Igłoterapia - ebook

ROZDZIAŁ 3

Wskazania do wykonywania igłoterapii

W narządzie ruchu istnieją trzy grupy struktur łącznotkankowych posiadających szczególne predyspozycje do zastosowania igłoterapii. Można powiedzieć, że gdy je poznamy i do każdej z nich, zmienionych czynnościowo, zastosujemy odpowiedni algorytm, będziemy w stanie poddać skutecznej terapii poznane dotąd objawy chorobowe pochodzenia czynnościowego (pierwotne). Do grup struktur leżących u źródeł tych objawów można zaliczyć:

1 – zespoły segmentów ruchowych kręgosłupa,

2 – zespoły struktur płaszczyzn poprzecznych ciała,

3 – zespoły struktur rozproszonych.

Każda z grup posiada swoje charakterystyczne cechy, w tym objawowe. Poznane do roku 2011 omówiono w książce Terapia Manualna Holistyczna. Można je skutecznie leczyć z zastosowaniem igłoterapii, w zgodzie z indywidualnym algorytmem postępowania (o czym dalej). Dalsza ważna cecha aktywności struktur płaszczyzn poprzecznych ciała polega na tym, że pomiędzy nimi nieustannie dochodzi do wymiany informacji. Jeśli pojawi się jakiś bodziec w jednym miejscu, z pewnością wywołuje on reakcje w innym . Dobrze ilustruje to refleksologia stóp, wokół której powstały głęboka wiedza teoretyczna oraz umiejętności praktyczne, których pozytywne rezultaty lecznicze są niekwestionowane.

3.1. Zespół segmentu ruchowego kręgosłupa

Dysfunkcje kręgosłupa to najczęściej występujące przyczyny chorób i dolegliwości pochodzenia czynnościowego. Efektywna i bezpieczna praca zabiegowa wymaga dobrego poznania segmentu ruchowego kręgosłupa pod względem anatomicznym, biomechanicznym, a także odruchowym. Tutaj zaburzenia te nazwane zostały zespołem segmentu ruchowego kręgosłupa.

Jak już powyżej wspomniano, nie wszystkie struktury łącznotkankowe narządu ruchu przyjmują, w drodze procesu dysfunkcyjnego, cechy pól punktów spustowych. Istotą tego procesu jest przeciążenie statyczne w postaci chronicznej, długotrwałej kompresji bądź trakcji. W następstwie pojawia się patologiczna czynnościowo aktywność tkankowa ze wszystkimi następstwami w postaci dolegliwości chorobowych. Na przeciążenie to szczególną wrażliwością odznaczają się struktury łącznotkankowe, które opisano pod nazwą nadawców-odbiorców informacji . Ze względu na swoje cechy są one wyjątkowo predysponowane do tworzenia takich pól. Igłoterapia najskuteczniej rozwiązuje problemy zdrowotne z nimi związane.

Poniżej przedstawiono kilka przykładów patologicznej czynnościowo aktywności tkankowej niektórych z poznanych struktur łącznotkankowych o tych cechach. Uwaga zostanie skupiona na ich anatomii, czynności, a także charakterystyce objawowej. Dalej przedstawiono techniki wykonywania igłoterapii wytworzonych przez nie pól punktów spustowych.

Struktury łącznotkankowe tylnej części segmentu ruchowego kręgosłupa bywają istotną i najczęściej jedyną przyczyną bólów miejscowych kręgosłupa, bólów promieniujących, rzutowanych, a także objawów wegetatywnych. Już w latach 50. poprzedniego wieku Maigne nazwał ten zespół małym uszkodzeniem międzykręgowym. Opisał przyczyny pozakorzeniowe tych objawów. Mogą się one pojawiać w odcinku szyjnym kręgosłupa, obręczy barkowej, kończynach górnych, na tułowiu w postaci bólów opasujących i promieniujących w dół, a także bólów promieniujących do pośladków i kończyn dolnych. Posiadają też właściwości zaburzające czynności narządów wewnętrznych. Gdy ulegają omawianej tu zmianie, tworzą we własnej przestrzeni anatomicznej aktywne pola punktów spustowych. Mogą one doprowadzać do powstawania nawet stanów ostrych. W niektórych rejonach posiadają szczególnie łatwo tworzące się związki z układem wegetatywnym, gdzie w patologii czynnościowej prowokują reakcje tego układu i swoiste dla nich dolegliwości.

Czynnościowa zmiana stanu więzadeł międzykolcowych (wwmk) oraz nadkolcowego (wnk) może mieć przyczyny:

– w dysfunkcjach przedniej części segmentów ruchowych kręgosłupa,

– w dysfunkcjach tylnej części segmentów ruchowych kręgosłupa: w chronicznej kompresji bądź trakcji skierowanej na więzadła międzykolcowe, nadkolcowe, żółte, torebki stawowe stawów międzywyrostkowych.

Ten efekt zachodzi tutaj pomiędzy wyrostkami kolczystymi, pozostającymi w stałym nadmiernym zbliżeniu w stosunku do siebie ‒ kompresja (np. pogłębiona lordoza lędźwiowa i in.) ‒ bądź oddaleniu od siebie ‒ trakcja (np. pogłębiona kifoza piersiowa i in.). Jeden i drugi rodzaj przeciążenia statycznego doprowadzają do tego samego skutku: do przeciążenia statycznego struktur łącznotkankowych tylnej części segmentu ruchowego kręgosłupa i w następstwie do ich patologicznej czynnościowo aktywności tkankowej .

a)

b)

Rys. 5. Przykłady patologicznej czynnościowo kompresji oraz trakcji w tylnej części segmentu ruchowego kręgosłupa:

a) lędźwiowego

b) piersiowego środkowego

Nie wydaje się jednak, by wymienione powyżej przyczyny wyczerpująco wyjaśniały to zjawisko. Na przykład trudno wyobrazić sobie, by więzadło nadkolcowe grzebienia pośrodkowego kości krzyżowej ulegało CZST wskutek omówionych wyżej zjawisk. A przecież ze stanem tym spotykamy się dość często, np. jego pola punktów spustowych okazują się źródłem bólu miesiączkowego podbrzusza u kobiet . Ponadto często znajdujemy czynnościową zmianę stanu tkanek (CZST) nie w miejscu, gdzie należałoby się jej spodziewać po analizie strukturalnej czy biomechanicznej, np. tam, gdzie na zdjęciu rtg widać wyraźne cechy kompresji wmk w postaci objawu pseudo-Baastrupa, jak chociażby w zespole hiperlordozy lędźwiowej (rys. 5) lub przy płaskim kręgosłupie lędźwiowym, ale z wysokimi wyrostkami kolczystymi. Nawet tam, gdzie widać objaw Baastrupa, często badanie palpacyjne wskazuje na patologiczną czynnościowo aktywność wmk na innym poziomie ‒ najczęściej w segmentach sąsiednich powyżej lub poniżej.

Igłoterapia odgrywa bardzo ważną rolę w procesach normalizujących (zdrowienia) w dysfunkcjach kręgosłupa. Dlatego niezbędna jest dokładniejsza znajomość anatomii oraz czynności segmentu ruchowego kręgosłupa.

Przypomnienie anatomii segmentu ruchowego kręgosłupa dla potrzeb igłoterapii.

„Segment ruchowy kręgosłupa to najmniejsza jednostka funkcjonalna w jego obrębie. Składa się on z dwóch sąsiadujących kręgów, dwóch stawów międzykręgowych, krążka międzykręgowego oraz pozostałych struktur łączących powyżej wymienione elementy”.

Za Ch.G. Schmorlem i H. Junghannsem

Rys. 6. Segment ruchowy kręgosłupa (za Sobotta)

Do elementów anatomicznych tworzących segment ruchowy kręgosłupa należą:

– dwa sąsiadujące ze sobą kręgi,

– dysk (krążek międzykręgowy),

– elementy więzadłowe,

– stawy międzywyrostkowe,

– elementy regulacyjne.

Krążek międzykręgowy tworzą:

– pierścień włóknisty,

– jądro miażdżyste,

– blaszki graniczne łączące dysk z sąsiadującymi trzonami kręgów.

Rys. 7. Krążek międzykręgowy (za Bochenkiem)

Pierścień włóknisty składa się z 6-20 pierścieni, zwanych również lamellami, otaczających jądro miażdżyste (rys. 7). Centralna część pierścienia włóknistego ułożona jest luźniej i miesza się z jądrem miażdżystym. Pierścienie leżące bardziej obwodowo zbudowane są z włókienek kolagenowych o skośnym przebiegu. W co drugim pierścieniu kierunek przebiegu włókienek jest taki sam. Właśnie z powodu takiej budowy dysk źle znosi kombinację skłonu w przód połączonego z rotacją i skłonem w bok. Sam skłon do przodu napina równomiernie wszystkie włókienka pierścienia włóknistego, przygotowując je do obciążenia. Rotacja w zgięciu powoduje rozluźnienie połowy włókienek pierścienia oraz napięcie pozostałej połowy. Ponieważ tylko połowa włókien jest napięta, dysk staje się o połowę mniej wydolny aniżeli tylko w samym skłonie w przód. Skłon w stronę rotacji nasila ten mechanizm i jeszcze bardziej obciąża krążek międzykręgowy . Jądro miażdżyste nie jest unerwione. Natomiast pierścień włóknisty zaopatrywany jest przez gałąź oponową.

Elementy więzadłowe

Rys. 8. Więzadła segmentu ruchowego kręgosłupa (za Sobotta)

Do więzadeł kręgosłupa należą:

- w. nadkolcowe,
- w. międzykolcowe,
- w. podłużne przednie,
- w. podłużne tylne,
- w. żółte,
- w. karkowe,
- w. promieniste,
- w. międzypoprzeczne.

Więzadła te zaopatrywane są przez tylną gałąź nerwu rdzeniowego. Spośród nich dostępne palpacji są: w. nadkolcowe, w. międzykolcowe oraz w. karkowe. Mobilizacjom uciskowym oraz igłoterapii skutecznie poddają się dwa pierwsze. Co ważne, z praktycznego punktu widzenia ze względu na wspólne zaopatrzenie można przez nie indukować bodźce normalizujące czynność całego segmentu ruchowego kręgosłupa. Widać dzięki temu, że pełnią funkcje „reprezentanta” w dostępie do aferencji dla całego segmentu ruchowego kręgosłupa.

Mięśnie segmentu ruchowego kręgosłupa (srk)

Do mięśni uruchamiających segmenty ruchowe kręgosłupa (ssrk) zaliczamy:

- mm. płatowate (głowy i szyi),
- m. krzyżowo-grzbietowy,
- m. biodrowo-żebrowy,
- m. najdłuższy grzbietu,
- m. kolcowy,
- mm. poprzeczno-kolcowe,
- m. wielodzielny,
- mm. skręcające,
- krótkie mm. grzbietu (międzykolcowe, międzypoprzeczne).

Głębokie mięśnie grzbietu zaopatrywane są również przez tylną gałąź nerwu rdzeniowego.

Powieź piersiowo-lędźwiowa

Wywiera istotny wpływ na ruchomość srk. Ten wpływ zaznacza się nie tylko biomechanicznie, ale również odruchowo. Miesza swoje włókna z wieloma innymi strukturami (np. z przyczepami m. biodrowo-żebrowego na kątach żeber), dzięki czemu można wytłumaczyć specyficzne i ważne drogi przenoszenia się informacji w ciele. Zjawisko to musi być uwzględnione w procesie badania, diagnozy i terapii (szczególnie igłoterapii) dysfunkcji poszczególnych segmentów ruchowych kręgosłupa. Powieź piersiowo-lędźwiowa składa się z warstwy powierzchownej oraz warstwy głębokiej.

Rys. 9. Powięź piersiowo-lędźwiowa ‒ warstwa powierzchowna (za Sobotta)

Warstwa powierzchowna ‒ przyczepia się do wierzchołków wyrostków kolczystych kręgów lędźwiowych (rys. 9), jak również do więzadła nadkolcowego (wnk) tego rejonu. Blaszka powierzchowna utworzona jest z rozcięgna mięśnia najszerszego grzbietu.

Rys. 10. Powięź piersiowo-lędźwiowa ‒ warstwa głęboka (za Sobotta)

Warstwa głęboka ‒ w kierunku dogłowowym, w odcinku piersiowym staje się znacznie cieńsza (rys. 10). Otacza ciągle mięśnie przykręgosłupowe, przyczepia się bocznie do kątów żeber, a przyśrodkowo do wierzchołków wyrostków kolczystych kręgów piersiowych i więzadła nadkolcowego. W końcowej części blaszka głęboka w okolicy karku pokrywa również mięsień płatowaty szyi i w tej okolicy łączy się z powięziami szyi. Istnieje też możliwość, że sięga ona aż do podstawy czaszki. Powięź piersiowo-lędźwiowa, pokrywając mięśnie przykręgosłupowe, przechodzi ku górze w powięzi szyjne, otaczając m.in. mięśnie płatowate.

Powięź piersiowo-lędźwiowa unerwiona jest przez gałęzie grzbietowe nerwów rdzeniowych, zakończenia współczulne pochodzą od nerwów towarzyszących naczyniom .

Wziąwszy powyższe pod uwagę, należy zdawać sobie sprawę ze szczególnych cech anatomicznych omówionych powyżej struktur tylnej części segmentu ruchowego kręgosłupa (wnk, wmk, w. promienistego, w. międzypoprzecznego), głębokich mięśni przykręgosłupowych, powięzi piersiowo-lędźwiowych:

- wszystkie one zaopatrywane są przez tylną gałąź nerwu rdzeniowego,
- w związku z tą cechą każda z nich zmieniona czynnościowo może wytwarzać dostęp do aferencji dla normalizacji stanu tkanek danego srk,
- stanowią swoistą ciągłość tkankową, dzięki czemu informacje mogą się przenosić przez wykorzystanie tej właśnie cechy ,
- w ruchomości segmentu ruchowego kręgosłupa piersiowego należy uwzględniać ewentualną dysfunkcyjność stawów żeber.

W związku z powyższym nieodparcie nasuwa się następujący wniosek: wykonując igłoterapię wnk czy wmk, z pewnością igła będzie dotykała także przyczepów powięzi piersiowo-lędźwiowej. Jeśli w tym miejscu okaże się ona zmieniona czynnościowo, mogą się pojawić reakcje w innych aktywnych czynnościowo przyczepach tej powięzi, a nawet w strukturach pozostających z nią w interakcjach. Ponadto, jak już wyżej wspomniano, jest ona zaopatrywana nie tylko przez gałęzie grzbietowe nerwów rdzeniowych, ale także przez zakończenia współczulne od nerwów towarzyszących naczyniom . Tym można tłumaczyć przenoszenie zaburzeń czynności srk na układ wegetatywny, szczególnie przez segmenty odcinka piersiowego środkowego kręgosłupa, który w koncepcji TMH zaliczany jest do „szlaku migrenowo-wegetatywnego” . W podobny sposób należy myśleć o igłoterapii wmk (więzadła międzykolcowego), podczas której igła może sięgać również przyczepów mięśni głębokich kręgosłupa i prowokować swoiste reakcje.

W zabiegach odruchowych (w tym igłoterapii) oraz manualnych wykorzystuje się wiedzę o łuku odruchowym. Według Traczyka droga, jaką przebywa impuls nerwowy od receptora do narządu wykonawczego, nazywa się łukiem odruchowym. Składa się on z pięciu części:

- receptora,
- drogi dośrodkowej (aferentnej),
- ośrodka nerwowego,
- drogi odśrodkowej (eferentnej),
- narządu wykonawczego (efektor).

Łuk odruchowy ma bardzo ważne znaczenie dla organizmu: umożliwia szybką reakcję obronną (autonomiczną), która nie angażuje naszej woli (odruch bezwarunkowy). Ten proces odbywa się na poziomie rdzenia kręgowego bez udziału mózgu. Nazwany został odruchem monosynaptycznym. Jest to rodzaj odruchu bezwarunkowego zawierający jedną synapsę między drogą dośrodkową a odśrodkową. W organizmie człowieka występuje tylko jeden rodzaj odruchów monosynaptycznych ‒ jest to odruch jako reakcja na rozciąganie. Odruch ten zostaje wywołany przez rozciągnięcie mięśnia szkieletowego. Oprócz odruchu monosynaptycznego występują w organizmie odruchy bisynaptyczne, polisynaptyczne oraz autonomiczny.

Łuk odruchowy zawierający dwie synapsy między drogą dośrodkową a drogą odśrodkową nazywa się bisynaptycznym łukiem odruchowym. Polisynaptyczny łuk odruchowy zawiera więcej niż dwie synapsy, jest to łuk wieloneuronalny. Łuk odruchowy autonomiczny z ośrodkiem w rdzeniu kręgowym różni się od łuku odruchowego w układzie somatycznym tym, że zawiera dwa neurony w drodze odśrodkowej .

Segment ruchowy kręgosłupa wiąże się strukturalnie oraz w łuku odruchowym z różnymi strukturami anatomicznymi. Są to m.in.:

- dermatom ‒ obszar skóry, który jest zaopatrywany czuciowo przez pojedynczy segment rdzenia kręgowego, jednak unerwienie może być doprowadzane do skóry przez dwie lub więcej gałązki skórne,
- miotom ‒ unerwienie segmentarne mięśni,
- wiscerotom ‒ unerwienie segmentarne narządów wewnętrznych,
- angiotom ‒ odcinek naczynia krwionośnego unerwiony przez odpowiedni segment rdzenia kręgowego,
- fasciotom – unerwienie segmentarne powięzi,
- sklerotom (osteotom) ‒ odcinek tkanki kostnej, która unerwiona jest przez odpowiedni odcinek rdzenia kręgowego.

Odruchy powstające w oparciu o funkcję segmentu ruchowego mogą prowokować zmiany w narządach wewnętrznych i generować objawy w obrębie :

- odruchu trzewno-skórnego,
- odruchu trzewno-somatomotorycznego,
- odruchu trzewno-kostnego,
- odruchu trzewno-naczyniowego,
- odruchu trzewno-segmentowego.

Klasyczne poglądy i algorytmy w postępowaniu z dolegliwościami i chorobami kręgosłupa koncentrują się najczęściej wokół problemów odkorzeniowych w postaci konfliktu dyskowo-korzeniowego lub innego problemu chorobowego związanego ze stanami zapalnymi korzeni nerwowych czy innymi ich chorobami. Dowiedziono natomiast, że problem dyskowo-korzeniowy to niewielki procent (ok. 1,3%) rzeczywistych chorób i dolegliwości odkręgosłupowych . Zespół segmentu ruchowego kręgosłupa stanowi wyjaśnienie i otwiera drogę do poznania najczęściej występujących przyczyn tych dolegliwości, przez co leży u podstaw algorytmu postępowania w chorobach i dolegliwościach odkręgosłupowych.

Oprócz wyżej opisanych cech zespołu segmentu ruchowego kręgosłupa wyróżnia się:

objawy podrażnienia nerwu czuciowego:

- ból w obszarze skóry unerwionej przez dany segment (dermatomu),
- mrowienia, cierpnięcia w tej samej lokalizacji co dermatom,
- zaburzenie czucia powierzchniowego: niedoczulica, całkowity brak czucia,
- przeczulica,
- inne;

objawy podrażnienia nerwu ruchowego:

- zaburzenia ruchowe,
- zanik mięśni unerwionych przez podrażniony nerw,
- drgania włókienkowe jednej lub kilku wiązek mięśniowych,
- drgawki: bolesny, przejściowy i mimowolny skurcz całego mięśnia lub kilku włókien,
- ból korzeniowy: typu nerwobólu, bólu mięśniowego głębokiego itd.

Lazaorthes rozszerzył tę wiedzę o syndrom gałęzi tylnej nerwów rdzeniowych. Wynika to z faktu, że nerw grzbietowy jest nerwem mieszanym. Ekspresja dolegliwości dotyczy więc zarówno czucia, jak i ruchu. Bóle dotyczą skóry, mięśni, które są unerwione przez dany segment, oraz elementów danego segmentu: więzadeł, stawów międzywyrostkowych. Gałąź ta może być podrażniona poza otworem międzykręgowym. Ponadto w gałęziach łączących również może dojść do podrażnienia, co może dawać objawy wegetatywne: zaburzenia odżywcze i naczynioruchowe .

Jak już wyżej wspomniano, Maigne opisał tzw. małe uszkodzenie międzykręgowe. Według tego autora „duże uszkodzenie międzykręgowe” było związane z przepukliną jądra miażdżystego i w ślad za tym z konfliktem dyskowo-korzeniowym, który nazwał przypadkiem szczególnym. Opisał to w latach 50. ubiegłego wieku. Już wówczas podkreślał obecność innych aniżeli tylko odkorzeniowe problemów związanych z segmentem ruchowym.

W TMR „małe uszkodzenie międzykręgowe” zostało dokładniej rozpoznane i nazwane zespołem segmentu ruchowego kręgosłupa (srk), który wyraźnie oraz praktycznie rozszerza wiedzę akademicką związaną z rozpoznaniem i leczeniem problemów odkręgosłupowych. Przytoczona powyżej wiedza anatomiczna, fizjologiczna, biomechaniczna ma tylko ułatwić rozumienie wskazań do stosowania igłoterapii w polach punktów spustowych wytworzonych przez więzadła nadkolcowe, międzykolcowe, torebki stawowe stawów żebrowo-poprzecznych i ewentualnie torebki stawowe stawów międzywyrostkowych jako reprezentantów pozostałych struktur srk. Należy jeszcze raz podkreślić, że czynnościowo zmienione torebki stawowe stawów międzywyrostkowych znacznie korzystniej reagują normalizacją na zabieg biomechaniczny, szczególnie z impulsem, aniżeli na zabieg igłą. Jeśli więc w dysfunkcje srk zaangażowane są wnk i wmk oraz torebki stawowe stawów międzywyrostkowych (a można to zbadać palpacyjnie), najkorzystniejszą terapią jest kombinacja zabiegów odruchowych z biomechanicznymi. Jeśli jej nie zastosujemy w sposób specyficzny, możemy wiele razy wykonywać zabiegi manualne czy igłoterapię, a skuteczność pracy zabiegowej będzie mała albo żadna.

Podsumowanie

Omówione powyżej struktury tylnej części srk i związane z nimi tylne gałęzie nerwu rdzeniowego mogą być wykorzystywane do diagnostyki, ale przede wszystkim do normalizacji stanu tkanek srk, a zatem do terapii dolegliwości kręgosłupa oraz dolegliwości i chorób odkręgosłupowych. Struktury unerwione przez gałąź przednią nerwu rdzeniowego mogą wydatnie dynamizować proces zdrowienia poprzez doprowadzanie narządu ruchu do równowagi mięśniowej, a także stawowej. Połączenie kręgosłupa z żebrem, czyli staw żebrowo-poprzeczny, a także żebrowo-kręgowy wraz z więzadłami stabilizującymi te stawy z powodu wspólnego unerwienia, wpływu na kręgosłup oraz sąsiedztwo tkankowe powinny być traktowane jako część segmentu ruchowego kręgosłupa.

Powięź piersiowo-lędźwiowa prawdopodobnie ma zdolności odbierania i przekazywania informacji do struktur unerwionych zarówno przez gałąź grzbietową, jak i brzuszną nerwu rdzeniowego. Widać jej duże znaczenie w przekazywaniu bodźców drogą odruchową. Leżąc pomiędzy warstwami struktur unerwianych przez obie gałęzie, może wywierać duży wpływ na biomechanikę kręgosłupa. Prawdopodobnie dzięki temu, że zaopatrywana jest także przez zakończenia współczulne od nerwów towarzyszących naczyniom (Willard i wsp.), może być jedną z dróg przenoszenia informacji ze struktur łącznotkankowych tylnych części segmentów ruchowych kręgosłupa na układ wegetatywny.

Zespół segmentu ruchowego kręgosłupa, wg Maigne’a, jest najczęstszym wyrazem dysfunkcji i chorób kręgosłupa oraz odkręgosłupowych. Potwierdzają to zresztą nasza praktyka i nasze badania . Jest ważnym rozwinięciem i uzupełnieniem myślenia akademickiego, klasycznego o przyczynach tych chorób.

Poniżej przedstawiono kilka przykładów wykorzystania praktycznego rozszerzonej wiedzy na temat zespołu segmentu ruchowego kręgosłupa. Dla potrzeb igłoterapii konieczna jest skrócona powtórka anatomii, zwłaszcza anatomii palpacyjnej struktur kręgosłupa poddawanych badaniu manualnemu.

Więzadła międzykolcowe

Wypełniają przestrzeń pomiędzy sąsiadującymi ze sobą wyrostkami kolczystymi kręgosłupa. Najsilniejsze w odcinku lędźwiowym, najsłabsze w odcinku szyjnym. Ich włókna biegną skośnie w dół i w tył. W odcinku szyjnym łączą się z więzadłem karkowym, w odcinku piersiowym i lędźwiowym z wiązadłem nadkolcowym. Każde z nich jest płaskim pasmem unerwionym przez tylną gałąź nerwu rdzeniowego . Unerwienie to dzieli każde więzadło międzykolcowe (wmk) w płaszczyźnie strzałkowej na prawą i lewą część. Widać to podczas praktycznie wykonywanej igłoterapii. Dotykając igłą prawej płaszczyzny bocznej wmk, wywołuje się reakcję po prawej stronie tułowia ‒ i odwrotnie. Jeśli natomiast przechodzimy igłą przez to więzadło, najpierw pojawia się reakcja po stronie wprowadzenia igły, potem po stronie przeciwnej, przy czym reakcja początkowa zanika. Bywa też tak, choć rzadziej, że gdy dotykamy igłą jednej strony więzadła, pojawiają się reakcje po drugiej stronie. Zjawisko to upoważnia, by przypuszczać, że obie tylne gałęzie mogą krzyżować swoje włókna nawet w tak niewielkiej przestrzeni, jaką jest wmk.

Więzadło nadkolcowe

Rozciąga się ono mocnym, wąskim pasmem pomiędzy wyrostkiem kolczystym siódmego kręgu szyjnego a grzebieniem pośrodkowym kości krzyżowej. Na tej przestrzeni przyczepia się do wierzchołków wszystkich wyrostków kolczystych. Częścią włókien przenika do więzadeł międzykolcowych. Na przeciążenie statyczne najczęściej reaguje wspólnie z wmk, co oznacza, że w terapii należy traktować je jako całość, dla każdego segmentu ruchowego kręgosłupa oddzielnie. Jednak bywają stany, w których zaangażowane jest tylko więzadło nadkolcowe bądź tylko więzadło międzykolcowe. Stąd badanie mobilizacjami uciskowymi oraz w następstwie igłą powinno zróżnicować źródło i zlokalizować pole punktów spustowych bądź pole punktów maksymalnie bolesnych w konkretnych strukturach tylnej części segmentu ruchowego kręgosłupa.

Torebka stawowa stawu międzywyrostkowego

Odgrywa bardzo ważną rolę w patogenezie czynnościowej zespołu segmentu ruchowego kręgosłupa . Tkanki okołostawowe stawu międzywyrostkowego bardzo dobrze reagują normalizacją na zabiegi manualne, szczególnie na mobilizacje z impulsem. Igłoterapia przyczepów torebki stawowej nie wnosi tak spektakularnych reakcji.

Co ważne, o czym już wspomniano, każda z wymienionych powyżej struktur łącznotkankowych segmentu ruchowego kręgosłupa, samodzielnie lub w kombinacji z innymi, może generować pola o cechach:

- pól punktów spustowych ‒ w tych okolicznościach objawy pojawiają się poza aktywnym polem (pacjent w tym obszarze nie odczuwa żadnych dolegliwości) i mogą generować takie reakcje, jak:
- ból promieniujący do kończyn, opasujący itp.,
- zaburzenia czucia głębokiego i powierzchniowego,
- osłabienie siły mięśni, nawet ich zaniki,
- zniekształcenia stawów (np. w zespołach szyjnych dolnych),
- różne objawy wegetatywne w postaci zaburzeń czynności narządów wewnętrznych,
- inne;
- pól punktów maksymalnie bolesnych ‒ wówczas ból odczuwany jest miejscowo w konkretnym miejscu kręgosłupa w obszarze występowanie tego pola;
- pól punktów swoistych dla dysfunkcji segmentu ruchowego kręgosłupa.

Należy tutaj przypomnieć i podkreślić, że powstawanie oraz aktywność tych pól nie zależą wprost od zaburzeń biomechaniki czy zmian strukturalnych, a nawet od stopnia ich nasilenia. Zaburzenia biomechaniki lub/oraz zmiany strukturalne wrodzone czy też nabyte (o czym powyżej już wspomniano) stwarzają jedynie miejsca o zmniejszonej odporności na przeciążenie statyczne. To ono jest bezpośrednią przyczyną generowania patologicznej czynnościowo aktywności tkankowej . W konsekwencji pojawiają się dolegliwości generowane przez zespół srk. Mogą one być bardzo podobne lub identyczne jak wywołane problemem odkorzeniowym. Taka sytuacja wymaga oczywiście przeprowadzenia badania różnicującego dany stan, by zakwalifikować go do leczenia zachowawczego bądź też operacyjnego .

Procesy zabiegowe, w tym igłoterapia, zmieniają korzystnie stan chorego, łagodząc objawy chorobowe i uwalniając go od nich. W tym procesie najczęściej normalizuje się także biomechanika, jeśli wcześniej ten rodzaj dysfunkcji miał miejsce. Normalizację biomechaniki widać najwcześniej poprzez poprawę gry stawowej danego stawu lub grupy stawów, a następnie normalizowanie się ruchomości fizjologicznej. Natomiast istniejące przed terapią zmiany strukturalne pozostają takie same również po terapii. Nadal tworzą więc miejsca o zmniejszonej odporności na przeciążenie. Wymaga to indywidualnej edukacji pacjenta w zakresie autoterapii, która kontynuowana będzie miała cechy celowanej profilaktyki dolegliwości narządu ruchu.

Już wiemy, że przeciążenie statyczne ma swoje źródła nie tylko w reakcjach antygrawitacyjnych (postawy ciała). Również stres w postaci długotrwałych nadmiernych napięć spoczynkowych mięśni jest dla struktur narządu ruchu takim samym przeciążeniem statycznym.

Torebka stawowa stawu żebrowo-poprzecznego

Trudno wyobrazić sobie ruchomość segmentów ruchowych kręgosłupa piersiowego bez współistniejącej i niezaburzonej ruchomości stawów żeber. Dość często pojawia się konieczność uzupełnienia terapii zespołu segmentu ruchowego kręgosłupa piersiowego pracą zabiegową z dysfunkcyjnymi stawami danego żebra. Tutaj stosuje się różne, indywidualnie dobrane techniki zabiegowe. Ważną rolę, czasem niezastąpioną, może także odegrać igłoterapia przyczepów torebki stawowej stawu żebrowo-poprzecznego.