Katastrofy budowlane - ebook

Od autora

Oddaję w Państwa ręce publikację poświęconą katastrofom budowlanym. Przedstawiona analiza przyczyn ich powstania oraz skutków została opracowana na podstawie danych z rejestru katastrof prowadzonego w Głównym Urzędzie Nadzoru Budowlanego i poparta dostępną literaturą. Jest to pierwsza na polskim rynku wydawniczym analiza o szerokim zakresie informacji, wykorzystująca dane statystyczne z długiego okresu i z terenu całego kraju. Może zatem posłużyć za podstawę analiz niezawodności konstrukcji w warunkach polskich, ale również może być pomocna przy analizach podobnych zdarzeń na terenach o zbliżonym klimacie.

Moim zamierzeniem jest, aby publikacja dotarła do jak najliczniejszego grona Czytelników. Liczę na zainteresowanie nią osób zajmujących się problemami utrzymania i eksploatacji obiektów budowlanych, zarówno o podejściu naukowym, jak i technicznym.

Poszczególne rodzaje katastrof budowlanych opisane zostały z osadzeniem ich w kontekstach najczęściej związanych z oddziaływaniem sił natury oraz z działaniami człowieka. Aby jak najlepiej zobrazować skutki katastrof, posłużyłem się dość obficie przykładami, zwłaszcza tymi najbardziej dramatycznymi. Moim celem nie było jednak wywołanie u Czytelnika poczucia zagrożenia – raczej apel o rozwagę i swego rodzaju ostrzeżenie przed niefortunnym zbiegiem okoliczności powodującym ryzyko wystąpienia katastrofy budowlanej. Niektórym z tych okoliczności można bowiem z powodzeniem przeciwdziałać.

Poruszając w publikacji zagadnienia dotyczące identyfikacji zagrożeń w budownictwie i ich skutków, podjąłem próbę przedstawienia ich jako elementów analizy ryzyka. Wskazanie czynników ryzyka w działalności budowlanej wydaje się niezbędne do podejmowania działań zmierzających do minimalizacji zagrożeń. Najpoważniejszymi bowiem skutkami ryzyka, jakie mogą wystąpić w budownictwie, są właśnie katastrofy budowlane (jako urzeczywistnienie zagrożeń), których efektem może być co najmniej zniszczenie mienia, w najgorszym zaś przypadku – utrata życia lub zdrowia ludzkiego. W kontekście rozważań nad ryzykiem szczególnego znaczenia nabierają zatem wszelkie działania prewencyjne.

Jacek SzerROZDZIAŁ 1 WPROWADZENIE

1.1.
PODSTAWOWE POJĘCIA I DEFINICJE

Definicja katastrofy budowlanej zawarta jest w ustawie – Prawo budowlane, akcie prawnym, który w sposób kompleksowy normuje działalność obejmującą sprawy projektowania, budowy, utrzymania i rozbiórki obiektów budowlanych oraz określa zasady działania organów administracji publicznej w tych dziedzinach.

Zgodnie z art. 73 ww. ustawy, katastrofą budowlaną jest niezamierzone, gwałtowne zniszczenie obiektu budowlanego lub jego części, a także konstrukcyjnych elementów rusztowań, elementów urządzeń formujących, ścianek szczelnych i obudowy wykopów.

Nie są katastrofami natomiast:

» uszkodzenie elementu wbudowanego w obiekt budowlany, nadającego się do naprawy lub wymiany,

» uszkodzenie lub zniszczenie urządzeń budowlanych związanych z budynkami,

» awaria instalacji.

Prawo budowlane zatem, wydawałoby się, wprost konkretyzuje, co jest, a co nie jest katastrofą budowlaną, a mimo to wciąż pojawiają się wątpliwości interpretacyjne, co nią nazwać i jakie powinny zostać spełnione przesłanki, żeby dane wydarzenie zakwalifikować do tej kategorii. Różnie rozumiane są pojęcia zbliżone znaczeniowo, aczkolwiek nie tożsame, np. pojęcie „awarii budowlanej”, nierzadko używane zamiennie z pojęciem „katastrofy budowlanej”. Dlatego precyzyjne zdefiniowanie pojęcia i konsekwentne posługiwanie się nim mają istotne znaczenie w kontekście zarówno pojmowania potocznego, jak i istnienia zbliżonych znaczeniowo innych definicji ustawowych. Na przykład wg art. 3 ust. 1 pkt 2 i 3 ustawy o stanie klęski żywiołowej przez:

» katastrofę naturalną rozumie się zdarzenie związane z działaniem sił natury, w szczególności wyładowania atmosferyczne, wstrząsy sejsmiczne, silne wiatry, intensywne opady atmosferyczne, długotrwałe występowanie ekstremalnych temperatur, osuwiska ziemi, pożary, susze, powodzie, zjawiska lodowe na rzekach i morzu oraz jeziorach i zbiornikach wodnych, masowe występowanie szkodników, chorób roślin lub zwierząt albo chorób zakaźnych ludzi, albo też działanie innego żywiołu,

» awarię techniczną rozumie się gwałtowne, nieprzewidziane uszkodzenie lub zniszczenie obiektu budowlanego, urządzenia technicznego lub systemu urządzeń technicznych powodujące przerwę w ich używaniu lub utratę ich właściwości.

Wracając do prawa budowlanego, zasadniczym elementem definicji katastrofy budowlanej, niezmienionej od 1995 roku, tj. od momentu wejścia w życie tej ustawy, jest pojęcie „obiekt budowlany”. To, jak rozumiemy, co jest, a co nie jest obiektem budowlanym, może mieć znaczenie, czy dane wydarzenie zakwalifikujemy jako katastrofę budowlaną.

Według regulacji art. 3 prawa budowlanego, zawierającego definicje ustalające znaczenie pojęć, którymi posługuje się ustawa, przez obiekt budowlany należy rozumieć budynek, budowlę bądź obiekt małej architektury wraz z instalacjami zapewniającymi możliwość użytkowania obiektu zgodnie z jego przeznaczeniem, wzniesiony z użyciem wyrobów budowlanych. Wyżej przytoczone brzmienie definicji „obiektu budowlanego” jest efektem zmiany wynikającej z nowelizacji prawa budowlanego z dnia 20 lutego 2015 roku. Obecnie termin „obiekt budowlany” obejmuje pojęcia: budynku, budowli i obiektu małej architektury, również szczegółowo zdefiniowane w dalszej części przepisu. Istotne jest, że definicją obiektu budowlanego w każdym z wymienionych rodzajów obiektów objęto instalacje zapewniające możliwość użytkowania danego obiektu zgodnie z jego przeznaczeniem. Ponadto uznanie obiektu za obiekt budowlany uzależnione zostało od wzniesienia go z użyciem wyrobów budowlanych.

Ustawa – Prawo budowlane nie zawiera definicji wyrobów budowlanych, ale pojęcie to zostało określone w ustawie o wyrobach budowlanych poprzez odesłanie w art. 2 pkt 1 wprost do definicji zamieszczonej w art. 2 pkt 1 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 305/2011 z dnia 9 marca 2011 roku ustanawiającego zharmonizowane warunki wprowadzania do obrotu wyrobów budowlanych i uchylającego dyrektywę Rady 89/106/EWG. Według tej definicji „wyrób budowlany” oznacza każdy wyrób lub zestaw wyprodukowany i wprowadzony do obrotu w celu trwałego wbudowania w obiektach budowlanych lub ich częściach, którego właściwości wpływają na właściwości użytkowe obiektów budowlanych w stosunku do podstawowych wymagań dotyczących obiektów budowlanych.

Definicja wyrobu budowlanego wskazuje, że o zaliczeniu wyrobu lub zestawu do kategorii wyrobów budowlanych decyduje cel, w którym został on wyprodukowany i wprowadzony do obrotu, oraz właściwości wyrobu lub zestawu. Celem tym jest trwałe wbudowanie w obiekt budowlany. Dodanie wymogu wzniesienia obiektu budowlanego z użyciem wyrobów budowlanych umożliwia w dalszym ciągu stosowanie w procesie budowlanym materiałów niebędących wyrobami budowlanymi, co wynika bezpośrednio z art. 10 prawa budowlanego. Powiązanie w art. 3 pkt 1 prawa budowlanego pojęcia obiektu budowlanego z wyrobami budowlanymi wynika z przyjęcia założenia, zgodnie z którym zakwalifikowanie danej konstrukcji jako obiektu budowlanego możliwe będzie po stwierdzeniu zastosowania przy jej wznoszeniu wyrobów budowlanych. Jeśli zatem przy realizacji przedsięwzięcia nie dojdzie do zastosowania wyrobów budowlanych, inwestycja nie będzie mogła zostać uznana za obiekt budowlany. Zmiana definicji obiektu budowlanego czyni więc bardziej przejrzystym proces kwalifikowania przedsięwzięć budowlanych, co nie oznacza wykluczenia z budowy materiałów niestanowiących wyrobów budowlanych.

Ponadto definicja obiektu budowlanego zmieniła się w stosunku do wersji poprzednich poprzez, m.in., wykreślenia terminu „urządzenia techniczne”. Usunięcie z obowiązującej definicji obiektu budowlanego tego pojęcia wynika z faktu, że urządzenia te nie podlegają reglamentacji ustawy – Prawo budowlane (z wyjątkiem urządzeń budowlanych) i nie mogą być uznawane za części obiektu budowlanego. Pod tym względem nowelizacja uporządkowała istniejącą definicję obiektu budowlanego i zapewniła jej zgodność z innymi przepisami ustawy – Prawo budowlane, m.in. z definicją budowli wskazaną w art. 3 pkt 3 tej ustawy. Zgodnie z tym przepisem, za budowlę nie uznaje się urządzeń technicznych (kotłów, pieców przemysłowych i innych urządzeń), a jedynie ich części budowlane oraz fundamenty pod maszyny i urządzenia jako odrębne pod względem technicznym części przedmiotów składających się na całość użytkową. Z uwagi na fakt, że urządzenia techniczne i związane z nimi instalacje, które nie zapewniają możliwości użytkowania obiektu budowlanego zgodnie z jego przeznaczeniem, nie podlegają reglamentacji przepisów ustawy – Prawo budowlane, nie można ich traktować jako samodzielnych budowli czy urządzeń budowlanych. Ponadto definicje instalacji określają m.in. przepisy rozporządzenia w sprawie warunków technicznych użytkowania budynków mieszkalnych. Przepisy te wskazują, jakie elementy i urządzenia wchodzą w skład danej instalacji.

Wracając do definicji katastrofy budowlanej, warto również zwrócić uwagę na jej część wykluczającą, tj. doprecyzowanie, czego nie kwalifikuje się jako katastrofy budowlanej. Będzie to uszkodzenie elementu wbudowanego w obiekt budowlany, nadającego się do naprawy lub wymiany. Kwestia ta nie budzi większych wątpliwości interpretacyjnych, oznacza bowiem, że nie jest katastrofą budowlaną uszkodzenie okien, drzwi, ścianek działowych itp. Nawet uszkodzenie istotnych elementów konstrukcyjnych, np. pojedynczej belki, nie zostanie zakwalifikowane jako katastrofa budowlana – o ile nie pociągnie ono za sobą dalszych skutków.

Co natomiast należy rozumieć poprzez uszkodzenie lub zniszczenie urządzeń budowlanych związanych z budynkami, które również nie są katastrofą budowlaną, wymaga już wyjaśnienia, którego można dokonać za pomocą ustawowej definicji. Mianowicie, według art. 3 pkt 9 Prawa budowlanego, przez „urządzenia budowlane” należy rozumieć urządzenia techniczne związane z obiektem budowlanym, zapewniające możliwość użytkowania obiektu zgodnie z jego przeznaczeniem, jak przyłącza i urządzenia instalacyjne, w tym służące oczyszczaniu lub gromadzeniu ścieków, a także przejazdy, ogrodzenia, place postojowe i place pod śmietniki. Awarie instalacji, same w sobie, również nie stanowią katastrofy budowlanej, natomiast mogą być jej przyczyną, np. zwarcie instalacji elektrycznej może być przyczyną pożaru, w wyniku którego obiekt budowlany lub jego część ulegnie gwałtownemu zniszczeniu, rozszczelnienie instalacji gazowej może spowodować wybuch gazu, najczęściej, jak niestety wskazuje praktyka, powodujący tragiczne skutki, w tym katastrofę budowlaną.

Ponadto o kwalifikacji zdarzenia jako katastrofy budowlanej można mówić, gdy spełnione są co najmniej dwa kryteria:

» kryterium gwałtowności zdarzenia – określające szybkość zmiany stanu obiektu wyrażającej czas jego przejścia w stan zniszczenia i rozumiane jako szybka (nagła, raptowna) zmiana tego stanu;

» kryterium braku zamierzenia zniszczenia obiektu – określające brak świadomego zamierzenia działania człowieka, które mogło zapoczątkować lub przyspieszyć zniszczenie obiektu.

Z powyższego wynika, że powstaje pole do pewnej ocenności. Biorąc pod uwagę kryterium gwałtowności, wątpliwości mogą powodować zdarzenia, w wyniku których następuje wprawdzie zniszczenie obiektu, ale rozłożone w czasie. Przykładem są straty popowodziowe. Niespełnienie kryterium braku zamierzenia z kolei nie pozwala włączyć do rejestru katastrof budowlanych tragicznego w skutkach zniszczenia budynku spowodowanego wybuchem gazu, które nastąpiło w kwietniu 1995 roku w Gdańsku. Pomimo tragicznego bilansu tego zdarzenia – w jego wyniku 22 osoby poniosły śmierć, a 12 zostało rannych, wybuch całkowicie zniszczył 3 kondygnacje wieżowca, a następnie podjęto decyzję o wysadzeniu reszty budynku – nie można zakwalifikować go do katastrof budowlanych, ponieważ jego przyczyną, jak ustaliła prokuratura, było umyślne działanie człowieka. Kryterium braku zamierzenia oznacza bowiem, że katastrofą nie będzie zdarzenie, które nastąpiło w wyniku celowego ludzkiego działania. Nie oznacza to, że postępowanie w przypadku zarówno wyżej opisanego wydarzenia z 1995 roku, jak i podobnych, w wyniku których nastąpiło zniszczenie obiektu budowlanego, a co do których zaistniały wątpliwości, czy nie były wynikiem umyślnego działania człowieka, nie jest prowadzone na podstawie przepisów prawa budowlanego przez właściwy organ nadzoru budowlanego. Ponadto na wstępnym etapie postępowania wyjaśniającego przyczyny i okoliczności zdarzenia, okoliczność umyślnego działania człowieka może nie być jeszcze ujawniona.

Na podstawie przedstawionych przykładów widać, że definicja katastrofy budowlanej może stwarzać wątpliwości przy badaniu zaistniałych zdarzeń.

1.2.
BEZPIECZEŃSTWO OBIEKTÓW BUDOWLANYCH W USTAWIE – PRAWO BUDOWLANE

Przepisy ustawy – Prawo budowlane normują działalność obejmującą sprawy projektowania, budowy, utrzymania i rozbiórki obiektów budowlanych oraz określają zasady działania organów administracji publicznej w tych dziedzinach. W szczególności obejmują one problematykę zapewnienia bezpieczeństwa w projektowaniu, budowaniu, utrzymaniu i rozbiórce obiektów budowlanych. Termin „utrzymanie” jest terminem ustawowym, używanym w prawie budowlanym. Termin ten obejmuje również użytkowanie (eksploatację) obiektu budowlanego; jest pojęciem szerszym, bo dotyczy całego „cyklu życia” obiektu budowlanego – od oddania go do użytkowania do rozbiórki bądź zniszczenia w wyniku katastrofy budowlanej.

W art. 5 prawa budowlanego określone zostały wymagania, jakie powinien spełniać obiekt budowlany jako całość oraz jego poszczególne części, wraz ze związanymi z nim urządzeniami budowlanymi, odnoszące się do jego projektowania, budowy, użytkowania i utrzymywania. Przepis ten stanowi, że przy projektowaniu i budowie obiektu budowlanego, mając na uwadze przewidywany okres jego użytkowania oraz wymagania określone w przepisach, w tym techniczno-budowlanych, a także kierując się zasadami wiedzy technicznej, należy zapewnić spełnienie:

» wymagań podstawowych dotyczących: nośności i stateczności konstrukcji, bezpieczeństwa pożarowego, higieny, zdrowia i środowiska, bezpieczeństwa użytkowania i dostępności obiektów, ochrony przed hałasem, oszczędności energii i izolacyjności cieplnej, zrównoważonego wykorzystania zasobów naturalnych,

» warunków użytkowych zgodnych z przeznaczeniem obiektu, w szczególności w zakresie: zaopatrzenia w wodę i energię elektryczną oraz, odpowiednio do potrzeb, w energię cieplną i paliwa, przy założeniu efektywnego wykorzystania tych czynników, usuwania ścieków, wody opadowej i odpadów, możliwości dostępu do usług telekomunikacyjnych, w szczególności w zakresie szerokopasmowego dostępu do Internetu,

» możliwości utrzymania właściwego stanu technicznego,

» niezbędnych warunków do korzystania z obiektów użyteczności publicznej i mieszkaniowego budownictwa wielorodzinnego przez osoby niepełnosprawne, w szczególności poruszające się na wózkach inwalidzkich,

» warunków bezpieczeństwa i higieny pracy,

» ochrony ludności, zgodnie z wymaganiami obrony cywilnej,

» ochrony obiektów wpisanych do rejestru zabytków oraz obiektów objętych ochroną konserwatorską,

» odpowiedniego usytuowania na działce budowlanej,

» poszanowania, występujących w obszarze oddziaływania obiektu, uzasadnionych interesów osób trzecich, w tym zapewnienie dostępu do drogi publicznej,

» warunków bezpieczeństwa i ochrony zdrowia osób przebywających na terenie budowy.

Przy projektowaniu należy uwzględniać zalecenia polskich i europejskich norm, których stosowanie nie jest wprawdzie obligatoryjne (poza powołanymi w aktach prawnych, w tym w warunkach technicznych); stosowanie ich z całą pewnością poprawia bezpieczeństwo projektowanego obiektu budowlanego.

O bezpieczeństwie wybudowanego obiektu budowlanego decyduje w dużym stopniu właściwe jego użytkowanie, które powinno być zgodne z przeznaczeniem i wymaganiami ochrony środowiska. Obiekt budowlany powinien być utrzymywany w należytym stanie technicznym i estetycznym, tak aby nie dopuścić do nadmiernego pogorszenia jego właściwości użytkowych i sprawności technicznej, w tym w zakresie związanym z wymaganiami dotyczącymi przede wszystkim bezpieczeństwa.

Wymagania podstawowe znajdują potwierdzenie i rozszerzenie ich zapisu w treści samej ustawy oraz w rozporządzeniach wydanych na jej podstawie, a w szczególności w przepisach techniczno-budowlanych wydanych na podstawie delegacji zawartych w art. 7 ustawy – Prawo budowlane. W stosunku do wymagań wymienionych w art. 5 tej ustawy, szczegółowe unormowania znajdują się także w przepisach odrębnych mających zastosowanie w procesie budowlanym. Na przykład warunki bezpieczeństwa pożarowego są regulowane również w ustawie o ochronie przeciwpożarowej, sprawy związane z ochroną środowiska – w ustawie o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko. Przepisy te również muszą być brane pod uwagę zarówno przez osoby wykonujące samodzielne funkcje techniczne w budownictwie, jak i przez organy administracji architektoniczno-budowlanej oraz nadzoru budowlanego, egzekwujące przestrzeganie przepisów prawa budowlanego.

Podstawowymi obszarami regulowanymi przepisami prawa budowlanego dotyczącymi bezpieczeństwa są:

» procedury dotyczące rozpoczynania, prowadzenia i zakończenia robót budowlanych, a także użytkowania obiektów budowlanych,

» zasady wykonywania samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie jako działalności związanych z koniecznością fachowej oceny zjawisk technicznych lub samodzielnego rozwiązywania zagadnień architektonicznych i technicznych oraz techniczno-organizacyjnych w procesie projektowania, budowy i użytkowania obiektów budowlanych,

» prawa i obowiązki uczestników procesu budowlanego (inwestora, projektanta, kierownika budowy lub kierownika robót i inspektora nadzoru inwestorskiego),

» obowiązki właścicieli lub zarządców obiektów budowlanych, dotyczące utrzymywania obiektów budowlanych w odpowiednim stanie technicznym,

» zasady postępowania w sprawie katastrofy budowlanej, w szczególności związane z ustaleniem przyczyn i okoliczności zaistnienia katastrofy budowlanej,

» obowiązki organów administracji architektoniczno-budowlanej i nadzoru budowlanego w zakresie robót i obiektów budowlanych,

» sankcje karne za naruszanie przepisów prawa budowlanego,

» odpowiedzialność zawodowa w budownictwie i zasady prowadzenia postępowania w sprawach tej odpowiedzialności wobec osób wykonujących samodzielne funkcje techniczne w budownictwie.

Przepisy ustawy – Prawo budowlane precyzyjnie ustalają obowiązki i odpowiedzialność określonych osób za poszczególne etapy procesu budowlanego. Do obowiązków osób posiadających uprawnienia budowlane należy m.in.: sporządzanie projektów budowlanych, kierowanie budową lub innymi robotami budowlanymi i nadzór nad ich wykonaniem, sprawowanie kontroli technicznej utrzymania obiektów budowlanych. Prawa i obowiązki uczestników procesu budowlanego, tj.: inwestora, inspektora nadzoru budowlanego, projektanta i kierownika budowy lub robót budowlanych, zawarto w rozdziale 3 ww. ustawy. Odpowiedzialność za użytkowanie i utrzymywanie obiektu budowlanego spoczywa odpowiednio na użytkowniku oraz właścicielu lub zarządcy obiektu budowlanego. Natomiast nadzór i kontrola nad przestrzeganiem przepisów ustawy – Prawo budowlane oraz kontrola wykonywania samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie zostały powierzone odpowiednim organom administracji publicznej. Organy te, w ramach przysługującego im władztwa, mają możliwość oddziaływania na prawa i obowiązki uczestników procesu budowlanego. Działania te mają na celu nie tylko ochronę interesu publicznego oraz chronionych prawem dóbr, ale również stanowią gwarancję ochrony interesów osób trzecich. Udział organów administracji architektoniczno-budowlanej wiąże się przede wszystkim z wykonywaniem funkcji reglamentacyjnej związanej z postępowaniem poprzedzającym rozpoczęcie robót budowlanych, natomiast organów nadzoru budowlanego – z wykonywaniem funkcji inspekcyjno-kontrolnej.

1.3.
PROCEDURY W PRZYPADKU WYSTĄPIENIA KATASTROFY BUDOWLANEJ

Zagadnienie katastrofy budowlanej, jako wydarzenia powodującego zagrożenie dla bezpieczeństwa, zdrowia i życia ludzkiego, a także nierzadko wystąpienie znacznych strat materialnych, zostało precyzyjnie opisane w rozdziale 7 ustawy – Prawo budowlane. W przepisach został wskazany szczególny tryb postępowania w przypadku wystąpienia katastrofy budowlanej. Postępowanie to ma na celu skuteczne ograniczenie skutków i zasięgu katastrofy oraz wyjaśnienie jej przyczyn. Wymaga współdziałania różnych podmiotów, przede wszystkim: kierownika budowy lub właściciela (zarządcy, użytkownika) obiektu budowlanego oraz właściwych organów administracji publicznej odpowiedzialnych za bezpieczeństwo, czyli nadzoru budowlanego, straży pożarnej, inspekcji pracy, prokuratury i policji.

Istotne jest, że postępowanie jest wszczynane w sytuacji, gdy spełnione są przesłanki wskazane w definicji katastrofy budowlanej, tzn. gdy nastąpiło „niezamierzone, gwałtowne zniszczenie obiektu budowlanego lub jego części, a także konstrukcyjnych elementów rusztowań, elementów urządzeń formujących, ścianek szczelnych i obudowy wykopów”. W innych przypadkach będą miały zastosowanie przepisy dotyczące: utrzymania obiektów budowlanych, które mogą zagrażać życiu lub zdrowiu ludzi, bezpieczeństwu mienia bądź środowiska; obiektów budowlanych, które nie nadają się do remontu, odbudowy lub wykończenia; budynków bezpośrednio grożących zawaleniem. Przepisy te stanowią, że w stosunku do obiektów, które mogą zagrażać życiu lub zdrowiu ludzi, bezpieczeństwu mienia bądź środowiska organ nadzoru budowlanego nakazuje, w drodze decyzji, usunięcie stwierdzonych nieprawidłowości, określając termin wykonania tego obowiązku. W przypadku budynku bezpośrednio grożącego zawaleniem właściwy organ nadzoru budowlanego jest obowiązany nakazać właścicielowi lub zarządcy obiektu budowlanego opróżnienie bądź wyłączenie w określonym terminie całości lub części budynku z użytkowania. W stosunku do obiektów, które nie nadają się do remontu, odbudowy lub wykończenia, właściwy organ wydaje decyzję nakazującą właścicielowi lub zarządcy rozbiórkę tego obiektu i uporządkowanie terenu.