Jadzia - ebook

Jadzia

^(Miejsce\ urodzenia\ i etap\ historii\ w którym\ Jadzia\ przyszła\ na\ świat,\ miały\ wielki\ wpływ\ na\ jej\ życie\ i na\ sposób\ postrzegania\ przez\ nią\ rzeczywistości.\ Urodziła\ się\ 12\ września\ 1924\ roku\ w Kochłowicach\ na\ Górnym\ Śląsku.\ Była\ jednym\ z trojga\ dzieci\ Ewy\ i Jana\ Łaszczoków.\ Tadek\ był\ starszy\ od\ niej\ o trzy\ lata,) ^(o\ osiem\ lat\ od\ niej\ młodsza\ była\ Kazia.\ Ich\ dzieciństwo\ przypadło\ na\ okres\ międzywojenny.\ Rodzice\ krzewili\ polskość\ na\ popowstaniowym\ Górnym\ Śląsku.\ Swoje\ dzieci\ wychowywali\ w duchu\ patriotycznym.\ W \ tamtych\ czasach\ mieli\ niełatwe\ zadanie.)

^(Ewa\ i Jan\ pochodzili\ z pogranicza\ austriacko\ -\ pruskiego.\ Znali\ problemy\ polskiej\ ludności\ w obu\ graniczących\ tam\ ze\ sobą\ zaborach,\ austriackim,\ w rejonie\ Bielska\ i pruskim\ na\ Górnym\ Śląsku.)

^(W zaborze\ austriackim\ panowała\ większa\ swoboda,\ dająca\ możliwości\ działalności\ narodowej.\ Już\ w trakcie\ nauki\ w seminarium\ nauczycielskim,\ Jan\ organizował\ pierwsze\ drużyny\ harcerskie.\ Brał\ czynny\ udział\ w działaniach\ i wydarzeniach,\ które\ doprowadziły\ do\ odzyskania\ przez\ Polskę\ niepodległości.\ Był\ aktywnym\ członkiem\ Sokolich\ Drużyn\ Polowych.\ Podczas\ Pierwszej\ Wojny\ Światowej\ był\ legionistą.\ Brał\ też\ udział\ w Pierwszym\ Powstaniu\ Śląskim.)

^(Jadzia\ znała\ te\ wydarzenia\ jedynie\ z opowiadań\ rodziców.\ W jej\ dzieciństwie,\ ojciec\ był\ już\ kierownikiem\ szkoły\ w Kochłowicach.\ Mama\ również\ była\ nauczycielką.\ Pracowała\ w innej\ niż\ ojciec\ szkole,\ dla\ zasady.\ Pracowała,\ wychowywała\ troje\ dzieci\ i prowadziła\ dom.\ Dobrze\ im\ się\ powodziło.\ Zajmowali\ pięciopokojowe\ mieszkanie\ w śląskiej\ kamienicy.\ Zatrudniali\ dwie\ służące\ i opiekunkę\ do\ dzieci.\ Dom\ był\ zasobny,\ otwarty\ dla\ gości.\ Ewa\ i Jan\ cieszyli\ się\ poważaniem\ lokalnej\ społeczności.\ W ich\ domu\ bywali\ nauczyciele,\ duchowni\ i wojskowi.)

^(Dzieci\ w tym\ domu\ żyły\ otoczone\ troskliwą\ opieką\ i miłością\ rodziców.\ Dawano\ im\ dużą\ swobodę.\ Jadzia\ i \ Tadek,\ pełni\ energii,\ którą\ odziedziczyli\ po\ rodzicach,\ poznawali\ świat.\ Swoją\ inwencję\ twórczą\ wykazywali\ w różnych\ działaniach.\ Kiedy\ byli\ mali,\ zaskoczyli\ przedsiębiorczością\ swojego\ ojca.\ Wydawało\ im\ się,\ że\ deski\ drewnianej\ podłogi\ w kuchni\ są\ źle\ przybite.\ Zużyli\ mnóstwo\ gwoździ\ poprawiając\ cudze\ błędy.\ Nie\ uzgadniali\ tej\ pracy\ z rodzicami,\ oczekiwali,\ że\ rodzice\ docenią\ ich\ trud.\ Gdy\ więc\ Jan\ wszedł\ pewnego\ dnia\ do\ kuchni,\ zobaczył\ na\ podłodze\ las\ metalowych\ łebków\ sterczących\ gwoździ,\ swoje\ zapracowane\ dzieci\ i pomagające\ im\ w pracy\ dwa\ domowe\ jamniki.\ Może\ ktoś\ inny\ ukarałby\ dzieci\ za\ zniszczenia,\ ale\ Jan\ był\ zachwycony.) ^(Miał\ pogodne\ usposobienie\ i \ wielkie\ poczucie\ humoru.\ Podobało\ mu\ się,\ że\ jego\ dzieci\ są\ na\ swój\ sposób\ twórcze.\ Potrafił\ z nimi\ rozmawiać\ i tłumaczyć\ co\ robią\ źle.\ Oczywiście\ ten\ spokój\ poparty\ był\ jego\ dobrą\ sytuacją\ finansową.\ Nie\ postrzegał\ poczynionych\ zniszczeń\ w kategoriach\ straty.)

^(Innym\ razem\ Jadzia\ huśtała\ się\ na\ oszklonych\ drzwiczkach\ stojącej\ w salonie\ szafy\ z porcelaną.\ Jej\ wyobraźnia\ nie\ podpowiadała\ jeszcze,\ czym\ taka\ zabawa\ grozi.\ W pewnym\ momencie\ szafa\ przechyliła\ się\ pod\ jej\ ciężarem,\ wysypując\ całą\ zawartość\ na\ przerażoną\ dziewczynkę.\ Rozległ\ się\ krzyk\ Jadzi,\ a tuż\ za\ nim\ w domu\ rozległ\ się\ brzęk\ dużej\ ilości\ tłukącego\ się\ szkła\ i porcelany.\ Ewa,\ przybiegła\ pełna\ trwogi,\ czy\ córce\ nic\ się\ nie\ stało.\ Przytuliła\ i uspokoiła\ swoje\ dziecko.\ Porcelanę\ straciła,\ ale\ przecież\ nie\ porcelana\ dla\ niej\ była\ najważniejsza.)

^(Jadzia\ dostarczała\ domownikom\ wielu\ atrakcji.\ Wciąż\ jej\ się\ coś\ przytrafiało.\ W czasie\ pokazów\ straży\ pożarnej\ w Kochłowicach\ huśtała\ się\ z kolegą\ na\ ruchomym\ schodku\ wozu\ strażackiego.\ W pewnym\ momencie\ jej\ kolega\ zeskoczył\ z drugiego\ końca\ huśtawki,\ a ona\ zjechała\ po\ metalowym\ schodku\ rozrywając\ udo\ o jego\ kant,\ aż\ do\ kości.\ Trzeba\ było\ nogę\ szyć,\ a blizna\ pozostała\ na\ całe\ życie.)

^(Jadzia\ i Tadek,\ jak\ większość\ dzieci,\ spędzali\ dużo\ czasu\ z rówieśnikami\ na\ podwórku.\ Najmłodsza\ Kazia\ była\ jeszcze\ zbyt\ mała,\ żeby\ towarzyszyć\ starszemu\ rodzeństwu.\ A oni\ krążyli\ też\ po\ okolicy.\ Mieli\ wielu\ przyjaciół\ w familokach.)

^(Familoki\ budowano\ dla\ rodzin\ górniczych.\ To\ bardzo\ charakterystyczne\ dla\ Górnego\ Śląska\ budownictwo.\ Familoki\ budowane\ były\ z cegły\ i nie\ tynkowane.\ Ich\ mieszkańcy\ malowali\ futryny\ okien,\ zewnętrzne\ parapety\ i \ inne\ elementy\ zewnętrznej\ elewacji\ na\ jaskrawy\ kolor\ czerwony\ lub\ zielony.\ Małe\ mieszkania,\ w których\ żyły\ duże\ rodziny\ górnicze\ składały\ się\ z kuchni\ i pokoju,\ czasami\ też\ spiżarni,\ nazywanej\ komórką.\ Życie\ codzienne\ koncentrowało\ się\ tam\ w kuchni.\ Pokój\ pełnił\ funkcje\ sypialni\ oraz\ pomieszczenia\ reprezentacyjnego.\ W familokach\ warunki\ były\ surowe.\ Budynki\ miały\ wspólne\ ubikacje\ dla\ mieszkańców\ jednej\ klatki\ schodowej,\ zlokalizowane\ na\ półpiętrze,\ wewnątrz\ budynku,\ czasem\ też\ na\ podwórzu.)

^(Jadzia\ i Tadek\ poprzez\ kolegów\ poznawali\ życie\ rodzin\ górniczych.\ Górny\ Śląsk\ to\ środowisko\ mocno\ związane\ z ciężką\ pracą\ i wypadkami\ w kopalni.\ Wypadki\ śmiertelne\ nie\ były\ też\ wtedy\ rzadkością.\ Często\ więc\ byli\ świadkami\ uroczystych\ pogrzebów\ górniczych.)

^(W\ rodzinach\ górniczych\ dzieci\ wychowywano\ surowo,\ za\ przewinienia\ stosowano\ kary\ cielesne.\ Rodzice\ Jadzi,\ nauczyciele,\ nie\ uznawali\ takich\ metod\ wychowawczych.\ Zdecydowanie\ na\ błędy\ swoich\ dzieci\ reagowali\ inaczej.)

^(Często\ organizowano\ wycieczki\ i pikniki.\ Latem\ wszyscy\ jechali\ odpocząć\ do\ Koniakowa,\ gdzie\ mieszkał\ młody\ góral\ Paweł\ Haratyk,\ przyjaciel\ Jana\ z okresu\ wojny\ światowej.\ Koniaków\ leży\ niedaleko\ Wisły,\ za\ Istebną.\ Jest\ nietypowo\ usytuowaną\ wsią.\ Zabudowania\ wzniesiono\ nie\ w dolinie,\ lecz\ wysoko\ na\ grzbiecie,\ w pobliżu\ charakterystycznego\ szczytu,\ zwanego\ Ochodzita.\ Jest\ to\ góra\ zupełnie\ łysa,\ porośnięta\ długą,\ suchą\ i śliską\ trawą.\ Ulubioną\ zabawą\ dzieci\ było\ tam\ zawsze\ zjeżdżanie\ na\ siedzeniach\ ze\ szczytu\ po\ trawie,\ w dół.\ Starsi\ w tym\ czasie\ pomagali\ w pracach\ polowych.)

^(Kiedy\ w grudniu\ 1931\ roku\ odbywał\ się\ pierwszy\ po\ przyłączeniu\ Śląska\ do\ Polski\ spis\ ludności,\ Kochłowice\ podzielone\ były\ na\ trzy\ okręgi\ podlegające\ starszym\ komisarzom\ spisowym\ w osobach\ kierowników\ szkół.\ Jednym\ z nich\ był\ Jan\ Łaszczok\ kierownik\ szkoły\ numer\ 2.)

^(Jan\ był\ człowiekiem\ pełnym\ życia,\ zainteresowanym\ światem\ i życzliwym\ ludziom.\ W rodzinie\ zachowała\ się\ pamiątka,\ świadcząca\ o poczuciu\ humoru\ Jana\ i przyjaznych\ stosunkach\ w jego\ otoczeniu.\ Jeden\ z nauczycieli,\ zdolny\ malarsko,\ namalował\ obraz\ olejny\ przedstawiający\ innego\ nauczyciela,\ znanego\ ze\ skłonności\ do\ napojów\ alkoholowych.\ Namalował\ go\ odzianego\ w zakonny\ habit,\ z zaczerwienionym\ nosem\ i z obliczem\ wyrażającym\ może\ zawstydzenie,\ a może\ zbyt\ błogi\ nastrój.\ Obraz\ oprawiony\ w piękną\ ramę\ wręczyli\ obaj\ Janowi,\ swojemu\ przełożonemu.)

^(Rodzina\ Łaszczoków\ żyła\ spokojnie\ i szczęśliwie.) ^(Dzieci\ kształciły\ się,\ zdobywały\ niezbędne\ umiejętności.\ Jadzia\ i Tadek\ uczyli\ się\ gry\ na\ skrzypcach.) ^(Tadek\ uczęszczał\ do\ Zakładów\ Technicznych\ w Katowicach.\ Jadzia,\ po\ ukończeniu\ w 1937\ roku\ szkoły\ powszechnej,\ była\ uczennicą\ drugiej\ klasy\ w Gimnazjum\ Krawieckim\ imienia\ Towarzystwa\ Polek\ w Katowicach.\ Żyła\ marzeniami\ o studiach\ w Paryżu.\ Rodzice\ spoglądali\ na\ te\ plany\ bardzo\ przychylnie.\ Plany\ te\ mieściły\ się\ w zakresie\ ich\ możliwości.)

^(Kazia,\ najmłodsza\ w rodzinie,\ urodzona\ w Katowicach\ 31\ marca\ 1932\ roku,\ nie\ miała\ jeszcze\ żadnych\ planów.\ Była\ malutka,\ była\ królewną\ swojego\ tatusia.)

^(Miała\ swój\ domek\ dla\ lalek.\ To\ było\ jej\ szczęśliwe\ dzieciństwo.)

^(Tatuś\ Jan\ ubierał\ koronę,\ a Kazia\ mówiła:)

^(-\ Klulu,\ klulu\ kup\ mi\ buty.)

^(Król\ odpowiadał:)

^(-\ Kupię\ ci\ królewno.)

^(To\ był\ szczęśliwy\ czas.\ Czasu\ nie\ da\ się\ zatrzymać.\ Kończył\ się\ rok\ 1938,\ ich\ ostatni\ wspólny\ rok.\ Dzieci\ Jana\ i Ewy\ przez\ całe\ swoje\ dalsze\ życie\ wspominały\ kochających\ rodziców\ i bardzo\ szczęśliwe\ dzieciństwo.)

^(.)Młodość Jana

^(Jan\ Łaszczok\ urodził\ się\ 22\ grudnia\ 1892\ roku\ w Starym\ Bielsku,\ jako\ trzeci\ syn\ Anny\ i Jerzego.)

^(Jerzy\ Łaszczok\ /1857-1929/\ i jego\ żona\ Anna\ Smolarz\ /1864-1936/\ pochodzili\ z Bielska.\ Jerzy\ urodzony\ w Starym\ Bielsku\ /Mazańcowicach/\ był\ robotnikiem\ i rolnikiem.\ Anna\ pochodziła\ z rodziny\ włościańskiej.\ Mieszkali\ kilkanaście\ lat\ w dzielnicy,\ która\ nazywała\ się\ Kitrys.\ Okolica\ była\ dość\ luźno\ zamieszkała.\ Starszy\ brat\ Jana,\ Franciszek,\ z dużym\ przejęciem\ opowiadał\ jakie\ to\ było\ miejsce.\ Samotny\ dom\ był\ przepięknie\ położony,\ z malowniczym\ widokiem\ na\ Górny\ Śląsk.\ Około\ 1890\ roku\ rodzina\ przeniosła\ się\ do\ Dziedzic.\ Anna\ otrzymała\ tam\ w posagu\ parcelę\ budowlaną\ i środki\ na\ budowę\ domu.)

^(Czechowice\ i Dziedzice\ do\ połowy\ XIX\ w.\ były\ niewielkimi\ wsiami\ granicznymi\ na\ północno-wschodnim\ krańcu\ Księstwa\ Cieszyńskiego.\ Jedyne\ źródło\ utrzymania\ mieszkańców\ stanowiło\ rolnictwo.\ Później\ rozwój\ tych\ miejscowości\ był\ ściśle\ związany\ z biegnącymi\ tędy\ liniami\ kolejowymi.\ W 1855\ roku\ Dziedzice\ otrzymały\ pierwsze\ połączenie\ kolejowe\ z Boguminem\ oraz\ pobliskim\ Bielskiem,\ w ramach\ Kolei\ Północnej.\ W kolejnym\ roku\ linię\ tę\ przedłużono\ do\ Oświęcimia,\ a w następnych\ latach\ do\ Krakowa\ i Lwowa.)

^(Kiedy\ w 1867\ roku\ zbudowano\ kolejną\ linię,\ do\ leżącej\ ówcześnie\ w Prusach\ Pszczyny,\ Dziedzice\ stały\ się\ jednym\ z największych\ i najważniejszych\ węzłów\ kolejowych\ na\ północy\ Austro-Węgier.\ W 1889\ roku\ ułożono\ drugą\ linię\ torów\ na\ trasie\ Bogumin-Dziedzice,\ aby\ usprawnić\ transport.\ Przy\ tej\ właśnie\ linii\ kolejowej\ zaczęły\ powstawać\ pierwsze\ duże\ zakłady\ przemysłowe:\ fabryka\ podkładów\ kolejowych\ (1890),\ rafineria\ nafty\ "Schodnica"\ (1896),\ fabryka\ przetwórstwa) ^(metalowego\ "Cynkownia"\ (1896),\ Kopalnia\ Węgla\ Kamiennego\ "Silesia"\ (wiercenia\ rozpoczęto\ w 1900\ r.),\ rafineria\ nafty\ "Vacuum\ Oil\ Company"\ (1905),\ zakład\ przetworów\ żywicznych,\ przetwórnia\ ryb\ morskich,\ fabryka\ brykietów\ węglowych,\ kilka\ cegielni\ i inne.\ Następował\ gwałtowny\ rozwój\ Dziedzic.\ Gwałtownie\ zwiększała\ się\ też\ liczba\ mieszkańców.)

^(Mimo\ tego,\ że\ dom\ Łaszczoków\ powstał\ w Dziedzicach,\ pozostało\ w nich\ jeszcze\ coś\ z włościaństwa.\ Dzierżawili\ ziemię\ niedaleko\ domu\ i uprawiali\ na\ niej\ nawet\ żyto.\ Pole\ służyło\ zaspokajaniu\ własnych\ potrzeb.\ W lecie\ młócenie\ w stodole\ budziło\ dzieci.\ Łaszczokowie\ mieli\ krowę\ i prosiaka.\ Mieli\ też\ sad\ owocowy.\ Były\ tam\ jabłonie,\ grusze,\ śliwy\ oraz\ wiśnie.\ Tak\ więc\ wiedli\ żywot\ prawie\ wiejski.)

^(Anna\ i Jerzy\ wychowali\ dziewięcioro\ dzieci:\ Józefa,\ Franciszka,\ Jana,\ Wiktora,\ Wiktorię,\ Franciszkę,\ Antoniego,\ Augusta\ i Janinę.\ Dzieciom\ nadawali\ męskie\ i żeńskie\ imiona\ parami:\ Franciszek\ i Franciszka,\ Wiktor\ i Wiktoria,\ Jan\ i Janina.\ Równoważnego\ żeńskiego\ imienia\ zabrakło\ Józefowi,\ Antoniemu\ i Augustowi.\ Nie\ było\ więcej\ córek.\ Józef,\ najstarszy\ syn,\ urodził\ się,\ kiedy\ Anna\ miała\ 20\ lat.\ Najmłodsza\ Janina\ urodziła\ się\ 26\ lat\ później,\ w 1910\ roku.\ Dla\ Anny\ rodzenie\ i wychowywanie\ przez\ tyle\ lat\ dziewięciorga\ dzieci,\ z pewnością\ nie\ było\ łatwym\ zadaniem.\ Jednak\ w ówczesnych\ czasach\ na\ Śląsku\ taka\ rodzina\ niczym\ się\ nie\ wyróżniała.\ W pracach\ domowych,\ już\ jako\ dziecko\ pomagała\ matce\ Wiktoria,\ najstarsza\ z pośród\ trzech\ córek.)

^(Anna\ była\ osobą\ bardzo\ spokojną.\ Chodziła\ w śląskim\ stroju,\ na\ który\ składały\ się:\ letnik\ czyli\ spódnica,\ a nad\ nią\ żywotek,\ usztywniony\ gorset\ z aksamitu\ czarnego,\ bordowego\ lub\ wiśniowego.\ Żuła\ tytoń\ –\ machorkę,\ ale\ robiła\ to\ dyskretnie,\ nie\ rzucając\ się\ z tym\ w oczy.\ To\ była\ jej\ słabość.)

^(Brata\ Anny,\ Smolarza\ określano\ jako\ kułaka.\ Wiktoria\ opowiadała,\ w jaki\ sposób\ wuj\ organizował\ sadzenie\ ziemniaków.\ Zwoływał\ całą\ rodzinę,\ między\ innymi\ Annę\ i Wiktorię,\ poza\ tym\ dodatkowo\ kilkadziesiąt\ kobiet.\ Z przodu\ ustawiał\ najsilniejsze\ i najszybsze,\ które\ nadawały\ tempo.\ Pozostałe\ musiały\ za\ nimi\ nadążyć.\ Smolarz\ był\ wielkim\ gospodarzem\ w Dziedzicach\ a jednocześnie,\ w imieniu\ współwłaścicieli,\ szefem) ^(nadzoru\ cegielni.\ Cegielnia\ znajdowała\ się\ naprzeciwko\ domu\ Anny,\ więc\ gdy\ przychodził\ do\ cegielni\ wpadał\ i do\ niej\ z wizytą.)

^(Jerzy\ Łaszczok\ był\ jednym\ z założycieli\ Towarzystwa\ Straży\ Ogniowej\ w Dziedzicach.\ Założyli\ je\ mieszkańcy\ Dziedzic\ i okolic.)

^(„) ^(25\ września\ 1892\ roku\ władze\ zatwierdziły\ istnienie\ jednostki.\ Straże\ pożarne\ Śląska\ Cieszyńskiego\ podlegały\ wówczas\ władzom\ austriackimw\ Opawie,\ obecnie\ Czechy. \ Od\ początku\ działalności\ inicjator\ założenia\ straży\ w Dziedzicach,\ druh\ Jan\ Machalica,\ toczył\ spór\ z władzami\ austriackimi\ w Opawie\ oraz\ komendanturami\ bielskiej\ i cieszyńskiej\ straży\ ogniowej\ o komendy\ w języku\ polskim.\ Spór\ ten\ wygrał.\ W zatwierdzonym\ przez\ władze\ statusie\ zapisano,\ że\ regulaminowe\ komendy\ będą\ wydawane\ w języku\ polskim.\ Mimo\ tego,\ że\ władze\ zatwierdziły\ istnienie\ jednostki,\ nie\ otrzymywała\ ona\ pomocy\ finansowej\ gdyż\ władzom\ nie\ podobało \ się \ demonstrowanie\ polskości,\ którą\ okazywano\ na\ każdym\ kroku\ swojej\ działalności,\ czy\ to\ kulturalno-oświatowej,\ czy\ bojowej.)

^(W różnych\ źródłach\ można\ odnaleźć\ dowody\ na\ „przywiązanie”\ do \ polskości.\ Granicą\ zaboru\ pruskiego\ była\ rzeka\ Wisła.\ W kartach\ historycznych\ można\ przeczytać\ o wyprawach\ na\ „pruską\ stronę”\ do\ gaszenia\ zabudowań\ Franciszka\ Żmiji\ i drewnianego\ Kościółka\ w Goczałkowicach.\ Każdorazowy\ wyjazd\ do\ akcji\ był\ swoistą\ demonstracją\ polskości\ i braterstwa\ Polaków\ z obu\ stron\ Wisły.\ W 1893\ roku\ straż\ zakupiła\ ręczną\ sikawkę\ czterokołową\ do\ zaprzęgu\ konnego.\ Przez\ pewien\ okres\ sikawka\ przechowywana\ była\ w prywatnych\ pomieszczeniach.\ W 1895\ roku\ wybudowano\ niewielką\ drewnianą \ remizę,\ w której\ przechowywano \ sprzęt\ pożarowy.)

^(Rok\ wcześniej\ Delegacja\ OSP\ Dziedzice\ gościła\ na\ wystawie\ sprzętu\ pożarniczego\ we\ Lwowie.\ Straż\ prężnie\ działała.\ W 1905\ roku\ w jej\ ramach\ założona\ zastała\ orkiestra\ smyczkowa..) ^()

^(Jerzy\ stworzył\ polski\ dom,\ po\ polsku\ wychował\ wszystkie\ swoje\ dzieci.\ Jego\ zadanie\ nie\ było\ łatwe,\ bo\ choć\ w Dziedzicach\ była\ szkoła\ polska,\ to\ większa\ od\ niej\ była\ szkoła\ niemiecka.)

^(Ambicją\ Jerzego\ było\ wykształcenie\ synów.\ Aby\ kształcić\ Franka\ i Janka,\ Jerzy\ zadłużył\ się.\ Dług\ z każdym\ rokiem\ narastał.\ Próbowali\ z synami\ robić\ jakiś\ interes.\ Otworzyli\ restauracyjkę\ w jednym) ^(z\ mieszkań\ swojego\ domu.\ Franek\ i Janek\ pomagali\ rodzicom\ w prowadzeniu\ interesów.\ Nie\ dało\ to\ jednak\ efektów,\ wpędziło\ ich\ w jeszcze\ większe\ długi.\ Po\ latach\ Franek\ opowiadał\ jak\ z bratem\ oszukiwali\ na\ wódce.\ Kiedy\ kieliszek\ był\ nieprzeźroczysty,\ na\ dół\ kapali\ świeczkę,\ żeby\ zmniejszyć\ objętość.\ Interes\ i tak\ nie\ wyszedł.\ Po\ kilku\ latach\ dom\ musieli\ sprzedać.\ Kupił\ go\ Żyd\ Rosenthal,\ a Łaszczok\ zastrzegł\ sobie\ prawo\ mieszkania\ tam\ do\ końca\ życia.\ Dopiął\ jednak\ swego,\ dzieci\ zgodnie\ z zamierzeniem\ wykształcił.)

^(Najstarszy\ syn,\ urodzony\ w 1884\ roku,\ Józef,\ został\ marynarzem,\ pływał\ w austriackiej\ flocie.)

^(Franek,\ dwa\ lata\ młodszy\ od\ Józefa,\ był\ bardzo\ inteligentnym\ młodym\ mężczyzną.\ Kształcił\ się\ w Austrii.\ Potem\ odbywał\ kursy\ dla\ elektryków\ w Berlinie,\ podwyższając\ jeszcze\ swoje\ kwalifikacje.\ Dzięki\ temu\ został\ głównym\ elektrykiem\ powstałej\ w 1905\ roku\ rafinerii\ nafty\ Vacuum\ Oil\ Company\ -\ Schodnica.)

^(Trzeci\ syn,\ Jan,\ po\ szkole\ powszechnej\ w Dziedzicach,\ ukończył\ trzyklasową\ szkołę\ wydziałową\ w Białej.\ W Austrii,\ do\ której\ należały\ wówczas\ Dziedzice,\ Bielsko\ i Biała\ wydziałowymi\ nazywano\ trzy\ wyższe\ klasy\ siedmioklasowej\ szkoły\ elementarnej.\ Kto\ skończył\ trzy\ klasy\ szkoły\ wydziałowej\ mógł\ już\ być\ urzędnikiem.\ Jan\ kontynuował\ naukę\ w seminarium\ nauczycielskim\ męskim\ w Białej.\ Tam\ brał\ udział\ w organizowaniu\ pierwszych\ drużyn\ harcerskich,\ działał\ w „Sokole”.)

^(Wzrastała\ aktywność\ kulturalna\ i polityczna\ mieszkańców\ Dziedzic.\ Powstało\ kilka\ domów\ kultury,\ w których\ działały\ Macierz\ Szkolna\ Księstwa\ Cieszyńskiego,\ Sokół,\ "Siła",\ Związek\ Strzelecki,\ Związek\ Legionistów\ Polskich.\ Działało\ kilka\ chórów,\ kilka\ amatorskich\ scen\ teatralnych,\ kina\ i liczne\ kluby\ sportowe.\ Czechowice\ i Dziedzice\ znalazły\ się\ w gronie\ przodujących\ gmin\ w ówczesnym\ województwie\ śląskim.\ Dziedzice\ stały\ się\ bardzo\ silnym\ ośrodkiem\ polskiej\ myśli\ narodowej\ na\ skalę\ całego\ Śląska\ Cieszyńskiego.\ Rozrost\ gospodarczy\ i ludnościowy\ ośrodka\ czechowickiego\ i dziedzickiego\ wspomagał\ też\ Kościół\ rzymskokatolicki.\ Wyrazem\ tego\ było\ założenie\ przez\ Towarzystwo\ Jezusowe\ (jezuitów)\ Domu\ Rekolekcyjnego\ /1905/\ z myślą\ o potrzebach\ środowiska\ robotniczego,\ nie\ tylko\ miejscowego,\ ale\ i całego\ Śląska\ Cieszyńskiego\ i Górnego\ Śląska.) ^()

^(Działalność\ Polskiego\ Towarzystwa\ Gimnastycznego\ „Sokół”\ zataczała\ coraz\ większe\ kręgi.\ Było\ towarzystwem\ gimnastycznym,) ^(organizacją\ wychowania\ fizycznego\ i sportu,\ której\ członkowie\ przyczyniali\ się\ do\ popularyzacji\ gimnastyki\ w społeczeństwie\ polskim.\ Przyczynili\ się\ do\ powstania\ Związku\ Harcerstwa\ Polskiego,\ a ich\ okrzyk\ „czuwaj”\ pozostał\ na\ stałe\ jako\ harcerskie\ pozdrowienie.\ Celem\ twórców\ „Sokoła”\ było\ podtrzymanie\ i rozwijanie\ świadomości\ narodowej.\ Odbywało\ się\ to\ poprzez\ szerzenie\ wśród\ członków\ oświaty\ narodowej\ i budzenie\ ducha\ obywatelskiego.\ Działalność\ „Sokoła”\ miała\ atrakcyjną\ formę\ polegającą\ na\ pielęgnowaniu\ gimnastyki,\ rozbudzaniu\ ducha\ towarzyskiego\ przez\ urządzanie\ popisów\ publicznych,\ zabaw\ i wycieczek.\ „Sokół”\ miał\ swój\ strój,\ który\ przypominał\ mundur.\ Strój\ składał\ się\ z czapki\ –\ krakuski\ z piórem,\ żakietu\ kroju\ wojskowego\ spiętego\ pasem,\ spodni\ o zwężonych\ nogawkach\ wpuszczonych\ w wysoko\ sznurowane\ buty.\ Strój\ uzupełniała\ peleryna\ noszona\ na\ lewym\ ramieniu.)

^(Franciszek\ był\ aktywnym\ członkiem\ Towarzystwa\ Gimnastycznego\ „Sokół”\ jeszcze\ za\ czasów\ austriackich\ i później\ w Polsce.\ Wciągnął\ tam\ też\ swoich\ braci,\ głównie\ Augusta\ i Wiktora.)

^(Jan\ ukończył\ studia\ w seminarium\ nauczycielskim\ egzaminem\ dojrzałości\ w czerwcu\ 1913\ roku.\ Od\ 15\ października\ 1913\ roku\ pełnił\ funkcję\ nauczyciela\ tymczasowego\ w Zabrzegu\ w powiecie\ bielskim.)

------------------------------------------------------------------------

^() ^(Wikipedia)

^() ^(Wikipedia)