Jak się nie odchudzać - ebook

PRZEDMOWA

W GŁĄB KRÓLICZEJ NORY

Gdyby ist­niał jakiś bez­pieczny, pro­sty, pozba­wiony skut­ków nie­po­żą­da­nych spo­sób na zapo­bie­ga­nie oty­ło­ści, z pew­no­ścią już byśmy o nim wie­dzieli, czyż nie?

Ja nie mam tej pew­no­ści.

Sza­cuje się, że zanim wie­dza uzy­skana na pod­sta­wie badań nauko­wych zosta­nie włą­czona do prak­tyki kli­nicz­nej, mija śred­nio 17 lat1. W mojej rodzi­nie brze­mien­nym w skutki przy­kła­dem dzia­ła­nia tej pra­wi­dło­wo­ści są cho­roby układu krą­że­nia. Już dzie­siątki lat temu w jed­nym z naj­bar­dziej pre­sti­żo­wych pism medycz­nych na świe­cie uka­zała się publi­ka­cja, w któ­rej dr Dean Ornish i jego współ­pra­cow­nicy przed­sta­wili dowody, że naszą główną przy­czynę zgo­nów da się leczyć za pomocą samej diety i zmiany stylu życia2 – nie­stety to feno­me­nalne odkry­cie zostało wów­czas cał­ko­wi­cie zigno­ro­wane3. Nawet teraz z powodu cho­rób układu krą­że­nia co roku umie­rają setki tysięcy Ame­ry­ka­nów, choć od 30 lat wiemy, że jest to pro­ces, który da się zatrzy­mać, a wręcz odwró­cić. Widzia­łem to na wła­sne oczy.

Takimi meto­dami jeden ze współ­cze­snych Orni­sha, Nata­niel Pri­ti­kin, wyle­czył ze schył­ko­wej nie­wy­dol­no­ści serca moją kochaną bab­cię. Miała 65 lat, gdy medy­cyna wydała na nią wyrok śmierci, ale – dzięki zdro­wemu odży­wia­niu – prze­żyła ich jesz­cze 31 i miała czas nacie­szyć się sze­ścior­giem wnu­cząt, z któ­rych jed­nym byłem ja.

Jeśli spo­sób na zabójcę numer jeden tylu kobiet i męż­czyzn można było prze­ga­pić i zagu­bić w jakiejś kró­li­czej norze, to co jesz­cze skrywa lite­ra­tura medyczna? Poszu­ki­wa­nie odpo­wie­dzi stało się moją życiową misją. Głów­nie po to posze­dłem na stu­dia medyczne i zało­ży­łem Nutri­tion­Facts.org.

A więc być może reme­dium na oty­łość – tak jak na cho­roby układu krą­że­nia – już ist­nieje? To wła­śnie mia­łem zamiar odkryć.

Jest jeden pro­blem: nie­na­wi­dzę ksią­żek o odchu­dza­niu. Wię­cej: nie­na­wi­dzę ksią­żek o odchu­dza­niu, któ­rych auto­rzy udają, że nie­na­wi­dzą ksią­żek o odchu­dza­niu, choć z lubo­ścią powta­rzają takie same absurdy. Ta książka jest dla osób, które chcą fak­tów – nie wypeł­nia­czy, wytwo­rów fan­ta­zji czy gadki szmatki. Jeśli ocze­ku­jesz oso­bi­stych świa­dectw i zdjęć „przed i po”, to czy­tasz nie­wła­ściwą pozy­cję. Tam, gdzie są dowody, nie potrzeba aneg­dot. Pewien har­wardzki socjo­log nauki nazywa argu­men­ta­cję za pomocą aneg­dot „celową próbą kon­stru­owa­nia wia­ry­god­no­ści”4. Cóż, jeśli nie stoi za tobą nauka, jedyne, czym dys­po­nu­jesz, to „histo­rie suk­cesu”.

Mnie nie inte­re­sują poje­dynki na aneg­doty ani die­te­tyczne dogmaty, prze­ko­na­nia czy opi­nie. Inte­re­suje mnie nauka. Gdy w grę wcho­dzą życio­wej wagi decy­zje doty­czące cze­goś tak waż­nego jak zdro­wie twoje i two­ich bli­skich, to dla mnie ist­nieje tylko jedno pyta­nie: co na ten temat mówią aktu­alne naj­wyż­szej jako­ści dane naukowe. To wła­śnie sta­ra­łem się zawrzeć w tej książce.

Książki o odchu­dza­niu czę­sto ofe­rują pseu­do­nau­kowy beł­kot w prze­bra­niu nauki. Jak nie­przy­go­to­wany czy­tel­nik ma odróż­nić jedno od dru­giego i wybrać coś spo­mię­dzy kon­ku­ru­ją­cych ze sobą twier­dzeń? Nic dziw­nego, że ludzie chęt­nie garną się do auto­ry­te­tów; po pro­stu chcą, by ktoś zde­cy­do­wał za nich. Jed­nak nikt nie rodzi się z gotową wie­dzą – czy­tel­nik ma prawo wie­dzieć, skąd auto­rzy czer­pią infor­ma­cje, które mu ser­wują, i samo­dziel­nie spraw­dzić ich praw­dzi­wość oraz wia­ry­god­ność pocho­dze­nia. Dla­tego zaple­cze naukowe wolę pre­zen­to­wać w for­ma­cie wideo na mojej stro­nie inter­ne­to­wej, gdzie mogę poka­zać ory­gi­nalne dane oraz linki do pobra­nia wszyst­kich źró­deł. A w tej książce sta­ra­łem się cyto­wać każde istotne usta­le­nie stanu fak­tycz­nego.

Moim celem było stwo­rze­nie oksy­mo­ronu: książki o odchu­dza­niu opar­tej na fak­tach.

STRZEŻ SIĘ, KONSUMENCIE

Chyba żaden inny obszar pro­ble­ma­tyki zdro­wia publicz­nego nie jest tak znie­kształ­cony przez oszu­stwa i dez­in­for­ma­cję jak żywie­nie. Nie­zli­czone prze­kła­ma­nia powo­dują, że spo­łe­czeń­stwo traci ogromne sumy, a także zdro­wie.

– Kon­fe­ren­cja Bia­łego Domu na temat żyw­no­ści, żywie­nia i zdro­wia5

Wku­rza was aktu­alny poli­tyczny kli­mat, w któ­rym kró­lują alter­na­tywne fakty i kabiny pogło­sowe? Witaj­cie w klu­bie. Cała budowla prze­my­słu die­te­tycz­nego została wznie­siona na fun­da­men­tach fał­szy­wych danych. Jesz­cze na długo przed erą post­prawdy w dzie­dzi­nie nauki o żywie­niu roiło się od wie­rut­nych kłamstw, a jedną z naj­gor­szych plag są chyba porad­niki die­te­tyczne. „Jakże czę­sto naj­bar­dziej hała­śliwe eks­tre­mi­styczne głosy zagłu­szają te mery­to­ryczne”, napi­sali na ich temat dwaj znani pro­fe­so­ro­wie, eks­perci w dzie­dzi­nie żywie­nia. „Cho­dzi prze­cież także o pie­nią­dze”6.

I to o duże pie­nią­dze. Co mie­siąc mamy nową modną dietę, nową rewe­la­cyjną metodę odchu­dza­nia – i każda kolejna się sprzeda, bo żadna nic nie da. Prze­mysł die­te­tyczny może przy­no­sić nawet 50 miliar­dów rocz­nie, a jego model biz­ne­sowy opiera się na powra­ca­ją­cych klien­tach7. Udrę­czeni poczu­ciem winy i nie­na­wi­ścią do sie­bie z powodu coraz to nowych pora­żek, ludzie dosłow­nie usta­wiają się w kolejce, by znów dać się nabrać. Mam nadzieję, że moja książka pomoże prze­rwać błędne koło i skoń­czyć z tymi bzdu­rami.

Poza korup­cyj­nym wpły­wem inte­re­sów han­dlo­wych jest jesz­cze ide­olo­gia. Zbyt czę­sto auto­rzy ksią­żek na temat odchu­dza­nia raczej zaciem­niają, niż obja­śniają, dobie­rają fakty tak, by paso­wały do ulu­bio­nej teo­rii, a pozo­stałe igno­rują – zgod­nie z przy­ję­tym zało­że­niem. Jest to prze­ci­wień­stwo podej­ścia nauko­wego. Według zasad praw­dzi­wej nauki wnio­ski wyni­kają z uzy­ska­nych dowo­dów, nie na odwrót. Nie­stety nawet trzy­ma­nie się spraw­dzo­nego spe­cja­li­stycz­nego piśmien­nic­twa nie wystar­cza. Zamiesz­czony w „The New England Jour­nal of Medi­cine” arty­kuł o mitach zwią­za­nych z oty­ło­ścią zawiera kon­klu­zję, że także w pismach medycz­nych „prze­wa­żają fał­szywe i pozba­wione opar­cia nauko­wego subiek­tywne prze­ko­na­nia”8. A skoro tak, to jedy­nym spo­so­bem dotar­cia do prawdy jest zanu­rze­nie się w tej pro­ble­ma­tyce tak głę­boko, by dotrzeć do źró­deł i samo­dziel­nie stu­dio­wać ory­gi­nalne prace, zamiast przyj­mo­wać za dobrą monetę oceny recen­zen­tów. Tylko kto ma na to czas? Na temat oty­ło­ści ist­nieje ponad pół miliona publi­ka­cji, a każ­dego dnia poja­wia się setka nowych. Nawet naukowcy pra­cu­jący wyłącz­nie na tym polu mogą nie być w sta­nie śle­dzić na bie­żąco niczego poza swoją wąską pod­spe­cja­li­za­cją. I tu wła­śnie jest miej­sce na to, co robi Nutri­tion­Facts.org. Co roku prze­cze­su­jemy za was dzie­siątki tysięcy badań. To praca, do jakiej zosta­łem stwo­rzony. Mój zespół i ja mie­li­śmy moż­li­wość naprawdę wytę­żyć mię­śnie, a im bar­dziej bolały, tym dalej się­ga­li­śmy, tym lepiej zda­wa­li­śmy sobie sprawę z war­to­ści tego wysiłku. Nawet „banalne” pyta­nia doty­czące odchu­dza­nia, na przy­kład: czy powinno się jadać śnia­da­nia, czy rezy­gno­wać z nich, albo czy lepiej jest ćwi­czyć przed posił­kami czy po nich, prze­ra­dzały się w ogromne pro­jekty badaw­cze wyma­ga­jące prze­czy­ta­nia tysięcy arty­ku­łów. A skoro nasz nie­zmor­do­wany zespół miał trud­no­ści z prze­szu­ka­niem tych sto­sów lite­ra­tury, prak­ty­ku­jący lekarz nie miałby na to żad­nych szans, a laik zagu­biłby się kom­plet­nie. Czy jesteś skraj­nie otyły, czy po pro­stu masz nad­wagę jak prze­ciętny Ame­ry­ka­nin, czy twoja syl­wetka jest ide­alna i taką chcesz utrzy­mać, naszym celem jest udo­stęp­nie­nie ci każ­dej metody, każ­dego poten­cjal­nego udo­sko­na­le­nia sztuki opty­mal­nej kon­troli wagi, poczy­na­jąc od samych pod­staw.

Wsze­dłem w ten pro­jekt z zamia­rem stwo­rze­nia desty­latu naj­wyż­szej jako­ści wie­dzy, ale ku mojej ogrom­nej rado­ści odkry­łem przy oka­zji mnó­stwo fan­ta­stycz­nych nowych narzę­dzi i metod. Rze­czy­wi­ście doko­pa­li­śmy się do ist­nego skarbca zaku­rzo­nych danych, jak tych o udo­wod­nio­nym w ran­do­mi­zo­wa­nych podwój­nie śle­pych bada­niach dzia­ła­niu popu­lar­nych przy­praw – w mini­mal­nym stop­niu przy­spie­sza­ją­cym utratę wagi. W świe­tle tak nie­wiel­kich spo­dzie­wa­nych korzy­ści nic dziw­nego, że te bada­nia ni­gdy nie ujrzały świa­tła dzien­nego. Udało nam się jed­nak prze­drzeć przez ist­nie­jącą bazę danych nauko­wych i zapro­po­no­wać nowa­tor­ską metodę eli­mi­no­wa­nia tkanki tłusz­czo­wej. Metoda ta zdaje się mieć mocne pod­stawy teo­re­tyczne, lecz ni­gdy nie została pod­dana prak­tycz­nej pró­bie, naj­pew­niej dla­tego, że nikt dotąd o tym nie pomy­ślał. Nie da się też na niej zaro­bić, ale jedyne korzy­ści, jakie mnie oso­bi­ście inte­re­sują, to korzy­ści zdro­wotne moich czy­tel­ni­ków. Dla­tego też oddaję na cele dobro­czynne 100 pro­cent hono­ra­riów, jakie otrzy­muję z płyt, wystą­pień publicz­nych i ksią­żek, także tej, którą macie przed sobą. Chcę tylko zro­bić dla wszyst­kich rodzin to, co Pri­ti­kin zro­bił dla mojej.WPROWADZENIE

CZASAMI WIĘCEJ ZNACZY LEPIEJ

Mój agent lite­racki oświad­czył mi, że nikt nie będzie czy­tał gru­bej książki o odchu­dza­niu. Ludzie chcą ksią­żek cien­kich, szczu­płych jak ich wyma­rzona przy­szła syl­wetka. Przy­kro mi, że nie speł­niam ocze­ki­wań, ale nic na to nie pora­dzę. Chcia­łem udo­ku­men­to­wać i poprzeć fak­tami nauko­wymi każdą wska­zówkę, sztuczkę, korektę i każde posu­nię­cie, a dzięki temu udo­stęp­nić wszel­kie moż­liwe korzy­ści moim czy­tel­ni­kom – i tym oty­łym, i tym z nad­wagą, i tym, któ­rzy po pro­stu chcą zacho­wać ide­alną dla nich masę ciała. W mojej książce oma­wiam wszystko – od utrzy­my­wa­nia zdro­wej mikro­flory jeli­to­wej po ste­ro­wa­nie wła­snym meta­bo­li­zmem dzięki wyko­rzy­sta­niu chro­no­bio­lo­gii, dostra­ja­nia pór posił­ków do ryt­mów dobo­wych orga­ni­zmu. Każda jej część mogłaby sta­no­wić osobną pozy­cję. Fak­tem jest, że dla każ­dego z poru­szo­nych tema­tów sta­ra­li­śmy się zgro­ma­dzić mate­riały obję­to­ści dobrej książki, a potem z naj­bar­dziej obie­cu­ją­cych stra­te­gii wyeks­tra­ho­wać naj­bar­dziej prze­ko­nu­jące i real­nie moż­liwe do wpro­wa­dze­nia w życie kon­klu­zje. W rezul­ta­cie to wła­ści­wie 40 ksią­żek stresz­czo­nych w jed­nej. Tych, któ­rzy teraz ważą w rękach egzem­plarz i myślą: „To to ma być stresz­cze­nie?”, chciał­bym pocie­szyć, że mogą zali­czyć sobie lek­turę jako dodat­kowe ćwi­cze­nie opo­rowe.

Zale­żało mi na uwzględ­nie­niu wszyst­kich detali, tak aby podej­mo­wane przez was decy­zje doty­czące zdro­wia były jak naj­bar­dziej świa­dome, ale zawsze może­cie prze­sko­czyć do zamiesz­czo­nego na końcu każ­dej z czę­ści pod­su­mo­wa­nia i reko­men­da­cji. Chcia­łem jasno i pre­cy­zyj­nie przed­sta­wić, jak dosze­dłem do każ­dej z tych reko­men­da­cji, ale nie zamie­rzam być niczyim die­te­tycz­nym guru. Nie chcę, byście przyj­mo­wali cokol­wiek na wiarę, ale żeby­ście opie­rali się na fak­tach. W _Odno­śni­kach_ zamie­ści­łem adres inter­ne­towy i kod QR dla peł­nej listy pra­wie pię­ciu tysięcy cyta­tów przy­wo­ła­nych w całej książce. Zaletą przed­sta­wie­nia ich online (poza odchu­dze­niem książki o 500 stron i oszczę­dze­niem kilku drzew) jest moż­li­wość prze­kie­ro­wa­nia czy­tel­nika bez­po­śred­nio do źró­dła, umoż­li­wie­nie mu pobra­nia PDF-a i samo­dziel­nego zapo­zna­nia się z cyto­waną pracą. Nie­które z moich wnio­sków są nauko­wymi pew­nia­kami, inne zaś mogą być nieco mniej oczy­wi­ste; sta­ra­łem się, by ta róż­nica była zawsze widoczna. Dzięki temu czy­tel­nik może wyro­bić sobie wła­sne zda­nie i zde­cy­do­wać, czy wpro­wa­dzić daną wska­zówkę w życie. Jeśli jakieś dane na popar­cie okre­ślo­nej reko­men­da­cji was nie prze­ko­nują, po pro­stu ją sobie daruj­cie. Korzyść z przed­sta­wie­nia cało­ści jest taka, że sami może­cie wybrać. Jak to ujął słynny uczony Carl Sagan (nawia­sem mówiąc, mój kolega z sąsied­niego pokoju w aka­de­miku Cor­nell!): „Nauka sama w sobie nie pod­po­wie czło­wie­kowi żad­nego przed­się­wzię­cia, ale z pew­no­ścią może wska­zać poten­cjalne kon­se­kwen­cje pod­ję­cia roz­ma­itych dzia­łań, które ma do wyboru”.9

PODLICZ SIĘ

Zanim zagłę­bimy się w tema­cie, zasta­nówmy się, co to w grun­cie rze­czy zna­czy, że ktoś ma nad­wagę czy jest otyły. Naj­pro­ściej rzecz ujmu­jąc, nad­waga ozna­cza, że osoba ta ma za dużo tkanki tłusz­czo­wej, nato­miast oty­łość – że ma o wiele za dużo tkanki tłusz­czo­wej. Tech­nicz­nie nad­wagę defi­niuje się jako BMI mię­dzy 25 a 29,9. BMI mię­dzy 18,5 a 24,9 uważa się za wykład­nik „wagi ide­al­nej”. Usta­le­nie BMI jest dość łatwe: można się­gnąć po jeden z inter­ne­to­wych kal­ku­la­to­rów albo wziąć do ręki zwy­kły kal­ku­la­tor i poli­czyć samo­dziel­nie. W tym celu należy podzie­lić swoją masę ciała w kilo­gra­mach przez wzrost w metrach pod­nie­siony do dru­giej potęgi. Na przy­kład jeśli ważysz 90 kg i masz 1,80 m wzro­stu, to będzie 90 ÷ (1,8 × 1,8) = 27,8, war­tość BMI wska­zu­jąca, że nie­stety masz wyraźną nad­wagę. My, medycy, zwy­kli­śmy uzna­wać za normę war­tość BMI poni­żej 25. Z przy­kro­ścią muszę stwier­dzić, że to już prze­stało być normą. W Sta­nach Zjed­no­czo­nych pod koniec lat 80. XX wieku normą stała się nad­waga10 i od tego czasu sytu­acja sys­te­ma­tycz­nie się pogar­sza11.

CZY KALORIA RÓWNA SIĘ KALORII?

Teraz, gdy już wiemy, gdzie w spek­trum wagi od opty­mal­nej do cho­ro­bli­wie dużej prze­bie­gają gra­nice, przyj­rzyjmy się pew­nym pod­sta­wo­wym zało­że­niom. Pogląd, że kalo­ria z jed­nego źró­dła sprzyja tyciu tak samo, jak kalo­ria z każ­dego innego, jest sze­roko roz­po­wszech­niany przez prze­mysł spo­żyw­czy jako spo­sób na zdję­cie z sie­bie odpo­wie­dzial­no­ści. Coca-Cola miała nawet reklamę, w któ­rej pod­kre­ślała to jako „pro­sty zdro­wo­roz­sąd­kowy fakt”12. Jak to ujął szef wydziału nauk o żywie­niu na Uni­wer­sy­te­cie Harvarda, głów­nym argu­men­tem tej branży jest to, że „nad­mierne spo­ży­cie kalo­rii pocho­dzą­cych z mar­chwi nie będzie się róż­niło od nad­miernego spo­ży­cia kalo­rii w postaci sło­dzo­nych napo­jów gazo­wa­nych”13. A jeśli kalo­ria jest po pro­stu kalo­rią, to jakie ma zna­cze­nie, czym się żywimy?

Weźmy przy­kład mar­chwi i coca-coli. Choć prawdą jest, że w ści­śle kon­tro­lo­wa­nych bada­niach labo­ra­to­ryj­nych 240 kcal pozy­ska­nych z mar­chwi – 10 sztuk – będzie miał taki sam wpływ na bilans kalo­ryczny jak 240 kcal z butelki coli14, jed­nak to rów­na­nie nie wytrzy­muje próby real­nego życia. Płynne kalo­rie można wychłep­tać w cza­sie krót­szym niż minuta, ale zje­dze­nie 240 kalo­rii w postaci mar­che­wek może zająć czło­wie­kowi ponad 2,5 godziny cią­głego żucia (zmie­rzone)15. Może to skut­ko­wać nie tylko bólem żuchwy; 240 kcal to około pię­ciu szkla­nek – nie­wy­klu­czone, że w ogóle nie pomiesz­czą się w żołądku. Jak wszyst­kie żyw­no­ściowe pro­dukty roślinne, mar­chewki zawie­rają błon­nik, który zwięk­sza obję­tość poży­wie­nia bez dodat­ko­wego ładunku kalo­rycz­nego. Co wię­cej, nie zdo­łasz nawet przy­swoić sobie wszyst­kich kalo­rii znaj­du­ją­cych się w mar­chwi. Każdy, kto kie­dy­kol­wiek jadł kuku­ry­dzę, może potwier­dzić, że frag­menty pokarmu roślin­nego potra­fią prze­le­cieć nie­zmie­nione przez cały prze­wód pokar­mowy razem ze wszyst­kimi zawar­tymi w nich kalo­riami. Kalo­ria zni­ka­jąca w muszli klo­ze­to­wej jest bez wąt­pie­nia taką samą kalo­rią, jak każda inna, ale nie odłoży ci się w bio­drach.

Jesz­cze bliż­szy może wydać się przy­kład płat­ków śnia­da­nio­wych Che­erios w porów­na­niu z Froot Loops. Jak pod­kre­śla do upo­je­nia firma Kel­logg’s, ich froot loops mają mniej wię­cej tyle samo kalo­rii, co jakoby proz­dro­wotne che­erios kon­ku­ren­cji. A więc dla­czego Tukan Sam został wywo­łany do tablicy? (Byłem bie­głym w spra­wie sądo­wej prze­ciwko pro­du­cen­tom sło­dzo­nych płat­ków śnia­da­nio­wych, więc pozna­łem te argu­menty z pierw­szej ręki). Tak, oba rodzaje płat­ków mogą mieć taką samą kalo­rycz­ność, ale trzeba jesz­cze wziąć pod uwagę sty­mu­lu­jący łak­nie­nie wpływ wyso­kiej zawar­to­ści cukru16. W eks­pe­ry­men­cie, w któ­rym dzie­ciom naprze­mien­nie ofe­ro­wano płatki bar­dzo słod­kie i mniej słod­kie, gdyby zja­dały wię­cej che­erios niż froot loops, mogłyby spo­żyć wię­cej kalo­rii, ale stało się coś odwrot­nego. Dzieci brały sobie i zja­dały prze­cięt­nie o 77 pro­cent wię­cej słod­szych płat­ków. A więc nawet przy porów­ny­wal­nej kalo­rycz­no­ści jedze­nie wyso­ko­sło­dzo­nych płat­ków może pro­wa­dzić do nie­mal podwo­je­nia liczby przy­ję­tych kalo­rii17. Może i w labo­ra­to­rium kalo­ria równa się kalo­rii, ale w real­nym życiu by­naj­mniej. Jak się prze­ko­na­cie, ta sama por­cja kalo­rii spo­żyta o róż­nych porach dnia, przy innym roz­kła­dzie posił­ków, po róż­nej dłu­go­ści śnie może prze­ło­żyć się na różne ilo­ści tkanki tłusz­czo­wej. Cho­dzi nie tylko o to, co jemy, ale także jak i kiedy. A ten sam wynik na wadze może mieć różne zna­cze­nie w zależ­no­ści od rodzaju diety czy też oko­licz­no­ści. Możesz ważyć mniej, ale gro­ma­dzić wię­cej tkanki tłusz­czo­wej w sytu­acji odwod­nie­nia lub utraty masy mię­śnio­wej. A więc rzecz nie tylko w tym, ile kalo­rii spo­ży­wasz, a ile tra­cisz, i żeby mniej jeść, a wię­cej się ruszać. Oma­wiam to dalej na przy­kła­dzie słyn­nej serii badań więź­niów z Ver­mont, które wyka­zały, że w zależ­no­ści od rodzaju poży­wie­nia poda­wa­nego uczest­ni­kom cza­sami do uzy­ska­nia takiego samego przy­ro­stu wagi potrzeba było aż 100 tysięcy kalo­rii wię­cej. Dowie­cie się więc, jak udało im się sku­tecz­nie spo­wo­do­wać znik­nię­cie 100 tysięcy kalo­rii. Ale nie wybie­gajmy za daleko.

HISTORIA DETEKTYWISTYCZNA W CZTERECH CZĘŚCIACH

W czę­ści I zaczy­nam od opisu nara­sta­ją­cego pro­blemu oty­ło­ści – przy­czyn, kon­se­kwen­cji i dotych­czas sto­so­wa­nych roz­wią­zań. Odpo­wia­dam w niej na pyta­nia takie jak: _Co wywo­łało eks­plo­zję tycia, która zaczęła się pod koniec lat 70. XX wieku? Czy nad­waga naprawdę jest tak groźna dla zdro­wia, jak „wszy­scy” mówią? A co można powie­dzieć o bez­pie­czeń­stwie i sku­tecz­no­ści metod nie­zwią­za­nych ze sty­lem życia, takich jak zmniej­sza­nie pojem­no­ści żołądka, leki odchu­dza­jące i suple­menty?_ Następ­nie, mając na celu stwo­rze­nie od zera opty­mal­nej stra­te­gii, całą część II poświę­ci­łem ana­li­zie ele­men­tów, które mogłyby wejść w skład ide­al­nego prze­pisu na pozby­cie się tkanki tłusz­czo­wej. W czę­ści III zoba­czymy, jak wszyst­kie znaj­du­jące się w obiegu diety stoją w sprzecz­no­ści z tą listą, i wspól­nie skom­po­nu­jemy zbiór głów­nych zasad zdro­wego i trwa­łego odchu­dza­nia. Dosta­nie­cie także narzę­dzia do oceny wszyst­kich naj­now­szych z nowych diet, nawet tych, które jesz­cze się nie poja­wiły. Dalej idą wspo­ma­ga­cze. W czę­ści IV odsła­niam wszyst­kie sztuczki i chwyty słu­żące przy­spie­sze­niu utraty wagi, owoc mojego wie­lo­let­niego prze­szu­ki­wa­nia lite­ra­tury medycz­nej. Dzięki nim można zmo­dy­fi­ko­wać dowolną dietę w taki spo­sób, by zmak­sy­ma­li­zo­wać roz­kład tkanki tłusz­czo­wej. Uło­ży­łem z nich pro­stą codzienną listę kon­tro­lną, z któ­rej każdy może sobie wybrać wła­sne port­fo­lio metod naj­lep­szych dla sie­bie. I uwaga, prze­strze­gam przed prze­cho­dze­niem od razu do tej czę­ści i poprze­sta­niem na tych szyb­kich korek­tach przy jed­no­cze­snym zacho­wa­niu dotych­cza­so­wych nawy­ków byle jakiego jedze­nia. Choć w rze­czy samej ist­nieją różne spo­soby na spo­ży­wa­nie tych samych pro­duk­tów, ale z lep­szymi efek­tami, moje wspo­ma­ga­cze mają zde­cy­do­wa­nie słu­żyć jako dodatki do ogól­nie zdro­wego jadło­spisu. W czę­ści koń­co­wej odno­szę się do wszyst­kich palą­cych pytań na temat spa­la­nia tłusz­czu. Jak naj­le­piej ćwi­czyć, aby uzy­skać mak­sy­malną utratę wagi? Jak bez­piecz­nie sty­mu­lo­wać prze­mianę mate­rii? Jaka jest opty­malna dawka snu? Co mówi nauka o die­tach keto­ge­nicz­nych, prze­ry­wa­nym poście i tre­ningu inter­wa­ło­wym o wyso­kiej inten­syw­no­ści? Przed­sta­wiam rów­nież czy­tel­ni­kom pewne szcze­gólne rodzaje pokar­mów, które speł­niają podwójną rolę: blo­ke­rów wchła­nia­nia tłusz­czu i spa­la­czy tłusz­czu oraz blo­ke­rów wchła­nia­nia skrobi i środ­ków hamu­ją­cych łak­nie­nie. A czy wie­dzie­li­ście na przy­kład, że różny czas, czę­sto­tli­wość i kom­po­zy­cja posił­ków też mają zna­cze­nie? Są nawet pro­dukty zapo­bie­ga­jące spo­wal­nia­niu meta­bo­li­zmu, czyli blo­ku­jące mecha­nizm, za pomocą któ­rego orga­nizm prze­szka­dza nam w odchu­dza­niu.

Scep­tyczni? I słusz­nie! Ja też byłem scep­tyczny. Wsze­dłem w to, myśląc, że skoń­czy się na wyszy­dze­niu zna­chor­skich sztu­czek z olej­kiem wężo­wym i tym podob­nymi oraz zaofe­ro­wa­niu mniej wię­cej stan­dar­do­wej wie­dzy o gubie­niu kalo­rii i pożyt­kach z siłowni. Wyobra­ża­łem sobie, że tym, co wyróżni moją pracę spo­śród innych, będzie wszech­stronne potrak­to­wa­nie tematu i głę­bo­kie zako­rze­nie­nie w nauce. Liczy­łem, że moja książka będzie w pewien spo­sób uni­ka­towa, ale raczej jako pozy­cja refe­ren­cyjna niż rewo­lu­cyjna. Z pew­no­ścią ni­gdy nie myśla­łem, że natknę się na jakąś nowa­tor­ską stra­te­gię odchu­dza­nia. Po pro­stu nie zda­wa­łem sobie sprawy, jak wiele nie­zna­nych dotąd dróg otwo­rzy się dzięki nowemu spoj­rze­niu na tak wiele aspek­tów ludz­kiej fizjo­lo­gii. Wią­za­nie tych naj­roz­ma­it­szych, naj­do­sko­nal­szych nici, by utkać z nich wzór odchu­dza­nia oparty na naj­le­piej udo­ku­men­to­wa­nych dowo­dach nauko­wych, było nie­zwy­kle eks­cy­tu­jące. Przed­się­wzię­cie gigan­tyczne, ale jakże satys­fak­cjo­nu­jące. Cza­sem ktoś pyta mnie, dla­czego nie wyjadę na waka­cje albo choćby nie zro­bię sobie wol­nego dnia. Muszę wtedy tłu­ma­czyć, że całe moje życie to jedne wiel­kie waka­cje. Jestem szczę­śliwy, że mogę prze­zna­czać swój czas na poma­ga­nie ludziom, a przy tym robię to, co spra­wia mi radość: uczę i dzielę się. Nie wyobra­żam sobie, bym mógł zaj­mo­wać się czymś innym.