- nowość
-
W empik go
Jaga w matriksie. Legendy Polskie w epoce konwergencji - ebook
Wydawnictwo:
Data wydania:
16 stycznia 2025
Format ebooka:
EPUB
Format
EPUB
czytaj
na czytniku
czytaj
na tablecie
czytaj
na smartfonie
Jeden z najpopularniejszych formatów e-booków na świecie.
Niezwykle wygodny i przyjazny czytelnikom - w przeciwieństwie do formatu
PDF umożliwia skalowanie czcionki, dzięki czemu możliwe jest dopasowanie
jej wielkości do kroju i rozmiarów ekranu. Więcej informacji znajdziesz
w dziale Pomoc.
Multiformat
E-booki w Virtualo.pl dostępne są w opcji multiformatu.
Oznacza to, że po dokonaniu zakupu, e-book pojawi się na Twoim koncie we wszystkich formatach dostępnych aktualnie dla danego tytułu.
Informacja o dostępności poszczególnych formatów znajduje się na karcie produktu.
Format
PDF
czytaj
na laptopie
czytaj
na tablecie
Format e-booków, który możesz odczytywać na tablecie oraz
laptopie. Pliki PDF są odczytywane również przez czytniki i smartfony,
jednakze względu na komfort czytania i brak możliwości skalowania
czcionki, czytanie plików PDF na tych urządzeniach może być męczące dla
oczu. Więcej informacji znajdziesz w dziale Pomoc.
Multiformat
E-booki w Virtualo.pl dostępne są w opcji multiformatu.
Oznacza to, że po dokonaniu zakupu, e-book pojawi się na Twoim koncie we wszystkich formatach dostępnych aktualnie dla danego tytułu.
Informacja o dostępności poszczególnych formatów znajduje się na karcie produktu.
Format
MOBI
czytaj
na czytniku
czytaj
na tablecie
czytaj
na smartfonie
Jeden z najczęściej wybieranych formatów wśród czytelników
e-booków. Możesz go odczytać na czytniku Kindle oraz na smartfonach i
tabletach po zainstalowaniu specjalnej aplikacji. Więcej informacji
znajdziesz w dziale Pomoc.
Multiformat
E-booki w Virtualo.pl dostępne są w opcji multiformatu.
Oznacza to, że po dokonaniu zakupu, e-book pojawi się na Twoim koncie we wszystkich formatach dostępnych aktualnie dla danego tytułu.
Informacja o dostępności poszczególnych formatów znajduje się na karcie produktu.
Multiformat
E-booki sprzedawane w księgarni Virtualo.pl dostępne są w opcji
multiformatu - kupujesz treść, nie format. Po dodaniu e-booka do koszyka
i dokonaniu płatności, e-book pojawi się na Twoim koncie w Mojej
Bibliotece we wszystkich formatach dostępnych aktualnie dla danego
tytułu. Informacja o dostępności poszczególnych formatów znajduje się na
karcie produktu przy okładce. Uwaga: audiobooki nie są objęte opcją
multiformatu.
czytaj
na laptopie
Pliki PDF zabezpieczone watermarkiem możesz odczytać na dowolnym
laptopie po zainstalowaniu czytnika dokumentów PDF. Najpowszechniejszym
programem, który umożliwi odczytanie pliku PDF na laptopie, jest Adobe
Reader. W zależności od potrzeb, możesz zainstalować również inny
program - e-booki PDF pod względem sposobu odczytywania nie różnią
niczym od powszechnie stosowanych dokumentów PDF, które odczytujemy
każdego dnia.
Informacje na temat zabezpieczenia e-booka znajdziesz na karcie produktu
w "Szczegółach na temat e-booka". Więcej informacji znajdziesz w dziale
Pomoc.
czytaj
na tablecie
Aby odczytywać e-booki na swoim tablecie musisz zainstalować specjalną
aplikację. W zależności od formatu e-booka oraz systemu operacyjnego,
który jest zainstalowany na Twoim urządzeniu może to być np. Bluefire
dla EPUBa lub aplikacja Kindle dla formatu MOBI.
Informacje na temat zabezpieczenia e-booka znajdziesz na karcie produktu
w "Szczegółach na temat e-booka". Więcej informacji znajdziesz w dziale
Pomoc.
czytaj
na czytniku
Czytanie na e-czytniku z ekranem e-ink jest bardzo wygodne i nie męczy
wzroku. Pliki przystosowane do odczytywania na czytnikach to przede
wszystkim EPUB (ten format możesz odczytać m.in. na czytnikach
PocketBook) i MOBI (ten fromat możesz odczytać m.in. na czytnikach Kindle).
Informacje na temat zabezpieczenia e-booka znajdziesz na karcie produktu
w "Szczegółach na temat e-booka". Więcej informacji znajdziesz w dziale
Pomoc.
czytaj
na smartfonie
Aby odczytywać e-booki na swoim smartfonie musisz zainstalować specjalną
aplikację. W zależności od formatu e-booka oraz systemu operacyjnego,
który jest zainstalowany na Twoim urządzeniu może to być np. iBooks dla
EPUBa lub aplikacja Kindle dla formatu MOBI.
Informacje na temat zabezpieczenia e-booka znajdziesz na karcie produktu
w "Szczegółach na temat e-booka". Więcej informacji znajdziesz w dziale
Pomoc.
Czytaj fragment
Pobierz fragment
Pobierz fragment w jednym z dostępnych formatów
LUB
24,99 zł za tytuł
Tytuł dostępny w abonamencie Empik Go już od 24,99 zł / 30 dni
Sprawdź
Słuchaj i czytaj w abonamencie Go Standard już za 24,99 zł / 30 dni. Subskrypcja Go Standard daje możliwość dodania do biblioteki 3 dowolne tytuły w danym okresie rozliczeniowym (30 dni). Wybierasz z ponad 200 tys. audiobooków, ebooków i podcastów.
Jaga w matriksie. Legendy Polskie w epoce konwergencji - ebook
Tworzywem potraktowanym à rebours, które wykorzystują twórcy Legend Polskich, jest polski mit romantyczny. Kreując w opozycji do niego swoją narracją, odrzucają wpisane w niego: martyrologię, figurę ofiary i brak sprawczości. Manifestuje się to nie tylko w przywołanych wypowiedziach i deklaracjach Tomasza Bagińskiego i Marcina Dyczaka, lecz też w uczynieniu protagonistą ich narracji Jana Twardowsky’ego, w postaci którego przywoływane są też cechy kreowanego wcześniej przez Roberta Więckiewicza Lecha Wałęsy w Człowieku z nadziei Andrzeja Wajdy, a także Polaków dokonujących rewolucji w 1989 roku i odnoszących sukcesy później, dzięki wierze, że nie ma przeszkód i ograniczeń, których nie można pokonać. Ze względu na udział w Legendach Polskich Krystyny Jandy i Roberta Więckiewicza, identyfikowanych z trylogią Andrzeja Wajdy Człowiek z marmuru, Człowiek z żelaza, Człowiek z nadziei, dzieło Tomasza Bagińskiego sytuuje się w opozycji do będącego źródłem nobilitacji paradygmatu, który w projekcie Allegro jest konsekwentnie dekonstruowany. Dlatego też, przyglądając się Legendom Polskim z perspektywy psychoanalizy, można stwierdzić, że destruktywny Tanatos został w nich wyparty przez witalnego Erosa, przez co można je uznać za jedną z prób kreacji narracji będącej nośnikiem pozytywnie waloryzowanego polskiego mitu tożsamościowego (fragment książki, s. 47–48).
Spis treści
Wstęp
I. Jesteśmy tacy jak Wy. Legendy Polskie jako branding Allegro
II. Stworzyć sieć opowieści. Legendy Polskie jako supersystem rozrywkowy
III. Postmodernistyczne palimpsesty
Mariacki płonie
Twardowsky w kosmosie
Boruta z Raczek
Kołodziej, Boguś Kołodziej
Jaga w matriksie
IV. Legendy Polskie jako Kino Nowej Przygody
Zakończenie
Bibliografia
Indeks
| Kategoria: | Polonistyka |
| Zabezpieczenie: |
Watermark
|
| ISBN: | 978-83-242-6831-3 |
| Rozmiar pliku: | 3,3 MB |
FRAGMENT KSIĄŻKI
WSTĘP
Kiedy 26 listopada 2015 roku na kanale Allegro na platformie YouTube swoją premierę miał zwiastun1 krótkometrażowego filmu fabularnego SMOK2, nikt nie spodziewał się, że do końca roku, razem z opublikowanym dwa tygodnie później Twardowskym3, każdy z nich z wynikiem ponad dwóch milionów odsłon (SMOK 2,3 mln; Twardowsky 2,4 mln)4 zgromadzi większą widownię niż wyświetlane w tym samym roku na dużym ekranie produkcje spod znaku Gwiezdnych Wojen, Bonda czy debiutującego Greya (Gwiezdne wojny. Przebudzenie mocy5 2,059 mln widzów; Pięćdziesiąt twarzy Greya6 1,814 mln widzów; Spectre7 1,751 mln widzów)8. Oba filmy z serii Legendy Polskie zdecydowanie też zdystansowały rodzime produkcje, z których tylko Listy do M.29 z wynikiem 2,7 miliona widzów przyciągnęły większą niż one widownię w porównywalnym czasie dostępności, a wyniki pozostałych polskich filmów na dużym ekranie były poniżej miliona widzów10. W ten sposób, uwzględniając wysokość budżetów przeznaczonych na realizację i promocję, dwie krótkometrażowe produkcje Allegro, notując w ciągu miesiąca 4,7 miliona odsłon – podczas gdy cała polska produkcja filmowa w 2015 roku przyciągnęła do kin 8,3 miliona widzów11 – odniosły spektakularny sukces i niczym Wiedźmin Andrzeja Sapkowskiego12, który trzy dekady wcześniej pokazał, że Polacy też potrafią pisać fantasy13, ujawniły popyt na rodzime realizacje znanej z doświadczeń odbiorczych konwencji, co miało zaowocować kreacją opartego na polskim legendarium fantastycznego uniwersum.
Ta sytuacja w 2016 roku zaowocowała rozwojem projektu Legendy Polskie i realizacją następnych, tworzących opowiadanie transmedialne produkcji: audiobooka, trzech kolejnych krótkometrażowych filmów fabularnych i sześciu teledysków, ilustrujących wykorzystane na ich ścieżkach dźwiękowych covery. Reasumując, na przestrzeni niecałych dwóch lat Legendy Polskie zostały rozwinięte w projekt literacko-muzyczno-filmowy, na który złożyły się:
1. 1. tom opowiadań Legendy polskie14 zawierający inspirowane: legendą o Janie Twardowskim – Zwyczajnego giganta Jakuba Małeckiego15, Bazyliszkiem – Spójrz mi w oczy Elżbiety Cherezińskiej16, legendą O śpiących rycerzach – Śniętych rycerzy Rafała Kosika17, Smokiem wawelskim – Milczenie owcy Roberta M. Wegnera, Żywą wodą – Niewidzialne Łukasz Orbitowskiego18 oraz Kwiat paproci Radka Raka19;
2. 2. audiobook Wywiad z Borutą20;
3. 3. krótkometrażowe filmy fabularne: SMOK, Twardowsky, Twardowsky 2.021, Operacja „Bazyliszek”22 i Jaga23;
4. 4. teledyski: 23Aleja gwiazd24, Mój jest ten kawałek podłogi25, Jaskółka uwięziona26, Cichosza27, Jezu jak się cieszę28, Kocham wolność29;
5. 5. oraz dwadzieścia jeden audiowizualnych wideoklipów, prezentujących materiały promocyjne: zwiastuny30, wypowiedzi zaangażowanych w projekt artystów31 i wywiady z nimi32, relacje z planów33 i tzw. making of34;
6. 6. spośród których filmy i teledyski do 5 marca 2024 roku zanotowały ponad 74 miliony odsłon35. 31323334
35Legendy Polskie, promujące markę Allegro, były pierwszym w przestrzeni polskiej kultury zrealizowanym na taką skalę projektem z zakresu content marketingu, mającym na celu kreację wizerunku marki, wywołanie ekscytacji nią i skonsolidowanie wokół niej społeczności konsumentów. Realizowany na przestrzeni lat 2015–2018 projekt powstał jako rezultat synergii dwóch marek: Allegro (podmiot finansujący) i osobistej Tomasza Bagińskiego (odpowiadającego za kreację projektu, czyli stworzenie narracji będącej reprezentacją tożsamości i osobowości marki Allegro), skonstruowanym z wykorzystaniem elementów o charakterze tożsamościowym, rozpoznawalnych jako „polskie” i intensyfikujących proces identyfikacji po stronie odbiorców. Wyrazem tego było hasło, pod jakim zrealizowano projekt Allegro: „LEGENDY O ODWADZE, SILE, AMBICJI, EMPATII, SPRYCIE, DUMIE. O NAS”36, a słowem-kluczem, które niczym magiczne zaklęcie wskazywało na Allegro i jednocześnie otwierało sezam z potencjalnymi odbiorcami identyfikującymi się jako posiadacze wskazanych wcześniej cech, okazało się padające na końcu „O NAS”.
Legendy Polskie, zrealizowane w formie wykorzystującego narrację transmedialną projektu literacko-filmowo-muzycznego, kreowały fantastyczne uniwersum, w którym w quasi-współczesnej polskiej rzeczywistości funkcjonują bohaterowie polskich legend oraz bóstwa i demony ze słowiańskiej demonologii. Tworzywem, z jakiego korzystali jego autorzy, były różnorodne teksty kultury, określane w dyskursie potocznym jako „legenda”: poczynając od wskazanych narracji, przez wyobrażenia, piosenki, filmy, komiksy, seriale, na wizerunkach bohaterów polskiej kultury popularnej kończąc. Łącząc tak wiele różnorodnych elementów, Legendy Polskie mogą zostać uznane za manifestację postmodernizmu lub też wywołujący zachwyt swoją barwnością niekończący się pokaz intertekstualnych fajerwerków.
Kształt i sposób realizacji Legend Polskich są wyrazem misji realizujących je podmiotów. Allegro – jako marki, która oferuje swoim klientom wysoką jakość usług i dążąc do zaspokojenia ich potrzeb oraz oczekiwań, rozbudowuje zakres funkcjonalności swojej platformy, proponując nowe, jeszcze bardziej satysfakcjonujące jej użytkowników rozwiązania. I Tomasza Bagińskiego, nieustającego w wysiłkach dowiedzenia, że Polacy w ramach rodzimej kinematografii też potrafią tworzyć kino popularne opierające się na efektach specjalnych o porównywalnym z hollywoodzkim poziomem realizacji i tworzyć mainstreamową rozrywkę, która – jak sam ją określa: „nie jest za głupia, nie jest też za mądra, ale jest zrobiona z taką uwagą na widzu i z takim szacunkiem dla widza, że ten widz jest w stanie to docenić”37.
To wszystko powoduje, że Legendom Polskim jako tekstowi kultury można przyglądać się z różnych perspektyw. Ze względu na finansujące ich realizację Allegro, o Legendach Polskich można rozmawiać jako o przykładzie wykorzystania storytellingu w marketingu marki i stosowanym ze względu na jego kosztowność głównie przez duże marki content marketingu. Ich popularność natomiast prowokuje do zadania pytania o jej źródła. Ze względu swoją na formę Legendy Polskie są interesujące jako przykład właściwej kulturze konwergencji opowiadania transmedialnego, będącego podstawą kreacji uniwersów Gwiezdnych Wojen czy Matriksa, a sposób wykorzystania przez polskich twórców znanych opowieści i tekstów kultury inspiruje do przyjrzenia się funkcjonującym mechanizmom, sposobom i zakresom ich przywołań oraz reinterpretacji. Kształt Legend Polskich, poziom ich realizacji i wybrzmiewające między wierszami wypowiedzi Tomasza Bagińskiego zdanie, korespondujące z deklaracją twórców Kina Nowej Przygody38, że tworzy takie filmy, jakie sam chciałby oglądać – wszystko to wprost prowadzi do zadania pytań o to, czy dzieło autora Ambicji39 jest efektywną próbą zaadaptowania na gruncie naszej rodzimej kultury konwencji i sposobu kreacji opowieści, które dotąd ze względów finansowych i technologicznych w jej przestrzeni nie istniały40.
Dlatego też książka ta składa się z czterech zasadniczo odrębnych, a zarazem komplementarnych wobec siebie rozdziałów. Pierwszy poświęcony jest Legendom Polskim jako kampanii marketingowej marki Allegro. Drugi to próba opisu Legend Polskich w kategoriach supersystemu rozrywkowego i narracji transmedialnej. Trzeci prezentuje studia przypadku, których przedmiotami są zrealizowane w ramach projektu filmy krótkometrażowe: SMOK, Twardowsky i Twardowsky 2.0, Operacja „Bazyliszek”, Jaga oraz Wywiad z Borutą. W czwartym natomiast przyglądam się Legendom Polskim jako naszej rodzimej próbie realizacji Kina Nowej Przygody. Rozdziały pierwszy, drugi i czwarty mają charakter oryginalny, natomiast w trzecim wykorzystano rozwinięte, zmodyfikowane i przeredagowane treści opublikowanych wcześniej artykułów: SMOK to nie smok. Legendy polskie w XXI wieku41; Twardowsky i Twardowsky 2.0, czyli o tym, jak Pan Twardowski stał się bohaterem space opery42; Postmodernistyczny palimpsest: Legendy Polskie. Operacja „Bazyliszek”43.43
Zasób literatury przedmiotu odnoszący się do Legend Polskich jest nieliczny; tworzą go pojedyncze publikacje, których autorzy koncentrują się na kwestiach brandingu Allegro44, transmedialności Legend Polskich45, przywoływania przez ich twórców demonologii słowiańskiej46 i polskich legend47. Przy czym nie ma opracowania podejmującego kwestię Legend Polskich w sposób całościowy, w kontekstach: kampanii wizerunkowej, widowiskowości właściwej Kinu Nowej Przygody i oglądu fenomenu Legend Polskich, który obejmowałby współzależność celów i ich realizacje na bazie zaspokojenia oczekiwań Allegro jako podmiotu finansującego, kreatora Tomasza Bagińskiego jako artysty filmowego, Platige Image jako realizatora i odbiorców, będących konsumentami tekstów współczesnej kultury popularnej.
Ze względu na funkcjonowanie w moim tekście jednobrzmiących tytułów tekstów i nazw systemów transmedialnych, dla ich odróżnienia w odniesieniu do tytułów przyjęłam zapis kursywą, a w odniesieniu do nazw supersysystemów – pisownię analogiczną jak w przypadku serii, czyli wszystkich elementów nazwy wielkimi literami.
1 Legendy Polskie. Zwiastun filmu SMOK, Legendy Polskie Allegro 26.11.2015, https://www.youtube.com/watch?v=XshrMa99gW4&list=PLFttT4XjEwKQjYyH9m2vwwXQG94tUEeR1&index=6 .
2 SMOK, reż. T. Bagiński, scen. B. Dzikowski, prod. Polska, 2015, Legendy Polskie Allegro 30.11.2015, https://www.youtube.com/watch?v=1J_Y12RqeLM .
3 Twardowsky, reż. T. Bagiński, scen. B. Dzikowski, prod. Polska, 2015, Legendy Polskie Allegro 15.12.2015, https://www.youtube.com/watch?v=hRdYz8cnOW4 .
4 A. Głowacka, Legendy Polskie od Allegro, czyli content marketing na światowym poziomie, Brand24 17.01.2016, https://brand24.pl/blog/legendy-polskie-od-allegro-czyli-content-marketing-na-swiatowym-poziomie/ .
5 Gwiezdne wojny. Przebudzenie mocy, reż. J.J. Abrams, scen. L Kasdan i J.J. Abrams, prod. Stany Zjednoczone, 2015.
6 Pięćdziesiąt twarzy Greya, reż. S. Taylor-Johnson, scen. K. Marcel, prod. Stany Zjednoczone, 2015.
7 Spectre, reż. S. Mendes, scen. J. Logan i R. Wade, prod. Wielka Brytania i Stany Zjednoczone, 2015.
8 Podsumowanie polskiego Box Office 2015, Portal Stowarzyszenia Filmowców Polskich, 6.01.2017, https://www.sfp.org.pl/blog,137,22561,1,1,Box-Office-2015-Podsumowanie.html .
9 Listy do M.2, reż. M. Dejczer, scen. M. Baczyński i M. Kuczewski, prod. Polska, 2015.
10 Podsumowanie polskiego Box Office 2015, dz. cyt.
11 Twardowsky i inne Legendy Polskie wracają, PR 15.09.2016, https://publicrelations.pl/twardowsky-i-inne-legendy-polskie-wracaja/ .
12 A. Sapkowski, Wiedźmin, „Fantastyka” 1986, nr 12.
13 Szerzej o tym pisałam m.in. w: K. Kaczor, Geralt, czarownice i wampir. Recykling kulturowy Andrzeja Sapkowskiego, Gdańsk 2006, i Z „getta” do mainstreamu. Polskie pole literackie fantasy (1982–2012), Kraków 2017.
14 R. Rak i in., Legendy polskie, Allegro, Warszawa 2015, prem. 30.11.2015, http://legendy.allegro.pl/ , na skutek usunięcia strony projektu tom obecnie niedostępny.
15 J. Małecki, Zwyczajny gigant, w: R. Rak i in., Legendy polskie, dz. cyt.
16 E. Cherezińska, Spójrz mi w oczy, w: R. Rak i in., Legendy polskie, dz. cyt.
17 R. Kosik, Śnięci rycerze, w: R. Rak i in., Legendy polskie, dz. cyt.
18 Ł. Orbitowski, Niewidzialne, w: R. Rak i in., Legendy polskie, dz. cyt.
19 R. Rak, Kwiat paproci, w: R. Rak i in., Legendy polskie, dz. cyt.
20 M. Cetnarowski, Ł. Orbitowski, Wywiad z Borutą, audiobook, Wanda Tokarczyk: K. Janda, Boruta: T. Drabek, Allegro, Warszawa 2016, prem. 30.06.2016, http://legendy.allegro.pl/ ; na skutek usunięcia strony projektu obecnie pod pierwotnym adresem niedostępny, obecnie dostępny https://www.youtube.com/watch?v=Rm-zcp6TSGM .
21 Twardowsky 2.0, reż. T. Bagiński, scen. B. Dzikowski, prod. Polska, 2016, Legendy Polskie Allegro 16.09.2026, https://www.youtube.com/watch?v=M-skpeuYmfE .
22 Operacja „Bazyliszek”, reż. T. Bagiński, scen. D. Marzec, prod. Polska, 2016, Legendy Polskie Allegro 9.11.2016, https://www.youtube.com/watch?v=qS2xTGLCu-M .
23 Jaga, reż. T. Bagiński, scen. B. Dzikowski, D. Marzec , prod. Polska, 2016, Legendy Polskie Allegro 23.11.2016, https://www.youtube.com/watch?v=uKbuFYd468w .
24 Matheo i A. Karwan, Aleja gwiazd. Cover, sł. M. Dutkiewicz, muz. R. Lipko, reż. M. Sakowski, scen. M. Kubawski i M. Sakowski, Legendy Polskie Allegro 23.09.2016, https://www.youtube.com/watch?v=fMU2Y4F0BDw .
25 Matheo i A. Donarski, Mój jest ten kawałek podłogi. Cover, sł. W. Miszczor, muz. J. Paprocki, reż. i scen. K. Kądziela, Legendy Polskie Allegro 16.11.2016, https://www.youtube.com/watch?v=zw0BnTi_XJc .
26 A. Valkov i G. Tarasiuk, Jaskółka uwięziona. Cover, sł. K. Szemioth, muz. J. Kępski, reż. K. Czekaj, scen. T. Bagiński, Legendy Polskie Allegro 16.12.2016, https://www.youtube.com/watch?v=qdCmSt4798g .
27 M. Macuk i K. Zalewski, Cichosza. Cover, sł. M. Zabłocki, muz. G. Turnau, reż. i scen. T. Suwalski, Legendy Polskie Allegro 6.06.2017, https://www.youtube.com/watch?v=V_rgOau603I .
28 A. Valkov i Skubas, Jezu jak się cieszę. Cover, sł. i muz. L. Janerka, reż. DOP, Legendy Polskie Allegro 11.07.2017, https://www.youtube.com/watch?v=rg0bKsmxZLQ .
29 Matheo i D. Ukeje, Kocham wolność. Cover, sł. i muz. B. Łyszkiewicz, reż. J. Radej, Legendy Polskie Allegro 8.08.2017, https://www.youtube.com/watch?v=y1YbhC5spzE .
30 Legendy Polskie. Zwiastun filmu SMOK, Legendy Polskie Allegro 26.11.2015, https://www.youtube.com/watch?v=XshrMa99gW4&list=PLFttT4XjEwKQjYyH9m2vwwXQG94tUEeR1&index=6 ; Legendy Polskie. Zwiastun filmu SMOK, Legendy Polskie Allegro 30.11.2015, https://www.youtube.com/watch?v=afFBheQScPI&list=PLFttT4XjEwKQjYyH9m2vwwXQG94tUEeR1&index=8 ; Legendy Polskie. Zwiastun filmu Twardowsky, Legendy Polskie Allegro 30.11.2015, https://www.youtube.com/watch?v=vodfKcgwNQ8&list=PLFttT4XjEwKQjYyH9m2vwwXQG94tUEeR1&index=7 ; Legendy Polskie. Zwiastun filmu Twardowsky 2.0, Legendy Polskie Allegro 2.09.2016, https://www.youtube.com/watch?v=w-quYY3NicQ&list=PLFttT4XjEwKQjYyH9m2vwwXQG94tUEeR1&index=13 ; Legendy Polskie. Zwiastun filmu Operacja „Bazyliszek”, Legendy Polskie Allegro 25.10.2016, https://www.youtube.com/watch?v=iHM4RGLgWg8&list=PLFttT4XjEwKQjYyH9m2vwwXQG94tUEeR1&index=16 ; Legendy Polskie. Zwiastun filmu Jaga, Legendy Polskie Allegro 23.11.2016, https://www.youtube.com/watch?v=hW0Lw5Go1ok&list=PLFttT4XjEwKQjYyH9m2vwwXQG94tUEeR1&index=20 .
31 Radek Rak – Kwiat paproci, Legendy Polskie Allegro 15.12.2015, https://www.youtube.com/watch?v=qUTpmT0r0G4 ; Jakub Małecki – Zwyczajny gigant, Legendy Polskie Allegro 15.12.2015, https://www.youtube.com/watch?v=EUGP4RtwB64 ; Rafał Kosik – Śnięci rycerze, Legendy Polskie Allegro 15.12.2015, https://www.youtube.com/watch?v=lNOYZxFSfcM ; Robert M. Wegner – Milczenie owcy, Legendy Polskie Allegro 15.12.2015, https://www.youtube.com/watch?v=-Ano24VWBtQ ; Łukasz Orbitowski – Niewidzialne, Legendy Polskie Allegro 15.12.2015, https://www.youtube.com/watch?v=C0iBnSW1A08 ; Elżbieta Cherezińska – Spójrz mi w oczy, Legendy Polskie Allegro 15.12.2015, https://www.youtube.com/watch?v=RhkAvHYOqIc .
32 Legendy Polskie. Kulisy projektu, Legendy Polskie Allegro 2.12.2015, https://www.youtube.com/watch?v=yWW5nrhlk00&spfreload=1 ; Wywiad z Borutą. Seria Legendy Polskie. Rozmowa z autorami Łukaszem Orbitowskim i Marcinem Cetnarowskim, Legendy Polskie Allegro 30.06.2016, https://www.youtube.com/watch?v=V9P6xvK-Zco&list=PLFttT4XjEwKQjYyH9m2vwwXQG94tUEeR1&index=11 .
33 Legendy Polskie. Relacja z planu filmu Twardowsky 2.0, Legendy Polskie Allegro 5.09.2016, https://www.youtube.com/watch?v=HCgkTV_9dlc&list=PLFttT4XjEwKQjYyH9m2vwwXQG94tUEeR1&index=14 ; Legendy Polskie. Relacja z planu filmu Operacja „Bazyliszek”, Legendy Polskie Allegro 14.11.2016, https://www.youtube.com/watch?v=ThU5iilB38Y&list=PLFttT4XjEwKQjYyH9m2vwwXQG94tUEeR1&index=18 ; Legendy Polskie. Relacja z planu filmu Jaga, Legendy Polskie Allegro 12.12.2016, https://www.youtube.com/watch?v=v_1OVOJUn80&list=PLFttT4XjEwKQjYyH9m2vwwXQG94tUEeR1&index=22 .
34 Legendy Polskie. Making of, Legendy Polskie Allegro 1.05.2016, https://www.youtube.com/watch?v=lJvW8Hb6trg&list=PLFttT4XjEwKQjYyH9m2vwwXQG94tUEeR1&index=10; Legendy Polskie. Making of filmu Twardowsky 2.0, Legendy Polskie Allegro 9.11.2016, https://www.youtube.com/watch?v=UcRtzuI8VB4&list=PLFttT4XjEwKQjYyH9m2vwwXQG94tUEeR1&index=17 ; Legendy Polskie. Making of filmu Operacja „Bazyliszek”, Legendy Polskie Allegro 6.12.2016, https://www.youtube.com/watch?v=bFHmk2ZTn1s ; Legendy Polskie. Making of filmu Jaga, Legendy Polskie Allegro 19.01.2017, https://www.youtube.com/watch?v=cYfkMt-5P8w&list=PLFttT4XjEwKQjYyH9m2vwwXQG94tUEeR1&index=24 .
35 Ze względu na usunięcie strony, na której pierwotnie opublikowano Legendy Polskie i Wywiad z Borutą, nie jest możliwe uzyskanie danych dotyczących pobrań i odtworzeń obu wskazanych tekstów.
36 Legendy Polskie. Zwiastun filmu SMOK, Legendy Polskie Allegro 26.11.2015, dz. cyt.
37 Legendy Polskie. Kulisy projektu, dz. cyt.
38 J. Szyłak, Kino Nowej Przygody, jego cechy i granice, w: J. Szyłak i in., Kino Nowej Przygody, Gdańsk 2011, s. 7.
39 Ambicja, reż. T. Bagiński, scen. na podstawie pomysłu T. Piątkowskiego T. Bagiński i A. Kuti, film zrealizowany na zlecenie Europejskiej Agencji Kosmicznej, prod. Polska, Irlandia, Islandia, 2014, https://www.youtube.com/watch?v=H08tGjXNHO4 / .
40 Zob. K. Kornacki, Polskie Kino Nowej Przygody, w: J. Szyłak i in., Kino Nowej Przygody, dz. cyt., s. 82–83.
41 K. Kaczor, SMOK to nie smok. Legendy polskie w XXI w., „Literatura i Kultura Popularna” 2017, vol. 23, s. 63–74, DOI:10.19195/0867-7441.23.5.
42 K. Kaczor, Twardowsky i Twardowsky 2.0, czyli o tym jak Pan Twardowski stał się bohaterem space opery, w: Bajka ludowa i nie-ludowa w badaniach interdyscyplinarnych, red. E. Wilczyńska, V. Wróblewska, Paralele: Folklor – Literatura – Kultura, Toruń 2021, s. 189–204.
43 K. Kaczor, Postmodernistyczny palimpsest: Legendy Polskie. Operacja „Bazyliszek”, „Polonistyka. Innowacje” 2022, nr 16, s. 17–33, DOI:10.14746/pi.2022.16.3.
44 A. Głowacka, Legendy Polskie od Allegro, czyli content marketing na światowym poziomie, dz. cyt.; E. Baranowska, Storytelling w reklamach Twardowsky i Twardowsky 2.0, praca licencjacka, Uniwersytet Warszawski, Wydział Polonistyki 2018.
45 M.K. Wierzbowska, Legendy Polskie Allegro jako narracja transmedialna, „Panoptikum” 2019, nr 22, s. 190–208.
46 J. Nowakowski, We władzy Peruna. Mitologia i wierzenia dawnych Słowian i ich współczesnych wcieleń w filmie polskim, „Polonistyka. Innowacje” 2022, nr 16, s. 67–82.
47 M. Brzóstowicz-Klajn, Moc słowiańszczyzny, siła fantazmatu, „Polonistyka. Innowacje” 2022, nr 16, s. 5–15; M. Niewieczerzał, Biorę życie i zamieniam w idealny kamień – rzecz o warszawskim Bazyliszku, „Literatura i Kultura Popularna” 2021, vol. 27, s. 63–73.
Kiedy 26 listopada 2015 roku na kanale Allegro na platformie YouTube swoją premierę miał zwiastun1 krótkometrażowego filmu fabularnego SMOK2, nikt nie spodziewał się, że do końca roku, razem z opublikowanym dwa tygodnie później Twardowskym3, każdy z nich z wynikiem ponad dwóch milionów odsłon (SMOK 2,3 mln; Twardowsky 2,4 mln)4 zgromadzi większą widownię niż wyświetlane w tym samym roku na dużym ekranie produkcje spod znaku Gwiezdnych Wojen, Bonda czy debiutującego Greya (Gwiezdne wojny. Przebudzenie mocy5 2,059 mln widzów; Pięćdziesiąt twarzy Greya6 1,814 mln widzów; Spectre7 1,751 mln widzów)8. Oba filmy z serii Legendy Polskie zdecydowanie też zdystansowały rodzime produkcje, z których tylko Listy do M.29 z wynikiem 2,7 miliona widzów przyciągnęły większą niż one widownię w porównywalnym czasie dostępności, a wyniki pozostałych polskich filmów na dużym ekranie były poniżej miliona widzów10. W ten sposób, uwzględniając wysokość budżetów przeznaczonych na realizację i promocję, dwie krótkometrażowe produkcje Allegro, notując w ciągu miesiąca 4,7 miliona odsłon – podczas gdy cała polska produkcja filmowa w 2015 roku przyciągnęła do kin 8,3 miliona widzów11 – odniosły spektakularny sukces i niczym Wiedźmin Andrzeja Sapkowskiego12, który trzy dekady wcześniej pokazał, że Polacy też potrafią pisać fantasy13, ujawniły popyt na rodzime realizacje znanej z doświadczeń odbiorczych konwencji, co miało zaowocować kreacją opartego na polskim legendarium fantastycznego uniwersum.
Ta sytuacja w 2016 roku zaowocowała rozwojem projektu Legendy Polskie i realizacją następnych, tworzących opowiadanie transmedialne produkcji: audiobooka, trzech kolejnych krótkometrażowych filmów fabularnych i sześciu teledysków, ilustrujących wykorzystane na ich ścieżkach dźwiękowych covery. Reasumując, na przestrzeni niecałych dwóch lat Legendy Polskie zostały rozwinięte w projekt literacko-muzyczno-filmowy, na który złożyły się:
1. 1. tom opowiadań Legendy polskie14 zawierający inspirowane: legendą o Janie Twardowskim – Zwyczajnego giganta Jakuba Małeckiego15, Bazyliszkiem – Spójrz mi w oczy Elżbiety Cherezińskiej16, legendą O śpiących rycerzach – Śniętych rycerzy Rafała Kosika17, Smokiem wawelskim – Milczenie owcy Roberta M. Wegnera, Żywą wodą – Niewidzialne Łukasz Orbitowskiego18 oraz Kwiat paproci Radka Raka19;
2. 2. audiobook Wywiad z Borutą20;
3. 3. krótkometrażowe filmy fabularne: SMOK, Twardowsky, Twardowsky 2.021, Operacja „Bazyliszek”22 i Jaga23;
4. 4. teledyski: 23Aleja gwiazd24, Mój jest ten kawałek podłogi25, Jaskółka uwięziona26, Cichosza27, Jezu jak się cieszę28, Kocham wolność29;
5. 5. oraz dwadzieścia jeden audiowizualnych wideoklipów, prezentujących materiały promocyjne: zwiastuny30, wypowiedzi zaangażowanych w projekt artystów31 i wywiady z nimi32, relacje z planów33 i tzw. making of34;
6. 6. spośród których filmy i teledyski do 5 marca 2024 roku zanotowały ponad 74 miliony odsłon35. 31323334
35Legendy Polskie, promujące markę Allegro, były pierwszym w przestrzeni polskiej kultury zrealizowanym na taką skalę projektem z zakresu content marketingu, mającym na celu kreację wizerunku marki, wywołanie ekscytacji nią i skonsolidowanie wokół niej społeczności konsumentów. Realizowany na przestrzeni lat 2015–2018 projekt powstał jako rezultat synergii dwóch marek: Allegro (podmiot finansujący) i osobistej Tomasza Bagińskiego (odpowiadającego za kreację projektu, czyli stworzenie narracji będącej reprezentacją tożsamości i osobowości marki Allegro), skonstruowanym z wykorzystaniem elementów o charakterze tożsamościowym, rozpoznawalnych jako „polskie” i intensyfikujących proces identyfikacji po stronie odbiorców. Wyrazem tego było hasło, pod jakim zrealizowano projekt Allegro: „LEGENDY O ODWADZE, SILE, AMBICJI, EMPATII, SPRYCIE, DUMIE. O NAS”36, a słowem-kluczem, które niczym magiczne zaklęcie wskazywało na Allegro i jednocześnie otwierało sezam z potencjalnymi odbiorcami identyfikującymi się jako posiadacze wskazanych wcześniej cech, okazało się padające na końcu „O NAS”.
Legendy Polskie, zrealizowane w formie wykorzystującego narrację transmedialną projektu literacko-filmowo-muzycznego, kreowały fantastyczne uniwersum, w którym w quasi-współczesnej polskiej rzeczywistości funkcjonują bohaterowie polskich legend oraz bóstwa i demony ze słowiańskiej demonologii. Tworzywem, z jakiego korzystali jego autorzy, były różnorodne teksty kultury, określane w dyskursie potocznym jako „legenda”: poczynając od wskazanych narracji, przez wyobrażenia, piosenki, filmy, komiksy, seriale, na wizerunkach bohaterów polskiej kultury popularnej kończąc. Łącząc tak wiele różnorodnych elementów, Legendy Polskie mogą zostać uznane za manifestację postmodernizmu lub też wywołujący zachwyt swoją barwnością niekończący się pokaz intertekstualnych fajerwerków.
Kształt i sposób realizacji Legend Polskich są wyrazem misji realizujących je podmiotów. Allegro – jako marki, która oferuje swoim klientom wysoką jakość usług i dążąc do zaspokojenia ich potrzeb oraz oczekiwań, rozbudowuje zakres funkcjonalności swojej platformy, proponując nowe, jeszcze bardziej satysfakcjonujące jej użytkowników rozwiązania. I Tomasza Bagińskiego, nieustającego w wysiłkach dowiedzenia, że Polacy w ramach rodzimej kinematografii też potrafią tworzyć kino popularne opierające się na efektach specjalnych o porównywalnym z hollywoodzkim poziomem realizacji i tworzyć mainstreamową rozrywkę, która – jak sam ją określa: „nie jest za głupia, nie jest też za mądra, ale jest zrobiona z taką uwagą na widzu i z takim szacunkiem dla widza, że ten widz jest w stanie to docenić”37.
To wszystko powoduje, że Legendom Polskim jako tekstowi kultury można przyglądać się z różnych perspektyw. Ze względu na finansujące ich realizację Allegro, o Legendach Polskich można rozmawiać jako o przykładzie wykorzystania storytellingu w marketingu marki i stosowanym ze względu na jego kosztowność głównie przez duże marki content marketingu. Ich popularność natomiast prowokuje do zadania pytania o jej źródła. Ze względu swoją na formę Legendy Polskie są interesujące jako przykład właściwej kulturze konwergencji opowiadania transmedialnego, będącego podstawą kreacji uniwersów Gwiezdnych Wojen czy Matriksa, a sposób wykorzystania przez polskich twórców znanych opowieści i tekstów kultury inspiruje do przyjrzenia się funkcjonującym mechanizmom, sposobom i zakresom ich przywołań oraz reinterpretacji. Kształt Legend Polskich, poziom ich realizacji i wybrzmiewające między wierszami wypowiedzi Tomasza Bagińskiego zdanie, korespondujące z deklaracją twórców Kina Nowej Przygody38, że tworzy takie filmy, jakie sam chciałby oglądać – wszystko to wprost prowadzi do zadania pytań o to, czy dzieło autora Ambicji39 jest efektywną próbą zaadaptowania na gruncie naszej rodzimej kultury konwencji i sposobu kreacji opowieści, które dotąd ze względów finansowych i technologicznych w jej przestrzeni nie istniały40.
Dlatego też książka ta składa się z czterech zasadniczo odrębnych, a zarazem komplementarnych wobec siebie rozdziałów. Pierwszy poświęcony jest Legendom Polskim jako kampanii marketingowej marki Allegro. Drugi to próba opisu Legend Polskich w kategoriach supersystemu rozrywkowego i narracji transmedialnej. Trzeci prezentuje studia przypadku, których przedmiotami są zrealizowane w ramach projektu filmy krótkometrażowe: SMOK, Twardowsky i Twardowsky 2.0, Operacja „Bazyliszek”, Jaga oraz Wywiad z Borutą. W czwartym natomiast przyglądam się Legendom Polskim jako naszej rodzimej próbie realizacji Kina Nowej Przygody. Rozdziały pierwszy, drugi i czwarty mają charakter oryginalny, natomiast w trzecim wykorzystano rozwinięte, zmodyfikowane i przeredagowane treści opublikowanych wcześniej artykułów: SMOK to nie smok. Legendy polskie w XXI wieku41; Twardowsky i Twardowsky 2.0, czyli o tym, jak Pan Twardowski stał się bohaterem space opery42; Postmodernistyczny palimpsest: Legendy Polskie. Operacja „Bazyliszek”43.43
Zasób literatury przedmiotu odnoszący się do Legend Polskich jest nieliczny; tworzą go pojedyncze publikacje, których autorzy koncentrują się na kwestiach brandingu Allegro44, transmedialności Legend Polskich45, przywoływania przez ich twórców demonologii słowiańskiej46 i polskich legend47. Przy czym nie ma opracowania podejmującego kwestię Legend Polskich w sposób całościowy, w kontekstach: kampanii wizerunkowej, widowiskowości właściwej Kinu Nowej Przygody i oglądu fenomenu Legend Polskich, który obejmowałby współzależność celów i ich realizacje na bazie zaspokojenia oczekiwań Allegro jako podmiotu finansującego, kreatora Tomasza Bagińskiego jako artysty filmowego, Platige Image jako realizatora i odbiorców, będących konsumentami tekstów współczesnej kultury popularnej.
Ze względu na funkcjonowanie w moim tekście jednobrzmiących tytułów tekstów i nazw systemów transmedialnych, dla ich odróżnienia w odniesieniu do tytułów przyjęłam zapis kursywą, a w odniesieniu do nazw supersysystemów – pisownię analogiczną jak w przypadku serii, czyli wszystkich elementów nazwy wielkimi literami.
1 Legendy Polskie. Zwiastun filmu SMOK, Legendy Polskie Allegro 26.11.2015, https://www.youtube.com/watch?v=XshrMa99gW4&list=PLFttT4XjEwKQjYyH9m2vwwXQG94tUEeR1&index=6 .
2 SMOK, reż. T. Bagiński, scen. B. Dzikowski, prod. Polska, 2015, Legendy Polskie Allegro 30.11.2015, https://www.youtube.com/watch?v=1J_Y12RqeLM .
3 Twardowsky, reż. T. Bagiński, scen. B. Dzikowski, prod. Polska, 2015, Legendy Polskie Allegro 15.12.2015, https://www.youtube.com/watch?v=hRdYz8cnOW4 .
4 A. Głowacka, Legendy Polskie od Allegro, czyli content marketing na światowym poziomie, Brand24 17.01.2016, https://brand24.pl/blog/legendy-polskie-od-allegro-czyli-content-marketing-na-swiatowym-poziomie/ .
5 Gwiezdne wojny. Przebudzenie mocy, reż. J.J. Abrams, scen. L Kasdan i J.J. Abrams, prod. Stany Zjednoczone, 2015.
6 Pięćdziesiąt twarzy Greya, reż. S. Taylor-Johnson, scen. K. Marcel, prod. Stany Zjednoczone, 2015.
7 Spectre, reż. S. Mendes, scen. J. Logan i R. Wade, prod. Wielka Brytania i Stany Zjednoczone, 2015.
8 Podsumowanie polskiego Box Office 2015, Portal Stowarzyszenia Filmowców Polskich, 6.01.2017, https://www.sfp.org.pl/blog,137,22561,1,1,Box-Office-2015-Podsumowanie.html .
9 Listy do M.2, reż. M. Dejczer, scen. M. Baczyński i M. Kuczewski, prod. Polska, 2015.
10 Podsumowanie polskiego Box Office 2015, dz. cyt.
11 Twardowsky i inne Legendy Polskie wracają, PR 15.09.2016, https://publicrelations.pl/twardowsky-i-inne-legendy-polskie-wracaja/ .
12 A. Sapkowski, Wiedźmin, „Fantastyka” 1986, nr 12.
13 Szerzej o tym pisałam m.in. w: K. Kaczor, Geralt, czarownice i wampir. Recykling kulturowy Andrzeja Sapkowskiego, Gdańsk 2006, i Z „getta” do mainstreamu. Polskie pole literackie fantasy (1982–2012), Kraków 2017.
14 R. Rak i in., Legendy polskie, Allegro, Warszawa 2015, prem. 30.11.2015, http://legendy.allegro.pl/ , na skutek usunięcia strony projektu tom obecnie niedostępny.
15 J. Małecki, Zwyczajny gigant, w: R. Rak i in., Legendy polskie, dz. cyt.
16 E. Cherezińska, Spójrz mi w oczy, w: R. Rak i in., Legendy polskie, dz. cyt.
17 R. Kosik, Śnięci rycerze, w: R. Rak i in., Legendy polskie, dz. cyt.
18 Ł. Orbitowski, Niewidzialne, w: R. Rak i in., Legendy polskie, dz. cyt.
19 R. Rak, Kwiat paproci, w: R. Rak i in., Legendy polskie, dz. cyt.
20 M. Cetnarowski, Ł. Orbitowski, Wywiad z Borutą, audiobook, Wanda Tokarczyk: K. Janda, Boruta: T. Drabek, Allegro, Warszawa 2016, prem. 30.06.2016, http://legendy.allegro.pl/ ; na skutek usunięcia strony projektu obecnie pod pierwotnym adresem niedostępny, obecnie dostępny https://www.youtube.com/watch?v=Rm-zcp6TSGM .
21 Twardowsky 2.0, reż. T. Bagiński, scen. B. Dzikowski, prod. Polska, 2016, Legendy Polskie Allegro 16.09.2026, https://www.youtube.com/watch?v=M-skpeuYmfE .
22 Operacja „Bazyliszek”, reż. T. Bagiński, scen. D. Marzec, prod. Polska, 2016, Legendy Polskie Allegro 9.11.2016, https://www.youtube.com/watch?v=qS2xTGLCu-M .
23 Jaga, reż. T. Bagiński, scen. B. Dzikowski, D. Marzec , prod. Polska, 2016, Legendy Polskie Allegro 23.11.2016, https://www.youtube.com/watch?v=uKbuFYd468w .
24 Matheo i A. Karwan, Aleja gwiazd. Cover, sł. M. Dutkiewicz, muz. R. Lipko, reż. M. Sakowski, scen. M. Kubawski i M. Sakowski, Legendy Polskie Allegro 23.09.2016, https://www.youtube.com/watch?v=fMU2Y4F0BDw .
25 Matheo i A. Donarski, Mój jest ten kawałek podłogi. Cover, sł. W. Miszczor, muz. J. Paprocki, reż. i scen. K. Kądziela, Legendy Polskie Allegro 16.11.2016, https://www.youtube.com/watch?v=zw0BnTi_XJc .
26 A. Valkov i G. Tarasiuk, Jaskółka uwięziona. Cover, sł. K. Szemioth, muz. J. Kępski, reż. K. Czekaj, scen. T. Bagiński, Legendy Polskie Allegro 16.12.2016, https://www.youtube.com/watch?v=qdCmSt4798g .
27 M. Macuk i K. Zalewski, Cichosza. Cover, sł. M. Zabłocki, muz. G. Turnau, reż. i scen. T. Suwalski, Legendy Polskie Allegro 6.06.2017, https://www.youtube.com/watch?v=V_rgOau603I .
28 A. Valkov i Skubas, Jezu jak się cieszę. Cover, sł. i muz. L. Janerka, reż. DOP, Legendy Polskie Allegro 11.07.2017, https://www.youtube.com/watch?v=rg0bKsmxZLQ .
29 Matheo i D. Ukeje, Kocham wolność. Cover, sł. i muz. B. Łyszkiewicz, reż. J. Radej, Legendy Polskie Allegro 8.08.2017, https://www.youtube.com/watch?v=y1YbhC5spzE .
30 Legendy Polskie. Zwiastun filmu SMOK, Legendy Polskie Allegro 26.11.2015, https://www.youtube.com/watch?v=XshrMa99gW4&list=PLFttT4XjEwKQjYyH9m2vwwXQG94tUEeR1&index=6 ; Legendy Polskie. Zwiastun filmu SMOK, Legendy Polskie Allegro 30.11.2015, https://www.youtube.com/watch?v=afFBheQScPI&list=PLFttT4XjEwKQjYyH9m2vwwXQG94tUEeR1&index=8 ; Legendy Polskie. Zwiastun filmu Twardowsky, Legendy Polskie Allegro 30.11.2015, https://www.youtube.com/watch?v=vodfKcgwNQ8&list=PLFttT4XjEwKQjYyH9m2vwwXQG94tUEeR1&index=7 ; Legendy Polskie. Zwiastun filmu Twardowsky 2.0, Legendy Polskie Allegro 2.09.2016, https://www.youtube.com/watch?v=w-quYY3NicQ&list=PLFttT4XjEwKQjYyH9m2vwwXQG94tUEeR1&index=13 ; Legendy Polskie. Zwiastun filmu Operacja „Bazyliszek”, Legendy Polskie Allegro 25.10.2016, https://www.youtube.com/watch?v=iHM4RGLgWg8&list=PLFttT4XjEwKQjYyH9m2vwwXQG94tUEeR1&index=16 ; Legendy Polskie. Zwiastun filmu Jaga, Legendy Polskie Allegro 23.11.2016, https://www.youtube.com/watch?v=hW0Lw5Go1ok&list=PLFttT4XjEwKQjYyH9m2vwwXQG94tUEeR1&index=20 .
31 Radek Rak – Kwiat paproci, Legendy Polskie Allegro 15.12.2015, https://www.youtube.com/watch?v=qUTpmT0r0G4 ; Jakub Małecki – Zwyczajny gigant, Legendy Polskie Allegro 15.12.2015, https://www.youtube.com/watch?v=EUGP4RtwB64 ; Rafał Kosik – Śnięci rycerze, Legendy Polskie Allegro 15.12.2015, https://www.youtube.com/watch?v=lNOYZxFSfcM ; Robert M. Wegner – Milczenie owcy, Legendy Polskie Allegro 15.12.2015, https://www.youtube.com/watch?v=-Ano24VWBtQ ; Łukasz Orbitowski – Niewidzialne, Legendy Polskie Allegro 15.12.2015, https://www.youtube.com/watch?v=C0iBnSW1A08 ; Elżbieta Cherezińska – Spójrz mi w oczy, Legendy Polskie Allegro 15.12.2015, https://www.youtube.com/watch?v=RhkAvHYOqIc .
32 Legendy Polskie. Kulisy projektu, Legendy Polskie Allegro 2.12.2015, https://www.youtube.com/watch?v=yWW5nrhlk00&spfreload=1 ; Wywiad z Borutą. Seria Legendy Polskie. Rozmowa z autorami Łukaszem Orbitowskim i Marcinem Cetnarowskim, Legendy Polskie Allegro 30.06.2016, https://www.youtube.com/watch?v=V9P6xvK-Zco&list=PLFttT4XjEwKQjYyH9m2vwwXQG94tUEeR1&index=11 .
33 Legendy Polskie. Relacja z planu filmu Twardowsky 2.0, Legendy Polskie Allegro 5.09.2016, https://www.youtube.com/watch?v=HCgkTV_9dlc&list=PLFttT4XjEwKQjYyH9m2vwwXQG94tUEeR1&index=14 ; Legendy Polskie. Relacja z planu filmu Operacja „Bazyliszek”, Legendy Polskie Allegro 14.11.2016, https://www.youtube.com/watch?v=ThU5iilB38Y&list=PLFttT4XjEwKQjYyH9m2vwwXQG94tUEeR1&index=18 ; Legendy Polskie. Relacja z planu filmu Jaga, Legendy Polskie Allegro 12.12.2016, https://www.youtube.com/watch?v=v_1OVOJUn80&list=PLFttT4XjEwKQjYyH9m2vwwXQG94tUEeR1&index=22 .
34 Legendy Polskie. Making of, Legendy Polskie Allegro 1.05.2016, https://www.youtube.com/watch?v=lJvW8Hb6trg&list=PLFttT4XjEwKQjYyH9m2vwwXQG94tUEeR1&index=10; Legendy Polskie. Making of filmu Twardowsky 2.0, Legendy Polskie Allegro 9.11.2016, https://www.youtube.com/watch?v=UcRtzuI8VB4&list=PLFttT4XjEwKQjYyH9m2vwwXQG94tUEeR1&index=17 ; Legendy Polskie. Making of filmu Operacja „Bazyliszek”, Legendy Polskie Allegro 6.12.2016, https://www.youtube.com/watch?v=bFHmk2ZTn1s ; Legendy Polskie. Making of filmu Jaga, Legendy Polskie Allegro 19.01.2017, https://www.youtube.com/watch?v=cYfkMt-5P8w&list=PLFttT4XjEwKQjYyH9m2vwwXQG94tUEeR1&index=24 .
35 Ze względu na usunięcie strony, na której pierwotnie opublikowano Legendy Polskie i Wywiad z Borutą, nie jest możliwe uzyskanie danych dotyczących pobrań i odtworzeń obu wskazanych tekstów.
36 Legendy Polskie. Zwiastun filmu SMOK, Legendy Polskie Allegro 26.11.2015, dz. cyt.
37 Legendy Polskie. Kulisy projektu, dz. cyt.
38 J. Szyłak, Kino Nowej Przygody, jego cechy i granice, w: J. Szyłak i in., Kino Nowej Przygody, Gdańsk 2011, s. 7.
39 Ambicja, reż. T. Bagiński, scen. na podstawie pomysłu T. Piątkowskiego T. Bagiński i A. Kuti, film zrealizowany na zlecenie Europejskiej Agencji Kosmicznej, prod. Polska, Irlandia, Islandia, 2014, https://www.youtube.com/watch?v=H08tGjXNHO4 / .
40 Zob. K. Kornacki, Polskie Kino Nowej Przygody, w: J. Szyłak i in., Kino Nowej Przygody, dz. cyt., s. 82–83.
41 K. Kaczor, SMOK to nie smok. Legendy polskie w XXI w., „Literatura i Kultura Popularna” 2017, vol. 23, s. 63–74, DOI:10.19195/0867-7441.23.5.
42 K. Kaczor, Twardowsky i Twardowsky 2.0, czyli o tym jak Pan Twardowski stał się bohaterem space opery, w: Bajka ludowa i nie-ludowa w badaniach interdyscyplinarnych, red. E. Wilczyńska, V. Wróblewska, Paralele: Folklor – Literatura – Kultura, Toruń 2021, s. 189–204.
43 K. Kaczor, Postmodernistyczny palimpsest: Legendy Polskie. Operacja „Bazyliszek”, „Polonistyka. Innowacje” 2022, nr 16, s. 17–33, DOI:10.14746/pi.2022.16.3.
44 A. Głowacka, Legendy Polskie od Allegro, czyli content marketing na światowym poziomie, dz. cyt.; E. Baranowska, Storytelling w reklamach Twardowsky i Twardowsky 2.0, praca licencjacka, Uniwersytet Warszawski, Wydział Polonistyki 2018.
45 M.K. Wierzbowska, Legendy Polskie Allegro jako narracja transmedialna, „Panoptikum” 2019, nr 22, s. 190–208.
46 J. Nowakowski, We władzy Peruna. Mitologia i wierzenia dawnych Słowian i ich współczesnych wcieleń w filmie polskim, „Polonistyka. Innowacje” 2022, nr 16, s. 67–82.
47 M. Brzóstowicz-Klajn, Moc słowiańszczyzny, siła fantazmatu, „Polonistyka. Innowacje” 2022, nr 16, s. 5–15; M. Niewieczerzał, Biorę życie i zamieniam w idealny kamień – rzecz o warszawskim Bazyliszku, „Literatura i Kultura Popularna” 2021, vol. 27, s. 63–73.
więcej..
