Koniec globalnego kryzysu finansowego - ebook
Wydawnictwo:
Data wydania:
1 stycznia 2020
Format ebooka:
EPUB
Format
EPUB
czytaj
na czytniku
czytaj
na tablecie
czytaj
na smartfonie
Jeden z najpopularniejszych formatów e-booków na świecie.
Niezwykle wygodny i przyjazny czytelnikom - w przeciwieństwie do formatu
PDF umożliwia skalowanie czcionki, dzięki czemu możliwe jest dopasowanie
jej wielkości do kroju i rozmiarów ekranu. Więcej informacji znajdziesz
w dziale Pomoc.
Multiformat
E-booki w Virtualo.pl dostępne są w opcji multiformatu.
Oznacza to, że po dokonaniu zakupu, e-book pojawi się na Twoim koncie we wszystkich formatach dostępnych aktualnie dla danego tytułu.
Informacja o dostępności poszczególnych formatów znajduje się na karcie produktu.
Format
MOBI
czytaj
na czytniku
czytaj
na tablecie
czytaj
na smartfonie
Jeden z najczęściej wybieranych formatów wśród czytelników
e-booków. Możesz go odczytać na czytniku Kindle oraz na smartfonach i
tabletach po zainstalowaniu specjalnej aplikacji. Więcej informacji
znajdziesz w dziale Pomoc.
Multiformat
E-booki w Virtualo.pl dostępne są w opcji multiformatu.
Oznacza to, że po dokonaniu zakupu, e-book pojawi się na Twoim koncie we wszystkich formatach dostępnych aktualnie dla danego tytułu.
Informacja o dostępności poszczególnych formatów znajduje się na karcie produktu.
Multiformat
E-booki sprzedawane w księgarni Virtualo.pl dostępne są w opcji
multiformatu - kupujesz treść, nie format. Po dodaniu e-booka do koszyka
i dokonaniu płatności, e-book pojawi się na Twoim koncie w Mojej
Bibliotece we wszystkich formatach dostępnych aktualnie dla danego
tytułu. Informacja o dostępności poszczególnych formatów znajduje się na
karcie produktu przy okładce. Uwaga: audiobooki nie są objęte opcją
multiformatu.
czytaj
na tablecie
Aby odczytywać e-booki na swoim tablecie musisz zainstalować specjalną
aplikację. W zależności od formatu e-booka oraz systemu operacyjnego,
który jest zainstalowany na Twoim urządzeniu może to być np. Bluefire
dla EPUBa lub aplikacja Kindle dla formatu MOBI.
Informacje na temat zabezpieczenia e-booka znajdziesz na karcie produktu
w "Szczegółach na temat e-booka". Więcej informacji znajdziesz w dziale
Pomoc.
czytaj
na czytniku
Czytanie na e-czytniku z ekranem e-ink jest bardzo wygodne i nie męczy
wzroku. Pliki przystosowane do odczytywania na czytnikach to przede
wszystkim EPUB (ten format możesz odczytać m.in. na czytnikach
PocketBook) i MOBI (ten fromat możesz odczytać m.in. na czytnikach Kindle).
Informacje na temat zabezpieczenia e-booka znajdziesz na karcie produktu
w "Szczegółach na temat e-booka". Więcej informacji znajdziesz w dziale
Pomoc.
czytaj
na smartfonie
Aby odczytywać e-booki na swoim smartfonie musisz zainstalować specjalną
aplikację. W zależności od formatu e-booka oraz systemu operacyjnego,
który jest zainstalowany na Twoim urządzeniu może to być np. iBooks dla
EPUBa lub aplikacja Kindle dla formatu MOBI.
Informacje na temat zabezpieczenia e-booka znajdziesz na karcie produktu
w "Szczegółach na temat e-booka". Więcej informacji znajdziesz w dziale
Pomoc.
Czytaj fragment
Pobierz fragment
Pobierz fragment w jednym z dostępnych formatów
Koniec globalnego kryzysu finansowego - ebook
Opracowanie przedstawia wyniki badań w zakresie zmian, jakie nastąpiły po globalnym kryzysie finansowym w gospodarkach na różnym poziomie rozwoju. Porównanie dotyczy zależności odzwierciedlonych w poziomie synchronizacji cykli koniunkturalnych, w relacjach handlowych krajów rozwiniętych i rozwijających się, jak też wzajemnych powiązaniach finansowych i zmianach wprowadzonych w obszarze rynku pracy.
W poszczególnych rozdziałach analizowane są dostosowania będące wynikiem zakłóceń wywołanych globalnym kryzysem finansowym w różnych regionach świata. Podejście takie pozwala uwzględnić zróżnicowany charakter dostosowań, przy czym sygnalizuje jednocześnie, że zmiany mające miejsce w danym regionie świata, np. integracja finansowa gospodarek azjatyckich, rozszerzenie strefy euro, deregulacje na rynku pracy, czy protekcjonizm stosowany przez poszczególne gospodarki, mogły wpłynąć na kształt relacji z gospodarkami spoza regionu.
| Kategoria: | Ekonomia |
| Zabezpieczenie: |
Watermark
|
| ISBN: | 978-83-01-21457-9 |
| Rozmiar pliku: | 5,9 MB |
FRAGMENT KSIĄŻKI
WSTĘP
MARTA WAJDA-LICHY
Wskazanie daty końca globalnego kryzysu finansowego nie jest proste, podobnie jak nie było łatwo określić jego początku. Dzień 15 września 2008 r., w którym ogłoszono upadek Lehman Brothers, jednego z największych i najstarszych amerykańskich banków inwestycyjnych, stanowi jedynie symboliczną datę rozpoczęcia kryzysu. Zakłócenia na rynkach finansowych, które przerodziły się w kryzys o charakterze systemowym, zaczęły się bowiem kilkanaście miesięcy wcześniej. Przejawem ich były spadki cen nieruchomości, rosnący odsetek niespłaconych kredytów czy bankructwo w lipcu 2007 r. dwóch funduszy hedgingowych banku Bear Stearns. Trudności w wyznaczeniu daty końca kryzysu wiążą się z jego globalnym charakterem, a także z intensywnością i zakresem zakłóceń, które poza rynkami finansowymi dotknęły realną stronę gospodarczą, tj. produkcję, rynki pracy czy handel międzynarodowy. Uwzględnienie złożonego charakteru ostatniego kryzysu, opóźnień w osiąganiu równowagi, wreszcie kontynuacji w polityce gospodarczej działań antykryzysowych zachęca do analizowania współczesnych zjawisk gospodarczych jako konsekwencji zakłóceń wywołanych ponad dekadę temu na amerykańskim rynku finansowym. Z perspektywy ponad 10 lat, które upłynęły od wybuchu kryzysu, można nie tylko lepiej ocenić dostosowania gospodarcze, będące bezpośrednim efektem zakłóceń na rynkach finansowych, lecz także dostrzec ich pośrednie implikacje.
Do kontynuowania badań nad konsekwencjami globalnego kryzysu skłania także fakt, że zmiany będące jego konsekwencją dotyczyły zarówno dostosowań w polityce ekonomicznej, jak i w sferze instytucjonalnej. Te ostatnie, ze względu na względnie trwały charakter, implikują długofalowe dostosowania gospodarcze, często o podłożu strukturalnym. Ukształtowanie się w wielu obszarach, m.in. w finansach, bankowości centralnej, na rynku pracy czy w handlu zagranicznym, nowych warunków gospodarczych w zasadniczy sposób może wpłynąć na dotychczasowe relacje między poszczególnymi rynkami, jak też ich uczestnikami. We współczesnej gospodarce światowej, w której coraz bardziej istotną rolę w wielu wymienionych wyżej obszarach odgrywają kraje rozwijające się, pojawiają się dwa zasadnicze pytania: jak zmieniły się i jak będą się kształtować relacje między tą grupą krajów a gospodarkami rozwiniętymi.
Sformułowana jeszcze przed kryzysem przez M. Kose, Ch. Otroka i E. Prasada (2008) hipoteza, znana jako hipoteza o rozłączaniu (ang. decoupling), wskazywała na osłabianie zbieżności cykli koniunkturalnych krajów bogatych i rozwijających się. Za koncepcją rozłączenia cykli przemawiało stosunkowo niewielkie zaangażowanie tych ostatnich w toksyczne aktywa emitowane przez amerykańskie instytucje finansowe, reformy instytucji finansowych w obszarze nadzoru wprowadzone po kryzysach walutowych z lat 90. XX w., a także rosnąca wymiana handlowa między krajami rozwijającymi się. Do czasu, gdy zakłócenia wywołane ostatnim kryzysem z 2008 r. rozprzestrzeniały się głównie kanałami finansowymi, powyższe oczekiwania wydawały się słuszne, jednak kiedy kryzys wszedł w czwartą fazę, tj. od końca października 2008 r., stało się jasne, że jego skutki będą widoczne także w realnej sferze gospodarczej. Wbrew koncepcji o rozłączaniu cykli koniunkturalnych doszło do przeniesienia wstrząsów z krajów wysoko rozwiniętych na gospodarki wschodzące, a ważnymi kanałami transmisji szoków okazały się handel, inwestycje zagraniczne, jak też międzynarodowe powiązania produkcyjne.
Niniejsze opracowanie przedstawia wyniki badań w zakresie zmian, jakie nastąpiły po ostatnim kryzysie finansowym w gospodarkach na różnym poziomie rozwoju. Porównanie dotyczy zależności odzwierciedlonych w poziomie synchronizacji cykli koniunkturalnych, w relacjach handlowych krajów rozwiniętych i rozwijających się, jak też wzajemnych powiązaniach finansowych i zmianach wprowadzonych w obszarze rynku pracy. W poszczególnych rozdziałach analizowane są dostosowania będące wynikiem zakłóceń wywołanych globalnym kryzysem finansowym w różnych regionach świata. Podejście takie pozwala uwzględnić zróżnicowany charakter dostosowań, przy czym sygnalizuje jednocześnie, że zmiany zachodzące w danym regionie świata, np. integracja finansowa gospodarek azjatyckich, rozszerzenie strefy euro, deregulacje na rynku pracy czy protekcjonizm stosowany przez poszczególne gospodarki, mogą wpłynąć na kształt relacji z gospodarkami spoza regionu.
Przenoszenie zmian w skali międzynarodowej, jak pokazał ostatni kryzys finansowy, dokonuje się szybko, a zjawiska takie jak migracje czy cyfryzacja z pewnością będą przyczyniać się do wzrostu współzależności gospodarek w wielu obszarach. Poznanie i zrozumienie mechanizmów kształtujących relacje między krajami rozwiniętymi a rozwijającymi się wydaje się zasadniczym tematem badań współczesnej ekonomii międzynarodowej, tym bardziej że teoria ekonomii wskazuje, iż korzyści ze współpracy krajów na różnym poziomie rozwoju są obopólne.
Marta Wajda-Lichy1
ZMIANY POZIOMU OTWARTOŚCI I WSPÓŁZALEŻNOŚCI HANDLOWYCH KRAJÓW ROZWINIĘTYCH I ROZWIJAJĄCYCH SIĘ PO GLOBALNYM KRYZYSIE FINANSOWYM
MARTA WAJDA-LICHY
1.1. Uwagi wstępne
Rozwój światowego handlu, którego dynamiczne tempo przekraczające wzrost PKB trwało nieprzerwanie przez ponad dwie dekady poprzedzające wybuch globalnego kryzysu 2008 r., następował głównie za sprawą rosnącej wymiany z udziałem gospodarek rozwijających się. Wiele badań empirycznych potwierdza, że silniejsza integracja krajów rozwijających się z gospodarką światową przyczyniła się do zmniejszenia luki dochodowej względem gospodarek uprzemysłowionych, czego znamiennym efektem było przejście niektórych z nich, np. Korei czy Singapuru, do grupy krajów rozwiniętych. Większa otwartość sprawiła jednak również, że gospodarki stały się bardziej podatne na zakłócenia zewnętrzne. Kryzys finansowy zapoczątkowany na rynkach finansowych krajów wysoko rozwiniętych w 2008 r. spowodował gwałtowne załamanie światowych obrotów handlowych. Do szybkiego rozprzestrzeniania się zakłóceń przyczyniła się rosnąca przed kryzysem współzależność gospodarek rozwiniętych i rozwijających się. Ożywienie światowego handlu, które stosunkowo szybko, bo w 2011 r., przywróciło wolumen wymiany sprzed kryzysu, okazało się przejściowe. W kolejnych latach tempo wzrostu światowego handlu spowolniło, często nie przekraczając tempa wzrostu produkcji. W konsekwencji wiele gospodarek wykazało spadek udziału handlu w PKB. Poziom otwartości gospodarki światowej, który przed kryzysem sięgał 60% PKB, zaczęto określać „granicą nasycenia handlem”, a zjawisko niskiego tempa wzrostu wymiany międzynarodowej – „wypłaszczeniem handlu” (ang. trade plateau).
Spowolnienie tempa handlu zagranicznego, które wobec nasilenia się protekcjonizmu zdaje się przybierać długofalowy charakter, osłabiło możliwość kontynuowania wzrostu „ciągniętego przez eksport” (ang. export-led growth). Prowzrostowe bodźce płynące kanałem importu, obejmujące zakup dóbr inwestycyjnych, zaawansowanych technologicznie produktów czy usług mających charakter komplementarny dla produkcji krajowej, także napotkały na ograniczenia w czasach słabej dynamiki handlu.
Celem niniejszego opracowania jest identyfikacja zmian w relacjach handlowych między krajami rozwiniętymi i rozwijającymi się. Zbadano poziomy otwartości oraz powiązania w eksporcie i imporcie przed kryzysem i po kryzysie 2008 r. Przyjmując klasyfikację krajów stosowaną przez UNCTAD, porównano handel między grupami krajów, uwzględniając poziom ich rozwoju, położenie geograficzne oraz strukturę towarową. Okres analizy obejmuje lata 2005–2018.
W pierwszej części omówiono teoretyczne przesłanki relacji handlowych między krajami na różnym poziomie rozwoju. Następnie porównano poziom otwartości gospodarek krajów rozwijających się i rozwiniętych przed globalnym kryzysem finansowym i po nim. W dalszej kolejności wskazano na zmiany handlu realizowanego w ramach poszczególnych grup krajów. Ostatnia część przedstawia zależności krajów rozwijających się i rozwiniętych pod względem handlu wybranymi grupami towarów oraz współpracy w ramach globalnych łańcuchów wartości.
1.2. Przesłanki teoretyczne występowania współzależności handlowych między krajami rozwiniętymi i rozwijającymi się
Teoria handlu międzynarodowego nie uwzględnia w sposób bezpośredni poziomu rozwoju gospodarczego jako determinanty handlu. Jednak modele handlu zagranicznego opisujące związki między wielkością, kierunkami handlu a zasobami czynników produkcji i cenami pozwalają zrozumieć wiele zależności, jakie zachodzą w stosunkach handlowych gospodarek rozwiniętych i rozwijających się.
1.2.1. Klasyczne i neoklasyczne teorie handlu zagranicznego
Zgodnie z klasyczną teorią handlu podstawą wymiany towarów jest specjalizacja krajów w produkcji dóbr, których wytwarzanie jest tańsze. W teoriach klasycznych powstałych w XVIII w. i na początku XIX w. podstawę porównań stanowiły koszty pracy. Według A. Smitha posiadane przez gospodarki przewagi absolutne w kosztach wytwarzania danego dobra, powinny być źródłem specjalizacji i zarazem wymiany zagranicznej. Uzasadnienie powyższego stwierdzenia Smith wyraził w pracy z 1776 r. pt. Badania nad naturą i przyczynami bogactwa narodów, gdzie pisał, że „jeżeli obcy kraj może nas zaopatrzyć w jakiś towar taniej, niż my sami możemy to uczynić, lepiej ów towar nabyć za jakąś część wyrobów naszego własnego przemysłu, który obejmuje dziedzinę, w jakiej mamy przewagę nad innymi krajami” (Smith, 2019, s. 271). Uwzględniając różnice w kosztach pracy między gospodarkami rozwijającymi się i rozwiniętymi, podejście Smitha sugeruje, że specjalizacja tych pierwszych będzie się koncentrować na produkcji i eksporcie dóbr pracochłonnych.PRZYPISY
M.A. Kose, Ch. Otrok i E.S. Prasad w opracowaniu z 2008 r. Global Business Cycles: Convergence or Decoupling, „IMF Working Paper”, IMF 08/143, badali cykle koniunkturalne w 106 gospodarkach w okresie 1960–2005. Hipotezę o rozłączaniu się cykli sformułowali na podstawie obserwacji zmian w zbieżności cykli w okresie globalizacji 1985–2005. Stwierdzili, że zbieżność cykli zwiększa się, ale tylko w ramach poszczególnych grup krajów, tj. gospodarek uprzemysłowionych i rozwijających się.
Klasyfikacja etapów przebiegu kryzysu finansowego według BIS (2009).
Konferencja Narodów Zjednoczonych ds. Handlu i Rozwoju (ang. United Nations Conference of Trade and Development).
Lista krajów rozwijających się i rozwiniętych, klasyfikowanych według UNCTAD, znajduje się w aneksie na końcu rozdziału.
MARTA WAJDA-LICHY
Wskazanie daty końca globalnego kryzysu finansowego nie jest proste, podobnie jak nie było łatwo określić jego początku. Dzień 15 września 2008 r., w którym ogłoszono upadek Lehman Brothers, jednego z największych i najstarszych amerykańskich banków inwestycyjnych, stanowi jedynie symboliczną datę rozpoczęcia kryzysu. Zakłócenia na rynkach finansowych, które przerodziły się w kryzys o charakterze systemowym, zaczęły się bowiem kilkanaście miesięcy wcześniej. Przejawem ich były spadki cen nieruchomości, rosnący odsetek niespłaconych kredytów czy bankructwo w lipcu 2007 r. dwóch funduszy hedgingowych banku Bear Stearns. Trudności w wyznaczeniu daty końca kryzysu wiążą się z jego globalnym charakterem, a także z intensywnością i zakresem zakłóceń, które poza rynkami finansowymi dotknęły realną stronę gospodarczą, tj. produkcję, rynki pracy czy handel międzynarodowy. Uwzględnienie złożonego charakteru ostatniego kryzysu, opóźnień w osiąganiu równowagi, wreszcie kontynuacji w polityce gospodarczej działań antykryzysowych zachęca do analizowania współczesnych zjawisk gospodarczych jako konsekwencji zakłóceń wywołanych ponad dekadę temu na amerykańskim rynku finansowym. Z perspektywy ponad 10 lat, które upłynęły od wybuchu kryzysu, można nie tylko lepiej ocenić dostosowania gospodarcze, będące bezpośrednim efektem zakłóceń na rynkach finansowych, lecz także dostrzec ich pośrednie implikacje.
Do kontynuowania badań nad konsekwencjami globalnego kryzysu skłania także fakt, że zmiany będące jego konsekwencją dotyczyły zarówno dostosowań w polityce ekonomicznej, jak i w sferze instytucjonalnej. Te ostatnie, ze względu na względnie trwały charakter, implikują długofalowe dostosowania gospodarcze, często o podłożu strukturalnym. Ukształtowanie się w wielu obszarach, m.in. w finansach, bankowości centralnej, na rynku pracy czy w handlu zagranicznym, nowych warunków gospodarczych w zasadniczy sposób może wpłynąć na dotychczasowe relacje między poszczególnymi rynkami, jak też ich uczestnikami. We współczesnej gospodarce światowej, w której coraz bardziej istotną rolę w wielu wymienionych wyżej obszarach odgrywają kraje rozwijające się, pojawiają się dwa zasadnicze pytania: jak zmieniły się i jak będą się kształtować relacje między tą grupą krajów a gospodarkami rozwiniętymi.
Sformułowana jeszcze przed kryzysem przez M. Kose, Ch. Otroka i E. Prasada (2008) hipoteza, znana jako hipoteza o rozłączaniu (ang. decoupling), wskazywała na osłabianie zbieżności cykli koniunkturalnych krajów bogatych i rozwijających się. Za koncepcją rozłączenia cykli przemawiało stosunkowo niewielkie zaangażowanie tych ostatnich w toksyczne aktywa emitowane przez amerykańskie instytucje finansowe, reformy instytucji finansowych w obszarze nadzoru wprowadzone po kryzysach walutowych z lat 90. XX w., a także rosnąca wymiana handlowa między krajami rozwijającymi się. Do czasu, gdy zakłócenia wywołane ostatnim kryzysem z 2008 r. rozprzestrzeniały się głównie kanałami finansowymi, powyższe oczekiwania wydawały się słuszne, jednak kiedy kryzys wszedł w czwartą fazę, tj. od końca października 2008 r., stało się jasne, że jego skutki będą widoczne także w realnej sferze gospodarczej. Wbrew koncepcji o rozłączaniu cykli koniunkturalnych doszło do przeniesienia wstrząsów z krajów wysoko rozwiniętych na gospodarki wschodzące, a ważnymi kanałami transmisji szoków okazały się handel, inwestycje zagraniczne, jak też międzynarodowe powiązania produkcyjne.
Niniejsze opracowanie przedstawia wyniki badań w zakresie zmian, jakie nastąpiły po ostatnim kryzysie finansowym w gospodarkach na różnym poziomie rozwoju. Porównanie dotyczy zależności odzwierciedlonych w poziomie synchronizacji cykli koniunkturalnych, w relacjach handlowych krajów rozwiniętych i rozwijających się, jak też wzajemnych powiązaniach finansowych i zmianach wprowadzonych w obszarze rynku pracy. W poszczególnych rozdziałach analizowane są dostosowania będące wynikiem zakłóceń wywołanych globalnym kryzysem finansowym w różnych regionach świata. Podejście takie pozwala uwzględnić zróżnicowany charakter dostosowań, przy czym sygnalizuje jednocześnie, że zmiany zachodzące w danym regionie świata, np. integracja finansowa gospodarek azjatyckich, rozszerzenie strefy euro, deregulacje na rynku pracy czy protekcjonizm stosowany przez poszczególne gospodarki, mogą wpłynąć na kształt relacji z gospodarkami spoza regionu.
Przenoszenie zmian w skali międzynarodowej, jak pokazał ostatni kryzys finansowy, dokonuje się szybko, a zjawiska takie jak migracje czy cyfryzacja z pewnością będą przyczyniać się do wzrostu współzależności gospodarek w wielu obszarach. Poznanie i zrozumienie mechanizmów kształtujących relacje między krajami rozwiniętymi a rozwijającymi się wydaje się zasadniczym tematem badań współczesnej ekonomii międzynarodowej, tym bardziej że teoria ekonomii wskazuje, iż korzyści ze współpracy krajów na różnym poziomie rozwoju są obopólne.
Marta Wajda-Lichy1
ZMIANY POZIOMU OTWARTOŚCI I WSPÓŁZALEŻNOŚCI HANDLOWYCH KRAJÓW ROZWINIĘTYCH I ROZWIJAJĄCYCH SIĘ PO GLOBALNYM KRYZYSIE FINANSOWYM
MARTA WAJDA-LICHY
1.1. Uwagi wstępne
Rozwój światowego handlu, którego dynamiczne tempo przekraczające wzrost PKB trwało nieprzerwanie przez ponad dwie dekady poprzedzające wybuch globalnego kryzysu 2008 r., następował głównie za sprawą rosnącej wymiany z udziałem gospodarek rozwijających się. Wiele badań empirycznych potwierdza, że silniejsza integracja krajów rozwijających się z gospodarką światową przyczyniła się do zmniejszenia luki dochodowej względem gospodarek uprzemysłowionych, czego znamiennym efektem było przejście niektórych z nich, np. Korei czy Singapuru, do grupy krajów rozwiniętych. Większa otwartość sprawiła jednak również, że gospodarki stały się bardziej podatne na zakłócenia zewnętrzne. Kryzys finansowy zapoczątkowany na rynkach finansowych krajów wysoko rozwiniętych w 2008 r. spowodował gwałtowne załamanie światowych obrotów handlowych. Do szybkiego rozprzestrzeniania się zakłóceń przyczyniła się rosnąca przed kryzysem współzależność gospodarek rozwiniętych i rozwijających się. Ożywienie światowego handlu, które stosunkowo szybko, bo w 2011 r., przywróciło wolumen wymiany sprzed kryzysu, okazało się przejściowe. W kolejnych latach tempo wzrostu światowego handlu spowolniło, często nie przekraczając tempa wzrostu produkcji. W konsekwencji wiele gospodarek wykazało spadek udziału handlu w PKB. Poziom otwartości gospodarki światowej, który przed kryzysem sięgał 60% PKB, zaczęto określać „granicą nasycenia handlem”, a zjawisko niskiego tempa wzrostu wymiany międzynarodowej – „wypłaszczeniem handlu” (ang. trade plateau).
Spowolnienie tempa handlu zagranicznego, które wobec nasilenia się protekcjonizmu zdaje się przybierać długofalowy charakter, osłabiło możliwość kontynuowania wzrostu „ciągniętego przez eksport” (ang. export-led growth). Prowzrostowe bodźce płynące kanałem importu, obejmujące zakup dóbr inwestycyjnych, zaawansowanych technologicznie produktów czy usług mających charakter komplementarny dla produkcji krajowej, także napotkały na ograniczenia w czasach słabej dynamiki handlu.
Celem niniejszego opracowania jest identyfikacja zmian w relacjach handlowych między krajami rozwiniętymi i rozwijającymi się. Zbadano poziomy otwartości oraz powiązania w eksporcie i imporcie przed kryzysem i po kryzysie 2008 r. Przyjmując klasyfikację krajów stosowaną przez UNCTAD, porównano handel między grupami krajów, uwzględniając poziom ich rozwoju, położenie geograficzne oraz strukturę towarową. Okres analizy obejmuje lata 2005–2018.
W pierwszej części omówiono teoretyczne przesłanki relacji handlowych między krajami na różnym poziomie rozwoju. Następnie porównano poziom otwartości gospodarek krajów rozwijających się i rozwiniętych przed globalnym kryzysem finansowym i po nim. W dalszej kolejności wskazano na zmiany handlu realizowanego w ramach poszczególnych grup krajów. Ostatnia część przedstawia zależności krajów rozwijających się i rozwiniętych pod względem handlu wybranymi grupami towarów oraz współpracy w ramach globalnych łańcuchów wartości.
1.2. Przesłanki teoretyczne występowania współzależności handlowych między krajami rozwiniętymi i rozwijającymi się
Teoria handlu międzynarodowego nie uwzględnia w sposób bezpośredni poziomu rozwoju gospodarczego jako determinanty handlu. Jednak modele handlu zagranicznego opisujące związki między wielkością, kierunkami handlu a zasobami czynników produkcji i cenami pozwalają zrozumieć wiele zależności, jakie zachodzą w stosunkach handlowych gospodarek rozwiniętych i rozwijających się.
1.2.1. Klasyczne i neoklasyczne teorie handlu zagranicznego
Zgodnie z klasyczną teorią handlu podstawą wymiany towarów jest specjalizacja krajów w produkcji dóbr, których wytwarzanie jest tańsze. W teoriach klasycznych powstałych w XVIII w. i na początku XIX w. podstawę porównań stanowiły koszty pracy. Według A. Smitha posiadane przez gospodarki przewagi absolutne w kosztach wytwarzania danego dobra, powinny być źródłem specjalizacji i zarazem wymiany zagranicznej. Uzasadnienie powyższego stwierdzenia Smith wyraził w pracy z 1776 r. pt. Badania nad naturą i przyczynami bogactwa narodów, gdzie pisał, że „jeżeli obcy kraj może nas zaopatrzyć w jakiś towar taniej, niż my sami możemy to uczynić, lepiej ów towar nabyć za jakąś część wyrobów naszego własnego przemysłu, który obejmuje dziedzinę, w jakiej mamy przewagę nad innymi krajami” (Smith, 2019, s. 271). Uwzględniając różnice w kosztach pracy między gospodarkami rozwijającymi się i rozwiniętymi, podejście Smitha sugeruje, że specjalizacja tych pierwszych będzie się koncentrować na produkcji i eksporcie dóbr pracochłonnych.PRZYPISY
M.A. Kose, Ch. Otrok i E.S. Prasad w opracowaniu z 2008 r. Global Business Cycles: Convergence or Decoupling, „IMF Working Paper”, IMF 08/143, badali cykle koniunkturalne w 106 gospodarkach w okresie 1960–2005. Hipotezę o rozłączaniu się cykli sformułowali na podstawie obserwacji zmian w zbieżności cykli w okresie globalizacji 1985–2005. Stwierdzili, że zbieżność cykli zwiększa się, ale tylko w ramach poszczególnych grup krajów, tj. gospodarek uprzemysłowionych i rozwijających się.
Klasyfikacja etapów przebiegu kryzysu finansowego według BIS (2009).
Konferencja Narodów Zjednoczonych ds. Handlu i Rozwoju (ang. United Nations Conference of Trade and Development).
Lista krajów rozwijających się i rozwiniętych, klasyfikowanych według UNCTAD, znajduje się w aneksie na końcu rozdziału.
więcej..
