Kosmetologia. Tom 2 - ebook

Wykaz Autorów

mgr Angelika Adamus-Grabicka

Zakład Bromatologii

Uniwersytet Medyczny w Łodzi

dr n. przyr. Małgorzata Bajgier-Kowalska

Wydział Prawa, Administracji i Stosunków Międzynarodowych, Katedra Turystyki Międzynarodowej i Geografii Społecznej
Krakowska Akademia

im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego

mgr Agnieszka Bartczak

„Amicus” Fundacja Łuszczycy i ŁZS

Prywatna Praktyka Psychologiczna

Twój Psycholog

prof. dr hab. n. farm. Elżbieta Budzisz

Kierownik Zakładu Chemii Surowców Kosmetycznych, Prodziekan ds. Kierunku Kosmetologia
Wydziału Farmaceutycznego

Uniwersytet Medyczny w Łodzi

mgr Tomasz Bujak

Katedra Technologii Produktów Kosmetycznych
i Farmaceutycznych

Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie

prof. nadzw. dr n. med. Magdalena Ciupińska

Wyższa Szkoła Zawodowa Kosmetyki
i Pielęgnacji Zdrowia w Warszawie

Uczelnia Medyczna im. Marii Skłodowskiej-Curie

w Warszawie

dr n. farm. Renata Dawid-Pać

Katedra i Zakład Naturalnych Surowców Leczniczych i Kosmetycznych, Uniwersytet Medyczny

im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu

dr n. med. Anna Erkiert-Polguj

Specjalista dermatolog i wenerolog

Zakład Kosmetologii i Dermatologii Estetycznej, Uniwersytet Medyczny w Łodzi

mgr Marta Fiłoń

Trener biznesu spa & beauty

dr n. o zdr. Magdalena Gębska

Zakład Rehabilitacji Narządu Ruchu,
Pomorski Uniwersytet Medyczny w Szczecinie

mgr Karolina Goral

Zakład Dietetyki Klinicznej,

Uniwersytet Medyczny w Lublinie;

Poradnia Leczenia Żywieniowego,
Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny nr 4
w Lublinie

mgr Monika Jasińska-Hahn

Medyczno-Społeczne Centrum Kształcenia Zawodowego i Ustawicznego w Toruniu

dr n. chem. Kamil Jurowski

Niezależny toksykolog, safety assessor – specjalista ds. oceny bezpieczeństwa produktów kosmetycznych, chemicznych i leków

www.kamiljurowski.com

prof. nadzw. dr n. med. Wojciech Kasprzak

Oddział Pulmonologiczno-Internistyczny

Wielkopolskie Centrum Pulmonologii
i Torakochirurgii im. Eugenii i Janusza
Zeylandów w Poznaniu;

Gabinet Lekarski i Zakład Fizjoterapii
SALUS – dr Kasprzak

mgr Maria Klamczyńska

Kosmetolog, specjalista ds. podologii

Wyższa Szkoła Zawodowa Kosmetyki

i Pielęgnacji Zdrowia w Warszawie

prof. dr n. med. dr h.c. Kazimierz Kobus

Specjalista chirurgii plastycznej

Były Dyrektor Szpitala Chirurgii Plastycznej
w Polanicy-Zdroju

oraz Kliniki Chirurgii Plastycznej
Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu;

Gabinet Chirurgii Plastycznej w Polanicy-Zdroju

dr n. med. Katarzyna Kobus-Zaleśna

Specjalista ortodoncji

Była Adiunkt Katedry Ortopedii Szczękowej
i Ortodoncji, Zakładu Wad Rozwojowych Twarzy Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu;

Specjalistyczny Gabinet Ortodontyczny
w Polanicy-Zdroju

dr n. farm., kosmetolog Anna Kołodziejczak

Zakład Kosmetologii i Dermatologii Estetycznej, Uniwersytet Medyczny w Łodzi

dr n. med. Rafał Kuźlik

Specjalista położnictwa i ginekologii,

ginekolog plastyczny

dr n. o zdr. Agata Mańkowska

Wyższa Szkoła Edukacji i Terapii

im. prof. Kazimiery Milanowskiej w Poznaniu;

Gabinet Lekarski i Zakład Fizjoterapii
SALUS – dr Kasprzak

dr n. farm. Agnieszka Marzec

Zakład Dietetyki Klinicznej,

Uniwersytet Medyczny w Lublinie

dr n. chem. Paulina Mucha

Zakład Chemii Surowców Kosmetycznych,

Uniwersytet Medyczny w Łodzi

mgr Ewelina Namiecińska

Zakład Chemii Surowców Kosmetycznych,

Uniwersytet Medyczny w Łodzi

dr inż. Zofia Nizioł-Łukaszewska

Katedra Technologii Produktów Kosmetycznych
i Farmaceutycznych

Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie

dr n. med. Paweł Piątkowski

Uniwersytecki Szpital Kliniczny
im. Wojskowej Akademii Medycznej

Klinika Ortopedii i Traumatologii w Łodzi;

Wyższa Szkoła Biznesu i Nauk o Zdrowiu w Łodzi

dr n. med. Ewa Pierzchała

Kierownik Zakładu Medycyny Estetycznej,
Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach

mgr Aneta Pondo

Dziennikarka, redaktor naczelna czasopisma
„Miasto Kobiet”

prof. dr hab. med. Andrzej Przylipiak

Zakład Medycyny Estetycznej,

Uniwersytet Medyczny w Białymstoku

Dorota Rybarczyk

Linergistka, Gabinet Kosmetologii Estetycznej
i Makijażu Permanentnego Upiększarnia

Adam Skowron

Student studiów magisterskich na kierunku filozofia, Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy

dr hab. Michał Skrzypek

Kierownik Zakładu Dietetyki Klinicznej
Koordynator kształcenia na kierunku Dietetyka, Uniwersytet Medyczny w Lublinie

Elżbieta Szczepańska

Podolog, pielęgniarka, położna

Wyższa Szkoła Zawodowa Kosmetyki i Pielęgnacji Zdrowia w Warszawie

Uczelnia Medyczna

im. Marii Skłodowskiej-Curie w Warszawie;
Podiatry Clinic

mgr Karolina Szczygieł

Zakład Dietetyki Klinicznej,

Uniwersytet Medyczny w Lublinie

dr n. med. Piotr Szlązak

Specjalista dermatolog–wenerolog

Dermedica w Gdańsku

prof. dr hab. n. med. Radosław Śpiewak

Specjalista dermatolog i wenerolog,
specjalista alergolog

Zakład Dermatologii Doświadczalnej i Kosmetologii, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie

dr Mariola Tracz

Doktor Nauk o Ziemi w zakresie dydaktyki geografii
Polskie Towarzystwo Geograficzne Oddział w Krakowie

dr n. farm Maria Urbańska

Katedra i Zakład Naturalnych Surowców
Leczniczych i Kosmetycznych,

Uniwersytet Medyczny

im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu

Agnieszka Wal

Studentka studiów magisterskich na kierunku biologia eksperymentalna, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie

prof. nadzw. dr hab. inż. Tomasz Wasilewski

Zakład Chemii Stosowanej
i Towaroznawstwa Przemysłowego

Laboratorium Towaroznawstwa Kosmetyków
i Produktów Chemii Gospodarczej

Uniwersytet Technologiczno-Humanistyczny
w Radomiu

dr n. med. Marek Wasiluk

Centrum Medycyny Nowoczesnej Triclinium w Warszawie

dr n. pr. Iwona Wrześniewska-Wal

p.o. kierownik Zakładu Ekonomiki, Prawa i Zarządzania Szkoły Zdrowia Publicznego w Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego w Warszawie

dr n. pr. Monika Zboralska

Radca prawny
Zboralska Kancelaria Radcowska

dr hab. n. med. Agnieszka Żebrowska

Klinika Dermatologii i Wenerologii,

Uniwersytet Medyczny w Łodzi

dr n. med. Ewelina Żyżniewska-Banaszak

Zakład Rehabilitacji Narządu Ruchu,

Pomorski Uniwersytet Medyczny w SzczeciniePrzedmowa do tomu II

Kosmetologia to jedyna pozycja na rynku wydawniczym z tej dziedziny, która w sposób całościowy obejmuje tematykę kosmetologiczną. Mamy nadzieję, że stanie się ona pomocna w kształceniu oraz w pracy wielu specjalistów dziedzin estetycznych, medycznych i chemicznych.

U podstaw wydania książki leżała konieczność kompleksowego ujęcia ogółu zagadnień kosmetologicznych, uzupełnionych o wiedzę nauk zintegrowanych z kosmetologią. Opracowanie powstało na postawie piśmiennictwa naukowego, zarówno o wymiarze badawczym, jak i poglądowym, dostępnej literatury fachowej, wiedzy i doświadczenia praktycznego specjalistów wielu dziedzin z całej Polski.

W tomie I dokonano usystematyzowania oraz metodycznego opracowania wiedzy kosmetologicznej, obejmującej: anatomię, histologię, problematykę kosmetologiczną, konsultację kosmetologiczną, kosmetologię elementarną i zabiegową oraz metody oceny skóry.

W tomie II potraktowano kosmetologię jako dziedzinę interdyscyplinarną, wiążącą się bezpośrednio lub pośrednio z licznymi dziedzinami medycznymi i chemicznymi. Wielokierunkowość kosmetologii zachęca do współpracy specjalistów licznych dziedzin. Kosmetolodzy to dziś szeroko wykwalifikowani specjaliści wykonujący czynności, w tym zabiegi, niejako między lekarzem dermatologiem, lekarzem medycyny estetycznej, farmaceutą, fizjoterapeutą i chemikiem. W tym kontekście kosmetolodzy mogą działać na szczeblu współpracy diagnostycznej, zabiegowej (terapeutycznej) oraz badawczo-naukowej.

Tom II Kosmetologii został podzielony na osiem części.

Część I szeroko obejmuje tematykę dermatologiczną, począwszy od wyszczególnienia dermatoz i zmian skórnych, poprzez psychodermatologię, trichologię, podologię i problematykę onkologiczną. W rozdziale Dermatologia zostały scharakteryzowane choroby skóry rozpoznawane na podstawie wykwitów skórnych, ich umiejscowienia i rozmieszczenia na skórze, w połączeniu z dolegliwościami chorego. Związek kosmetologii i Psychodermatologii wynika, z tego, że problemy skórne mogą wywoływać zaburzenia psychiczne i odwrotnie zaburzenia psychiczne mogą wpływać na występowanie zmian na skórze, o czym powinien wiedzieć kosmetolog. Przy mnogości stosowanych podczas zabiegów kosmetyków mogą się pojawiać różne reakcje skóry – podrażnienia, ale również alergie, co zostało szczegółowo omówione w rozdziale Alergie i podrażnienia kosmetyczne. Obecnie coraz więcej kosmetologów interesuje się tematyką Trichologii. W tym zakresie wykonują oni zarówno podstawową diagnostykę chorób włosów, jak i zabiegi wspomagające leczenie i poprawę ich stanu. Podologia to dziedzina zajmująca się zaburzeniami prawidłowego stanu i funkcjonalności stóp. Podologiem jest najczęściej kosmetolog, który działa na pograniczu między leczeniem medycznym, pielęgnacją i profilaktyką, często współpracując z lekarzami różnych specjalności. Kosmetologia onkologiczna nawiązuje do właściwego postępowania z pacjentami z historią nowotworową bądź w trakcie terapii. W rozdziale tym została podkreślona rola kosmetologii w poprawie komfortu życia u osób dotkniętych chorobami onkologicznymi. Umiejętność właściwej oceny zmian skórnych klienta oraz skierowanie go na konsultację i badanie diagnostyczne do dermatologa, podologa, alergologa, trichologa, psychodermatologa, endokrynologa czy onkologa – stanowi pożądaną cechę kosmetologa.

Interdyscyplinarność kosmetologii nie ogranicza się wyłącznie do dziedzin medycznych. Część II szeroko obejmuje Chemię surowców kosmetycznych. W zakresie działań kosmetologa leży wykorzystanie wiedzy z chemii kosmetycznej w ośrodkach badań aplikacyjnych produktów kosmetycznych, instytutach badań kosmetyków oraz firmach zajmujących się surowcami i półproduktami używanymi do wytwarzania kosmetyków. Rozdziały poświęcone Chemii kosmetycznej, Perfumerii, Surowcom naturalnym oraz Aromaterapii stanowią źródło wiedzy na temat działania, zastosowania i bezpieczeństwa poszczególnych składników kosmetyków. Kosmetolodzy dysponujący wiedzą z tego zakresu mogą wyjść naprzeciw oczekiwaniom klientów, którzy wymagają zagwarantowania im i zarekomendowania skutecznych, a zarazem bezpiecznych produktów i zabiegów pielęgnacyjnych.

W Części III zatytułowanej Badania i ocena jakości kosmetyków Czytelnik zostaje przeprowadzony przez praktyki wytwarzania kosmetyków oraz związane z tym wytyczne w zakresie kontroli jakości produktów (Zasady GMP, badania i ocena jakości produktów kosmetycznych; Metody oceny działania produktów kosmetycznych) oraz ich końcową Analizę sensoryczną rozwiniętą w odpowiedzi na zapotrzebowanie rynku. W rozdziale dotyczącym Toksykologii przedstawiona jest w zarysie aktualna wiedza na temat bezpieczeństwa stosowania produktów kosmetycznych.

W obszarze praktyk zabiegowych kosmetolodzy często współdziałają z fizjoterapeutami, rehabilitantami i masażystami. Znajdują zatrudnienie m.in. w ośrodkach spa i wellness, salonach odnowy biologicznej, gabinetach fizjoterapeutycznych i masażu, szpitalach uzdrowiskowych, uzdrowiskach i sanatoriach. Wobec czego w Części IV pt. Fizjoterapia w kosmetologii omówione zostały zagadnienia i podstawowe postępowanie terapeutyczne w zakresie: Masażu, Fizykoterapii, zabiegów Spa i wellness – odnowy biologicznej, Aktywności fizycznej, Termoterapii, Balneoterapii i hydroterapii, Klimatoterapii, subterraneoterapii, muzykoterapii i chromoterapii.

Ważne miejsce w tomie zajmuje Część V poświęcona zagadnieniom z Dietetyki w dermatologii i kosmetologii. W jednym rozdziale zostały opisane Znaczenie żywienia i poszczególnych składników odżywczych w profilaktyce i leczeniu wybranych chorób skóry i innych wybranych chorób przewlekłych. W drugim analizie poddano Wybrane składniki pokarmowe i czynniki wpływające korzystnie na funkcje skóry. Należy podkreślić, że społeczno-edukacyjna rola obliguje kosmetologa do propagowania zdrowego stylu życia, w tym prawidłowo zbilansowanego odżywiania, jak również aktywności fizycznej.

Dążność do atrakcyjnego wyglądu poprzez korygowanie wrodzonych bądź nabytych niedoskonałości i łagodzenie oznak starzenia się stanowi odwieczny i stale rosnący problem. Wybór metod poprawiających wygląd, omówionych w Części VI pt. Estetyka medyczna i paramedyczna, jest bardzo szeroki, a znajomość zabiegów z zakresu Medycyny estetycznej, Chirurgii plastycznej twarzy, Chirurgii plastycznej sylwetki/ciała, Ginekologii estetycznej, Makijażu permanentnego oraz Tatuażu i piercingu przez kosmetologa wydaje się konieczna. Wiedza ta predysponuje do bezpiecznej i bardziej efektywnej pracy z klientami, którzy korzystają z tego typu usług. W części tej zostały ogólnie scharakteryzowane współczesne estetyczne metody zabiegowe odmładzające, upiększające i korygujące. Odbiorcy usług stają się wysoce wymagający, zwłaszcza w przypadku, gdy zabiegi mogą zmniejszyć ich dyskomfort społeczny. Wobec takich oczekiwań kosmetolog powinien znać alternatywne metody zabiegowe spoza kosmetologii, które może polecić, jeżeli realnie oceni swoje możliwości (a raczej ich limit). Niemniej w postępowaniu estetycznym należy zawsze mieć na uwadze wdrażanie metod zapewniających kompleksowe działanie, które służy ogólnej poprawie wyglądu, w tym podstawowej pielęgnacji, regeneracji i przebudowie skóry.

Część VII pt. Psychologia biznesu dla kosmetologów zawiera treści o międzyspecjalistycznej tematyce dotyczącej Marketingu usług kosmetologicznych z elementami psychologii sprzedaży oraz Kosmetologii w ujęciu psychologicznym. Planowanie działań marketingowych i sprzedażowych usług, zdobycie i utrzymanie klientów jest trudne i niejednokrotnie kosztowne, ale bardzo istotne w rozwoju salonu usług kosmetologicznych. W poświęconym tym zagadnieniom rozdziale proponowane są rozwiązania w zakresie podstawowych działań marketingowych i sprzedażowych, w celu zdobywania klientów oraz zwiększania sprzedaży i częstotliwości wizyt. Kolejny rozdział dotyczy psychologicznych aspektów pracy kosmetologa, ponieważ w obszarze tym ważne jest nie tylko profesjonalne wykonywanie zabiegów, lecz także odpowiednie podejście do osób z nich korzystających. Kosmetolog powinien wykazywać umiejętności miękkie, które pozwolą mu profesjonalnie i z satysfakcją wykonywać codzienną pracę, takie jak: wysoka kultura osobista, taktowność, umiejętność działania w grupie, życzliwość i pozytywne nastawienie w stosunku do klienta.

W Części VIII pt. Prawo medyczne a kosmetologia podjęto opracowanie tematów związanych z prawnymi aspektami kosmetologii, takimi jak: Pojęcie zdrowia i choroby z perspektywy kosmetologii, Zabiegi kosmetyczne – zakres i granice, Odpowiedzialność prawna kosmetologa w związku z wykonywaniem czynności zawodowych i Etyka w zawodzie kosmetologa. Holistyczna definicja zdrowia, akceptowana przez WHO, pozwala na szerokie ujęcie zabiegów z zakresu kosmetologii, mogą one bowiem zostać zakwalifikowane do kategorii świadczeń zdrowotnych, czyli działań służących zachowaniu, ratowaniu, przywracaniu lub poprawie zdrowia. Pozostaje pytanie jakie zabiegi może wykonywać lekarz medycyny estetycznej, a jakie kosmetolog i kosmetyczka. Jednocześnie brak regulacji w obszarze uprawnień i obowiązków kosmetologów prowadzi do dużej niepewności prawnej oraz znacznej rozbieżności między stanowiskiem organów państwowych a praktyką. Co więcej, etyka w zawodzie kosmetologa stanowi w dużej mierze syntezę uniwersalnej etyki odnoszącej się do zdrowia z etyką zawodową działalności gospodarczej.Wstęp

We współczesnych czasach wzrasta świadomość społeczna dotycząca zdrowego stylu życia. Rozwój ten ukierunkowany jest m.in. na zmniejszanie objawów związanych z procesem starzenia się organizmu (w tym skóry), poprzez m.in. zbilansowane odżywianie, prawidłową aktywność fizyczną i unikanie zagrożeń płynących ze środowiska. Można przyjąć, że kosmetologia stanowi element rozwoju społecznego i dużego tempa osiągnięć cywilizacyjnych (m.in. technologicznych). Ponadto wraz z podniesieniem poziomu życia u wielu osób pojawia się potrzeba poprawy swojego wyglądu i fizycznej atrakcyjności. Wzrasta tym samym zapotrzebowanie na specjalistyczne, nastawione na ten cel zabiegi. Postępowanie kosmetologiczne stało się popularne oraz powszechnie potrzebne, na co miały wpływ wspomniane zmiany społeczne.

Kosmetologia to obszar rozwijający się w warunkach konsumpcjonizmu i dominującego w mediach kultu młodości, zdrowia i urody. W związku z tym działania estetyczne są poddane silnej presji komercyjnej, co nierzadko skutkuje marketingowym traktowaniem tej dziedziny, umniejszając jej naukowy charakter. Wobec tego szczególnego znaczenia nabiera nacisk na rozwój kosmetologii pod kątem naukowym i doświadczalnym. Równie istotne jest kierunkowe kształcenie na wysokim poziomie. Uzupełnienie, a zarazem podstawę nauczania stanowią dostępne źródła wiedzy w postaci literatury branżowej (książki, podręczniki). Aby nie poddać się konwencjonalnemu traktowaniu kosmetologii, należy stale podkreślać jej naukowy charakter.

Kosmetologia ukierunkowana jest na poprawę estetyki twarzy i ciała oraz stanowi metodę pomocniczą w zmniejszaniu objawów niektórych chorób i defektów skóry. Jako nauka jest to interdyscyplinarna dziedzina łącząca w sobie zakresy wiedzy z nauk: medycznych podstawowych i klinicznych (dermatologia ogólna, kliniczna, estetyczna i zabiegowa, anatomia, histologia, fizjologia, mikrobiologia, alergologia, endokrynologia, onkologia skóry, trychologia, immunologia, chirurgia plastyczna, ginekologia estetyczna); paramedycznych (fizjoterapia, masaż, farmakologia, dietetyka, promocja zdrowia, podologia); chemicznych (chemia ogólna i kosmetyczna, przemysłowa produkcja kosmetyków, receptura preparatów kosmetycznych, metodologia badań analitycznych kosmetyków, technologia form kosmetyku, toksykologia), biologicznych i innych (surowce naturalne i ziołolecznictwo, perfumeria, aromaterapia, sensoryka).

Wykształceni kosmetolodzy muszą mieć przede wszystkim obszerną wiedzę związaną z funkcjonowaniem skóry, wykonywaniem zabiegów fizykalnych oraz działaniem i zastosowaniem kosmetyków. Ponadto powinni dysponować wrodzoną lub nabytą sprawnością manualną oraz zdolnością postrzegania i rozpoznawania prawidłowych lub patologicznych reakcji skóry, a także wyróżniać się szczególnymi zdolnościami analizy estetyki twarzy (np. efektów/zmian powstających pod wpływem zabiegów). Kosmetolodzy powinni wykazywać umiejętności niezbędne do właściwego doboru metod i zabiegów terapeutycznych, a w dalszej kolejności nienagannego wykonywania wszelkich procedur. W ich kompetencjach należy również uwzględnić podstawowe przygotowanie do przeprowadzania badań z zakresu diagnostyki skóry, planowania, kontrolowania i oceny prowadzonego przez nich postępowania zabiegowego.

Kosmetolodzy to dziś szeroko wykwalifikowani specjaliści wykonujący zabiegi z zakresu usytuowanego między praktyką lekarza dermatologa, lekarza medycyny estetycznej, farmaceuty, fizjoterapeuty a chemika. W swojej pracy kosmetolog powinien się kierować odpowiedzialnością i poczuciem etyki zawodowej, podobnym jak lekarz. Powinien charakteryzować się cierpliwością, umiejętnością podejmowania decyzji i łatwego nawiązywania kontaktu z drugim człowiekiem oraz przede wszystkim chęcią niesienia mu pomocy. Rozwój kosmetologii rozszerza zakres kompetencji i samodzielności kosmetologa. W związku z tym rosną wymagania stawiane adeptom tego zawodu. Rola społeczno-zawodowa kosmetologa wymaga wielokierunkowego kształcenia na wyższym poziomie oraz stałego uaktualniania wiedzy i poszerzania umiejętności. Niniejszy podręcznik ma służyć praktyczną pomocą w realizacji tej idei.

Anna Kołodziejczak