Karpacka kampania Legionów - ebook
Format ebooka:
EPUB
Format
EPUB
czytaj
na czytniku
czytaj
na tablecie
czytaj
na smartfonie
Jeden z najpopularniejszych formatów e-booków na świecie.
Niezwykle wygodny i przyjazny czytelnikom - w przeciwieństwie do formatu
PDF umożliwia skalowanie czcionki, dzięki czemu możliwe jest dopasowanie
jej wielkości do kroju i rozmiarów ekranu. Więcej informacji znajdziesz
w dziale Pomoc.
Multiformat
E-booki w Virtualo.pl dostępne są w opcji multiformatu.
Oznacza to, że po dokonaniu zakupu, e-book pojawi się na Twoim koncie we wszystkich formatach dostępnych aktualnie dla danego tytułu.
Informacja o dostępności poszczególnych formatów znajduje się na karcie produktu.
Format
MOBI
czytaj
na czytniku
czytaj
na tablecie
czytaj
na smartfonie
Jeden z najczęściej wybieranych formatów wśród czytelników
e-booków. Możesz go odczytać na czytniku Kindle oraz na smartfonach i
tabletach po zainstalowaniu specjalnej aplikacji. Więcej informacji
znajdziesz w dziale Pomoc.
Multiformat
E-booki w Virtualo.pl dostępne są w opcji multiformatu.
Oznacza to, że po dokonaniu zakupu, e-book pojawi się na Twoim koncie we wszystkich formatach dostępnych aktualnie dla danego tytułu.
Informacja o dostępności poszczególnych formatów znajduje się na karcie produktu.
Multiformat
E-booki sprzedawane w księgarni Virtualo.pl dostępne są w opcji
multiformatu - kupujesz treść, nie format. Po dodaniu e-booka do koszyka
i dokonaniu płatności, e-book pojawi się na Twoim koncie w Mojej
Bibliotece we wszystkich formatach dostępnych aktualnie dla danego
tytułu. Informacja o dostępności poszczególnych formatów znajduje się na
karcie produktu przy okładce. Uwaga: audiobooki nie są objęte opcją
multiformatu.
czytaj
na tablecie
Aby odczytywać e-booki na swoim tablecie musisz zainstalować specjalną
aplikację. W zależności od formatu e-booka oraz systemu operacyjnego,
który jest zainstalowany na Twoim urządzeniu może to być np. Bluefire
dla EPUBa lub aplikacja Kindle dla formatu MOBI.
Informacje na temat zabezpieczenia e-booka znajdziesz na karcie produktu
w "Szczegółach na temat e-booka". Więcej informacji znajdziesz w dziale
Pomoc.
czytaj
na czytniku
Czytanie na e-czytniku z ekranem e-ink jest bardzo wygodne i nie męczy
wzroku. Pliki przystosowane do odczytywania na czytnikach to przede
wszystkim EPUB (ten format możesz odczytać m.in. na czytnikach
PocketBook) i MOBI (ten fromat możesz odczytać m.in. na czytnikach Kindle).
Informacje na temat zabezpieczenia e-booka znajdziesz na karcie produktu
w "Szczegółach na temat e-booka". Więcej informacji znajdziesz w dziale
Pomoc.
czytaj
na smartfonie
Aby odczytywać e-booki na swoim smartfonie musisz zainstalować specjalną
aplikację. W zależności od formatu e-booka oraz systemu operacyjnego,
który jest zainstalowany na Twoim urządzeniu może to być np. iBooks dla
EPUBa lub aplikacja Kindle dla formatu MOBI.
Informacje na temat zabezpieczenia e-booka znajdziesz na karcie produktu
w "Szczegółach na temat e-booka". Więcej informacji znajdziesz w dziale
Pomoc.
Czytaj fragment
Pobierz fragment
Pobierz fragment w jednym z dostępnych formatów
Karpacka kampania Legionów - ebook
Legiony Polskie narodziły się w sierpniu 1914 roku. Po fiasku akcji powstańczej Józefa Piłsudskiego i jego strzelców na Kielecczyźnie Austriacy zgodzili się na sformowanie dwóch legionów: Zachodniego i Wschodniego. Wobec rosyjskiej ofensywy na Lwów ochotnicy do Legionu Wschodniego pod dowództwem kpt. Józefa Hallera zostali przeniesieni pod Kraków. Dołączyli do nich ochotnicy ze Śląska Cieszyńskiego. Tak powstał 3. pułk piechoty Legionów. Wraz z 2. pułkiem oraz dwoma szwadronami kawalerii w połowie września został wysłany na wschodnie Zakarpacie, aby bronić przełęczy karpackich zagrożonych przez Rosjan.
Do marca 1915 roku legioniści toczyli na Zakarpaciu i na Bukowinie krwawe walki w trudnym, górzystym terenie i zimowej pogodzie. Starcia pod Pasieczną, Mołotkowem, Kirlibabą, Rafajłową dały początek legendzie II Brygady Legionów Polskich, zwanej Żelazną lub Karpacką, która została sformowana z oddziałów bijących się w Karpatach. Tomasz Dudek w kolejnym tomie z popularnej serii Bellony „Historyczne Bitwy” barwnie opisuje ten epizod w dziejach Legionów i polskiego czynu zbrojnego w czasie I wojny światowej.
| Kategoria: | Historia |
| Zabezpieczenie: |
Watermark
|
| ISBN: | 978-83-11-16086-6 |
| Rozmiar pliku: | 5,5 MB |
FRAGMENT KSIĄŻKI
WSTĘP
WSTĘP
Wybuch I wojny światowej spowodował wzrost nadziei Polaków na odzyskanie niepodległości. Zarówno zwolennicy oparcia sprawy polskiej na Rosji, jak i państwach centralnych (Austro-Węgry) doskonale zdawali sobie sprawę z tego, że w zbliżającym się konflikcie nie może zabraknąć żołnierza polskiego. Polskie oddziały formowane zarówno po stronie rosyjskiej, jak i austro-węgierskiej mogły stanowić bardzo ważny atut w dalszej rozgrywce o przyszłość Polski. O ile jednak formowanie polskich oddziałów po stronie rosyjskiej przebiegało z dużymi trudnościami przynajmniej aż do upadku caratu, o tyle zupełnie inaczej wyglądało to po stronie austriackiej. Władze c.k. monarchii jeszcze przed wybuchem wojny wspierały bowiem polską irredentę skierowaną przeciwko imperium rosyjskiemu. Efektem tego była m.in. zgoda na wkroczenie oddziałów strzeleckich z Józefem Piłsudskim na czele do Kongresówki w sierpniu 1914 roku. Austriacy liczyli bowiem na wybuch powstania antyrosyjskiego, które miało ułatwić działania oddziałów cesarsko-królewskich. Tak się jednak nie stało. Przed Piłsudskim i jego zwolennikami stanął dylemat, co robić dalej. I wtedy pomocną dłoń wyciągnęli galicyjscy politycy, którzy doprowadzili do powstania Legionów Polskich. W ich skład weszły zarówno oddziały strzeleckie, już walczące w Królestwie, jak i jednostki, które od sierpnia 1914 roku były tworzone w Krakowie i jego okolicach.
Prezentowana książka przedstawia walki jednostek legionowych toczone w Karpatach na przełomie 1914 i 1915 roku. Są one niestety mniej znane niż boje prowadzone w tym samym czasie przez żołnierzy Józefa Piłsudskiego. Nie znaczy to jednak, że walki w Karpatach nie zasługują na naszą pamięć. Polskim legionistom, słabo uzbrojonym i wyposażonym, przyszło bowiem toczyć krwawe boje w trudnym górskim terenie. Dodatkową niedogodność stanowiły silne mrozy, sięgające ponad minus 20 stopni, które nawiedziły ten rejon Karpat, w jakim przyszło walczyć żołnierzom polskim. Mimo tych trudności legioniści potrafili przetrwać także i w tych warunkach. Symbolem tej kampanii były krwawe walki toczone pod: Nadwórną, Mołotkowem, Zieloną, Pasieczną czy Kirlibabą.
Praca _Karpacka kampania Legionów Polskich 1914––1915_ została oparta na: zachowanych materiałach archiwalnych, prasie, wspomnieniach i źródłach drukowanych oraz artykułach i pracach monograficznych. Jeżeli chodzi o archiwalia, to niewątpliwie najwięcej informacji przyniosła kwerenda w aktach c.k. Komendy Legionów, przechowywanych obecnie w zbiorach Archiwum Wojskowego Biura Badań Historycznych im. generała broni Kazimierza Sosnkowskiego w Rembertowie (dawne Centralne Archiwum Wojskowe). Kwerenda była o tyle łatwa, iż prezentowany zespół od kilku lat jest już zdigitalizowany i dostępny w formacie pdf na stronie archiwum. Materiały te w językach polskim i niemieckim zawierają: meldunki, sprawozdania, raporty, akta operacyjne i rozkazy z lat 1914–1915. Dają one bardzo dobry ogląd nie tylko sytuacji na froncie, ale także sytuacji w poszczególnych oddziałach¹. Równie ważna była kwerenda w Archiwum Narodowym w Krakowie. Przedmiotem szczególnego zainteresowania był tu zespół NKN. I w tym wypadku duże ułatwienie stanowił fakt, iż ten zespół jest już niemal w całości zdigitalizowany i dostępny w Internecie. Zawiera on: sprawozdania, meldunki, rozkazy, rozporządzenia oraz wspomnienia uczestników walk w językach polskim i niemieckim². Pomocnicze znaczenie miała natomiast kwerenda w zespole Legiony Polskie³.
Wiele cennych informacji przyniosła również kwerenda w sekcji rękopisów Biblioteki Jagiellońskiej. Przechowywane są tam liczne archiwalia, wspomnienia oraz niepublikowane prace przyczynkarskie poświęcone omawianej problematyce⁴. Najwięcej danych zawiera jednak zespół Archiwum 2. Pułku Szwoleżerów Rokitniańskich. Są to materiały przesyłane do biblioteki od lat sześćdziesiątych przez byłych żołnierzy zarówno 2. Pułku Ułanów Legionowych, jak i 2. Pułku Szwoleżerów Rokitniańskich. W tym zespole znajdują się: wspomnienia, relacje oraz niepublikowane prace przyczynkarskie poświęcone dziejom 2. Pułku Ułanów Legionowych⁵. Jeżeli chodzi o dzieje Legionów w pierwszym okresie walk w Karpatach, to jest do końca października 1914 roku, to szczególnie wiele informacji przyniosła kwerenda przeprowadzona w zbiorach Biblioteki Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Wrocławiu⁶. Pomocnicze znaczenie miała natomiast kwerenda w dziale rękopisów Biblioteki Naukowej PAU i PAN w Krakowie⁷. W prezentowanej pracy wykorzystano również niepublikowaną relację chorążego Aleksandra Weissa, znajdującą się w zbiorach Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego w Krakowie⁸.
Dla poznania dziejów Legionów w Karpatach duże znaczenie miały także drukowane wspomnienia uczestników tych walk. Były one publikowane zarówno w czaso-pismach, jak i w formie książek. Nie jest ich niestety wiele, gdyż druk tego rodzaju wydawnictw był ograniczony zwłaszcza w latach 1945–1989, a więc wtedy, kiedy byli jeszcze wśród nas uczestnicy tych walk⁹.
Podczas pisania tej pracy wykorzystano również literaturę przedmiotu oraz opublikowane zbiory dokumentów¹⁰. Pomocnicze znaczenie miała natomiast kwerenda w dziennikach i tygodnikach oraz pismach fachowych, ukazujących się zarówno podczas I wojny światowej, jak i po jej zakończeniu. Przy pisaniu tej pracy wykorzystano pojedyncze numery: „Bellony”, „Gazety Wieczornej”, „Lekarza Wojskowego” „Nowej Reformy”, „Podchorążego”, „Polski Zbrojnej”, „Wiadomości Polskich” i „Wiarusa”. Szczególnie wiele informacji przyniosła kwerenda w czasopismach związanych z organizacjami kombatanckimi skupiającymi byłych legionistów. Dla celów niniejszej publikacji przeprowadzono wnikliwą kwerendę następujących tytułów: „Federacja” „Legion”, „Panteon Polski”, „Żołnierz Legionów i POW”.
Prezentowana praca składa się ze wstępu, z pięciu rozdziałów oraz zakończenia. W rozdziale I starałem się przedstawić w sposób skrótowy formowanie oddziałów legionowych oraz ich walki pod: Rafajłową, Nadwórną i Cucyłowem. Nieco inny charakter ma rozdział II. Opisano w nim bowiem bitwę pod Mołotkowem. Była to pierwsza wielka bitwa legionistów w Karpatach, w której polskie oddziały poniosły ogromne straty. W kolejnym rozdziale, trzecim, przedstawione zostały działania jednostek legionowych prowadzone w listopadzie i grudniu 1914 roku. Okres ten charakteryzował się pewnego rodzaju uspokojeniem sytuacji. Dopiero z końcem 1914 roku doszło do większych walk z Rosjanami, prowadzonych m.in. pod Ӧkӧrmező. Nieco inny charakter mają dwa ostatnie rozdziały. Jest to związane z faktem, iż już pod koniec listopada 1914 roku Legiony przestały działać jako jedna zwarta formacja. Powstały wówczas dwa odrębne zgrupowania. Żołnierzom mniejszego z nich dowodzonym przez Józefa Hallera przyszło toczyć walki w rejonie Rafajłowej i nad Bystrzycą. Większość oddziałów legionowych weszła jednak w skład grupy dowodzonej przez generała Durskiego, której szlak bojowy biegł przez Ӧkӧrmező i Bukowinę, a zakończył się w Galicji Wschodniej. Walkom obu grup poświęcone zostały rozdziały IV i V.
Prezentowana pozycja obejmuje dzieje walk Legionów Polskich od września 1914 roku, to jest od wyjazdu w Karpaty, aż do połowy marca 1915 roku, kiedy to po blisko sześciu miesiącach krwawych walk jednostki polskie zostały wreszcie wycofane na odpoczynek do Kołomyi. W tekście bardzo często używane jest sformułowanie II Brygada Legionów Polskich. Tak naprawdę powstała ona dopiero w marcu 1915 roku, ponieważ jednak powszechnie w relacjach i dokumentach z epoki oraz w pracach monograficznych taką nazwą określa się oddziały legionowe walczące w Karpatach, stąd też jej użycie niniejszej książce. Na zakończenie chciałbym złożyć podziękowanie wydawnictwu Bellona za trud włożony w przygotowanie tej książki.
1.
Sygn. I_120-1-8, 1_120-I-16, 1_120-I-20, I_120-1-21, I_120-1-22, I_120-1-74, I_120-1-77, I_120-1-86, I_120-1-87.
2.
_Materiały organizacyjne legionów_, mps/rkps, sygn. 433; _Sprawa Legionu Wschodniego 1914_, mps/rkps, sygn. 446; _Materiały z frontu (II Brygada Legionów)_, mps/rkps, sygn. 449; _Materiały z frontu Legionów po połączeniu brygad_, sygn. 450.
3.
Sygn. 8, rkps, _Odpisy rozkazów I Dywizjonu Kawalerii_; sygn. 16, rkps, _Odpisy rozkazów 3. szwadronu ułanów_.
4.
_Materiały do dziejów 2. Pułku Piechoty Legionów_, rkps, sygn. przyb. 146/ 1986; T. Sariusz-Bielski, _Wspomnienia młodości_, mps, sygn. przyb. 195/2017; T. Dąbrowski, _Działania wojenne Legionów Polskich_, mps, sygn. 8713/II; _Praca anonimowego autora o początkach Legionów Polskich, Lozanna, maj 1916_, mps, sygn. przyb. 491/2001; M. Rakisz, _Pamiętnik żołnierza 2. pp Legionów Polskich_, rkps, sygn. przyb. 27/1985.
5.
_Materiały do dziejów 2. Pułku Ułanów Legionowych i 2. Pułku Szwoleżerów Rokitniańskich_, mps/rkps, przyb. sygn. 312/68, t. 1; J. Gaździcki, _Zarys ilustrowany kroniki II Brygady Legionów Polskich_, mps, przyb. 122/1970; J. Gaździcki, _Dzieje walk 2. Pułku Ułanów legionowych polskich na tle walk II Brygady Karpackiej_, mps, przyb./BJ, sygn. 310/88.
6.
W. Filipowicz, _Moje wspomnienia 1901–1971_, mps., sygn. 15331//II; F. Persowski, _Pod trzema orłami_, mps, sygn. 15330/II; K. Skarbkowski, _Legion Wschodni. Źródła jego powstania. Wspomnienia adiutanta legionu_, mps, sygn. 13167/III; S. Tyrowicz, _Pamiętnik w liście do rodziców obejmujący czasy od wyjścia z Legionem Wschodnim ze Lwowa (29 sierpnia 1914) do służby w Komendzie Głównej Legionów Polskich w Piotrkowie (13 lipca 1915)_, rkps, sygn. 15661/I.
7.
T. Łękawski, _Kronika 2. Pułku Ułanów i 2. Pułku Szwoleżerów Rokitniańskich_, mps, sygn. 10186; J. Patla, _Żołnierską drogą w II Brygadzie Legionów_, _Antologia zapomnianej rocznicy_, opr. J. Gaździcki, mps, sygn. 8963.
8.
Sygn. DIG0157, rkps; _Relacja chorążego Aleksandra Weissa, żołnierza 2 Pułku Piechoty Legionów._
9.
Pełny wykaz wspomnień i źródeł drukowanych znajduje się w bibliografii na końcu książki.
10.
Pełna lista wykorzystanych pozycji została zamieszczona w bibliografii na końcu tej książki.
WSTĘP
Wybuch I wojny światowej spowodował wzrost nadziei Polaków na odzyskanie niepodległości. Zarówno zwolennicy oparcia sprawy polskiej na Rosji, jak i państwach centralnych (Austro-Węgry) doskonale zdawali sobie sprawę z tego, że w zbliżającym się konflikcie nie może zabraknąć żołnierza polskiego. Polskie oddziały formowane zarówno po stronie rosyjskiej, jak i austro-węgierskiej mogły stanowić bardzo ważny atut w dalszej rozgrywce o przyszłość Polski. O ile jednak formowanie polskich oddziałów po stronie rosyjskiej przebiegało z dużymi trudnościami przynajmniej aż do upadku caratu, o tyle zupełnie inaczej wyglądało to po stronie austriackiej. Władze c.k. monarchii jeszcze przed wybuchem wojny wspierały bowiem polską irredentę skierowaną przeciwko imperium rosyjskiemu. Efektem tego była m.in. zgoda na wkroczenie oddziałów strzeleckich z Józefem Piłsudskim na czele do Kongresówki w sierpniu 1914 roku. Austriacy liczyli bowiem na wybuch powstania antyrosyjskiego, które miało ułatwić działania oddziałów cesarsko-królewskich. Tak się jednak nie stało. Przed Piłsudskim i jego zwolennikami stanął dylemat, co robić dalej. I wtedy pomocną dłoń wyciągnęli galicyjscy politycy, którzy doprowadzili do powstania Legionów Polskich. W ich skład weszły zarówno oddziały strzeleckie, już walczące w Królestwie, jak i jednostki, które od sierpnia 1914 roku były tworzone w Krakowie i jego okolicach.
Prezentowana książka przedstawia walki jednostek legionowych toczone w Karpatach na przełomie 1914 i 1915 roku. Są one niestety mniej znane niż boje prowadzone w tym samym czasie przez żołnierzy Józefa Piłsudskiego. Nie znaczy to jednak, że walki w Karpatach nie zasługują na naszą pamięć. Polskim legionistom, słabo uzbrojonym i wyposażonym, przyszło bowiem toczyć krwawe boje w trudnym górskim terenie. Dodatkową niedogodność stanowiły silne mrozy, sięgające ponad minus 20 stopni, które nawiedziły ten rejon Karpat, w jakim przyszło walczyć żołnierzom polskim. Mimo tych trudności legioniści potrafili przetrwać także i w tych warunkach. Symbolem tej kampanii były krwawe walki toczone pod: Nadwórną, Mołotkowem, Zieloną, Pasieczną czy Kirlibabą.
Praca _Karpacka kampania Legionów Polskich 1914––1915_ została oparta na: zachowanych materiałach archiwalnych, prasie, wspomnieniach i źródłach drukowanych oraz artykułach i pracach monograficznych. Jeżeli chodzi o archiwalia, to niewątpliwie najwięcej informacji przyniosła kwerenda w aktach c.k. Komendy Legionów, przechowywanych obecnie w zbiorach Archiwum Wojskowego Biura Badań Historycznych im. generała broni Kazimierza Sosnkowskiego w Rembertowie (dawne Centralne Archiwum Wojskowe). Kwerenda była o tyle łatwa, iż prezentowany zespół od kilku lat jest już zdigitalizowany i dostępny w formacie pdf na stronie archiwum. Materiały te w językach polskim i niemieckim zawierają: meldunki, sprawozdania, raporty, akta operacyjne i rozkazy z lat 1914–1915. Dają one bardzo dobry ogląd nie tylko sytuacji na froncie, ale także sytuacji w poszczególnych oddziałach¹. Równie ważna była kwerenda w Archiwum Narodowym w Krakowie. Przedmiotem szczególnego zainteresowania był tu zespół NKN. I w tym wypadku duże ułatwienie stanowił fakt, iż ten zespół jest już niemal w całości zdigitalizowany i dostępny w Internecie. Zawiera on: sprawozdania, meldunki, rozkazy, rozporządzenia oraz wspomnienia uczestników walk w językach polskim i niemieckim². Pomocnicze znaczenie miała natomiast kwerenda w zespole Legiony Polskie³.
Wiele cennych informacji przyniosła również kwerenda w sekcji rękopisów Biblioteki Jagiellońskiej. Przechowywane są tam liczne archiwalia, wspomnienia oraz niepublikowane prace przyczynkarskie poświęcone omawianej problematyce⁴. Najwięcej danych zawiera jednak zespół Archiwum 2. Pułku Szwoleżerów Rokitniańskich. Są to materiały przesyłane do biblioteki od lat sześćdziesiątych przez byłych żołnierzy zarówno 2. Pułku Ułanów Legionowych, jak i 2. Pułku Szwoleżerów Rokitniańskich. W tym zespole znajdują się: wspomnienia, relacje oraz niepublikowane prace przyczynkarskie poświęcone dziejom 2. Pułku Ułanów Legionowych⁵. Jeżeli chodzi o dzieje Legionów w pierwszym okresie walk w Karpatach, to jest do końca października 1914 roku, to szczególnie wiele informacji przyniosła kwerenda przeprowadzona w zbiorach Biblioteki Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Wrocławiu⁶. Pomocnicze znaczenie miała natomiast kwerenda w dziale rękopisów Biblioteki Naukowej PAU i PAN w Krakowie⁷. W prezentowanej pracy wykorzystano również niepublikowaną relację chorążego Aleksandra Weissa, znajdującą się w zbiorach Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego w Krakowie⁸.
Dla poznania dziejów Legionów w Karpatach duże znaczenie miały także drukowane wspomnienia uczestników tych walk. Były one publikowane zarówno w czaso-pismach, jak i w formie książek. Nie jest ich niestety wiele, gdyż druk tego rodzaju wydawnictw był ograniczony zwłaszcza w latach 1945–1989, a więc wtedy, kiedy byli jeszcze wśród nas uczestnicy tych walk⁹.
Podczas pisania tej pracy wykorzystano również literaturę przedmiotu oraz opublikowane zbiory dokumentów¹⁰. Pomocnicze znaczenie miała natomiast kwerenda w dziennikach i tygodnikach oraz pismach fachowych, ukazujących się zarówno podczas I wojny światowej, jak i po jej zakończeniu. Przy pisaniu tej pracy wykorzystano pojedyncze numery: „Bellony”, „Gazety Wieczornej”, „Lekarza Wojskowego” „Nowej Reformy”, „Podchorążego”, „Polski Zbrojnej”, „Wiadomości Polskich” i „Wiarusa”. Szczególnie wiele informacji przyniosła kwerenda w czasopismach związanych z organizacjami kombatanckimi skupiającymi byłych legionistów. Dla celów niniejszej publikacji przeprowadzono wnikliwą kwerendę następujących tytułów: „Federacja” „Legion”, „Panteon Polski”, „Żołnierz Legionów i POW”.
Prezentowana praca składa się ze wstępu, z pięciu rozdziałów oraz zakończenia. W rozdziale I starałem się przedstawić w sposób skrótowy formowanie oddziałów legionowych oraz ich walki pod: Rafajłową, Nadwórną i Cucyłowem. Nieco inny charakter ma rozdział II. Opisano w nim bowiem bitwę pod Mołotkowem. Była to pierwsza wielka bitwa legionistów w Karpatach, w której polskie oddziały poniosły ogromne straty. W kolejnym rozdziale, trzecim, przedstawione zostały działania jednostek legionowych prowadzone w listopadzie i grudniu 1914 roku. Okres ten charakteryzował się pewnego rodzaju uspokojeniem sytuacji. Dopiero z końcem 1914 roku doszło do większych walk z Rosjanami, prowadzonych m.in. pod Ӧkӧrmező. Nieco inny charakter mają dwa ostatnie rozdziały. Jest to związane z faktem, iż już pod koniec listopada 1914 roku Legiony przestały działać jako jedna zwarta formacja. Powstały wówczas dwa odrębne zgrupowania. Żołnierzom mniejszego z nich dowodzonym przez Józefa Hallera przyszło toczyć walki w rejonie Rafajłowej i nad Bystrzycą. Większość oddziałów legionowych weszła jednak w skład grupy dowodzonej przez generała Durskiego, której szlak bojowy biegł przez Ӧkӧrmező i Bukowinę, a zakończył się w Galicji Wschodniej. Walkom obu grup poświęcone zostały rozdziały IV i V.
Prezentowana pozycja obejmuje dzieje walk Legionów Polskich od września 1914 roku, to jest od wyjazdu w Karpaty, aż do połowy marca 1915 roku, kiedy to po blisko sześciu miesiącach krwawych walk jednostki polskie zostały wreszcie wycofane na odpoczynek do Kołomyi. W tekście bardzo często używane jest sformułowanie II Brygada Legionów Polskich. Tak naprawdę powstała ona dopiero w marcu 1915 roku, ponieważ jednak powszechnie w relacjach i dokumentach z epoki oraz w pracach monograficznych taką nazwą określa się oddziały legionowe walczące w Karpatach, stąd też jej użycie niniejszej książce. Na zakończenie chciałbym złożyć podziękowanie wydawnictwu Bellona za trud włożony w przygotowanie tej książki.
1.
Sygn. I_120-1-8, 1_120-I-16, 1_120-I-20, I_120-1-21, I_120-1-22, I_120-1-74, I_120-1-77, I_120-1-86, I_120-1-87.
2.
_Materiały organizacyjne legionów_, mps/rkps, sygn. 433; _Sprawa Legionu Wschodniego 1914_, mps/rkps, sygn. 446; _Materiały z frontu (II Brygada Legionów)_, mps/rkps, sygn. 449; _Materiały z frontu Legionów po połączeniu brygad_, sygn. 450.
3.
Sygn. 8, rkps, _Odpisy rozkazów I Dywizjonu Kawalerii_; sygn. 16, rkps, _Odpisy rozkazów 3. szwadronu ułanów_.
4.
_Materiały do dziejów 2. Pułku Piechoty Legionów_, rkps, sygn. przyb. 146/ 1986; T. Sariusz-Bielski, _Wspomnienia młodości_, mps, sygn. przyb. 195/2017; T. Dąbrowski, _Działania wojenne Legionów Polskich_, mps, sygn. 8713/II; _Praca anonimowego autora o początkach Legionów Polskich, Lozanna, maj 1916_, mps, sygn. przyb. 491/2001; M. Rakisz, _Pamiętnik żołnierza 2. pp Legionów Polskich_, rkps, sygn. przyb. 27/1985.
5.
_Materiały do dziejów 2. Pułku Ułanów Legionowych i 2. Pułku Szwoleżerów Rokitniańskich_, mps/rkps, przyb. sygn. 312/68, t. 1; J. Gaździcki, _Zarys ilustrowany kroniki II Brygady Legionów Polskich_, mps, przyb. 122/1970; J. Gaździcki, _Dzieje walk 2. Pułku Ułanów legionowych polskich na tle walk II Brygady Karpackiej_, mps, przyb./BJ, sygn. 310/88.
6.
W. Filipowicz, _Moje wspomnienia 1901–1971_, mps., sygn. 15331//II; F. Persowski, _Pod trzema orłami_, mps, sygn. 15330/II; K. Skarbkowski, _Legion Wschodni. Źródła jego powstania. Wspomnienia adiutanta legionu_, mps, sygn. 13167/III; S. Tyrowicz, _Pamiętnik w liście do rodziców obejmujący czasy od wyjścia z Legionem Wschodnim ze Lwowa (29 sierpnia 1914) do służby w Komendzie Głównej Legionów Polskich w Piotrkowie (13 lipca 1915)_, rkps, sygn. 15661/I.
7.
T. Łękawski, _Kronika 2. Pułku Ułanów i 2. Pułku Szwoleżerów Rokitniańskich_, mps, sygn. 10186; J. Patla, _Żołnierską drogą w II Brygadzie Legionów_, _Antologia zapomnianej rocznicy_, opr. J. Gaździcki, mps, sygn. 8963.
8.
Sygn. DIG0157, rkps; _Relacja chorążego Aleksandra Weissa, żołnierza 2 Pułku Piechoty Legionów._
9.
Pełny wykaz wspomnień i źródeł drukowanych znajduje się w bibliografii na końcu książki.
10.
Pełna lista wykorzystanych pozycji została zamieszczona w bibliografii na końcu tej książki.
więcej..
