Korczakowskie narracje pedagogiczne - ebook

Wstęp

------------------------------------------------------------------------

Pisanie o Korczaku jest zadaniem ryzykownym. Przytłacza nie tylko ogrom wielojęzycznych publikacji, różnorodnych opracowań i wspomnień na jego temat. Dużą presją są również aspiracje licznych badaczy dziedzictwa Starego Doktora do budowania syntezy jego życia i działalności, pokazania Korczaka zarówno jako pisarza, lekarza, jak i wychowawcy oraz publicysty. W tym wielowymiarowym obrazie Korczaka jeszcze trudniej jest zmierzyć się z żydowskim znakiem biografii Henryka Goldszmita, a w szczególności z tragicznym i heroicznym symbolem Korczaka jako ofiary Holokaustu. Historyczne znamiona jego życia w przedwojennej Warszawie, pełnej napięć i agresji narodowościowych, a przede wszystkim śmierć w obozie zagłady w Treblince uczyniły ze Starego Doktora postać pomnikową, symbol martyrologii narodu żydowskiego i jednocześnie wzór osobowy XX wieku. Przyjmując taki historycznie ukształtowany obraz Korczaka z najwyższym szacunkiem oraz rozumiejąc śmierć Henryka Goldszmita jako bolesny znak przeszłości żydowskiej, polskiej i niemieckiej, trzeba jednak przyznać, że jest to obraz niepełny, zredukowany, oparty przede wszystkim na tragicznej śmierci. Tymczasem wielkość Korczaka w pierwszej kolejności wyraża się w dziele jego życia zawodowego, w którym połączył medycynę z wychowaniem dzieci. Na tym polu dokonał odkryć szczególnych, przekraczających ramy swojego czasu. Stał się znany i ceniony.

Dzisiaj Korczak zaliczany jest w poczet największych pedagogów XX wieku. Jego portret ozdabia ściany wielu uczelni pedagogicznych w różnych krajach. Znalazł się wśród takich autorytetów, jak: Jean-Jacques Rousseau, John Locke i Johann Heinrich Pestalozzi. Tymczasem jeszcze do niedawna stawiany był obok Antoniego Makarenki. Zmieniła się perspektywa odczytywania pedagogicznego dziedzictwa Janusza Korczaka. W przeszłość odchodzi obraz Korczaka jako lewicującego publicysty, zaangażowanego krytyka realiów społeczno-politycznych. Polityczną siłę argumentów traci także lansowany w okresie PRL obraz korczakowskiej pedagogiki jako afirmacji wychowania kolektywnego.

Coraz wyraźniej dostrzegamy, że pedagogiczne dziedzictwo Korczaka jest wielowymiarowe, różnorodne, dające się odczytywać na różne sposoby i w różnych kontekstach. Dawniej Bogdan Suchodolski, a współcześnie Bogusław Śliwerski wymieniają Korczaka jako przedstawiciela pajdocentryzmu i romantycznej ideologii wychowania. Stefan Wołoszyn sytuuje Starego Doktora wśród pedagogów społecznych zajmujących się opieką nad dzieckiem. Dla Janusza Tarnowskiego, Jadwigi Bińczyckiej i Anny Kamińskiej jest on przedstawicielem pedagogiki dialogu, a w opinii Michaela Kirchnera oraz Waltraut Kerber-Ganse – pedagogiki interpretatywnej, narracyjnej. Krystyna Ablewicz zwraca uwagę, że pedagogia Janusza Korczaka, odkrywcy i badacza dzieciństwa, opiera się na podstawach fenomenologicznych i hermeneutycznych. Te wszystkie opracowania mają swoje oparcie w fundamentalnych, edytorskich oraz źródłowo-dokumentacyjnych pracach nad biografią i twórczością Korczaka, które od wielu już lat prowadzi Ośrodek Dokumentacji i Badań Korczakianum w Warszawie pod kierunkiem Marty Ciesielskiej.

Postać Korczaka pedagoga, jego bogata twórczość pedagogiczna budziła i budzi coraz większe zainteresowanie wśród pedagogów, psychologów, nauczycieli, katechetów, lekarzy, prawników, pracowników socjalnych, a przede wszystkim wśród rodziców i wszystkich, którym bliskie są sprawy dzieci. Korczak przemawia do różnych grup społecznych, wiekowych, do różnych religii, kultur i narodowości. Jego pedagogiczny przekaz od dawna wykracza poza Polskę i Izrael, jest słyszalny w Europie Zachodniej, coraz wyraźniejszy w Ameryce i w wielu odległych krajach: w Japonii, Chinach, Korei Południowej, Brazylii, Peru, Argentynie; dociera do niektórych państw afrykańskich. Jest to ewenement społeczno-pedagogiczny.

Jakie idee czy treści zawiera ten pedagogiczny przekaz, z czego wyrasta i czego uczy dzisiejszego czytelnika? Co wnosi do badań nad dzieciństwem i dzisiejszej pedagogiki? Te pytania stanowią centrum Korczakowskich narracji pedagogicznych. W założeniach praca ta jest oddaniem głosu samemu Korczakowi. Stary Doktor jest w niej narratorem, przemawia w licznych cytatach. Jest osobą wchodzącą w dialog z czytelnikiem, jest żywy i obecny. W tym znaczeniu użyty w książce termin „Korczakowska pedagogika” oznacza pedagogikę Korczaka, wskazuje na podmiot wypowiadający się, skłania do skupienia uwagi przede wszystkim na pytaniu: czyja to narracja, jakie są jej myśli przewodnie, jakie cechy związane z osobą Korczaka, jego biografią zawodową i bogatą spuścizną pedagogiczną da się w niej wyodrębnić.

W drugim znaczeniu termin „korczakowska” oznacza nie czyja, ale jaka jest to pedagogika, jaki jest jej duch, na jakich aksjomatach się opiera, co akcentuje, jakie główne myśli i wątki podnosi. W tym przypadku mówi już nie tylko Korczak, ale i autorka książki, próbując na nowo odczytać korczakowskie dziedzictwo, dotrzeć do postawionych pytań, odkryć, jakie sensy można dzisiaj odnaleźć w tej bogatej spuściźnie. Taki zabieg jest oczywiście wybiórczym, subiektywnym spojrzeniem na Korczaka, oglądaniem Starego Doktora i jego dorobku w lustrze współczesności, dzisiejszych kodów kulturowych i akademickich.

W niniejszej pracy te dwa spojrzenia wzajemnie się mieszają, nakładają na siebie. Korczak przemawia z perspektywy minionego czasu – pedagogiki okresu międzywojnia i skrajnych doświadczeń wychowawcy żydowskiego sierocińca w warszawskim getcie. Jest to szczególna opowieść o przeszłości, dająca się odczytywać w perspektywie teraźniejszości i przyszłości. Tak się bowiem dzieje, że bogata korczakowska literatura społeczno-pedagogiczna zyskuje dzisiaj szczególne znamiona aktualności i uniwersalności. Odżywa, jest tłumaczona na różne języki, czytana i odkrywana. Niesie przesłania związane z miłością do dziecka i poszanowaniem jego praw.

Korczakowskie narracje pedagogiczne koncentrują się na dziecku rozumianym jako osoba i najwyższa wartość, którą Opatrzność, Natura i rodzice obdarzyli je. Dziecko wpisane jest w teraźniejszość i przyszłość, stanowi sens życia rodziny, za jego pośrednictwem dokonuje się przekaz społeczno-kulturowy, dziedziczenie, transmisja. Dziecko nadaje ciągłość i trwanie rodom, kulturom, cywilizacjom. Korczakowska literatura o dziecku i dzieciństwie ma filozoficzno-aksjologiczny, a jednocześnie społeczno-kulturowy i historyczny wymiar. Można ją odczytywać jako opowieść, jako konstruowanie wiedzy o dziecku, budowanie obrazu dziecka, jako narrację o dziecku i wychowaniu. Można również powiedzieć, że w tej narracji dziecko jest konstruktem. Narracyjnym konstruktem jest również pedagogika dziecka budowana przez Korczaka i odczytywana dzisiaj.

Narracja oznacza mówienie, relacjonowanie, jest ona rodzajem komunikacji i jej wytworem, tekstem tworzonym przez Korczaka, interpretowanym przez badaczy i kontynuatorów jego idei. Inaczej mówiąc – jest ona nie tyle rekonstrukcją myśli Starego Doktora, ile procesem interpretacji jego dokonań w perspektywie ram teoretycznych i metodologicznych współczesnej pedagogiki. Taki interpretatywny punkt widzenia został przyjęty w książce.

Korczakowskie narracje pedagogiczne wyraźnie określają, jak również zawężają pole badań. Koncentrują się na najważniejszej, ale nie jedynej roli społeczno-zawodowej Korczaka. Starego Doktora mają pokazać jako pedagoga i dziecięcego lekarza, jako opiekuna dzieci na koloniach letnich, założyciela i wychowawcę w żydowskim Domu Sierot w Warszawie, wykładowcę na kursach i studiach dla nauczycieli oraz pracowników społecznych. Poza obszarem zainteresowań pozostaje bogata działalność literacka, a także publicystyka Korczaka. W centrum zainteresowania są nie tyle dane faktograficzne i biograficzne, ale przede wszystkim korczakowski przekaz pedagogiczny. Korczak wypowiada się na temat dziecka, wychowania, pedagogiki, na temat świata, w którym przyszło mu żyć, kreśli wizje przyszłości. Mówi, opowiada, przekonuje, czasami perswaduje. Korczakowską narrację można potraktować jako wykład pedagogiki połączony z biograficznym strumieniem zdarzeń. Płyną one dwoma torami. Pierwszy z nich pokazuje cały proces uczenia się Korczaka medycyny, psychologii i pedagogiki, jak odwołuje się do swoich mistrzów, nauczycieli, czerpie z przeżyć i kontaktów wypracowanych w różnych środowiskach, wreszcie jak podróżuje, zdobywa doświadczenia z wyjazdów do Palestyny. Ale to nie wszystko. W korczakowskiej narracji pojawia się bardzo ważny, mało dostrzegany przez badaczy Korczaka – obszar łączący uczenie się, badanie i działanie. Korczak uczy się przez całe życie zawodowe, dokumentuje, poznaje dziecko, grupę dziecięcą i siebie jako wychowawcę.

Drugi nurt narracji ma charakter praktyczny, wynika z doświadczeń Korczaka wyniesionych z pracy w charakterze opiekuna dzieci, wychowawcy w Domu Sierot, a także z refleksji nad własną biografią, nad porażkami i sukcesami w pracy pedagogicznej. Rezultatem tego dwutorowego procesu korczakowskiej narracji jest nowy konstrukt teoretyczno-praktyczny – oryginalny system pedagogiczny łączący nowe idee, wizje i pomysły pedagogiczne z nowatorskimi rozwiązaniami praktycznymi. Łączą się w nim i nakładają na siebie różne wymiary praktyczne, teoretyczne, filozoficzne, religijne, metodyczne, indywidualne, społeczne, dawne i obecne, polskie i żydowskie.

Na użytek niniejszej pracy przyjęto ten dwutorowy model analizy narracji Korczaka. Stosownie do niej Korczakowskie narracje pedagogiczne składają się z dwóch części. W pierwszej pokazane są rodowody korczakowskiej pedagogiki, idee zaczerpnięte od klasyków filozofii wychowania, związki z ruchem Nowego Wychowania, silne powiązania korczakowskiej edukacji z medycyną i pedagogiką, wreszcie inspiracje, których można się doszukać, porównując biografię Korczaka i Heleny Radlińskiej. Część druga przedstawia idee wychowawcze Korczaka tworzące podwaliny dzisiejszej pedagogiki dziecka i dzieciństwa. Ta strukturacja jest jedynie przyjętym przez autorkę porządkiem narracji, nie powinna jednak zaburzyć rzeczywistego obrazu korczakowskiej pedagogiki wielowymiarowej, otwartej, transwersalnej, niedającej się wpisywać w proste schematy.

Tym, co wyróżnia i odróżnia Korczakowskie narracje pedagogiczne od wielu innych monografii pokazujących spuściznę pedagogiczną Korczaka, nie jest bynajmniej tematyka, gdyż problemy dotyczące miłości i szacunku do dziecka, jego praw i kierowania przez nie swoim rozwojem były wielokrotnie podnoszone przez licznych autorów, ale nowy punkt widzenia charakterystyczny dla dzisiejszej pedagogiki. Można go potraktować jako kryterium analizy, specyficzną siatkę pojęć, teoretycznych i metodologicznych tez.

Z jakim modelem pedagogiki połączyć korczakowską spuściznę, jakie założenia pedagogiczne dają się uczynić filtrem pozwalającym zanalizować dorobek Korczaka? Wydaje się, że kluczem do analizy jest szeroko rozumiana pedagogika humanistyczna jako nauka o człowieku, oparta na podstawach filozoficzno-antropologicznych. Jej trzonem, jak podaje Bogdan Suchodolski, są trzy pytania związane z istotą i powołaniem człowieka: kim jest człowiek, kim człowiek powinien się stać i jak wychowanie może mu w tym dopomóc. Pedagogika humanistyczna akcentuje potencjał rozwojowy człowieka, jego powołanie. Traktuje człowieka egzystencjalnie, a nie funkcjonalnie, pragmatycznie czy utylitarnie – jak przekonuje

Suchodolski, podkreślając jednocześnie, że potencjał człowieka rozwija się w kontakcie z drugim człowiekiem, we wspólnocie, w autonomicznym, ale i kreatywnym działaniu. Nie da się jednak ani człowieka, ani tym bardziej dzisiejszej pedagogiki sprowadzić do prostych reguł, schematów czy struktur. Przeciwnie, można je opisywać tylko w procesie, w ruchu, ciągłej zmianie, w sprzecznościach, ambiwalencjach. Lech Witkowski pisze o dwoistości spojrzenia na klasyczną pedagogikę. Z jednej strony jest to dwubiegunowość, z drugiej – komplementarność. Rodzi to nie tyle nowy model pedagogiki, ale przede wszystkim specyficzną postawę badawczą, inny typ analizy.

Dzięki wymienionym założeniom można korczakowską pedagogikę analizować w perspektywie zmian, jakie dokonały się i dokonują w tej dyscyplinie. Jest to fundamentalna zmiana tradycyjnego paradygmatu pozytywistycznego związanego z tzw. neutralnym poznaniem faktów, zależności na paradygmat interpretatywny, w którym na plan pierwszy wysuwają się pytania o społecznie podzielane sensy i znaczenia. Zgodnie z tym paradygmatem dziedzictwo Korczaka ma charakter nie tyle historyczny, ile kulturowy. Wpisuje się w szeroko rozumianą kulturę współczesności. W centrum zainteresowania stają pytania nie tyle o dokumentację i fakty, ile o interpretacje. W analizach szuka się tego, co jest uwspólnioną interpretacją sięgającą do aktualnych uniwersalnych sensów i znaczeń.

Z drugiej strony pedagogika czasów ponowoczesnych nie rości już sobie prawa do odkrycia „jedynej niepodważalnej prawdy”. W tym amorficznym ponowoczesnym świecie ciągłych zmian, ambiwalencji, w którym moc straciły wielkie narracje, a do głosu dochodzą ci, którzy dotychczas byli niesłyszalni i – co więcej – do nauki wprowadzają potoczność, codzienność, głos Korczaka brzmi odkrywczo i bardzo aktualnie. Jest to głos mistrza, wielkiego pedagoga, badacza, filozofa, artysty, który opowiada o dziecku, wychowaniu i o badaniu. Z zadumą, ale i z pokorą oraz nadzieją Korczak pisał:

Uczony bada te góry i drogi, po których chodził Mojżesz, pustynię, po której się błąkał, to samotnie, to z mnogą rzeszą swego ludu, który wywiódł z domu niewoli. Uczony kopie w ziemi i odsłania ruiny miast, świątynie i pałace, szczątki kolumn i tablic. W ten sposób on szuka .

Ja przyglądam się dziecku, jak bawi się w piasku, jak patrzy i nadsłuchuje, jak coś ciężkiego podnosi, jak karmi ptaka, podlewa roślinę, jak stoi i biega – i taki był Mojżesz, ale był też inny.

A kiedy ty coś powiesz, drugi z trzecim dorzuci i dziesiąty do tego coś doda, to chociaż każdy powie tylko to, co wie i rozumie, złoży się z tego jedna prawda dla nas wszystkich1.

Korczakowskie narracje pedagogiczne są składanką, zapisem myśli i doświadczeń ponad dwudziestu lat mojej pracy akademickiej z tekstami, biografią i różnymi dziełami Korczaka. Korczak był dla mnie przewodnikiem w badaniach nad dzieciństwem, pozwalał mi poznać pedagogikę europejską, nawiązać wiele międzynarodowych kontaktów, zwłaszcza z pedagogami niemieckimi, izraelskimi i japońskimi. Uczestniczyłam w wielu korczakowskich konferencjach w Polsce i za granicą: w Izraelu, w Niemczech, w Szwecji, w Szwajcarii, na Węgrzech, w Japonii, w Chinach, w Albanii. Dzięki Korczakowi miałam możliwość wyraźniej stawiać pytania nie tylko o prawa dziecka, ale również o sensy i granice wychowania, o standardy badań, dawną i dzisiejszą pedagogikę i jej przełożenie na praktykę. Zwieńczeniem mojego wieloletniego obcowania z korczakowskimi myślami i ideami był rok 2012, uznany decyzją polskiego parlamentu za Rok Janusza Korczaka. Był on pomyślany jako program edukacji społecznej skoncentrowanej wokół trzech idei: godności dziecka, praw dziecka i dziecięcego obywatelstwa. Był to również rok zagranicznej promocji inicjatyw polskich związanych z prawami dziecka. Rezonans tego przedsięwzięcia pokazał, jak wielka jest siła korczakowskich idei, myśli, pytań i jednocześnie jak duże jest zapotrzebowanie na obcowanie z nimi. W tej mierze Korczakowskie narracje pedagogiczne są kolejną propozycją spotkania ze Starym Doktorem i jego opowieścią o tym, jak kochać, rozumieć, szanować, poznawać i wychowywać dzieci.

Barbara Smolińska-Theiss

Henryków Urocze, czerwiec 2013 rokuPreface

------------------------------------------------------------------------

To write about Korczak is a risky task. One may be overwhelmed by the amount of existing literature, high number of multilingual publications, various studies and memoirs. Additional pressure is created by aspirations of many researchers of Korczak’s heritage to build a synthesis of life and social activity of the ‘Old Doctor’ and to show Korczak not only as a doctor, but as an educator and writer. In this multidimensional image of Korczak, it is even harder to deal with the Jewish character of Henry Goldsmith and the tragic and heroic symbol of Korczak as a victim of the Holocaust. Historical features of his life in pre-war Warsaw, full of tension and ethnic violence and above all, the tragic death of Korczak and his children in the Treblinka death camp, turned the Old Doctor into a monumental figure, a symbol of the martyrdom of the Jewish people and at the same time an inspirational role model of the twentieth century. Accepting such a historically shaped image of Korczak and with the utmost respect, understanding the death of Henry Goldsmith as a painful sign of the Jewish, Polish and German past, it seems that this picture is incomplete, reduced and primarily based on his tragic death. The magnitude of Korczak is first expressed in the work of his life, in which he combined medicine with raising children. In this area he made significant discoveries, far beyond the frame of his time. He became known, recognized and appreciated.

Nowadays, Korczak is considered to be one of the greatest pedagogues of the twentieth century. His portraits decorate the walls of many universities in the World. The image of Korczak as a left winged writer, engaged in the critique of existing socio-political reality has become a thing of the past. The political strength of the People’s Republic of Poland’s argument that Korczak’s pedagogy was an affirmation of collective upbringing, has weakened. He is now considered to be on par with: Jean Jacques Rousseau, John Locke and Johann Heinrich Pestalozzi, whilst not so long, ago he was compared to Anton Makarenko. The perspective on pedagogical interpretation of Janusz Korczak’s heritage has therefore changed.

It becomes more clear that the pedagogical legacy of Korczak is multidimensional, diverse and possible to interpret in many different ways and in many different contexts. In the past, Bogdan Suchodolski and in the present Bogusław Śliwerski, mention Korczak as a representative of the child-oriented (‘paidocentric’) and the romantic ideology of education. Stefan Wołoszyn classifies the Old Doctor amongst the social pedagogues who concentrate on childcare issues. For Janusz Tarnowski, Jadwiga Bińczycka and Anna Kamińska, he represents the pedagogy of dialog. In the opinion of Michael Kirchner and Waltraut Kerber-Ganse he represents interpretative and narrative pedagogy. Krystyna Ablewicz notes that the pedagogy of Janusz Korczak, the explorer and researcher of childhood is based on the phenomenological and hermeneutical foundation. All of these people’s work on Korczak’s biography and creativity is based on the fundamental, editorial, source-documented efforts of ‘Korczakianum’, the Research and Documentation Centre, led by Marta Ciesielska.

The figure of Korczak, the pedagogue and his extensive pedagogical work, stimulates a growing interest among educators, psychologists, teachers, catechists, doctors, lawyers, social workers and most of all among parents and people, who are involved in children’s matters. Korczak appeals to many different social groups, who represent a wide spectrum of ages, religions, cultures and nationalities. For years, Korczak’s pedagogical message has gone beyond Polish and Israeli borders, has been heard in Western Europe, in America and in many distant countries: Japan, China, South Korea, Brazil, Peru and Argentina, it has even reached some African countries. It is a socio-pedagogical phenomenon.

What contents, what notions are included in this educational message? What are its roots and what can it teach today’s reader? What does it bring to the study of childhood and to education today? These questions are at the centre of the ‘Korczak’s Pedagogical Narrative’. In the design of this work, Korczak receives an ability to speak for himself. Korczak is the narrator, speaking in numerous quotations. He is a person entering into a dialogue with the reader, he is alive and present, and he speaks in the present tense. In this sense, the term “Korczak’s pedagogy” used in the title means the pedagogy of Korczak and indicates the person who speaks out. It encourages focus, primarily on the questions: whose narrative is it, what are the leading thoughts, what features associated with Korczak as a person, his professional biography and a legacy of teaching, can be identified?

In the second meaning of the term “Korczak’s” it is not important whose, but what kind of pedagogy it is. What is its spirit, on which axioms is it based, what does it emphasize and what are the main ideas and plots? In this case, not only Korczak speaks out, but also the author of the book, trying to re-read Korczak’s legacy, to get to the core of the questions posed and discover what meaning and significance can be found in this enormous heritage today. This procedure is of course a selective and subjective look at Korczak, watching the Old Doctor and his achievements in the mirror of the present with today’s academic and cultural codes.

In practice, in this paper, these two approaches are mutually mixed and superimposed on one another. Korczak speaks from the perspective of the past time – the interwar period of pedagogy and extreme experiences of a tutor in a Jewish orphanage in the Warsaw ghetto. This is a special story about the past that may be read in the perspective of the present and the future. His vast socio-educational literature gains the particular hallmark of versatility and universality in today’s reality. It comes to life again, it is translated into many languages, read and discovered. It carries messages related to the love for the child, respect and respect for the rights of the small human.

‘Korczak’s Educational Narratives’ focuses on the child, understood as a person and of the highest value; the value that the Providence, Nature and parents bestowed upon the child. The child is inscribed in the present and the future, is the sense of family life, socio-cultural transmission and inheritance is made possible through children. The child gives continuity and duration to families, cultures, civilizations. Korczak’s literature on the child and childhood has a philosophical, axiological, socio-cultural and historical dimension. It can be read as a story, as the construction of knowledge about the child, as the construction of the image of a child. The child is also a constructor in this narrative. The child pedagogy built by Korczak and read today is also a narrative construction.

The narrative means speech, coverage, a type of communication and the product of this communication. The narrative is the text created by Korczak, interpreted by scholars and followers of his ideas. In other words, it is not so much the reconstruction of the Old Doctor’s thought, but the process of interpretation of his achievements in the perspective of the theoretical and methodological framework of modern pedagogy. This interpretative point of view has been adopted in this work.

‘Korczak’s Educational Narratives’ clearly defines and narrows the area of the research. It focuses on the most important, although not the only, socio-professional role of Korczak. It shows Korczak as a teacher and children’s doctor, a summer camp tutor, a founder of and a teacher in, the Jewish orphanage in Warsaw and a lecturer for teachers and social workers at college. His rich library of work outside of this area has not been considered. The focus is not so much on the factual and biographical data, but most of all on Korczak’s educational message. Korczak talks about the child, the child’s upbringing, education, about the world in which he lived and vision for the future. He talks, he argues, he sometimes persuades. Korczak’s narrative can be seen as a lecture in pedagogy combined with a stream of biographical events. They flow along two lines. The first one shows the whole process of how Korczak learns medicine, psychology and pedagogy. How he refers to his masters and teachers, how he draws on experiences and contacts developed in varied social environments and finally, how he gains experience from his trips to Palestine. In Korczak’s narrative a very important and often ignored issue can be found; the area connecting learning, research and action. Korczak learns throughout his whole working life; he documents and gets to know the child, the children’s group and finally himself as the teacher.

The second wave of the narrative is practical, it comes from Korczak’s work experience as a caregiver of children, a teacher in the orphanage and from self-reflection on his own biography and his failures and successes in the pedagogical profession. The result of this two dimensional process, is a new theoretical and practical construct – the original educational system which combines new ideas, visions and pedagogical thoughts with innovative practical solutions. Various practical, theoretical, philosophical, religious, methodical, individual, social, past and present, Polish and Jewish dimensions connect and overlap in this process. For the purpose of this study this two-track model of analysis of Korczak’s narrative was chosen. In accordance with this decision, Korczak’s Educational Narratives consist of two parts. In the first, the legacy of Korczak’s pedagogy is shown, the ideas derived from classical philosophy of education, commonalities with the movement of the ‘New Raised’, strong links of Korczak’s education with medicine and pedagogy and finally, the influences which may be found by comparing the biography of Korczak and Helena Radlińska. The second part presents the educational ideas of Korczak that form the foundation of today’s child and childhood pedagogy. This structure has been adopted by the author and should not distort the real picture of multidimensional Korczak’s pedagogy, opened, transversal and impossible to categorise in simple diagrams.

The subject of work is not, by any means what distinguishes and differentiates Korczak’s Educational Narratives from other books, which show Korczak’s legacy of teaching. The issues of love and respect for the child, children’s rights and independent development, have been raised many times by many other authors. The novelty and difference presented here, is achieved by an up to date point of view, using contemporary pedagogy. It can be seen as a criterion of analysis, specific grid of concepts, theoretical and methodological thesis.

Which model of pedagogy can be found in Korczak’s legacy, which pedagogical deductions can be used as a catalyst to analyse Korczak’s achievements? It seems that the humanistic pedagogy, broadly defined as science of a man and based on philosophical-anthropological foundations, is the key to the analysis. According to Bogdan Suchodolski, at its core are three questions related to the essence and vocation of a man: who is the man, who should the man become and how can education help him in this aim. Humanistic pedagogy puts emphasis on the developmental potential of the man and his vocation. It treats human existentially rather than functionally or pragmatically (Suchodolski), while stressing that human potential develops in contact with other people, in the community and in autonomous but yet creative activity. However, one can neither reduce the man nor contemporary pedagogy to simple rules, patterns or structures. In contrary, they can only be described in a process, in motion, in continuous change, in contradictions and in ambivalences. Lech Witkowski talks about the duality of approaches to classical pedagogy. On one hand it is through bipolarity on the other, via complementing. This creates not only a new model of pedagogy, but also the specific research approach and a different type of analysis.

Thanks to these suppositions can Korczak’s pedagogy be analysed in terms of the changes that have taken place in this discipline? This is a fundamental change in the traditional positivist paradigm associated with the so-called neutral knowledge of the facts, relations and dependencies. It changes towards the interpretative paradigm, in which the question about commonly shared meanings and significance is brought forward. In accordance with this paradigm, Korczak’s legacy is not so much historical, but above all cultural. It is embedded into the wider modern culture. The central questions concern the interpretation and not the facts and the documentation. In the research, the common ground for interpretation is pursued through universal meanings and implications.

Meanwhile, the pedagogy of postmodern times does not claim the right to the discovery of “the one irrefutable truth”. In this amorphous post-modern world of constant change and ambivalence, in which the power of grand narratives is lost and those who previously were inaudible receive the ability to speak, bringing commonality and everyday commonness to science, Korczak’s message sounds ingenious and up to date. It is the voice of the master, the great pedagogue, researcher, philosopher and artist, who tells the story of a child, education and research. With deep consideration and reflexivity but also with humility and hope, Korczak writes:

The scholar (scientist) explores these mountains and these roads on which Moses walked, the desert on which he wandered alone and with multitude of his people, whom he brought from the house of bondage. The scholar digs in the ground to reveal the ruins of the cities, temples and palaces, remains of the columns and tables. In this way, he’s looking for

I look at the child, how he plays in the sand, how he observes and listens, how he lifts something heavy, how he feeds a bird, waters a plant, how he stands and runs – Moses was the same, but he was different at the same time.

And when you say something, the second and the third (person) and the tenth will throw something in to add, only if everyone says only things they know and understand, one universal truth will be built for all of us2.

Korczak’s Educational Narratives is a compilation, placing thoughts and experiences of over twenty years of academic work with texts, biography and various works of Janusz Korczak. Korczak was my guide in the study of childhood, he allowed me to discover European pedagogy, to make international connections with German, Israeli and Japanese pedagogues. I took part in many conferences in Poland and abroad: in Israel, Germany, Sweden, Switzerland, Hungary, Japan, China and Albania. Thanks to Korczak, I had the opportunity to pose questions more clearly, not only regarding the rights of the child, but also about the meaning and limits of education, about research standards, the past and today’s pedagogy and its translation into practice. The culmination of this long-term contact with Korczak’s thoughts and ideas was the year 2012, which was declared the Year of Janusz Korczak by the Polish Parliament. It was conceived as a public social education program focused around three main ideas: the dignity of the child, rights of the child and the child’s citizenship. It was also the year of Polish promotion of initiatives related to children’s rights abroad. The resonance of this project, showed how great the power of Korczak’s ideas, thoughts and questions is and also how great the need is to associate with them. In this respect, Korczak’s Educational Narratives is yet another occasion to meet with the Old Doctor and his story of how to love and understand, respect, discover and raise children.

Barbara Smolińska-Theiss

Henryków Urocze, June 2013

Tłumaczenie dr Anna Odrowąż-Coates