Jak kształtować zachowania małych dzieci. Wskazówki dla nauczycieli - ebook
Format ebooka:
EPUB
Format
EPUB
czytaj
na czytniku
czytaj
na tablecie
czytaj
na smartfonie
Jeden z najpopularniejszych formatów e-booków na świecie.
Niezwykle wygodny i przyjazny czytelnikom - w przeciwieństwie do formatu
PDF umożliwia skalowanie czcionki, dzięki czemu możliwe jest dopasowanie
jej wielkości do kroju i rozmiarów ekranu. Więcej informacji znajdziesz
w dziale Pomoc.
Multiformat
E-booki w Virtualo.pl dostępne są w opcji multiformatu.
Oznacza to, że po dokonaniu zakupu, e-book pojawi się na Twoim koncie we wszystkich formatach dostępnych aktualnie dla danego tytułu.
Informacja o dostępności poszczególnych formatów znajduje się na karcie produktu.
Format
MOBI
czytaj
na czytniku
czytaj
na tablecie
czytaj
na smartfonie
Jeden z najczęściej wybieranych formatów wśród czytelników
e-booków. Możesz go odczytać na czytniku Kindle oraz na smartfonach i
tabletach po zainstalowaniu specjalnej aplikacji. Więcej informacji
znajdziesz w dziale Pomoc.
Multiformat
E-booki w Virtualo.pl dostępne są w opcji multiformatu.
Oznacza to, że po dokonaniu zakupu, e-book pojawi się na Twoim koncie we wszystkich formatach dostępnych aktualnie dla danego tytułu.
Informacja o dostępności poszczególnych formatów znajduje się na karcie produktu.
Multiformat
E-booki sprzedawane w księgarni Virtualo.pl dostępne są w opcji
multiformatu - kupujesz treść, nie format. Po dodaniu e-booka do koszyka
i dokonaniu płatności, e-book pojawi się na Twoim koncie w Mojej
Bibliotece we wszystkich formatach dostępnych aktualnie dla danego
tytułu. Informacja o dostępności poszczególnych formatów znajduje się na
karcie produktu przy okładce. Uwaga: audiobooki nie są objęte opcją
multiformatu.
czytaj
na tablecie
Aby odczytywać e-booki na swoim tablecie musisz zainstalować specjalną
aplikację. W zależności od formatu e-booka oraz systemu operacyjnego,
który jest zainstalowany na Twoim urządzeniu może to być np. Bluefire
dla EPUBa lub aplikacja Kindle dla formatu MOBI.
Informacje na temat zabezpieczenia e-booka znajdziesz na karcie produktu
w "Szczegółach na temat e-booka". Więcej informacji znajdziesz w dziale
Pomoc.
czytaj
na czytniku
Czytanie na e-czytniku z ekranem e-ink jest bardzo wygodne i nie męczy
wzroku. Pliki przystosowane do odczytywania na czytnikach to przede
wszystkim EPUB (ten format możesz odczytać m.in. na czytnikach
PocketBook) i MOBI (ten fromat możesz odczytać m.in. na czytnikach Kindle).
Informacje na temat zabezpieczenia e-booka znajdziesz na karcie produktu
w "Szczegółach na temat e-booka". Więcej informacji znajdziesz w dziale
Pomoc.
czytaj
na smartfonie
Aby odczytywać e-booki na swoim smartfonie musisz zainstalować specjalną
aplikację. W zależności od formatu e-booka oraz systemu operacyjnego,
który jest zainstalowany na Twoim urządzeniu może to być np. iBooks dla
EPUBa lub aplikacja Kindle dla formatu MOBI.
Informacje na temat zabezpieczenia e-booka znajdziesz na karcie produktu
w "Szczegółach na temat e-booka". Więcej informacji znajdziesz w dziale
Pomoc.
Czytaj fragment
Pobierz fragment
Pobierz fragment w jednym z dostępnych formatów
Jak kształtować zachowania małych dzieci. Wskazówki dla nauczycieli - ebook
Szukasz nowych sposobów modelowania zachowania małego dziecka?
Lynn Cousins, doświadczona nauczycielka i dyrektorka szkoły specjalizująca się w pracy z małymi dziećmi, dzieli się świeżym spojrzeniem na modelowanie zachowań i kształtowanie społecznych i emocjonalnych kompetencji dziecka. Książka dostarcza cennych wskazówek i informacji, które pomogą Ci wspierać dzieci, by rozwijały się szczęśliwie i bezpiecznie.
Dowiedz się:
– jak zachęcać dzieci do pozytywnych zachowań a zniechęcać do negatywnych,
– w jaki sposób dzieci budują więzi i relacje,
– jak przebiega rozwój i uczenie się małych dzieci,
– jak wspierać dziecko w rozwoju emocjonalnym, kształtować jego poczucie własnej wartości i zdrowej dumy,
– jak wprowadzić najbardziej efektywne strategie pracy z dziećmi,
– jak zachowanie dorosłych wpływa na zachowanie dzieci.
Lynn Cousins zajmuje się nauczaniem dzieci w pierwszych latach życia. Pracując jako koordynatorka do spraw specjalnych potrzeb edukacyjnych, nauczycielka szkoły specjalnej, rodzic zastępczy (foster parent) i opiekun (relief parent) dzieci ze złożonymi potrzebami, zdobyła ogromne doświadczenie w kwestiach związanych z potrzebami edukacyjnymi i emocjonalnymi dzieci. Jest autorką kilku książek i licznych artykułów publikowanych w prasie specjalistycznej, zajmuje się też publikacją pomocy dydaktycznych.
| Kategoria: | Pedagogika |
| Zabezpieczenie: |
Watermark
|
| ISBN: | 978-83-01-19076-7 |
| Rozmiar pliku: | 1,2 MB |
FRAGMENT KSIĄŻKI
O autorce
Lynn Cousins jest doświadczoną nauczycielką i dyrektorką szkoły. Ma tytuł magistra nauk humanistycznych i społecznych (Master of Arts) ze specjalizacją w naukach pedagogicznych (Master of Education). Zajmuje się nauczaniem dzieci w pierwszych latach ich życia. Pracując jako koordynatorka do spraw specjalnych potrzeb edukacyjnych, nauczycielka szkoły specjalnej, rodzic zastępczy (foster parent) i opiekun (relief parent) dzieci ze złożonymi potrzebami, zdobyła ogromne doświadczenie w kwestiach związanych z potrzebami edukacyjnymi i emocjonalnymi dzieci. Lynn Cousins jest autorką kilku książek i licznych artykułów publikowanych w prasie specjalistycznej, zajmuje się też publikacją pomocy dydaktycznych.Wstęp
Gdybyśmy żyli w idealnym świecie, wszystkie dzieci wyrastałyby na szczęśliwych, ufnych ludzi i odnosiłyby w życiu wiele sukcesów. To zresztą jest możliwe − jeśli dzieci będą dorastały w środowisku pełnym miłości, uzyskując potrzebne wsparcie, to będą realizowały swoje cele i zostaną wartościowymi członkami społeczeństwa. Kiedy dzieci dzisiaj powierzone naszej opiece dorosną, wówczas będą kształtowały życie społeczne i społeczny system wartości; dzisiaj to my im te wartości pokazujemy.
Na początku zachęcamy dzieci do rozwijania umiejętności społecznych, ucząc je postępowania zgodnego z wzorami typowymi dla społeczeństwa, w którym żyjemy. Dorośli często mówią, że dziecko jest dobre albo że dobrze się zachowuje – i to im wystarcza, ponieważ bez dalszych wyjaśnień wiedzą, co mają na myśli, ale dziecko może nie rozumieć znaczenia tych słów. Do obowiązków wychowawcy należy wspieranie dziecka, które zdobywa umiejętności potrzebne w życiu społecznym, i uczenie go, jak odróżniać zachowania akceptowane zawsze i wszędzie, od tych, których oczekuje się tylko w danych okolicznościach. To długotrwały proces nauki i rozwoju, który zaczyna się od pierwszego dnia życia – a nawet wcześniej.
Pomoc w zdobywaniu wiedzy o tym, jakie zachowania są akceptowane i prospołeczne, można nazwać kształtowaniem zachowania dziecka. Pomijając wszystkie inne kwestie, każde dziecko nauczy się rozmaitych zachowań, a ich gama może być bardzo szeroka – od absolutnie nie do przyjęcia, po społecznie akceptowane. Z tej książki dowiesz się, że pewne emocje są − jak się wydaje − wrodzone i że to one kierują naszym postępowaniem; modyfikując je i rozwijając, możemy wpływać na zachowanie dziecka. Powinniśmy zawsze pamiętać, że jakość i natura rozwijających się w dziecku wzorców postępowania zależą od osób w jego otoczeniu, od ich wsparcia i reakcji na dziecko, jego potrzeby i pierwsze próby nawiązywania relacji. Oczywiście, największy wpływ na dziecko wywiera rodzina, ale opiekun lub wychowawca też jest bardzo ważną osobą i duże znaczenie ma to, jak będą wyglądały jego relacje z wychowankiem oraz z rodziną dziecka.
Małe dziecko raczej nie postanawia, że będzie niegrzeczne, dokuczliwe czy irytujące. Jednak czasem jego zachowania są nieprzyjemne lub niestosowne. Dziecko mogło coś źle zrozumieć (i rzeczywiście tak się zdarza). Bywa, że kilkulatek denerwuje innych lub sprawia im ból, ale nic nie zyskamy, obwiniając go lub karząc. Jeśli chce się kogoś oskarżać lub chwalić za postępowanie dziecka, to trzeba przyjrzeć się dorosłym, z którymi dziecko obcuje, i zaobserwować, jak oni się do niego odnoszą, jak na nie reagują, jak wyznaczają granice i wyrażają swoje oczekiwania (lub tego nie robią).
Zachowanie dorosłych w najbliższym otoczeniu dziecka ma ogromny wpływ na to, jak będzie się ono zachowywać. Czy tego chcemy czy nie, dzieci − świadomie lub nieświadomie − naśladują to, co widzą. Reagują na nasze nastroje, uczucia i sposoby, za pomocą których wyrażamy siebie. Zwracają uwagę na to, jak dorośli obcują ze sobą nawzajem i z innymi dziećmi. Dlatego, myśląc o zachowaniu dziecka, powinniśmy się zastanowić nad własnym postępowaniem.
Jeśli personel szkolny ma pomóc wychowankom w zdobywaniu umiejętności społecznych i emocjonalnych, sam musi te umiejętności posiadać.
SEAL (www.standards.dscf.gove.uk/NationalStrategies)
W tej książce przyjrzymy się obu tym aspektom i w każdym rozdziale będziemy omawiać zachowania zarówno dzieci, jak i dorosłych.
Przyjrzymy się różnym zachowaniom dzieci i zaproponujemy sposoby zarządzania tymi zachowaniami; zastanowimy się, jak zachęcać do tego, co dobre, i zniechęcać do tego, co niestosowne. Warto opierać się na rzetelnych badaniach i informacjach, dlatego w każdym rozdziale umieszczono podsumowanie poparte autorytetem znanych teoretyków zajmujących się rozwojem i psychologią dziecka. Teorie leżą u podstaw propozycji działań, jakie można podjąć w pracy z dziećmi powierzonymi naszej opiece.
Niektórzy praktycy sądzą, że zarządzanie zachowaniem dzieci stanowi swego rodzaju dodatek do wymagań nakreślonych w programie Early Years Foundation Stage, w skrócie EYFS . To reaktywne podejście, zgodnie z którym należy czekać, aż dziecko zrobi coś niestosownego i wtedy zareagować reprymendą, karą, lub nawet programem korygującym zachowanie.
To prawda, że trudno jest znaleźć czas na wszystko i łatwiej jest nie myśleć o zachowaniu dziecka do czasu, aż coś nas uderzy – być może dosłownie. Pisząc tę książkę, chcę diametralnie zmienić myślenie; zarządzanie zachowaniem dziecka przedstawię jako integralny element codziennej aktywności, tak jak mówi się o tym w dokumencie Early Years Foundation Stage w części poświęconej rozwojowi osobistemu, społecznemu i emocjonalnemu. Wszystko, o czym mowa w tej części dokumentu, może służyć zarządzaniu zachowaniem i rzucać światło na codzienne przygotowania i planowanie pracy.
Zarządzanie zachowaniem i program Early Years Foundation Stage
Kwestię rozwoju osobistego, społecznego i emocjonalnego porusza się na samym początku dokumentu Early Years Foundation Stage, co świadczy o tym, jak ważne są te sfery w życiu dziecka. Stanowią fundament, na którym opiera się całe nauczanie. Jeśli w tych trzech sferach występują nieprawidłowości, to dziecku trudniej jest się uczyć. Gdyby nauczyciel przez cały czas próbował zwrócić na siebie uwagę dzieci, nie mógłby skutecznie nauczać. Dlatego prawidłowy rozwój osobisty, społeczny i emocjonalny jest tak ważny.
Dzieci muszą zdobyć doświadczenie i wsparcie, które pomoże im budować pozytywne rozumienie siebie i innych, uczyć się szacunku dla drugiego człowieka, rozwijać umiejętności społeczne i pozytywne nastawienie do nauki. Wychowawcy muszą aktywnie dbać o emocjonalny komfort wychowanków i w ten sposób pomagać im w poznawaniu samych siebie i własnych możliwości.
DfES (2007, Practice Guidance, s. 22)
Doświadczenie i wsparcie – potrzebne jest jedno i drugie
Wychowawca jest odpowiedzialny za niektóre elementy zarządzania zachowaniem dziecka i powinien być przygotowany na to, że trzeba będzie uczyć dzieci, jak się należy zachowywać.
Wsparcie polega na rozwijaniu umiejętności i emocjonalnych możliwości dzieci w miarę ich dojrzewania. Trzeba znać dzieci i ich możliwości w danym czasie. Umiejętność zarządzania własnym zachowaniem przez dziecko zależy od jego wieku, dojrzałości mózgu i od tego, z czym potrafi sobie poradzić fizycznie i emocjonalnie. Opiekun powinien znać etapy rozwojowe dziecka i postępować zgodnie z tą wiedzą. Należy stwarzać okazje sprzyjające rozwijaniu umiejętności społecznych i ćwiczeniu ich w bezpiecznym otoczeniu.
Zachowanie dziecka musi być zarządzane skutecznie i w sposób odpowiedni dla danego etapu rozwoju oraz indywidualnych potrzeb.
DfES (2007, Statutory Framework, s. 28)
Tytuły rozdziałów od 1 do 8 zaczynają się albo od słowa „nauczanie”, albo − „rozwijanie” dla podkreślenia różnicy między dwoma aspektami zarządzania zachowaniem dziecka.
Umiejętności społeczne
Rozdział 1. Nauczanie tego, co jest społecznie akceptowane
Dziecko dowiaduje się, że jest częścią większej całości i uczy się tym cieszyć.
Rozdział 2. Nauczanie tego, co jest moralnie dobre
Dziecko uczy się odróżniać dobro od zła.
Szacunek dla innych
Rozdział 3. Nauczanie szacunku dla innych ludzi, ich kultury i własności
Dziecko uczy się tego, że trzeba reagować na innych ludzi i na to, co jest dla nich ważne w taki sposób, aby druga osoba czuła się wartościowa; uczy się też, że powinno oczekiwać wzajemności od innych oraz że samo także powinno czuć się wartościowe.
Rozdział 4. Rozwijanie umiejętności nawiązywania i podtrzymywania relacji
Dziecko rozwija w sobie poczucie przynależności do grupy i pragnienie dbałości o dobro tej grupy.
Dobrostan emocjonalny
Rozdział 5. Rozwijanie umiejętności kontrolowania siebie i zachowywania równowagi emocjonalnej
Dziecko zdobywa umiejętność kontrolowania swoich uczuć i radzenia sobie z emocjami innych – zarówno dzieci, jak i dorosłych.
Pozytywne myślenie o sobie i o innych
Rozdział 6. Rozwijanie poczucia własnej wartości i zdrowej dumy
Dziecko coraz lepiej rozumie, że jest kimś wyjątkowym i ma ważną rolę do odegrania.
Pozytywne nastawienie do nauki
Rozdział 7. Rozwijanie zachowań, które czynią nauczanie możliwym
Dziecko nabywa umiejętności sprzyjające zdobywaniu wiedzy, czyli uczy się zachowywać w sposób właściwy do okoliczności (uczy się, jak być częścią środowiska edukacyjnego).
Rozdział 8. Rozwijanie pozytywnego nastawienia do życia
Dziecko uczy się ufności, która pozwoli mu z zaciekawieniem i radością oczekiwać nowych wyzwań życiowych i edukacyjnych, nawet jeśli odczuwa w związku z nimi lekki niepokój.
Rozdział 9. Od teorii do praktyki
Zbieramy wszystko razem: teorię, praktykę i profesjonalizm.
We wszystkich rozdziałach będziemy się odwoływali do różnych aspektów programu rozwoju osobistego, społecznego i emocjonalnego w kształceniu.
Jak korzystać z tej książki
Książki tej należy używać w połączeniu ze wskazówkami dotyczącymi rozwoju osobistego, społecznego i emocjonalnego, zawartymi w programie Early Years Foundation Stage, i z regulaminem obowiązującym w placówce, w której pracujesz. Jeśli chcesz mieć proaktywny stosunek do zachowania powierzonych ci dzieci, to wszystkie te elementy powinny do siebie pasować. Teorie i porady przedstawione w książce mogą pomóc w pracy z konkretnymi wychowankami lub służyć jako inspiracja w refleksji nad tym, jak możemy wywrzeć pozytywny wpływ na życie dzieci.
Jeśli rozważasz możliwość zmiany regulaminu obowiązującego w twojej w placówce, to zacznij od przeczytania Dodatku 1 (s. 194–203). Podany tam przykładowy regulamin jest zgodny z duchem tej książki, to znaczy podkreśla odpowiedzialność opiekunów za kształtowanie zachowania dzieci. Takie podejście jest pozytywne w przeciwieństwie do zaczynania od opisu sposobów reagowania opiekunów na różne zachowania podopiecznych. Racje stojące za takim pozytywnym myśleniem oraz szczegółowe kwestie związane z wcielaniem go w życie stanowią główny temat tej książki. W trakcie lektury zrozumiesz, jak wszystko się ze sobą łączy. Może się okazać, że wystarczy dodać kilka nowych elementów do już obowiązującego regulaminu, ale może się też zdarzyć, że pomyślisz o innym spojrzeniu na praktykę w placówce opiekuńczo-edukacyjnej.
Być może koncepcja kodeksu etyki zawodowej pracowników placówki jest dla ciebie czymś nowym. Pomysłów na własny kodeks postępowania można szukać w Dodatku 2 (s. 204–206) i w kolejnych rozdziałach książki. Przedstawione tu treści mogą pomóc w prowadzeniu szkoleń dla opiekunów lub być punktem wyjścia dyskusji o tym, w jaki sposób zachowanie dorosłych kształtuje zachowania dzieci i jak można ten fakt wykorzystać na rzecz danej placówki. Nawet jeśli nie dojdzie do spisania formalnego regulaminu, to dyskusja i pogłębiona wiedza o tym, jak dzieci się uczą na podstawie tego, co obserwują i czego doświadczają, będzie przydatnym narzędziem służącym zarządzaniu zachowaniem.
Wiewiórka opowiada
Wiewiórka mieszka w wysokim bloku przy ulicy Słonecznej numer 5. Kiedy wygląda przez okno dużego pokoju, widzi kominy i dachy domów po obu stronach ruchliwej ulicy. Gdy popatrzy w dół, zobaczy małe prostokąciki trawnika z ławeczkami ustawionymi po jednej stronie, różne drabinki do wspinania się i czerwoną zjeżdżalnię. Są tam też zatoczki, w których parkują samochody. Na dole jest ruch, zawsze coś się dzieje, ludzie przychodzą i odchodzą. Wiewiórka nigdy nie czuje się samotna w swoim mieszkaniu. Często wygląda przez okno i obserwuje swoich sąsiadów.
W różnych miejscach książki zamieszczone zostały opowieści o Wiewiórce, która pomaga kolegom i sąsiadom budować wspólnotę i nawzajem sobie pomagać. Te historyjki można przeczytać dzieciom, żeby pomóc im zrozumieć znaczenie niektórych zasad obowiązujących w społeczeństwie. Inne sposoby wykorzystania tych historii opiszemy w rozdziale 9.
------------------------------------------------------------------------
Na mocy Ustawy o Opiece nad Dzieckiem z 2006 r., we wrześniu 2008 r. w Wielkiej Brytanii wprowadzono Early Years Foundation Stage – EYFS , który określa przepisy dotyczące uczenia się, rozwoju i opieki nad dziećmi poniżej 5 roku życia. Zawarte tam cele edukacji wczesnoszkolnej obejmują sześć podstawowych dziedzin programu nauczania (1. Rozwój osobowy, emocjonalny i społeczny; 2. Komunikacja, język i umiejętność czytania i pisania; 3. Rozwiązywanie problemów; 4. Wnioskowanie i umiejętność liczenia; 5. Rozumienie i wiedza o świecie; 6. Rozwój fizyczny oraz rozwój twórczy). Wnioski dotyczące przebiegu i poziomu rozwoju dziecka wyciągane są na podstawie obserwacji, które stanowią podstawę podsumowania postępów i potrzeb edukacyjnych każdego dziecka. (Za polski odpowiednik wspomnianego dokumentu można uznać Podstawę programową wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w szkołach podstawowych, gimnazjach i liceach, w której opisano cele i proces wspomagania rozwoju i edukacji dzieci objętych wychowaniem przedszkolnym, a także programy nauczania. Dokument ten jest dostępny na stronie: www.men.gov.pl/index.php/2013-08-03-12-10-01/podstawa-programowa/197-podstawa-programowa-wychowania-przedszkolnego-oraz-ksztalcenia-ogolnego-w-szkolach-podstawowych-gimnazjach-i-liceach − przyp. konsult. meryt.)
Lynn Cousins jest doświadczoną nauczycielką i dyrektorką szkoły. Ma tytuł magistra nauk humanistycznych i społecznych (Master of Arts) ze specjalizacją w naukach pedagogicznych (Master of Education). Zajmuje się nauczaniem dzieci w pierwszych latach ich życia. Pracując jako koordynatorka do spraw specjalnych potrzeb edukacyjnych, nauczycielka szkoły specjalnej, rodzic zastępczy (foster parent) i opiekun (relief parent) dzieci ze złożonymi potrzebami, zdobyła ogromne doświadczenie w kwestiach związanych z potrzebami edukacyjnymi i emocjonalnymi dzieci. Lynn Cousins jest autorką kilku książek i licznych artykułów publikowanych w prasie specjalistycznej, zajmuje się też publikacją pomocy dydaktycznych.Wstęp
Gdybyśmy żyli w idealnym świecie, wszystkie dzieci wyrastałyby na szczęśliwych, ufnych ludzi i odnosiłyby w życiu wiele sukcesów. To zresztą jest możliwe − jeśli dzieci będą dorastały w środowisku pełnym miłości, uzyskując potrzebne wsparcie, to będą realizowały swoje cele i zostaną wartościowymi członkami społeczeństwa. Kiedy dzieci dzisiaj powierzone naszej opiece dorosną, wówczas będą kształtowały życie społeczne i społeczny system wartości; dzisiaj to my im te wartości pokazujemy.
Na początku zachęcamy dzieci do rozwijania umiejętności społecznych, ucząc je postępowania zgodnego z wzorami typowymi dla społeczeństwa, w którym żyjemy. Dorośli często mówią, że dziecko jest dobre albo że dobrze się zachowuje – i to im wystarcza, ponieważ bez dalszych wyjaśnień wiedzą, co mają na myśli, ale dziecko może nie rozumieć znaczenia tych słów. Do obowiązków wychowawcy należy wspieranie dziecka, które zdobywa umiejętności potrzebne w życiu społecznym, i uczenie go, jak odróżniać zachowania akceptowane zawsze i wszędzie, od tych, których oczekuje się tylko w danych okolicznościach. To długotrwały proces nauki i rozwoju, który zaczyna się od pierwszego dnia życia – a nawet wcześniej.
Pomoc w zdobywaniu wiedzy o tym, jakie zachowania są akceptowane i prospołeczne, można nazwać kształtowaniem zachowania dziecka. Pomijając wszystkie inne kwestie, każde dziecko nauczy się rozmaitych zachowań, a ich gama może być bardzo szeroka – od absolutnie nie do przyjęcia, po społecznie akceptowane. Z tej książki dowiesz się, że pewne emocje są − jak się wydaje − wrodzone i że to one kierują naszym postępowaniem; modyfikując je i rozwijając, możemy wpływać na zachowanie dziecka. Powinniśmy zawsze pamiętać, że jakość i natura rozwijających się w dziecku wzorców postępowania zależą od osób w jego otoczeniu, od ich wsparcia i reakcji na dziecko, jego potrzeby i pierwsze próby nawiązywania relacji. Oczywiście, największy wpływ na dziecko wywiera rodzina, ale opiekun lub wychowawca też jest bardzo ważną osobą i duże znaczenie ma to, jak będą wyglądały jego relacje z wychowankiem oraz z rodziną dziecka.
Małe dziecko raczej nie postanawia, że będzie niegrzeczne, dokuczliwe czy irytujące. Jednak czasem jego zachowania są nieprzyjemne lub niestosowne. Dziecko mogło coś źle zrozumieć (i rzeczywiście tak się zdarza). Bywa, że kilkulatek denerwuje innych lub sprawia im ból, ale nic nie zyskamy, obwiniając go lub karząc. Jeśli chce się kogoś oskarżać lub chwalić za postępowanie dziecka, to trzeba przyjrzeć się dorosłym, z którymi dziecko obcuje, i zaobserwować, jak oni się do niego odnoszą, jak na nie reagują, jak wyznaczają granice i wyrażają swoje oczekiwania (lub tego nie robią).
Zachowanie dorosłych w najbliższym otoczeniu dziecka ma ogromny wpływ na to, jak będzie się ono zachowywać. Czy tego chcemy czy nie, dzieci − świadomie lub nieświadomie − naśladują to, co widzą. Reagują na nasze nastroje, uczucia i sposoby, za pomocą których wyrażamy siebie. Zwracają uwagę na to, jak dorośli obcują ze sobą nawzajem i z innymi dziećmi. Dlatego, myśląc o zachowaniu dziecka, powinniśmy się zastanowić nad własnym postępowaniem.
Jeśli personel szkolny ma pomóc wychowankom w zdobywaniu umiejętności społecznych i emocjonalnych, sam musi te umiejętności posiadać.
SEAL (www.standards.dscf.gove.uk/NationalStrategies)
W tej książce przyjrzymy się obu tym aspektom i w każdym rozdziale będziemy omawiać zachowania zarówno dzieci, jak i dorosłych.
Przyjrzymy się różnym zachowaniom dzieci i zaproponujemy sposoby zarządzania tymi zachowaniami; zastanowimy się, jak zachęcać do tego, co dobre, i zniechęcać do tego, co niestosowne. Warto opierać się na rzetelnych badaniach i informacjach, dlatego w każdym rozdziale umieszczono podsumowanie poparte autorytetem znanych teoretyków zajmujących się rozwojem i psychologią dziecka. Teorie leżą u podstaw propozycji działań, jakie można podjąć w pracy z dziećmi powierzonymi naszej opiece.
Niektórzy praktycy sądzą, że zarządzanie zachowaniem dzieci stanowi swego rodzaju dodatek do wymagań nakreślonych w programie Early Years Foundation Stage, w skrócie EYFS . To reaktywne podejście, zgodnie z którym należy czekać, aż dziecko zrobi coś niestosownego i wtedy zareagować reprymendą, karą, lub nawet programem korygującym zachowanie.
To prawda, że trudno jest znaleźć czas na wszystko i łatwiej jest nie myśleć o zachowaniu dziecka do czasu, aż coś nas uderzy – być może dosłownie. Pisząc tę książkę, chcę diametralnie zmienić myślenie; zarządzanie zachowaniem dziecka przedstawię jako integralny element codziennej aktywności, tak jak mówi się o tym w dokumencie Early Years Foundation Stage w części poświęconej rozwojowi osobistemu, społecznemu i emocjonalnemu. Wszystko, o czym mowa w tej części dokumentu, może służyć zarządzaniu zachowaniem i rzucać światło na codzienne przygotowania i planowanie pracy.
Zarządzanie zachowaniem i program Early Years Foundation Stage
Kwestię rozwoju osobistego, społecznego i emocjonalnego porusza się na samym początku dokumentu Early Years Foundation Stage, co świadczy o tym, jak ważne są te sfery w życiu dziecka. Stanowią fundament, na którym opiera się całe nauczanie. Jeśli w tych trzech sferach występują nieprawidłowości, to dziecku trudniej jest się uczyć. Gdyby nauczyciel przez cały czas próbował zwrócić na siebie uwagę dzieci, nie mógłby skutecznie nauczać. Dlatego prawidłowy rozwój osobisty, społeczny i emocjonalny jest tak ważny.
Dzieci muszą zdobyć doświadczenie i wsparcie, które pomoże im budować pozytywne rozumienie siebie i innych, uczyć się szacunku dla drugiego człowieka, rozwijać umiejętności społeczne i pozytywne nastawienie do nauki. Wychowawcy muszą aktywnie dbać o emocjonalny komfort wychowanków i w ten sposób pomagać im w poznawaniu samych siebie i własnych możliwości.
DfES (2007, Practice Guidance, s. 22)
Doświadczenie i wsparcie – potrzebne jest jedno i drugie
Wychowawca jest odpowiedzialny za niektóre elementy zarządzania zachowaniem dziecka i powinien być przygotowany na to, że trzeba będzie uczyć dzieci, jak się należy zachowywać.
Wsparcie polega na rozwijaniu umiejętności i emocjonalnych możliwości dzieci w miarę ich dojrzewania. Trzeba znać dzieci i ich możliwości w danym czasie. Umiejętność zarządzania własnym zachowaniem przez dziecko zależy od jego wieku, dojrzałości mózgu i od tego, z czym potrafi sobie poradzić fizycznie i emocjonalnie. Opiekun powinien znać etapy rozwojowe dziecka i postępować zgodnie z tą wiedzą. Należy stwarzać okazje sprzyjające rozwijaniu umiejętności społecznych i ćwiczeniu ich w bezpiecznym otoczeniu.
Zachowanie dziecka musi być zarządzane skutecznie i w sposób odpowiedni dla danego etapu rozwoju oraz indywidualnych potrzeb.
DfES (2007, Statutory Framework, s. 28)
Tytuły rozdziałów od 1 do 8 zaczynają się albo od słowa „nauczanie”, albo − „rozwijanie” dla podkreślenia różnicy między dwoma aspektami zarządzania zachowaniem dziecka.
Umiejętności społeczne
Rozdział 1. Nauczanie tego, co jest społecznie akceptowane
Dziecko dowiaduje się, że jest częścią większej całości i uczy się tym cieszyć.
Rozdział 2. Nauczanie tego, co jest moralnie dobre
Dziecko uczy się odróżniać dobro od zła.
Szacunek dla innych
Rozdział 3. Nauczanie szacunku dla innych ludzi, ich kultury i własności
Dziecko uczy się tego, że trzeba reagować na innych ludzi i na to, co jest dla nich ważne w taki sposób, aby druga osoba czuła się wartościowa; uczy się też, że powinno oczekiwać wzajemności od innych oraz że samo także powinno czuć się wartościowe.
Rozdział 4. Rozwijanie umiejętności nawiązywania i podtrzymywania relacji
Dziecko rozwija w sobie poczucie przynależności do grupy i pragnienie dbałości o dobro tej grupy.
Dobrostan emocjonalny
Rozdział 5. Rozwijanie umiejętności kontrolowania siebie i zachowywania równowagi emocjonalnej
Dziecko zdobywa umiejętność kontrolowania swoich uczuć i radzenia sobie z emocjami innych – zarówno dzieci, jak i dorosłych.
Pozytywne myślenie o sobie i o innych
Rozdział 6. Rozwijanie poczucia własnej wartości i zdrowej dumy
Dziecko coraz lepiej rozumie, że jest kimś wyjątkowym i ma ważną rolę do odegrania.
Pozytywne nastawienie do nauki
Rozdział 7. Rozwijanie zachowań, które czynią nauczanie możliwym
Dziecko nabywa umiejętności sprzyjające zdobywaniu wiedzy, czyli uczy się zachowywać w sposób właściwy do okoliczności (uczy się, jak być częścią środowiska edukacyjnego).
Rozdział 8. Rozwijanie pozytywnego nastawienia do życia
Dziecko uczy się ufności, która pozwoli mu z zaciekawieniem i radością oczekiwać nowych wyzwań życiowych i edukacyjnych, nawet jeśli odczuwa w związku z nimi lekki niepokój.
Rozdział 9. Od teorii do praktyki
Zbieramy wszystko razem: teorię, praktykę i profesjonalizm.
We wszystkich rozdziałach będziemy się odwoływali do różnych aspektów programu rozwoju osobistego, społecznego i emocjonalnego w kształceniu.
Jak korzystać z tej książki
Książki tej należy używać w połączeniu ze wskazówkami dotyczącymi rozwoju osobistego, społecznego i emocjonalnego, zawartymi w programie Early Years Foundation Stage, i z regulaminem obowiązującym w placówce, w której pracujesz. Jeśli chcesz mieć proaktywny stosunek do zachowania powierzonych ci dzieci, to wszystkie te elementy powinny do siebie pasować. Teorie i porady przedstawione w książce mogą pomóc w pracy z konkretnymi wychowankami lub służyć jako inspiracja w refleksji nad tym, jak możemy wywrzeć pozytywny wpływ na życie dzieci.
Jeśli rozważasz możliwość zmiany regulaminu obowiązującego w twojej w placówce, to zacznij od przeczytania Dodatku 1 (s. 194–203). Podany tam przykładowy regulamin jest zgodny z duchem tej książki, to znaczy podkreśla odpowiedzialność opiekunów za kształtowanie zachowania dzieci. Takie podejście jest pozytywne w przeciwieństwie do zaczynania od opisu sposobów reagowania opiekunów na różne zachowania podopiecznych. Racje stojące za takim pozytywnym myśleniem oraz szczegółowe kwestie związane z wcielaniem go w życie stanowią główny temat tej książki. W trakcie lektury zrozumiesz, jak wszystko się ze sobą łączy. Może się okazać, że wystarczy dodać kilka nowych elementów do już obowiązującego regulaminu, ale może się też zdarzyć, że pomyślisz o innym spojrzeniu na praktykę w placówce opiekuńczo-edukacyjnej.
Być może koncepcja kodeksu etyki zawodowej pracowników placówki jest dla ciebie czymś nowym. Pomysłów na własny kodeks postępowania można szukać w Dodatku 2 (s. 204–206) i w kolejnych rozdziałach książki. Przedstawione tu treści mogą pomóc w prowadzeniu szkoleń dla opiekunów lub być punktem wyjścia dyskusji o tym, w jaki sposób zachowanie dorosłych kształtuje zachowania dzieci i jak można ten fakt wykorzystać na rzecz danej placówki. Nawet jeśli nie dojdzie do spisania formalnego regulaminu, to dyskusja i pogłębiona wiedza o tym, jak dzieci się uczą na podstawie tego, co obserwują i czego doświadczają, będzie przydatnym narzędziem służącym zarządzaniu zachowaniem.
Wiewiórka opowiada
Wiewiórka mieszka w wysokim bloku przy ulicy Słonecznej numer 5. Kiedy wygląda przez okno dużego pokoju, widzi kominy i dachy domów po obu stronach ruchliwej ulicy. Gdy popatrzy w dół, zobaczy małe prostokąciki trawnika z ławeczkami ustawionymi po jednej stronie, różne drabinki do wspinania się i czerwoną zjeżdżalnię. Są tam też zatoczki, w których parkują samochody. Na dole jest ruch, zawsze coś się dzieje, ludzie przychodzą i odchodzą. Wiewiórka nigdy nie czuje się samotna w swoim mieszkaniu. Często wygląda przez okno i obserwuje swoich sąsiadów.
W różnych miejscach książki zamieszczone zostały opowieści o Wiewiórce, która pomaga kolegom i sąsiadom budować wspólnotę i nawzajem sobie pomagać. Te historyjki można przeczytać dzieciom, żeby pomóc im zrozumieć znaczenie niektórych zasad obowiązujących w społeczeństwie. Inne sposoby wykorzystania tych historii opiszemy w rozdziale 9.
------------------------------------------------------------------------
Na mocy Ustawy o Opiece nad Dzieckiem z 2006 r., we wrześniu 2008 r. w Wielkiej Brytanii wprowadzono Early Years Foundation Stage – EYFS , który określa przepisy dotyczące uczenia się, rozwoju i opieki nad dziećmi poniżej 5 roku życia. Zawarte tam cele edukacji wczesnoszkolnej obejmują sześć podstawowych dziedzin programu nauczania (1. Rozwój osobowy, emocjonalny i społeczny; 2. Komunikacja, język i umiejętność czytania i pisania; 3. Rozwiązywanie problemów; 4. Wnioskowanie i umiejętność liczenia; 5. Rozumienie i wiedza o świecie; 6. Rozwój fizyczny oraz rozwój twórczy). Wnioski dotyczące przebiegu i poziomu rozwoju dziecka wyciągane są na podstawie obserwacji, które stanowią podstawę podsumowania postępów i potrzeb edukacyjnych każdego dziecka. (Za polski odpowiednik wspomnianego dokumentu można uznać Podstawę programową wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w szkołach podstawowych, gimnazjach i liceach, w której opisano cele i proces wspomagania rozwoju i edukacji dzieci objętych wychowaniem przedszkolnym, a także programy nauczania. Dokument ten jest dostępny na stronie: www.men.gov.pl/index.php/2013-08-03-12-10-01/podstawa-programowa/197-podstawa-programowa-wychowania-przedszkolnego-oraz-ksztalcenia-ogolnego-w-szkolach-podstawowych-gimnazjach-i-liceach − przyp. konsult. meryt.)
więcej..
