Kręgosłup w stresie - ebook

PRZEDMOWA

„O ile Bóg przebacza zawsze, a człowiek przebacza czasem – natura nie przebacza nigdy. Gdy ktoś sprzeciwia się naturze, ona go karci, mści się, odpowiada ciosem”.

(Autor nieznany)

Współczesna cywilizacja ustawicznie przeciwstawia się naturze, czego skutki, w postaci różnych dolegliwości i chorób, stają się problemem społecznym i nieuniknioną tego konsekwencją. Takim problemem społecznym XXI wieku są dolegliwości narządu ruchu, a szczególnie bóle odkręgosłupowe. Według danych angielskich badaczy 80% społeczeństwa cierpi na bóle krzyża. Dlatego zapewne obserwujemy tendencje powrotu do natury przez stosowanie naturalnych sposobów leczenia, wywodzących się z medycyny ludowej, jak znane powszechnie kręgarstwo.

Takie też korzenie ma medycyna manualna przedstawiona w książce „Kręgosłup w stresie. Poradnik dla terapeuty i pacjenta”.

Andrzej Rakowski mówi tu o terapii i rehabilitacji odwracalnych zaburzeń czynności narządu ruchu. Opisywana metoda oparta jest na znajomości anatomii i fizjologii człowieka, przybliżona i zbadana przez współczesnych lekarzy zajmujących się medycyną manualną. Wsparta wielowiekowym doświadczeniem stała się bezpiecznym i skutecznym sposobem terapii dolegliwości odkręgosłupowych. Jest niezastąpiona tam, gdzie medycyna klasyczna nie znajduje zastosowania lub leczy objawowo, a także gdy choroba organiczna jest już opanowana. Autor w sposób oryginalny opracował terapię zaburzeń czynności kręgosłupa i ich skutków. Książkę zaadresował do pacjenta i terapeuty, przy czym terapeutą może być domownik, fizjoterapeuta, lekarz – słowem każdy proporcjonalnie do swych możliwości, wiedzy i umiejętności.

„Kręgosłup w stresie” to nie tylko informator, opis technik terapeutycznych, ale też ujęcie problemu w szerszym aspekcie. Przedstawia mianowicie charakterystykę najczęstszych zespołów bólowych oraz podejmuje próbę wyjaśnienia mechanizmów tych zaburzeń, opierając się na zasadach biomechaniki. Zwraca między innymi uwagę na emocjonalne źródła objawów somatycznych, a przede wszyst kim na rolę stresu w kształtowaniu tych objawów. Uczy profilaktyki i autoterapii, podkreśla znaczenie czynnego udziału pacjenta w procesie powrotu do zdrowia, wpaja umiejętności poznania własnego ciała i jego możliwości fizycznych.

Dziedzina, jaką zajmuje się Andrzej Rakowski, wzbudza duże zainteresowanie zarówno laików, jak i specjalistów różnych gałęzi medycyny, niewiele ma jednak opracowań w rodzimej bibliografii. Stąd moja nadzieja, że książka ta choć w pewnym stopniu wypełni tę lukę.

Romualda Kaczmarek, lekarz chorób wewnętrznychROZDZIAŁ 2
WSKAZANIA I PRZECIWWSKAZANIA DO STOSOWANIA TERAPII MANUALNEJ HOLISTYCZNEJ ORAZ AUTOTERAPII W ZABURZENIACH CZYNNOŚCI NARZĄDU RUCHU

2.1. Wskazania

Szczegółowe wskazania do stosowania terapii manualnej zaburzeń czynności narządu ruchu omawiają rozdziały charakteryzujące poszczególne zespoły zaburzeń: pozakorzeniowych (3.1, 5), dyskowo-korzeniowych (4) i psychogennych (3.4). Najlepsze rezultaty daje Terapia Manualna Holistyczna wraz z autoterapią w leczeniu dolegliwości, które wynikają z zaburzeń czynności narządu ruchu. Specjalistyczne badania lekarskie nie wykazują organicznych przyczyn owych chorób. Często takie przypadki leczone są bez efektów całymi latami. Terapii Manualnej Holistycznej dobrze poddają się również pacjenci po wyleczeniu ciężkich chorób organicznych.

Terapia Manualna Holistyczna zalecana również bywa przy zaburzeniach czynności o podłożu reumatycznym, ale tylko w okresach remisji stanów zapalnych i wyraźnego zmniejszenia bólu lub dolegliwości. Bywa jednak i tak, że stany zapalne znikają, a dolegliwości bólowe i inne pozostają. Świadczy to o tym, że wynikają one ze zwykłego podrażnienia tkanek. Takie stany również skutecznie normalizują Terapia Manualna Holistyczna i autoterapia.

O celowości tej terapii można mówić także w przypadku pacjentów z trwałymi pourazowymi zmianami strukturalnymi. Oczywiście zmian takich nie można odwrócić, natomiast proponowana metoda skutecznie poprawia funkcję zmienionej strukturalnie części narządu ruchu. Podobne zastosowanie znajduje u pacjentów z wrodzonymi wadami narządu ruchu.

Dobrym wskazaniem do zastosowania Terapii Manualnej Holistycznej są wszystkie przypadki rekonwalescencji po leczeniu szpitalnym, a szczególnie po operacjach. Każde unieruchomienie pacjenta w łóżku przez dłuższy czas, a szczególnie narkoza i operacja powodują z reguły zaburzenia czynności narządu ruchu – zwłaszcza w istniejących już miejscach o zmniejszonej odporności na przeciążenia.

Także stany po unieruchomieniach gipsowych kwalifikują się do terapii manualnej, a szczególnie do ukierunkowanej terapii domowej.

Osobno należy poświęcić uwagę temu, co w diagnostyce obrazowej nazywa się zwyrodnieniem, zużyciem stawu, artrozą. Proces zwyrodnieniowy zawsze doprowadza do zmian anatomicznych i strukturalnych w stawach. Owe zmiany, początkowo niewielkie, rosną w miarę upływu czasu, a w dodatku są dobrze widoczne na zdjęciach rentgenowskich. Proces zwyrodnieniowy stawów ma różne przyczyny: urazy, mikrourazy, choroby organiczne (w tym procesy zapalne), zmiany strukturalne wrodzone i nabyte, wady rozwojowe, nierównowaga statyczna, stres i inne. Najczęściej występującą przyczyną zwyrodnienia jest mechaniczne przeciążenie stawów. Proces zwyrodnieniowy wywołuje swoisty stan tkanek otaczających staw. Torebka stawowa, więzadła, ścięgna i mięśnie sztywnieją, wytwarzając wokół stawu nadmierne napięcie. Każdy proces zwyrodnieniowy ogranicza, a potem znosi grę stawową. Nadmierne napięcie tkanek okołostawowych proces ten zdecydowanie przyspiesza. Ale, co najważniejsze, przez zmniejszenie napięcia można go także opóźnić lub zatrzymać (!), jeśli po odpowiednio prowadzonej terapii manualnej oraz autoterapii napięcie powróci do normy, a gra stawowa wraz z ogólną równowagą statyczną zostanie przywrócona.

Bóle nie są zazwyczaj proporcjonalne do zmian anatomicznych widocznych na obrazie rentgenowskim. Niekiedy u pacjentów odczuwających bardzo silne bóle stawów nie stwierdza się radiologicznie artrozy, czyli zmian anatomicznych stawu. W obrazie rentgenowskim innych osób widzimy znaczne zmiany zwyrodnieniowe, natomiast nie odczuwają one dolegliwości bólowych. Można więc powiedzieć, że przyczyną bólów są zmiany czynnościowe w tkankach miękkich otaczających staw. Tkanki te dobrze poddają się Terapii Manualnej Holistycznej.

Zmiany anatomiczne, jakie zaszły w stawie w procesie zwyrodnieniowym (artroza), są nieodwracalne. Pozostaną nawet po ustaniu dolegliwości. Będą dalej oddziaływać na narząd ruchu jako miejsca o zmniejszonej odporności na przeciążenia. Możliwe jest natomiast częściowe lub całkowite odtworzenie gry stawowej i przywrócenie równowagi statycznej stawowej. Dlatego w Terapii Manualnej Holistycznej nie dąży się do wyleczenia artrozy, lecz do opanowania skutków zaburzeń czynności danego stawu – artralgii. Zwyrodnienie stawów jest następstwem przeciążenia statycznego, a mimo to cierpiącym pacjentom nadal stawia się diagnozę: ma pani (pan) zwyrodnienie kręgosłupa, trzeba się pogodzić z tym, że zawsze będzie bolało.

Zacytujmy w tym miejscu zdanie doktora Schönbergera: „Zużycie (zwyrodnienie) – nowoczesna bajka. Niezliczonym moim pacjentom powiedziano, że ich bóle pochodzą ze zużycia kręgosłupa (spondyloartrozy). Abstrahując od tego, że u wielu pacjentów (cierpiących) zdjęcia rentgenowskie ani razu nie wykazały żadnego śladu zużycia lub drobne ślady tego stanu bywają źle interpretowane, muszę stwierdzić, że również w przypadku znacznej spondyloartrozy ból nie był nią uwarunkowany, lecz właśnie blokadą”.

Proces zwyrodnieniowy kręgosłupa obejmuje także, choć stosunkowo rzadko, dyski międzykręgowe. Wskutek zmian degeneracyjnych oraz przeciążenia wewnętrznego i zewnętrznego dochodzi czasem do wypukliny, a następnie przepukliny jądra miażdżystego, czyli „wypadnięcia” dysku i uciśnięcia na korzeń lub rdzeń nerwowy. Ogólnie przyjmuje się, że skutecznie można wyleczyć problem dyskowo-korzeniowy jedynie przez interwencję chirurgiczną. Są jednak pewne jego formy, które dobrze poddają się leczeniu manualnemu. Zagadnieniu temu poświęcony został rozdz. 4.

2.2. Przeciwwskazania

Terapii Manualnej Holistycznej nie stosuje się jako leczenia głównego w aktualnie toczącej się chorobie organicznej (choroby nowotworowe, gruźlica i inne), może być jednak stosowana u tych pacjentów jako metoda uzupełniająca. Cały proces musi się odbywać pod nadzorem lekarza prowadzącego. Jeśli istnieją podejrzenia choroby organicznej jakiegoś narządu, początek terapii domowej muszą poprzedzić badania lekarskie. Głównie chodzi tu o objawy przypominające symptomy chorób serca, nerek, wątroby, trzustki, narządów rodnych, jak również chorób naczyń krwionośnych oraz układu nerwowego.

2.3. Wiek chorego a Terapia Manualna Holistyczna i autoterapia

Terapię manualną zaburzeń czynności narządu ruchu można stosować u osób w każdym wieku w myśl podstawowych zasad odwracalności zaburzeń oraz podstawowych wskazań i przeciwwskazań.

W wieku dziecięcym największą uwagę powinno się skierować na tzw. ukryte zaburzenia czynności narządu ruchu, szczególnie rejonów kluczowych ciała, czyli profilaktykę. Takiemu badaniu oraz ewentualnej terapii powinno zostać poddane każde dziecko. Im wcześniej, tym lepiej, nawet w okresie niemowlęcym, nawet tuż po urodzeniu. Ze względu na wagę profilaktyki ukrytych zaburzeń czynności narządu ruchu w wieku dziecięcym problemowi temu poświęcono część rozdziału o profilaktyce bólów i dolegliwości odkręgosłupowych (9). Bóle narządu ruchu u dzieci występują rzadko. Zawsze, gdy się pojawiają, trzeba sprawdzić, czy nie mają przyczyn organicznych lub rozwojowych.

W wieku młodzieńczym, gdy procesy wzrostu dobiegają końca, mogą się już pojawiać pierwsze dolegliwości w miejscach o zmniejszonej odporności na przeciążenia.

Okres największej aktywności zawodowej przynosi też największe obciążenia i przeciążenia. Ludzie w tym wieku najczęściej odczuwają dolegliwości związane z zaburzeniami czynności narządu ruchu. Większości z nich można się skutecznie przeciwstawić, nie tracąc zdolności do wydajnej pracy i zachowując zdrowie. U ludzi w starszym wieku zazwyczaj ulegają wyraźnemu ograniczeniu zakresy ruchów w stawach, dochodzi do przykurczów mięśniowych, a co za tym idzie – do różnych dolegliwości. Wynika to, jak wykazuje praktyka, nie tylko z procesów inwolucyjnych, ale także, a może przede wszystkim, z niewłaściwego sposobu życia. Miękkie i łagodne techniki Terapii Manualnej Holistycznej z reguły zaskakująco łatwo przynoszą ludziom starszym dużą ulgę. Jest to dla nich często wielką zachętą do pracy w domu, której celem jest już nie tylko uśmierzenie i wyeliminowanie bólu, ale również dążenie do poprawienia sprawności ruchowej i podtrzymania zdrowia.