-
W empik go
Historia jako narracja i doświadczenie w tekstach Jana Szczepańskiego, Józefa Pilcha i Jana Wantuły - ebook
Słuchaj i czytaj w abonamencie Go Standard już za 24,99 zł / 30 dni. Subskrypcja Go Standard daje możliwość dodania do biblioteki 3 dowolne tytuły w danym okresie rozliczeniowym (30 dni). Wybierasz z ponad 200 tys. audiobooków, ebooków i podcastów.
Historia jako narracja i doświadczenie w tekstach Jana Szczepańskiego, Józefa Pilcha i Jana Wantuły - ebook
Książka Katarzyny Szkaradnik stanowi rekonstrukcję „autoportretu rozproszonego” Jana Szczepańskiego, Józefa Pilcha i Jana Wantuły, na który składają się nie tylko portrety indywidualne, lecz także portret społeczny i wspólnotowy. Wyłania się on z persewerujących w monografii węzłowych problemów: historyczności, lokalności i pogranicza, narracji, języka, ideologii, w związku z którymi odsłania się wspólny rdzeń postaw tych postaci. Jest to rekonstrukcja fascynująca, przede wszystkim z racji przedstawienia kontrpropozycji dla dominującego polskiego imaginarium. Osiami, na których rozpięte zostało studium, są dwa sposoby rozumienia historyczności: pierwszy odsyła do narratywistycznej filozofii historii, z jej naciskiem na dyskursywne reguły reprezentacji przeszłości, drugi to doświadczanie dziejowości w indywidualnej biografii, z kluczową rolą narracji jako czynnika integrującego. Wybór takiej dominanty uzasadniają praktyki tekstowe bohaterów – wszyscy trzej uprawiali bądź pisarstwo historyczne, bądź refleksję nad historią, a równolegle pisarstwo autobiograficzne. Historyczność jest więc dla nich wyzwaniem zarówno egzystencjalnym, jak i pisarskim. Autorka ze znawstwem prezentuje to dialektyczne napięcie i zastanawia się nad pragmatyką pisania, które wynika z konfrontacji jednostkowości z historią wydarzeniową. Podkreślić należy wartość poznawczą książki, ponieważ daje ona wgląd w twórczość postaci mało znanych, a wybitnych, o wyjątkowym formacie intelektualnym, które z perspektywy peryferyjnej przepracowują polskość i historię.
dr hab. Elżbieta Rybicka, prof. UJ
Historia jako narracja i doświadczenie to pochwała literatury regionalnej. Ukazanie historii lokalnej przez pryzmat (auto)biografii Jana Szczepańskiego, Józefa Pilcha i Jana Wantuły pozwala uwypuklić ciekawe wątki związane z kwestiami przepracowywania przeszłości, problemów tożsamościowych czy inkulturacji. Autorka słusznie przyjęła perspektywę porównawczą, gdyż analizowanych pisarzy „łączą stosunki rodzinne lub przyjacielskie, chłopskie pochodzenie, miejsce urodzenia, wyznanie ewangelicko-augsburskie, w konsekwencji zaś wspólny habitus i zasadnicze wątki myślowe”. Poszukuje w ich tekstach idei bliskich humanistyce afirmatywnej, przekonując, że bohaterom książki nie chodzi o „fakty historyczne, lecz o przywracanie/nadawanie ładu, wciąż na nowo podejmowane próby scalania jako ocalania”. W rozważaniach różnych historiografów przewija się motyw traktowania historii jako ludzkiej samowiedzy (R.G. Collingwood) i sposobu poszukiwania siebie, co uwidacznia się także w analizach zawartych w monografii. Ów pierwiastek egzystencjalny zasługuje na szczególną uwagę. Wskazuje bowiem na formacyjne znaczenie historii/humanistyki, której znajomość powinna we właściwym czasie stać się impulsem zdolnym – jak pisze ważny dla wymowy książki Hans-Georg Gadamer – „wyprowadzać nas poza samych siebie”.
prof. dr hab. Ewa Domańska
Katarzyna Szkaradnik – ur. w 1987 r., literaturoznawczyni i kulturoznawczyni, redaktorka tekstów, w tym edycji źródłowych. Opracowała m.in. Zmieszany zapach książek i jabłek. Wybór korespondencji Jana Wantuły z lat 1899–1953 (nominowany do finału konkursu Książka Historyczna Roku i uznany przez Ruch Stowarzyszeń Regionalnych RP za najlepszą książkę regionalistyczną 2017 r.). Laureatka konkursu „Preludium 4” Narodowego Centrum Nauki oraz III nagrody w 14. konkursie Narodowego Centrum Kultury na pracę doktorską, zwyciężczyni Ogólnopolskiego Dyktanda 2007. Publikowała m.in. w „Pamiętniku Literackim”, „Czasie Kultury”, „Kulturze i Społeczeństwie”, od 2011 r. pisze recenzje do „artPAPIERu”. Interesuje się antropologią literatury, hermeneutyką oraz kulturą i przeszłością Śląska Cieszyńskiego, a pozanaukowo musicalami.
Spis treści
Podziękowania
Wstęp. Pisanie jako przepracowywanie wielkiej, lokalnej i osobistej historii
Rozdział I. „Na naszym Śląsku”, czyli cieszyńskie pogranicze między ekskluzją a inkluzją
1. Wymiary inności w tekstach Wantuły, Pilcha i Szczepańskiego – rekonesans
2. Ślązacy Cieszyńscy jako „nasi–obcy”/ „my–inni” w pismach Szczepańskiego
Rozdział II. Budowanie własnych fundamentów, czyli między mitologizacją a problematyzacją lokalności
1. Etos – fakt czy mit?
2. Wiejskie imaginarium Szczepańskiego
3. Wantuła i (nie)przekraczanie ludowości
4. Genius loci ustrońskich Gojów w dzienniku Pilcha
Rozdział III. Konfrontacja słowna z konfrontacją zbrojną, czyli między martyrologią a odbrązowieniem
1. Sporny charakter Zaolzia w świetle dziennika Pilcha
2. II wojna światowa pomiędzy historią a literaturą
Rozdział IV. Trzeźwi entuzjaści w „ciekawych czasach”, czyli między rozczarowaniem a zaangażowaniem
1. Przeżywanie i przetwarzanie realiów PRL w dziennikach Szczepańskiego i Pilcha
2. O napięciach między perspektywami prywatną a ideologiczną
Rozdział V. Czy wierzyć historii „na słowo”, czyli między czasowością a historiozofią
1. Praca historiografii a praca pamięci
2. Wantuła i trojakie poszerzanie archiwum
3. Przyczynek do studium poglądów historiozoficznych Szczepańskiego
Rozdział VI. Dia-logos, czyli między „więzieniem języka” a własnym słowem
1. Pomiędzy „ewangelią”, „mgłą słowną” i „mlekiem matki”
2. W świetle ulubionej literatury
3. Inny (a) autobiografizm
Rozdział VII. Gabinet luster, czyli między opisem doświadczenia a doświadczeniem pisania
1. Autokreacyjne strategie i pułapki w memuarach i korespondencji Wantuły
2. Szczepańskiego autoportret rozproszony
3. O reprezentacjach „momentów niedowładu”
Rozdział VIII. Figury biografii, czyli między czasem natury a czasem kultury
1. Drzewno-korzenne figury biograficzne Szczepańskiego
2. Sad i biblioteka Wantuły i Pilcha
3. Czy tylko uładzone symbole?
Zakończenie
Bibliografia
Nota wydawnicza
Indeks osobowy
Streszczenie
Summary
| Kategoria: | Polonistyka |
| Zabezpieczenie: |
Watermark
|
| ISBN: | 978-83-242-6608-1 |
| Rozmiar pliku: | 2,3 MB |
FRAGMENT KSIĄŻKI
Monografia ta stanowi przeredagowaną i mocno skróconą (!) wersję rozprawy obronionej na Wydziale Filologicznym Uniwersytetu Śląskiego w 2019 r. Zajęła ona III miejsce w XIV edycji konkursu na najlepszą pracę doktorską z dziedziny nauk o kulturze, organizowanego przez Narodowe Centrum Kultury. Badania, których jest owocem, ułatwił grant przyznany w konkursie Narodowego Centrum Nauki „Preludium 4”.
Pragnę gorąco podziękować swojemu promotorowi, prof. Ryszardowi Koziołkowi, za wszelkiego rodzaju wsparcie, multum inspiracji oraz nieustanną życzliwość i zrozumienie. Możliwość posiadania takiego opiekuna naukowego poczytuję sobie za honor i wielkie szczęście. Wyrazy wdzięczności kieruję również pod adresem znakomitych recenzentek, prof. Ewy Domańskiej i dr hab. Elżbiety Rybickiej, prof. UJ – ich trafne uwagi i sugestie przyczyniły się do ulepszenia pierwotnego tekstu. Symboliczne podziękowanie składam różnym osobom, które w okresie powstawania dysertacji podsuwały mi (mniej lub bardziej nieświadomie) stymulujące myśli. Dziękuję wszystkim, którzy kibicowali moim badaniom nad spuścizną Szczepańskiego, Pilcha i Wantuły, w tym ich rodzinom.
I wreszcie – jestem nieskończenie wdzięczna za wyrozumiałość i poświęcenie moim najdroższym Rodzicom, bez których nie doświadczałabym historii ani nie snuła teraz o niej narracji.
