Kardiologia - ebook

PRZEDMOWA DO DRUGIEGO WYDANIA POLSKIEGO

Od pierwszego wydania polskiej edycji Précis de Cardiologie autorstwa Davida Laflamme'a minęło już kilka lat. Niespodziewany sukces tej publikacji na świecie (przetłumaczona na wiele języków, w tym chiński) sprawił, że w 2020 roku ukazało się jej drugie wydanie. O znaczeniu książki świadczy fakt, że przedmowy do obu oryginalnych wydań zostały napisane przez kolejnych przewodniczących Francuskiego Towarzystwa Kardiologicznego: prof. Yvesa Juillière’a i prof. Ariela Cohena.

Fenomen sukcesu „archaicznej” papierowej wersji tej książki we współczesnym cyfrowym świecie Internetu, symulacji, rozszerzonej rzeczywistości i aplikacji mobilnych wynika z jej walorów dydaktycznych: przejrzystości, zwartości, licznych wykresów, algorytmów, atrakcyjnej szaty graficznej oraz przyjaznego klinicznie formatu, mieszczącego się w kieszeni fartucha lekarskiego. Wszystkie wymienione cechy zostały zachowane w drugiej edycji z jednoczesnym uwzględnieniem postępu wiedzy kardiologicznej, jaki dokonał się na przestrzeni 7 lat dzielących oba wydania. Na szczęście nie przełożyło się to istotnie na zwiększenie liczby stron. Autor zachował wcześniejszy układ rozdziałów, rozszerzając ich treść. Szczególnie dotyczy to fragmentów poświęconych leczeniu niewydolności serca, wad nabytych serca, arytmii serca oraz postępowaniu u kobiet w ciąży z chorobami serca.

Książka stanowi skondensowane kompendium wiedzy kardiologicznej, które świetnie sprawdza się jako repetytorium i wsparcie w codziennej praktyce klinicznej dla młodych lekarzy. Koniecznym uzupełnieniem lektury powinny być wytyczne Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego. Ostatnie, które zostały uwzględnione w publikacji, pochodzą z 2019 roku.

Jestem przekonany, że druga edycja Kardiologii. Kompendium, podobnie jak pierwsza, spotka się z Państwa przychylnym przyjęciem.

Prof. dr hab. n. med. Grzegorz OpolskiPRZEDMOWA DO WYDANIA PIERWSZEGO

Kiedy byłem rezydentem w szpitalu, często pytano mnie, jaką specjalizację chciałbym wybrać w moim dalszym życiu zawodowym. Stale odpowiadałem, że nie mam pojęcia, ale na pewno nie będzie to kardiologia. Dlaczego? Ponieważ jako student uważałem tę specjalizację za trudną i skomplikowaną ze względu na konieczność nauczenia się słuchania i rozpoznawania różnych szmerów sercowych, a także odczytywania EKG, co w tamtym czasie wydawało mi się nie do przeskoczenia. Ostatecznie zająłem się dokładnie tym, czym, jak się zarzekałem, nie zamierzałem się zajmować! I bardzo się z tego cieszę, gdyż znajomość tego wspaniałego organu, jakim jest serce, i jego niesamowitego funkcjonowania, które znajduje swoje odzwierciedlenie w naukach tak różnorodnych jak biologia molekularna, elektromechanika lub mechanika płynów, pozwoliły mi być świadkiem jednej z najbardziej fantastycznych przemian we współczesnej medycynie na przestrzeni ostatnich 30 lat. A teraz, w 2013 r., kiedy mogę już stwierdzić, że posiadłem tę podwójną biegłość − w osłuchiwaniu i elektrokardiografii − zdaję sobie sprawę, że jest jeszcze wielu studentów, którym kardiologia jawi się nadal jako dziedzina wymagająca i trudna.

Czy nowa książka z zakresu kardiologii mogłaby pomóc osłabić (a może nawet zlikwidować) to wrażenie nieprzystępności? Wydawało mi się to utopią. A jednak publikacja, którą proponuje nam wydawnictwo Frison-Roche, przedstawia nowe spojrzenie na nauczanie kardiologii, które mogłoby temu zapobiec. Chodzi o nowoczesne podejście, pragmatyczne i syntetyczne, poruszające jednak w sposób szczegółowy ogół zagadnień z kardiologii. Opis tej książki mógłby się opierać na przeciwieństwach: syntetyczna, lecz kompleksowa, konformistyczna, ale nowoczesna. To pewnie dzięki temu jest tak wyjątkowo atrakcyjna.

Syntetyczna, lecz kompleksowa. Wysiłek połączenia zwięzłości z bezpośrednim stylem wypowiedzi jest stale widoczny. Fakt, że każdy rozdział czyta się łatwo i szybko, a tym samym zapamiętywanie jest ułatwione, stanowi wartość, która tak bardzo podoba się współczesnym studentom! Niemniej ze względu na dydaktyczny charakter pozycji nie pomija ona nigdy informacji mniej popularnych bądź bardziej precyzyjnych, takich jak nazwy zespołów chorobowych lub mniej powszechne objawy, a nawet informacji o tym, czy mamy prawo skorzystać z technik diagnostycznych spoza utartych schematów. Powiązanie szczegółowości z syntezą zdecydowanie nie jest najmniejszym osiągnięciem tej książki.

Konformistyczna, ale nowoczesna. Czytelnik odnajdzie tu dobrze znaną, klasyczną ogólną strukturę rozdziałów. Jest tu wszystko, ale przedstawione w sposób wyjątkowo oryginalny, który cechuje podejście bezpośrednie, bez zbędnych ozdobników. Bardzo liczne schematy, tabele najnowszych strategii postępowania dają nowoczesne, odkurzone spojrzenie na kardiologię. Powinno się to spotkać z ciepłym przyjęciem w gronie studentów.

Jasna. I tutaj mamy wielką wygraną: wszystko, co najważniejsze, przedstawiono w sposób jasny i atrakcyjny. Teksty zredagowane w formie krótkich i przejrzystych paragrafów dla szybkiej, łatwej i przyjemnej lektury uzupełnione są kolorowymi i zwięzłymi schematami. Ważne słowa są podkreślone w celu przykucia uwagi czytelnika. Zrobiono tu wszystko, by ułatwić naukę kardiologii.

Egzaminy Konkursowe dla Rezydentów, a od pewnego czasu Krajowe Egzaminy Klasyfikujące kosztują godziny snu wielu studentów, a od zawsze wywołują w nich niepokój. Dziedzina kardiologii znacząco się do tego przykłada. Forma egzaminu ulega zmianie, skupiać się będzie na pytaniach wielokrotnego wyboru. To sprawi tylko, że studenci będą poszukiwali coraz bardziej rzetelnych i wiarygodnych źródeł, prostych i łatwych do zapamiętania. Ta książka może stanowić rozwiązanie antystresowe. Została zredagowana przez kanadyjskiego kardiologa z Université de Sherbrook w Quebec, uczelni medycznej znanej w kręgu nauczycieli jako uniwersytet awangardowy, rewolucjonizujący nauczanie dzięki podejściu skupiającemu się na rozwiązywaniu problemów i wsparciu rozumowania klinicznego. Publikacja ta daje studentom medycyny możliwość skorzystania z tego doświadczenia. Zostaje nam tylko życzyć jej ogromnego sukcesu.

Profesor Yves Juillière
Przewodniczący Francuskiego Towarzystwa Kardiologicznego (2013)
Institut Lorrain du Coeur et des Vaisseaux Louis Mathieu
CHU Nancy-BraboisPRZEDMOWA DO WYDANIA DRUGIEGO

Wśród kryteriów jakości dzieła możemy rozróżnić między innymi nakład, w jakim się ukazało (z poprawkami), liczbę tłumaczeń (na chiński!), a także – może nawet przede wszystkim – pojawienie się drugiego wydania. Tak właśnie stało się w przypadku pozycji Précis de Cardiologie Davida Laflamme’a.

Rozpowszechnienie tej książki i jej renoma wskazują na sukces pierwszej edycji, chwalonej zresztą przez Yvesa Juillière’a przy okazji jej powstania.

Jak obecnie, w erze Internetu i aplikacji na smartfony, obronić zdanie, że jest jeszcze miejsce dla pozycji drukowanych i rozpowszechnianych w wersji papierowej w środowisku kardiologicznym, zwłaszcza wśród naszych najmłodszych kolegów? To kompendium pokazuje, że jeśli jest taka potrzeba, różne formy mogą się doskonale uzupełniać, proponując teksty o różnej objętości, dając odpowiedzi na różnorakie pytania i będąc dopasowane do sytuacji.

Obok rozpraw o kardiologii wydanych przez główne francuskie i międzynarodowe towarzystwa naukowe, pozycji przygotowanych pod egidą państwowych uczelni, a także bardzo licznych pozycji publikowanych w celu przygotowania naszych studentów do egzaminów jest również miejsce dla bogato ilustrowanej, wartościowej książki w przyjaznym dla użytkownika formacie.

Założenia, które doprowadziły do sukcesu pierwszej edycji, zostały na szczęście zachowane. Szybki rzut oka na książkę pozwala stwierdzić, że przedstawione są w niej wszystkie główne zagadnienia z zakresu medycyny sercowo-naczyniowej.

Ocena diagnostyczna ulega pewnemu zachwianiu na rzecz dodatkowych badań diagnostycznych, jako że spośród 14 rozdziałów tylko jeden dotyczy badania przedmiotowego, a pozostałe − metod badań. Tak wygląda rzeczywistość… Możemy tego żałować, ale również musimy być tego świadomi w erze nauczania zdalnego i nauczania metodą symulacji.

Bezwzględne wymagania w zakresie wyników prowadzą do rozbuchania środków. Niemniej trzeba to uporządkować, a ta książka może się do tego przyczynić.

Rozdział poświęcony chorobie wieńcowej (13 podrozdziałów) przedstawia uaktualnione ostatnio zagadnienia z zakresu nozologii i zalecane leczenie pacjentów z ostrym zespołem wieńcowym, jak również informacje na temat niektórych zespołów chorobowych, o których dyskutują klinicyści, jak na przykład skurcz naczyń wieńcowych. Rozdział „Niewydolność serca” (8 podrozdziałów) obejmuje zagadnienia od oceny klinicznej aż po wsparcie dla pacjentów, prezentując również różne zabiegi interwencyjne, dzięki którym poprawiają się rokowania naszych chorych. Rozdział poświęcony chorobom zastawek serca również został uzupełniony o nowe informacje, dotyczące zalecanego leczenia stenozy aortalnej, rosnącego znaczenia strukturalnych zabiegów przezskórnych, a także naprawy chronicznej niedomykalności zastawki mitralnej za pomocą urządzeń typu Mitraclip, nie pomijając dominującego miejsca gorączki reumatycznej, która pozostaje problemem zdrowia publicznego w wielu krajach frankofońskich, w szczególności w Afryce Subsaharyjskiej i Maghrebu. Rozdział poświęcony chorobom osierdzia i mięśnia sercowego składa się z 19 podrozdziałów i porusza między innymi aktualne zagadnienia, takie jak kardiomiopatia amyloidowa lub powikłania kardiologiczne choroby nowotworowej. Ważny rozdział traktujący o arytmiach, z 14 podrozdziałami poświęconymi diagnostyce i rodzajom zalecanego leczenia, w tym przeciwdziałaniu nagłej śmierci sercowej, a także wszczepialnym urządzeniom, również został uzupełniony i uaktualniony. Należało poświęcić miejsce wrodzonym wadom serca w wieku dorosłym i chorobom serca u kobiet ciężarnych. Nie mniej niż 22 podrozdziały zajmują się tą ważną tematyką, jako że kardiolog często proszony jest o konsultację w przypadku tego typu „starych” patologii. Informacje o chorobach aorty i tętnic obwodowych (10 podrozdziałów) również musiały zostać uzupełnione, by wziąć pod uwagę postęp dotyczący przede wszystkim diagnostyki i zalecanego leczenia zatorowości płucnej oraz nadciśnienia płucnego. W końcu rozdział dotyczący pozostałych zagadnień składa się z 15 podrozdziałów i porusza różnorakie kwestie, tak ważne, jak powikłania sercowe chorób systemowych, a także sposoby radzenia sobie z głównymi czynnikami ryzyka sercowo-naczyniowego oraz działania prewencyjne.

To kompendium wiedzy kardiologicznej spełnia zatem wymogi dzieła aktualnego, a dzięki wyjątkowej wartości edukacyjnej, swojej kompletności i formie jego rozpowszechnienie pomoże naszym najmłodszym kolegom stać się rzetelnymi i odpowiedzialnymi rezydentami, którzy przychodzą do łóżka pacjenta z aktualną i niezbędną wiedzą. Zresztą mogę potwierdzić, że wielu rezydentów nosiło tę książkę w prawej kieszeni fartucha, gdyż jej format doskonale na to pozwalał. Zapewni im ona na pewno komfort, wsparcie i da jasne i natychmiastowe odpowiedzi na pytania.

Cóż można jeszcze powiedzieć na temat tego kompendium, które już stało się niezbędne? Prezentacja treści jest jasna, ilustracje są wysokiej jakości, kolorowy kod rozdziałów ułatwia czytanie. Aktualne przypisy bibliograficzne pozwalają na uzupełnienie niektórych opisanych lub streszczonych w tej pozycji zagadnień. Dotyczy to również stale podejmowanych zagadnień przedstawionych w rozdziałach odnoszących się do chorób wieńcowych i chorób zastawek serca.

Należy zdecydowanie pogratulować Davidowi Laflamme’owi wartości dydaktycznej tej pozycji: każdy z nas, kto podjął się redakcji jakiegoś dzieła, wie, jak wielkiego nakładu pracy organizacyjnej to wymaga, ilu wyrzeczeń i jak bardzo ta hojność w przekazywaniu wiedzy i umiejętności w tym coraz bardziej zamkniętym środowisku potwierdza powołanie, które niezwykle pomaga w naszym zawodzie.

Tak więc szlak dla drugiego wydania Précis de Cardiologie został przetarty, a rozpowszechnienie tej książki będzie jeszcze większe niż w przypadku pierwszego wydania (wersja angielska, włoska, polska i wkrótce chińska…). Należy pogratulować zarówno autorowi, jak i wydawcy poświęcenia się tej niezbędnej misji, jaką jest przekazywanie wiedzy za pomocą materiałów edukacyjnych wysokiej jakości, w idealnym formacie, dostępnych i pamiętających zawsze o roli ilustracji we wspomaganiu procesu uczenia się.

Nie wątpię w przyszły sukces Précis de Cardiologie. I tak jak wielu moich kolegów: lekarzy w szpitalach, nauczycieli, lekarzy z własną praktyką zawodową, rezydentów – specjalizacji nie tylko kardiologicznej, polecam tę książkę, która stanie się uzupełnieniem innych, również potrzebnych, bardziej szczegółowych pozycji.

Sztuczna inteligencja, nauczanie metodą symulacji, dostęp do platform nauczania multimedialnego na uczelniach na całym świecie nie wyeliminują potrzeby powstania takiego wartościowego wsparcia dydaktycznego, jakie gwarantują książki takie jak Précis de Cardiologie, dając natychmiastowy i przejrzysty dostęp do wiedzy i rozwiązań terapeutycznych w złożonym i często kontrowersyjnym świecie medycyny sercowo-naczyniowej.

Życzę udanej podróży temu dobrze znanemu już kompendium wiedzy kardiologicznej!

Czekamy z niecierpliwością również na trzecie wydanie.

Profesor Ariel Cohen
Ordynator szpitali Saint-Antoine et Tenon
Wydział Nauk Medycznych, Sorbonne-Universités, Paryż
Przewodniczący Francuskiego Towarzystwa KardiologicznegoSŁOWO WSTĘPNE

Minęło 7 lat od wydania pierwszego nakładu Précis de Cardiologie. Podjąłem się redakcji tej pozycji w oczekiwaniu na moje końcowe egzaminy w Collège Royal des Médicins w Kanadzie na specjalizacji kardiologia wieku dorosłego. Redakcja książki jest z pewnością doskonałym ćwiczeniem przyswajania, organizowania i hierarchizowania podstawowej wiedzy. W tamtym czasie postawiłem sobie za cel stworzenie nowoczesnego kompendium kardiologii, które mogłoby przynosić wsparcie, wyjaśnienie i uszczegółowienie lekarzom klinicznym mającym kontakt z pacjentami, a także studentom, których interesują zagadnienia z zakresu nauk sercowo-naczyniowych. Synteza bazująca na medycynie opartej na faktach, podobnie jak współczesna kardiologia.

Szczerze mówiąc, nie spodziewałem się tak wielkiego sukcesu, jaki odniosło pierwsze wydanie mojego kompendium. W ciągu 7 lat sprzedano ponad 11 000 egzemplarzy francuskiego wydania. Następnie książka została przetłumaczona na język angielski, włoski, a także polski. Jej wersja elektroniczna w języku angielskim jest dostępna do ściągnięcia na platformie Kindle. Czytelnicy z całego świata wyjątkowo docenili jej użyteczność, przejrzystość i liczbę zsyntetyzowanych i przekazywanych w formie schematów wiadomości. A wszystko to mieści się na niespełna 400 stronach. Ogrom komentarzy na stronach najważniejszych księgarni internetowych tylko potwierdza jej popularność i renomę.

Potrzeba więc było sporo odwagi, aby zdecydować się rok temu na uaktualnienie Précis de Cardiologie i stworzenie drugiego wydania. Przekształcenie, jak można się było spodziewać, wiązało się z ogromną pracą. W ciągu 7 lat w dziedzinie kardiologii nastąpił niespodziewany postęp, które odsłonił przed nami horyzonty, o jakich nawet nie myśleliśmy 10 lat temu. Między innymi zauważyć możemy ogromny rozwój w zakresie leczenia przezskórnego chorób strukturalnych, skomplikowane ablacje złożonych form arytmii, rozwój kardiogenetyki, lepsze zrozumienie niektórych arytmii, takich jak kanałopatie, zasadniczą rolę MRI serca w naszej codziennej praktyce, coraz bardziej wydajne techniki rewaskularyzacji, obiecujące kuracje w leczeniu niewydolności serca, rozkwit neurologii naczyniowej, nowe klasy farmakologiczne z efektem kardioprotekcyjnym dla naszych pacjentów diabetologicznych, pewne nadzieje związane z leczeniem amyloidozy (skrobiawicy) serca…

Krótko mówiąc, moja edukacyjna podróż, którą odbyłem w ciągu ostatnich 14 miesięcy, była bardzo zajmująca. Po dokonaniu analiz, poprawek i zaznajomieniu się z setkami aktualnych wytycznych amerykańskich, europejskich i kanadyjskich towarzystw naukowych, po konsultacjach z ekspertami, a także po lekturze artykułów poruszających gorące i kontrowersyjne kwestie moje kompendium jest wreszcie kompletne i uaktualnione. Życzę sobie i Wam z całego serca, aby to drugie wydanie okazało się dla Was pożyteczne i żebyście mogli zobaczyć przez jego pryzmat, jak bardzo pasjonuje mnie ta zdumiewająca nauka.

Przyjemnej lektury,

David Laflamme, MD, FRCPC
Kardiolog, Hôpital Charles-LeMoyne, Longueuil
[email protected] NAUKOWE

• Dr Émilie Belley-Côté, kardiolog OIT, Population Health Research Institute, McMaster University

• Dr Julia Cadrin-Tourigny, kardiolog, elektrofizjolog, specjalista w dziedzinie kardiogenetyki, Institut de cardiologie de Montréal, Université de Montréal

• Prof Francois Carré, kardiolog, fizjolog wysiłku, CHU Pontchaillou, Université Rennes

• Dr Marie-Alexandre Chaix, kardiolog, echokardiografista, specjalista w dziedzinie wrodzonych wad serca, Institut de cardiologie de Montréal, Université de Montréal

• Dr Doan Hoa Do, kardiolog, echokardiografista, CHU Sherbrooke, Université de Sherbrooke

• Dr Charles Dussault, kardiolog, elektrofizjolog, CHU Sherbrooke, Université de Sherbrooke

• Dr Geneviève Giraldeau, kardiolog, echokardiografista, specjalista w dziedzinie zaawansowanej niewydolności serca, Institut de cardiologie de Montréal, Université de Montréal

• Prof Olivier Hanon, geriatra i kardiolog, ordynator, Hôpital Broca, Paris

• Prof Claude Jeandel, ordynator, Centrum zapobiegania i leczenia chorób wieku starczego, CHU de Montpellier

• Dr Warner Mbuila Mampuya, kardiolog, echokardiografista, specjalista w dziedzinie rehabilitacji sercowo-naczyniowej, CHU Sherbrooke, Université de Sherbrooke

• Prof Bruno Pavy, kardiolog, kierownik oddziału rehabilitacji sercowo-naczyniowej, Centre hospitalier Loire-Vendée-Océan, Machecoul

• Prof Bernard Pierre, kardiolog, Faculté de Médecine et de Mad’eutique, Lyon Sud – Charles Mérieux

• Dr Brian Potter, kardiolog, hemodynamik, CHU Montréal, Université de Montréal