Jak się dogadać. Komunikacja bez przemocy - ebook

Spis treści

- Podziękowania
- Wstęp
- CZĘŚĆ 1. ŹRÓDŁA TRUDNOŚCI W KOMUNIKACJI
- Rozdział 1. Powody konfliktów
- Czym jest opinia?
- Fakt czy opinia?
- Indywidualny układ odniesienia
- Źródła konfliktów
- Różnica zdań
- Konflikt interesów
- Walka o władzę i wpływy
- Podsumowanie
- Rozdział 2. Rola emocji w komunikacji
- Do czego służą emocje?
- Spontaniczny przypływ emocji
- Rozpoznawanie emocji
- Emocje zaadaptowane
- Emocje niezaadaptowane
- Naturalny brak przemocy
- Kluczowe doświadczenia
- Komunikacja w ważnych, liczących się relacjach
- Podsumowanie
- Rozdział 3. Dialog głuchych
- Monologi*
- Monolog wspomnieniowy
- Monolog z argumentacją*
- Monolog emocjonalny z zawłaszczeniem w tle
- Osądy wartościujące i interpretacje
- Oceniaj akt, nie aktora
- Wystrzegaj się własnych interpretacji
- Generalizacje i nietrafione rozwiązania
- Podsumowanie
- CZĘŚĆ 2. TWORZENIE WARUNKÓW DO ROZWOJU WARTOŚCIOWYCH RELACJI
- Rozdział 4. Warunki słuchania
- Bycie obecnym
- Bądź obecny dla siebie samego
- Bądź obecny dla innych
- Podczas konfliktu
- Ćwiczenie aktywnego słuchania
- Nauka słuchania
- Techniki aktywnego słuchania
- Podsumowanie
- Rozdział 5. Elementy relacji z innymi
- Elementy niezbędne
- Zaufanie
- Bezwarunkowo pozytywne nastawienie
- Empatia
- Zrozumienie uczuć
- Zrozumienie intencji
- Podsumowanie
- Rozdział 6. Elementy relacji z samym sobą
- Nazywanie emocji
- Precyzja
- Porządkowanie myśli
- Rozpoznawanie swoich potrzeb i pragnień
- Potrzeby fizjologiczne
- Potrzeby związane z indywidualnym układem odniesienia
- Potrzeby emocjonalne
- Potrzeby sytuacyjne
- Bycie w relacji
- Asertywność*
- Pewność siebie
- Moc
- Podsumowanie
- CZĘŚĆ 3. TECHNIKI KOMUNIKACJI BEZ PRZEMOCY
- Rozdział 7. Metody
- Marshall B. Rosenberg: porozumienie bez przemocy
- Podejście indywidualne
- Podejście empatyczne
- Strategia wygrany–wygrany
- Synergia i wymiana
- Doświadczenie Henriego Laborita
- Metoda DESC
- D jak dokładny opis faktów
- E jak ekspresja uczuć względem faktów
- S jak solucja, czyli wskazanie rozwiązania
- C jak cudowne konsekwencje
- Podsumowanie
- Rozdział 8. Praktyczne zastosowania
- Otrzymywanie
- Życie zawodowe
- Życie w związku
- Edukacja
- Mówienie „nie”
- Życie zawodowe
- Życie w związku
- Edukacja
- Wyrażanie lub przyjmowanie złości
- Konstruktywne uczucie
- Ukryte przyczyny
- Życie zawodowe
- Życie w związku
- Edukacja
- Podsumowanie
- Rozdział 9. Ograniczenia
- Relacja „bez relacji”
- Pod wpływem
- Wpływ indoktrynacji
- Wpływ uzależnienia
- Kiedy użycie siły jest nieuniknione
- Realne zagrożenie i siła ochronna
- Siła represyjna do unikania
- Edukacja pozbawiona przemocy
- Podsumowanie
- Słowniczek pojęć
- BibliografiaPODZIĘKOWANIA

Za­leży mi, aby w tym miej­scu ser­decz­nie po­dzię­ko­wać wszyst­kim, któ­rzy mnie wspie­rają oraz to­wa­rzy­szą mi w pracy ba­daw­czej i pi­sar­skiej. Dzię­kuję moim dzie­ciom, Pierre’owi i So­phie, za­wsze go­to­wym do dys­ku­sji na każdy te­mat, moim przy­ja­cio­łom, Mike’owi, Gérar­dowi, Gi­sou, Ca­the­rine, Ma­rie, Pa­tric­kowi… jest was zbyt wielu, abym mo­gła wy­mie­nić tu wszyst­kich…

Dzię­kuję rów­nież moim stu­den­tom, z któ­rymi wspól­nie do­pra­co­wy­wa­li­śmy stu­dia przy­pad­ków za­warte w tej książce. Dzię­kuję wszyst­kim, któ­rzy szcze­rze pra­gną prak­ty­ko­wać ko­mu­ni­ka­cję bez prze­mocy i nie boją się kwe­stio­no­wać swo­jego do­tych­cza­so­wego po­stę­po­wa­nia.WSTĘP

Po­goda du­cha, uśmiech, pro­stota, wiara w sie­bie, po­zy­tywne za­koń­cze­nie kon­flik­tów*, bli­skie, przy­ja­zne lub co naj­mniej ser­deczne re­la­cje*… Mo­żemy do­świad­czać tego wszyst­kiego na co dzień, we wszyst­kich dzie­dzi­nach ży­cia, dzięki przy­swo­je­niu kilku za­sad ko­mu­ni­ka­cji.

Każ­dego dnia ko­mu­ni­ku­jemy się z ro­dziną, przy­ja­ciółmi, ko­le­gami z pracy, są­sia­dami, sprze­daw­cami w skle­pie i wie­loma in­nymi oso­bami. W ta­kich pro­stych, co­dzien­nych sy­tu­acjach na­wet naj­mniej­sza róż­nica opi­nii* może wy­wo­łać nie­ocze­ki­wane kon­se­kwen­cje. Każdy z nas za­pewne tego do­świad­czył. Jedno nie­winne słowo wy­po­wie­dziane bez złych in­ten­cji może wznie­cić po­żar, jedno słowo wy­star­czy, aby zra­nić lub zde­ner­wo­wać drugą osobę…

Wy­ra­że­nie „ko­mu­ni­ka­cja bez prze­mocy” może su­ge­ro­wać, że tech­nikę tę na­leży sto­so­wać w przy­padku po­ja­wie­nia się prze­mocy* lub ry­zyka jej wy­stą­pie­nia; w rze­czy­wi­sto­ści cho­dzi tu jed­nak o na­wią­zy­wa­nie re­la­cji w po­zy­tywny spo­sób oraz stwo­rze­nie wa­run­ków do tego, aby wy­miana zdań z na­szymi roz­mów­cami była – w zde­cy­do­wa­nej więk­szo­ści przy­pad­ków – war­to­ściowa.

Już na sa­mym po­czątku chcia­ła­bym spro­sto­wać zbyt czę­sto przyj­mo­wane błędne za­ło­że­nie, że brak prze­mocy ozna­cza pod­da­nie się, sta­wa­nie na po­zy­cji z góry prze­gra­nej, by­cie sła­bym. Nic bar­dziej myl­nego! Ko­mu­ni­ka­cja bez prze­mocy po­zwala na wy­ra­że­nie swo­jej siły w sta­now­czy i spo­kojny spo­sób. Ko­mu­ni­ka­cja nie może być tylko na­rzę­dziem, bo wtedy, jak wszyst­kie inne na­rzę­dzia, może stać się bro­nią. Może je­dy­nie być ele­men­tem po­stawy* do­głęb­nie po­zba­wio­nej prze­mocy i szcze­rze sza­nu­ją­cej dru­giego czło­wieka.

Ko­mu­ni­ka­cja bez prze­mocy za­kłada przede wszyst­kim szczerą chęć wej­ścia w re­la­cje z po­zy­tyw­nym na­sta­wie­niem. Ni­komu nie od­ma­wiam prawa do nie­chęci do ini­cjo­wa­nia kon­taktu z tym bądź in­nym czło­wie­kiem, warto wtedy jed­nak mieć w so­bie uczci­wość in­te­lek­tu­alną, aby to do­strzec. Zbyt czę­sto spo­ty­kam na swo­jej dro­dze lu­dzi, któ­rzy żyją na­dzieją na zna­le­zie­nie jed­nej je­dy­nej me­tody, która roz­wią­za­łaby wszyst­kie ich pro­blemy, ale jed­no­cze­śnie nie są go­towi na re­flek­sję nad swoim do­tych­cza­so­wym za­cho­wa­niem. Ko­mu­ni­ka­cja jest sztuką samą w so­bie. Można ku­pić naj­lep­szej ja­ko­ści pędzle, naj­lep­sze na rynku farby i płótna, ale to ar­ty­sta i jego ta­lent two­rzą dzieło sztuki. W osta­tecz­no­ści mo­gli­by­śmy oczy­wi­ście pójść na skróty i od razu przejść na sam ko­niec książki, do frag­mentu opi­su­ją­cego uży­cie na­rzę­dzi do po­prawy ja­ko­ści ko­mu­ni­ka­cji. Po­stę­pu­jąc w ten spo­sób, na­po­tka­li­by­śmy jed­nak pewne ogra­ni­cze­nia szyb­ciej, niż nam się wy­daje.

Ko­mu­ni­ka­cja jest sztuką, która wy­maga opa­no­wa­nia kilku umie­jęt­no­ści i me­tod. Jed­nak sam fakt, że taki styl ko­mu­ni­ka­cji nam się po­doba, nie gwa­ran­tuje suk­cesu. Na kar­tach tej książki znaj­dziesz więc do­kładne wy­ja­śnie­nia i ćwi­cze­nia po­zwa­la­jące na­uczyć się po­zy­tyw­nej ko­mu­ni­ka­cji w prak­tyce. Na­pi­sa­łam tę książkę, aby szybko i sku­tecz­nie słu­żyła ci we wszyst­kich moż­li­wych sy­tu­acjach: w ro­dzi­nie, w pracy – nie­za­leż­nie od sta­no­wi­ska, ja­kie pia­stu­jesz – w ży­ciu spo­łecz­nym, w edu­ka­cji.

W pierw­szej czę­ści książki prze­czy­tasz o źró­dłach trud­no­ści w ko­mu­ni­ka­cji, ze szcze­gól­nym na­ci­skiem na rolę, jaką w tym przy­padku od­gry­wają emo­cje*. Z dru­giej czę­ści do­wiesz się, w jaki spo­sób two­rzyć wa­runki do bu­do­wa­nia war­to­ścio­wych re­la­cji we wszyst­kich dzie­dzi­nach ży­cia, w tym re­la­cji z sa­mym sobą. W trze­ciej czę­ści po­znasz kilka tech­nik ko­mu­ni­ka­cji bez prze­mocy, ich za­sto­so­wa­nie w róż­nych sy­tu­acjach, a także ogra­ni­cze­nia, które ze sobą niosą.

Je­żeli tylko uda ci się opa­no­wać uży­cie kilku na­rzę­dzi ko­mu­ni­ka­cji, okaże się, że bez pro­blemu je­steś w sta­nie wy­ra­żać swoje zda­nie, pro­sić o to, co dla cie­bie ważne, i przede wszyst­kim mieć od­wagę być praw­dzi­wym!

------------------------------------------------------------------------

Ter­miny, które przy pierw­szym wy­stą­pie­niu są ozna­czone gwiazdką, ob­ja­śniono w słow­niczku na końcu książki.

Jest oczy­wi­ście kilka wy­jąt­ków, o któ­rych wspo­mnę na końcu tej książki.Część 1

ŹRÓDŁA TRUDNOŚCI W KOMUNIKACJI

Wszystko może być ko­mu­ni­ka­cją: słowa, idee, to, w jaki spo­sób po­ru­szamy głową i ca­łym cia­łem, spoj­rze­nia, wes­tchnie­nia, uśmie­chy, ge­sty, a na­wet ci­sza!

Ko­mu­ni­ka­cja może być do­bro­wolna albo pod­świa­doma, za­pla­no­wana albo spon­ta­niczna, ko­mu­ni­kat może do­trzeć do dru­giej osoby albo nie, może zo­stać pra­wi­dłowo od­ko­do­wany albo wprost prze­ciw­nie.

W pierw­szej czę­ści książki zaj­miemy się funk­cjo­no­wa­niem ko­mu­ni­ka­cji. Od­sło­nimy jej ukryte ob­li­cza i wy­ja­śnimy, skąd biorą się nie­prze­wi­dziane trud­no­ści w jej prak­ty­ko­wa­niu. Zo­ba­czymy, że na­wet dwa zu­peł­nie od sie­bie od­mienne punkty wi­dze­nia mogą być tak samo za­sadne, do­wiemy się, do ja­kiego stop­nia emo­cje biorą górę w sy­tu­acjach kon­flik­to­wych po­mimo na­szej nie­ga­sną­cej wiary w dys­kurs, któ­remu prze­wo­dzi ro­zum.

Pewne me­cha­ni­zmy ko­mu­ni­ka­cji są w nas za­ko­rze­nione od uro­dze­nia tak sil­nie, że trudno nam je do­strzec, a co do­piero się od nich zdy­stan­so­wać. Świa­do­mość ist­nie­nia tych me­cha­ni­zmów jest pierw­szym kro­kiem – nie­zbęd­nym, by roz­po­cząć prak­ty­ko­wa­nie ko­mu­ni­ka­cji bez prze­mocy.Część 2

TWORZENIE WARUNKÓW DO ROZWOJU WARTOŚCIOWYCH RELACJI

Ko­mu­ni­ka­cja bez prze­mocy wy­maga szcze­rego otwar­cia umy­słu i szcze­rej in­ten­cji zro­zu­mie­nia dru­giej strony. Dla­tego za­nim sami za­czniemy nada­wać swój ko­mu­ni­kat, ko­niecz­nie wy­słu­chajmy uważ­nie dru­giego czło­wieka. Słu­cha­nie tak, aby sły­szeć, to praw­dziwa sztuka, wy­ma­ga­jąca okre­ślo­nych umie­jęt­no­ści, kom­pe­ten­cji i tech­niki.

Prak­tyka słu­cha­nia za­kłada rów­nież na­szą obec­ność – by­cie tu i te­raz, cał­ko­wite, by­cie ca­łym sobą… A jak tu być otwar­tym na słu­cha­nie, je­żeli mamy wąt­pli­wo­ści co do szcze­ro­ści roz­mówcy, je­żeli nie ufamy mu cał­ko­wi­cie?Część 3

TECHNIKI KOMUNIKACJI BEZ PRZEMOCY

Od­dajmy sza­cu­nek tym, któ­rym się on na­leży! To Ame­ry­ka­nin Mar­shall B. Ro­sen­berg stwo­rzył kon­cep­cję i ter­mi­no­lo­gię „po­ro­zu­mie­nia bez prze­mocy”, in­spi­ru­jąc się głów­nie swoją pracą z gru­pami obrony prawa cy­wil­nego w la­tach 60. XX wieku. Mniej wię­cej w tym sa­mym cza­sie po­ja­wiły się po­ję­cia stra­te­gii wy­grany–wy­grany oraz in­nych stra­te­gii roz­wią­zy­wa­nia kon­flik­tów w po­zy­tywny spo­sób. Wszyst­kie te po­my­sły zro­dziły się z in­spi­ra­cji do­rob­kiem Carla Ro­gersa i ba­da­czy ze szkoły Palo Alto. Te z ko­lei na­wią­zy­wały do pracy po­li­ty­ków dą­żą­cych do braku prze­mocy, ta­kich jak Gan­dhi, Mar­tin Lu­ther King czy Nel­son Man­dela w dru­giej po­ło­wie XX wieku. Były rów­nież pro­pa­go­wane przez fi­lo­zo­fów i to­wa­rzy­szyły roz­wo­jowi psy­cho­lo­gii.

Za chwilę po­znamy wspo­mniane me­tody. Za­leż­nie od oko­licz­no­ści i na­szej wraż­li­wo­ści stwo­rzymy na ich pod­sta­wie nasz wła­sny spo­sób ko­mu­ni­ka­cji bez prze­mocy. Za­sady po­zo­stają bar­dzo po­dobne. Weź, pro­szę, pod uwagę, że w tej czę­ści po­znasz kon­kretne na­rzę­dzia. Samo na­rzę­dzie zaś jest po­mocne tylko wtedy, gdy mamy do wy­ko­na­nia ja­kieś kon­kretne za­da­nie – nie no­simy ze sobą młotka na spa­cer, bie­rzemy go wtedy, gdy mamy do wbi­cia ja­kiś gwóźdź!

Naj­waż­niej­sze ele­menty to po­stawa po­zba­wiona prze­mocy, chęć skon­cen­tro­wa­nia się na war­to­ścio­wych re­la­cjach i szcze­rość.SŁOWNICZEK POJĘĆ

Po­niż­sze de­fi­ni­cje pod­kre­ślają, w jaki spo­sób uży­wam po­szcze­gól­nych słów w okre­ślo­nym kon­tek­ście.

Agre­sja

Uży­wam ter­minu „agre­sja” w tym sa­mym zna­cze­niu co Henri La­bo­rit. To re­ak­cja obronna ma­jąca na celu unik­nię­cie za­ha­mo­wa­nia dzia­ła­nia. Zob. prze­moc/agre­sja.

Ar­gu­men­ta­cja

Sku­teczna ar­gu­men­ta­cja opiera się na kon­kret­nych fak­tach. Enun­cjuje, czyli okre­śla i wy­raża, do­star­cza ele­men­tów wie­dzy, te­ma­tów do re­flek­sji, nie wy­wie­ra­jąc jed­no­cze­śnie pre­sji na roz­mówcy. Sto­su­jąc ar­gu­men­ta­cję, czło­wiek może grać na emo­cjach in­nych lu­dzi, wy­ko­rzy­sty­wać hu­mor albo efekt za­sko­cze­nia, ale ni­gdy nie stara się zmu­sić dru­giej strony do przy­ję­cia swo­jego punktu wi­dze­nia.

Aser­tyw­ność

Aser­tyw­ność to sztuka obrony wła­snego zda­nia w spo­sób po­zba­wiony agre­sji. Po­stawę aser­tywną ce­chują siła, wiara w sie­bie, spo­kój i otwar­tość. Sto­so­wa­nie za­mien­nie ter­minu „afir­ma­cja sie­bie” wy­daje mi się nie­wy­star­cza­jące, po­nie­waż nie wy­brzmiewa tu do­sta­tecz­nie chęć two­rze­nia war­to­ścio­wej re­la­cji, którą za­wiera w so­bie aser­tyw­ność. Od­daje ją za to do­brze wy­ra­że­nie „spo­kojna siła”.

Au­to­ry­tet

Słowa „au­to­ry­tet” uży­wam w celu okre­śle­nia pew­nego stylu re­la­cji po­mię­dzy ludźmi (po­sia­da­nie na­tu­ral­nego au­to­ry­tetu, by­cie au­to­ry­te­tem). W tym sen­sie au­to­ry­tet ro­zu­miany jest jako ro­dzaj wpływu (po­zy­tyw­nego albo ne­ga­tyw­nego), nie jako wła­dza.

Dia­log/mo­no­log

Dia­log po­zwala na roz­mowę, pod­czas któ­rej każdy wy­raża swoje zda­nie, aby po­pchnąć sprawy do przodu. Mó­wimy np. o dia­logu spo­łecz­nym. W mo­no­logu z ko­lei mówi tylko jedna osoba… i nie­je­den za­daje so­bie pew­nie py­ta­nie – do kogo.

Ego­cen­tryzm

Skłon­ność do spro­wa­dza­nia wszyst­kiego do sie­bie, trak­to­wa­nia sie­bie jako cen­trum wszech­świata.

Ele­ment zna­czący i ele­ment zna­czony

Fer­di­nand de Saus­sure wy­ja­śnia róż­nicę po­mię­dzy sło­wem ta­kim, ja­kim je sły­szymy, ja­kim je wy­ma­wiamy (ele­ment zna­czący), a tym, jak je ro­zu­miemy, i zna­cze­niem, ja­kie mu na­da­jemy (ele­ment zna­czony). Każdy ele­ment zna­czony jest inny, nie ma dwóch ta­kich sa­mych.

Emo­cja/afekt/uczu­cie

Uży­wam tych trzech ter­mi­nów w bar­dzo kon­kret­nym zna­cze­niu. Emo­cja jest ade­kwatną od­po­wie­dzią na za­ist­niałą sy­tu­ację. Wszyst­kie emo­cje są ważne i warte prze­ży­wa­nia. Nie ma złych emo­cji. Afekt to od­po­wiedź nie­ade­kwatna do zda­rze­nia, po­nie­waż do­szło wcze­śniej do zra­nie­nia emo­cji. Uczu­cie to uświa­do­mie­nie so­bie tego, co po­ja­wiło się w na­szej gło­wie pod po­sta­cią emo­cji albo afektu.

Em­pa­tia

Em­pa­tia to umie­jęt­ność zro­zu­mie­nia spo­sobu my­śle­nia i od­czu­wa­nia dru­giej osoby, do­strze­że­nia jej świata we­wnętrz­nego z jej in­dy­wi­du­al­nego punktu wi­dze­nia.

Ha­mo­wa­nie

Ha­mo­wa­nie (in­hi­bi­cja) to pro­ces psy­chiczny, który po­zo­staje w opo­zy­cji do in­nego pro­cesu, prze­ży­wa­nego jako po­trzeba. Henri La­bo­rit udo­wod­nił, że ha­mo­wa­nie po­wo­duje u szczu­rów dra­ma­tyczne skutki zdro­wotne.

Kon­flikt

Kon­flikt ro­dzi się w mo­men­cie gwał­tow­nego star­cia sprzecz­nych ze sobą in­te­re­sów albo róż­nicy zdań. Sprawy kom­pli­kują się jesz­cze bar­dziej, gdy każda ze stron chce na­rzu­cić swój punkt wi­dze­nia in­nym i dąży do pod­po­rząd­ko­wa­nia ich so­bie.

Mo­no­log

Zob. dia­log.

Ocena

Ocena dąży do zmie­rze­nia bądź skla­sy­fi­ko­wa­nia da­nych, któ­rych nie da się do­kład­nie zmie­rzyć ani skla­sy­fi­ko­wać.

Opi­nia

In­dy­wi­du­alne wy­obra­że­nie na te­mat ja­kie­goś kon­ceptu lub sy­tu­acji.

Po­czu­cie winy

Ob­wi­nia­nie dru­giej osoby ozna­cza oskar­ża­nie jej o po­peł­nie­nie błędu, któ­rego w rze­czy­wi­sto­ści nie po­peł­niła. Jej czyny mo­gły do­pro­wa­dzić do przy­krych kon­se­kwen­cji, ale same in­ten­cje nie były z góry złe. Kon­se­kwen­cje da­nego czynu nie są za­tem spo­wo­do­wane winą, lecz dzia­ła­niem, które do nich do­pro­wa­dziło.

Po­stawa

Po­stawa to „uło­że­nie” ciała i umy­słu prze­ka­zu­jące w spo­sób nie­wer­balny in­for­ma­cje do­ty­czące szcze­ro­ści da­nej osoby.

Po­świę­ce­nie

Po­świę­ce­nie za­kłada bez­po­śred­nie za­an­ga­żo­wa­nie, które nie­sie ze sobą in­dy­wi­du­alne kon­se­kwen­cje. Ob­ra­zuje to traf­nie hi­sto­ria o ku­rze, świni i ja­jecz­nicy na boczku. Kura była za­an­ga­żo­wana… świ­nia się po­świę­ciła!

Po­trzeba

Po­trzeba od­po­wiada ko­niecz­no­ści, która po­zwala prze­dłu­żyć ży­cie w sen­sie fi­zjo­lo­gicz­nym, psy­chicz­nym i emo­cjo­nal­nym. Kiedy po­trzeba nie jest za­spo­ko­jona, od­czu­wamy pustkę, dys­kom­fort i nie­do­sta­tek, któ­rym to­wa­rzy­szy prag­nie­nie szyb­kiego po­zby­cia się tych od­czuć. Za­spo­ko­jona po­trzeba wy­wo­łuje w nas z ko­lei do­bre sa­mo­po­czu­cie, przy­jem­ność i ra­dość oraz pra­gnie­nie, aby te od­czu­cia trwały jak naj­dłu­żej.

Pra­gnie­nie

Tego ter­minu uży­wam w po­tocz­nym zna­cze­niu, nie psy­cho­ana­li­tycz­nym.

Prze­ko­na­nie/prze­ko­ny­wać

Uwa­żam, że po­sia­da­nie prze­ko­nań po­zwala wy­ro­bić so­bie pewną po­stawę psy­chiczną, ro­dzaj fun­da­mentu, na któ­rym opie­ramy się w ko­lej­nych la­tach ży­cia. To z ko­lei może spra­wić, że sta­jemy się bar­dziej prze­ko­nu­jący. Chęć prze­ko­ny­wa­nia do swo­ich ra­cji pro­wa­dzi do prze­mocy w sto­sunku do prze­ko­nań in­nych osób… co z nas sa­mych czyni tro­chę prze­ko­nu­ją­cych oszu­stów (pi­szę o tych oszu­stach z przy­mru­że­niem oka…).

Prze­moc/agre­sja

Agre­sja jest dla mnie po­stawą od­wo­ław­czą i obronną. Szuka kon­taktu, pyta: „Czy ty mnie w końcu zro­zu­miesz?”. Prze­moc z ko­lei szuka spo­so­bów na znisz­cze­nie więzi; je­żeli ktoś jest nie­zdolny do ist­nie­nia i two­rze­nia, dąży do de­struk­cji.

Re­la­cja

Re­la­cja po­winna być tym, co łą­czy, a nie tym, co więzi, przy­wią­zuje i uza­leż­nia…

Stres

Od­po­wiedź or­ga­ni­zmu na pre­sję i prze­ciw­no­ści losu. Nie­znaczny stres może mo­ty­wo­wać do dzia­ła­nia, ale ten dłu­go­trwały, na­gro­ma­dzony i bez moż­li­wo­ści uj­ścia może trwale od­bić się na zdro­wiu.

Twier­dze­nie

Twier­dze­nie to idea wy­ra­żona jako prawda.

Uczu­cie

Zob. emo­cja.

Wiara

Dla mnie wiara to przy­wią­za­nie do pew­nej idei bądź punktu wi­dze­nia bez bra­nia pod uwagę żad­nej in­nej ewen­tu­al­no­ści czy też ist­nie­nia in­nej moż­li­wej prawdy.

Wła­dza

Uży­wam ter­minu „wła­dza” do okre­śle­nia sto­sun­ków pa­nu­ją­cych mię­dzy ludźmi w sy­tu­acji, w któ­rej jedna osoba ma moż­li­wo­ści, aby otrzy­my­wać, a druga jest zmu­szona się temu pod­po­rząd­ko­wać. Naj­sil­niej­szy roz­ta­cza wła­dzę nad naj­słab­szym (cza­sami zda­rza się nad­uży­cie wła­dzy, ale nie jest to re­guła; naj­sil­niej­szy może też prze­cież po­móc naj­słab­szemu, może go chro­nić itd.).

Wpływ

Wpływ nie wiąże się z wła­dzą wy­ni­ka­jącą z obo­wiązku, lecz z wła­dzą fak­tyczną. Bę­dąc pod wpły­wem ko­goś, cze­goś albo ja­kiejś sy­tu­acji, po­dej­mu­jemy kon­kretne dzia­ła­nia.

Wy­obra­że­nie

Wy­obra­że­nie, które two­rzymy na pod­sta­wie jed­nego słowa, jest in­dy­wi­du­alne. Im kon­cept przy­wo­łany przez dane słowo trud­niej­szy do uchwy­ce­nia, tym bar­dziej róż­no­rodne wy­obra­że­nie. Słowo „mi­moza” zro­dzi­łoby za­pewne mniej róż­no­rod­nych wy­obra­żeń niż słowo „przy­jaźń”.

Za­leż­ność

Za­leż­ność to nad­mierna po­trzeba ogra­ni­cza­jąca wol­ność dru­giej osoby. Aby otrzy­mać to, czego pra­gniemy, je­ste­śmy go­towi do­sto­so­wać się i pod­dać, nie­za­leż­nie od na­tury za­leż­no­ści: mam na my­śli wszel­kie uza­leż­nie­nia, ale rów­nież po­trzebę bez­pie­czeń­stwa, obec­no­ści, mi­ło­ści itd.

Za­ło­że­nie

Myśl słu­żąca uprosz­cze­niu, która ogra­ni­cza pole moż­li­wo­ści do tego, co od­gór­nie za­kłada.

Za­sad­ność/pra­wo­rząd­ność

Na­leży roz­róż­nić te dwa po­ję­cia. Pra­wo­rząd­ność okre­śla się za po­mocą pew­nego kodu, li­tery prawa. Za­sad­ność jest de­fi­nio­wana przez kon­tekst, kon­kretny przy­pa­dek. Nie­rzadko zda­rza się, że za­sad­ność lek­ce­waży pra­wo­rząd­ność…

Zro­zu­mie­nie

Zro­zu­mie­nie za­kłada sku­pie­nie uwagi, kon­cen­tra­cję na sy­tu­acji albo na oso­bie oraz mą­drość, aby zro­zu­mieć to, co w pierw­szej chwili może wy­da­wać się nie­zro­zu­miałe.BIBLIOGRAFIA

Abric J.-C., Psy­cho­lo­gie de la com­mu­ni­ca­tion. Théo­ries et métho­des, Du­nod, Pa­ris 2019.

Bel­len­ger L., La Con­fiance en soi, ESF, Thi­ron 2012.

Cha­lvin D., Les No­uve­aux Outils de l’ana­lyse trans­ac­tion­nelle, ESF, Thi­ron 2011.

Cha­lvin M.J., Préve­nir vio­len­ces et con­flits à l’école, Na­than péda­go­gie, Pa­ris 1998.

Col­li­gnon G., Com­ment leur dire… La Pro­cess Com­mu­ni­ca­tion, In­te­rÉdi­tions, Pa­ris 2019.

Cy­rul­nik B., Des âmes et des sa­isons, Od­ile Ja­cob, Pa­ris 2021.

D’An­sem­bo­urg T., Ces­sez d’être gen­til, soyez vrai !, Édi­tions de l’homme, Pa­ris 2014.

Fil­lio­zat I., L’In­tel­li­gence du cœur, Ma­ra­bout, Pa­ris 2013.

Fil­lio­zat I., W sercu emo­cji dziecka. Jak na­uczyć się ro­zu­mieć uczu­cia dziecka – jego ra­do­ści i smutki, obawy i nie­po­koje. Jak re­ago­wać na lęk, przy­gnę­bie­nie i pa­nikę, tłum. R. Za­jącz­kow­ski, Wy­daw­nic­two Esprit, Kra­ków 2009.

Fra­din J., L’In­tel­li­gence du stress, Ey­rol­les, Pa­ris 2009.

Gu­eguen C., Heu­reux d’ap­pren­dre à l’école, Les Arènes, Pa­ris 2018.

Gu­eguen C., Let­tre à un jeune pa­rent, Les Arènes, Pa­ris 2020.

La­bo­rit H., Éloge de la fu­ite, Laf­font, Pa­ris 1976.

Mau­rel O., Oui, la na­ture hu­ma­ine est bonne! Com­ment la vio­lence édu­ca­tive or­di­na­ire la per­ver­tit de­puis des mil­léna­ires, Laf­font, Pa­ris 2009.

Me­irieu Ph., Le Pla­isir d’ap­pren­dre, Au­tre­ment, Pa­ris 2014.

Mi­dal F., Les 5 Por­tes, Flam­ma­rion, Pa­ris 2022.

Muc­chielli R., L’En­tre­tien de face à face dans la re­la­tion d’aide, ESF, Thi­ron 2013.

Pe­tit­col­lin Ch., Échap­per aux ma­ni­pu­la­teurs, Guy Tréda­niel Édi­teur, Pa­ris 2007.

Ro­gers C., O sta­wa­niu się osobą: po­glądy te­ra­peuty na psy­cho­te­ra­pię, tłum. M. Kar­piń­ski, Re­bis, Po­znań 2002.

Ro­sen­berg M.B., Les mots sont des fe­nêtres (ou bien ce sont des murs). In­i­tia­tion à la com­mu­ni­ca­tion no­nvio­lente, La Déco­uverte, Pa­ris 2002.

Ro­sen­berg M.B., Po­ro­zu­mie­nie bez prze­mocy: o ję­zyku ży­cia, tłum. M. Mar­kocka-Pe­pol, M. Kło­bu­kow­ski, Czarna Owca, War­szawa 2016.

Sun­der­land M., Mą­drzy ro­dzice, tłum. A. Wy­szo­grodzka-Gaik, Świat Książki, War­szawa 2008.

Tis­se­ron S., L’Em­pa­thie au cœur du jeu so­cial, Al­bin Mi­chel, Pa­ris 2010.

Tro­uchaud M.-J., 50 exer­ci­ces de psy­cho­généa­lo­gie, Ey­rol­les, Pa­ris 2013.

Tro­uchaud M.-J., Ap­pre­nez-leur la li­berté, First, Pa­ris 2022.

Tro­uchaud M.-J., Et l’émo­tion se fait chair. Com­pren­dre la face ca­chée de nos ac­tes, Le Cy­gne, Pa­ris 2009.

Tro­uchaud M.-J., La Vio­lence à l’école, Ey­rol­les, Pa­ris 2016.

Tro­uchaud M.-J., Vo­tre en­fant, vo­tre ado­le­scent, les vio­len­ces et l’école, e-book Kin­dle, Ama­zon, 2013.

Kon­takt z au­torką:

www.ma­rie-je­anne-tro­uchaud.fr