giełdowy „anioł stróż”

Jak już wiesz, giełda powstała jako odpowiedź na zapotrzebowanie na kapitał ze strony przedsiębiorstw. Dzięki pieniądzom przekazanym przez inwestorów spółkom giełdowym ci pierwsi mogą zarabiać o wiele więcej, niż zarobiliby, lokując pieniądze w banku, a ci drudzy pozyskują kapitał w bardziej bezpośredni sposób, niż gdyby zaciągnęli kredyt. Giełda jest miejscem, na którym przedsiębiorstwa oraz inwestorzy dogadują się co do swoich korzyści. Można to zilustrować następującym dialogiem:

Spółka giełdowa (S.g.): Potrzebujemy kapitału.

Inwestorzy (I.): W porządku, damy wam tyle, ile potrzebujecie.

S.g.: A ile chcecie za użyczenie waszego kapitału?

I.: Żądamy co najmniej 30% zwrotu z inwestycji.

S.g.: Trochę dużo, a co byście powiedzieli na 25% zwrotu?

I.: W porządku, umowa stoi.

Ciekawa rozmowa, nieprawdaż? Co jednak poczną inwestorzy, którzy powierzyli swoje pieniądze spółce nierzetelnej? Jeśli jest się inwestorem, to powinno się wiedzieć, co się robi, prawda? Ale nie zawsze można uniknąć różnego rodzaju manipulacji. Gdyby w rzeczonym przykładzie okazało się, że spółka zataiła pewne informacje przed inwestorami, to bez względu na to, ile oferowałaby zwrotu na zainwestowanym kapitale, istniałoby duże prawdopodobieństwo utraty pieniędzy przez inwestorów.

Giełda pozostawiona sama sobie przypominałaby jezioro pełne potężnych skał oraz piranii, na które mógłby się natknąć niedoświadczony inwestor. Giełda pełni bardzo pozytywne funkcje, jeśli jednak nikt by nie czuwał nad przestrzeganiem pewnych zasad uczciwego obrotu giełdowego, pojawiłoby się duże pole do nadużyć. W takiej sytuacji najwięcej pieniędzy pozyskiwałyby te spółki, które oferowałyby inwestorom najwyższe zyski bez względu na prawdopodobieństwo ich osiągnięcia. Pojawiłoby się wielu oszustów, którzy mamiliby inwestorów szybkimi i dużymi zyskami, byle tylko wyciągnąć od nich pieniądze, po czym znikaliby z nimi. Inwestorzy traciliby zaufanie do giełdy, a oszuści mieliby świetne podwórko do uprawiania swojego procederu.

---- -----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Na szczęście giełdy, nie tylko warszawska, są kontrolowane przez tzw. instytucje nadzorcze. Są to podmioty czuwające nad prawidłowością publicznego obrotu papierami wartościowymi. Mają one za zadanie chronić mniej doświadczonych inwestorów przed wspomnianymi oszustami. Z tego względu, zanim akcje spółki będą dopuszczone do obrotu giełdowego, muszą wpierw zostać spełnione określone, restrykcyjne warunki, ponieważ tylko wtedy inwestorzy będą mogli w pełni zaufać spółce, której powierzają swoje pieniądze.
W Polsce instytucją nadzorczą jest Komisja Nadzoru Finansowego (KNF), którą można porównać do rynkowego „anioła stróża” czuwającego nad systemem finansowym. KNF nie tylko pilnuje bezpieczeństwa obrotu giełdowego, ale także monitoruje cały system finansowy — banki, fundusze inwestycyjne oraz emerytalne i zakłady ubezpieczeniowe. Jest ona instytucją zaufania publicznego, co oznacza, że obywatele ufają, iż będzie ona chroniła ich przed potencjalnymi nieprawidłowościami ze strony systemu finansowego.
---- -----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Wszelkie ujawnione oszustwa finansowe lub inne nieprawidłowości naruszają zaufanie obywateli oraz inwestorów do systemu finansowego, który jest bardzo ważnym elementem współczesnej gospodarki. Jeśli ludzie utraciliby zaufanie do instytucji finansowych, nastąpiłby zastój gospodarczy, ponieważ podmioty potrzebujące pieniędzy nie mogłyby się rozwijać — nie byłoby po prostu chętnych do udostępnienia kapitału. Z tego powodu istnienie nadzorcy, jakim jest Komisja Nadzoru Finansowego, jest niezbędne — zarówno z punktu widzenia gospodarki, jak i interesów inwestorów.

„Jak zatem zacząć inwestować?”

Nie tak szybko — zanim będziesz gotowy do dokonania swojej pierwszej inwestycji, upłynie jeszcze trochę czasu, lepiej bowiem poświęcić wiele czasu na zarobienie pierwszych, małych pieniędzy, niż przeznaczyć na inwestycję duże pieniądze bez odpowiedniego przygotowania i je stracić. Na razie poznałeś:

• ideę działalności giełdy,

• motywację uczestników rynku,

• podmiot, który czuwa nad Twoim bezpieczeństwem na rynku finansowym.

---- -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
W dalszej kolejności skupię się na Twojej osobie jako kluczowym czynniku, od którego będzie zależało Twoje powodzenie w przyszłości. Przywiązując większą wagę do tego, jak zarobić pieniądze, niż do tego, jak być dobrym inwestorem, już na starcie skażesz się na porażkę.
---- -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------