Krótka historia wikingów - ebook

1 WPROWADZENIE

1.1. NOMENKLATURA

1.1.1. SKANDYNAWIA

Ojczyzną wikingów była Skandynawia, czyli ziemie zajmowane obecnie przez Norwegię, Szwecję i Danię. Wprawdzie pojęcie Skandynawii jest czasem używane w szerszym znaczeniu, obejmującym również Finlandię i Islandię, a nawet Estonię, jednak w tej książce pojęciem Skandynawii będziemy określać tylko tereny obecnej Danii, Szwecji i Norwegii.

1.1.2. SKANDYNAWOWIE

W okresie historycznym, którego dotyczy ta książka, na terenie Skandynawii żyły dwie grupy ludności: pierwotni mieszkańcy – Samowie, oraz potomkowie przybyłych później ludów germańskich. Dla uproszczenia, biorąc pod uwagę obszar zainteresowania tej książki, pojęciem: „Skandynawowie” czy też: „społeczeństwo skandynawskie”, będziemy określać tylko drugą z tych grup.

1.1.3. WIKINGOWIE

Słowo „wiking” początkowo oznaczało branie udziału w łupieżczej wyprawie, później wikingami zaczęto nazywać uczestników takich wypraw. Pochodzenie samego słowa nie jest pewne, prawdopodobnie pochodzi od słowa vik oznaczającego zatokę – okręty morskich rozbójników często oczekiwały w zatokach, w zasadzce, na przepływające statki kupieckie.

W tym sensie, większość Skandynawów nie była wikingami, tylko spokojnymi rolnikami i rzemieślnikami, zaś wielu innych było wikingami jedynie od czasu do czasu. Obecnie, słowo „wiking” jest powszechnie używane w odniesieniu do wszystkich Skandynawów żyjących w okresie nazywanym epoką wikingów (za jej początek przyjmuje się napad na klasztor Lindisfarne w roku 793, a za koniec bitwę pod Stamford Bridge w roku 1066). Formalnie nie jest to poprawne, jednak używanie pojęcia „wiking” w szerszym znaczeniu jest zbyt rozpowszechnione, by upierać się przy stosowaniu tego słowa wyłącznie w odniesieniu do skandynawskich piratów.

1.2. GEOGRAFIA I KLIMAT SKANDYNAWII

Klimat Skandynawii jest na zachodzie morski, a na wschodzie kontynentalny. Wbrew temu, czego można by się spodziewać, zimy na wybrzeżu Norwegii są stosunkowo łagodne, a przybrzeżne wody nie zamarzają. Jest to wynikiem łagodzącego wpływu Prądu Zatokowego. Klimat Norwegii nie sprzyja rolnictwu, ale możliwa jest gospodarka oparta na hodowli. Również ziemia jest tam w przeważającej większości mało żyzna. Wyjątkiem są tereny wokół obecnych miast Oslo i Trondheim, co zaowocowało wykształceniem się w tych rejonach silnych, odrębnych ośrodków władzy.

Większość obszaru Szwecji ma klimat kontynentalny, co oznacza ciepłe i słoneczne lata, lecz również mroźne zimy. Oprócz gospodarki hodowlanej, możliwa jest także rolna, zwłaszcza w południowej Szwecji. Południowa Szwecja, wraz z Danią, mają klimat kontynentalno-morski, co oznacza ciepłe lata, zimne ale nie mroźne zimy, i umiarkowane opady deszczu. Taki klimat sprzyja zarówno gospodarce hodowlanej, jak i rolnictwu. W połączeniu z najlepszymi ziemiami w Skandynawii, sprawiło to że Dania i południowa Szwecja zawsze stanowiły bogaty region rolniczy.

W okresie zlodowacenia, Skandynawia pokryta była tak ciężką skorupą lodu, że spowodowało to wgniecenie powierzchni lądu. Po ustąpieniu zlodowacenia, ląd uwolniony od ciężaru, zaczął się stopniowo podnosić. Spowodowało to wypłycanie przybrzeżnych wód, i w konsekwencji stało się jedną z przyczyn upadku wielkich centrów handlowych, takich jak Birka nad jeziorem Mälaren czy Kaupang nad fiordem Oslo, do których coraz trudniej było dopłynąć statkiem.

Patrząc na warunki naturalne Skandynawii, nietrudno odgadnąć, dlaczego akurat tam rozwinęła się tak bardzo sztuka szkutnicza, dlaczego z pokolenia na pokolenie budowano coraz lepsze statki. Woda była po prostu najlepszym środkiem transportu. W górzystej i poprzecinanej fiordami Norwegii, żeglowanie wzdłuż wybrzeża było szybsze i bezpieczniejsze niż podróż lądem. W porośniętej gęstymi lasami Szwecji, rzeki i jeziora stanowiły najlepszy szlak komunikacyjny. Również dla Duńczyków żeglowanie zawsze było koniecznością, bo dużą część ich kraju stanowią wyspy.

1.3. SKANDYNAWIA PRZED EPOKĄ WIKINGÓW

1.3.1. EPOKA KAMIENIA

Pierwszymi mieszkańcami Skandynawii byli wędrowni myśliwi-zbieracze, którzy dotarli tam przemieszczając się za migrującymi stadami reniferów pod koniec ostatniego zlodowacenia, około 10 000 lat p.n.e. Ich potomkowie, Samowie, do dzisiaj żyją w północnej części Skandynawii.

Koło 4000 lat p.n.e., w epoce neolitu, rozpoczęła się migracja do Skandynawii rolniczego ludu, należącego do kultury ceramiki sznurowej. Nazwa kultury pochodzi od sposobu zdobienia naczyń, poprzez odciśnięcie sznura w mokrej glinie. Nowi przybysze, którzy wyparli myśliwych-zbieraczy na północ, byli przodkami wikingów. Przynieśli ze sobą umiejętność uprawy ziemi, ale nie było jeszcze wówczas wsi – ludzie mieszkali w pojedynczych, rozproszonych gospodarstwach. Jednak fakt wznoszenia wielkich kamiennych grobowców świadczy o tym, że musiała istnieć współpraca i poczucie wspólnej tożsamości.

1.3.2. EPOKA BRĄZU

Około roku 1800 p.n.e. nadeszła epoka brązu. Krzemienne narzędzia zostały zastąpione wytapianymi z brązu, a w bardziej żyznych rejonach pojawiły się skupiska gospodarstw, czyli wsie. Jeden spośród budynków mieszkalnych był zwykle znacznie większy od pozostałych, z czego można wyciągnąć wniosek, że wieś miała swojego przywódcę. Również występowanie niewielkiej liczby pochówków znacznie bogatszych od innych, świadczy o tym że w epoce brązu rozpoczął się proces rozwarstwienia społeczeństwa.

Brąz – stop miedzi i cyny – musiał być importowany do Skandynawii, bo ani miedź, ani cyna nie były tam wówczas dostępne (bogate złoża miedzi, występujące w Szwecji, zostały odkryte dopiero w średniowieczu). Importowano zarówno sztaby brązu, jak i gotowe wyroby. Towarem, którym najczęściej płacono za brąz, był prawdopodobnie bursztyn. Z brązu wyrabiano nie tylko narzędzia, znacznie lepsze od kamiennych, ale również przedmioty prestiżowe, będące symbolem statusu i świadczące o zamożności właściciela – biżuterię, broń, rogi, czy rogate hełmy, które dziewiętnastowieczni archeolodzy mylnie przypisywali wikingom. Ludzie, którzy skupili w swoim ręku handel brązem, stali się elitą społeczeństwa.

1.3.3. EPOKA ŻELAZA

1.3.3.1. WCZESNA EPOKA ŻELAZA

Koło roku 500 p.n.e. narzędzia z brązu zaczęły być zastępowane narzędziami z żelaza – nadeszła wczesna epoka żelaza, nazywana również przedrzymską epoką żelaza. W przeciwieństwie do brązu, który musiał być w całości importowany, rudy żelaza występują w Skandynawii w dużej obfitości. Spowodowało to spadek znaczenia elit, których pozycja opierała się na kontrolowaniu handlu brązem. Odnalezione ofiary wotywne z tego okresu, zawierają broń, żywność i przedmioty codziennego użytku.

Rozpowszechnienie się narzędzi z żelaza wpłynęło na rozwój rolnictwa, to pociągnęło za sobą wzrost populacji, a to z kolei stało się przyczyną niedoboru ziemi i spowodowanej tym pierwszej migracji ludów skandynawskich. Koło roku 120 p.n.e. plemiona Cymbrów i Teutonów z północnej Jutlandii wyruszyły na południe, w poszukiwaniu nowych siedzib. Po niszczycielskim pochodzie przez centralną i zachodnią Europę, w roku 102 p.n.e. najechały Italię i zostały doszczętnie rozbite przez Rzymian.

Cymbrowie i Teutoni byli pierwszymi plemionami migrującymi ze Skandynawii. W przyszłości, w poszukiwaniu nowych ziem, wyruszą ze Skandynawii Goci – z Gotalandii na południu obecnej Szwecji (nie mylić z wyspą Gotlandią), Burgundowie – z wyspy Bornholm, Wandalowie – z Jutlandii, oraz Anglowie i Jutowie – również z Jutlandii.

1.3.3.2. RZYMSKA EPOKA ŻELAZA

Okres od 1 roku n.e. do 400 roku n.e. określamy mianem rzymskiej epoki żelaza. Występowanie rzymskich przedmiotów codziennego użytku w wielu miejscach w Skandynawii, świadczy o istnieniu wymiany handlowej między Skandynawią a Rzymem. Odnalezione ofiary wotywne z tego okresu zawierają prawie wyłącznie broń, co świadczy o dużej liczbie prowadzonych wojen (ofiary z broni składano w podzięce za zwycięstwo w bitwie). Pojawiają się również groby wojowników zawierające broń, co sugeruje wykształcenie się w społeczeństwie elity wojowników. Niektóre z tych grobów oprócz broni zawierają przedmioty luksusowe, z czego wniosek że klasa wojowników nie była jednolita – niektórzy jej członkowie mieli wyższy status od pozostałych i prawdopodobnie byli lokalnymi przywódcami.

Pośrednią przyczyną tych zmian w społeczeństwie, był rzymski wpływ na południowe plemiona germańskie. Dzięki handlowi, zdobyczom z łupieżczych wypraw oraz pieniądzom zarabianym jako najemnicy w rzymskiej armii, plemiona germańskie które były w kontakcie z Rzymianami bogaciły się, a przez to stawały się atrakcyjnym celem najazdów dla uboższych sąsiadów z północy. Przywódcy zwycięskich wypraw szybko zyskiwali bogactwo i prestiż. Wokół nich gromadziły się grupy młodych wojowników, którzy w zamian za swoją służbę oczekiwali nagród (w postaci żywności, broni, biżuterii i udziału w łupach). Byli lojalni tak długo, jak długo przywódca mógł im te nagrody zapewniać. To z kolei powodowało konieczność zdobywania przez przywódcę coraz większego bogactwa. W zasadzie mógł je uzyskiwać z handlu lub ziemi, jednak łupieżcze wyprawy przynosiły zwykle większe zyski. Doprowadziło to do wykształcenia się bardzo konkurencyjnego, drapieżnego społeczeństwa, w którym coraz silniejsza była rywalizacja między ambitnymi jednostkami, a podstawowym sposobem zdobywania władzy i statusu społecznego była wojna. To z kolei pociągnęło za sobą łączenie się plemion, zarówno jako skutek podboju, lub dobrowolnie (dla wspólnego prowadzenia wojny lub odparcia agresji). Następstwem tego było zmniejszanie się liczby małych, niezależnych państewek, i koncentracja władzy w rękach coraz mniejszej liczby przywódców. Wiele plemion zawierało sojusze, które – po scementowaniu wspólnie prowadzonymi wojnami – stawały się zaczątkiem nowej tożsamości etnicznej.

1.3.3.3. OKRES MIGRACJI

Czas między 400 a 550 rokiem n.e., określamy mianem wczesnej germańskiej epoki żelaza, lub okresem migracji. W tym okresie, pod naciskiem przybyłych z centralnej Azji Hunów, nastąpiła seria migracji ludów germańskich, czego wynikiem był upadek Cesarstwa Zachodniorzymskiego. Wtedy również miała miejsce migracja Sasów, a w następnej kolejności – zamieszkujących Jutlandię plemion Anglów i Jutów, do Brytanii. Miał także miejsce jeden z pierwszych odnotowanych łupieżczych najazdów morskich Skandynawów na zachodnią Europę. Koło roku 528, Hygelac, król Duńczyków lub Gotów, poprowadził flotę do wybrzeży Fryzji, wpłynął rzeką Vecht w głąb lądu, złupił terytorium ludu Attoari, a następnie próbował jedną z odnóg ujściowych Renu powrócić na morze. Jednak droga została zablokowana przez frankijską flotę – doszło do bitwy, w której Hygelac zginął, a Frankowie odzyskali łupy i jeńców.

W okresie migracji, w Skandynawii nastąpił wielki rozwój fortyfikacji, znanych jest ponad 1500. Wiele z nich było zapewne ośrodkami władzy lokalnych królestw. Ponieważ nie było wówczas żadnej inwazji z zewnątrz, umocnienia te należy traktować jako dowód braku stabilizacji i ciągłych walk między plemionami. Można również zauważyć tendencję do odsuwania osiedli od wybrzeża, co świadczy o rozkwicie piractwa.

1.3.3.4. OKRES VENDEL

Lata 550–790 n.e. nazywamy późną germańską epoką żelaza, lub okresem Vendel (od dobrze zachowanych pochówków z tej epoki, odkrytych w Szwecji, w parafii Vendel). Na terenie Skandynawii powstało wtedy kilka silnych lokalnych królestw, które dały początek przyszłym państwom: Szwecji, Danii i Norwegii.

Pierwsze z nich powstało na terenie obecnej prowincji Uppland w Szwecji, wokół pogańskiego centrum kultu w Uppsali. Na tamtejszych cmentarzyskach znajdują się wyjątkowo bogate pochówki, zawierające statki i kunsztowne zbroje. Są to prawdopodobnie groby królewskiej dynastii plemienia Swearów, od którego wzięła swoją nazwę Szwecja.

Również w przypadku Norwegii, bogato wyposażone kurhany na obszarze dawnego regionu Vestfold (na południowy zachód od obecnego Oslo), świadczą o istnieniu tam pod koniec VIII wieku lokalnego królestwa.

Na terenie Danii, w połowie VII wieku przez całą szerokość Półwyspu Jutlandzkiego przeprowadzono wał obronny znany jako Danevirke, zbudowany z ziemi i drewna. W roku 726 zbudowano kanał na wyspie Samsø, a w roku 737 podwyższono Danevirke i wzmocniono na szczycie drewnianą palisadą (dokładne daty są znane dzięki metodzie datowania dendrochronologicznego, pozwalającej na określenie wieku drewna na podstawie analizy przyrostów słojów drzewa). To, że możliwe było wykonanie prac na tak wielką skalę, sugeruje istnienie ośrodka władzy, dysponującego dużymi zasobami. Zapiski anglosaskiego misjonarza Willibrorda wspominają o duńskim królu Angantyrze, którego Willibrord spotkał w czasie swojej misji na Jutlandii około roku 725.2 SPOŁECZEŃSTWO SKANDYNAWSKIE W EPOCE WIKINGÓW

2.1. JĘZYK

W epoce wikingów wszyscy Skandynawowie mówili tym samym językiem, należącym do grupy języków germańskich, określanym jako staronordyjski. Dzielił się na dwa dialekty: wschodni, którym mówiono na obszarze dzisiejszej Szwecji i Danii, oraz zachodni, używany na terenie obecnej Norwegii.

2.2. WSIE

Większość Skandynawów w epoce wikingów żyła pokojowo w gospodarstwach. Głównym zajęciem była hodowla zwierząt – bydła, świń, owiec i kóz. W Danii i południowej Szwecji duże znaczenie odgrywała również uprawa roli, uprawiano głównie jęczmień, żyto, owies, groch, fasolę i kapustę.

W Danii podstawową formą osiedla były małe wsie, składające się z kilku gospodarstw. W Norwegii, gdzie żyznej ziemi było mniej, dominowały pojedyncze gospodarstwa na niewielkich, rozproszonych obszarach ziemi ornej. W Szwecji początkowo również dominowały pojedyncze gospodarstwa, ale pod koniec epoki wikingów, na bardziej żyznych obszarach zaczęły pojawiać się wsie.

Najbardziej typowym wiejskim budynkiem z epoki wikingów był „długi dom” – długi, wąski budynek, podzielony na kilka części. W jednej z nich mieszkali ludzie, w innej, pełniącej funkcję obory, trzymane były zwierzęta. Dzięki obecności zwierząt pod jednym dachem z ludźmi, w zimie w domu było cieplej. Wznoszono również wiele dodatkowych małych budynków, używanych jako warsztaty lub magazyny. Były to często ziemianki, do połowy zakopane w ziemi. Zapewniało to dobrą izolację i pozwalało przechowywać towary, które powinny być trzymane w chłodzie.

Typowe gospodarstwo składało się z jednego długiego domu i kilku budynków pomocniczych. W części mieszkalnej długiego domu, wzdłuż ścian zbudowane były ławy, które służyły zarówno do siedzenia, jak i do spania, a na środku znajdowało się podłużne, prostokątne palenisko, służące do gotowania i do ogrzewania budynku, oraz podłużne stoły. Nie było okien, dym uchodził przez specjalnie zrobione w tym celu otwory w dachu, wyposażone w klapy, które można było otwierać i zamykać. Oświetlenie, oprócz paleniska, zapewniały lampy z łoju i rybiego oleju. Świece z wosku były drogie, dlatego używali ich tylko zamożni. Czasami, oprócz paleniska, budowano jeszcze przy ścianie kopulasty piec do pieczenia chleba. Ubrania i inne rzeczy prywatne przechowywano w drewnianych skrzyniach i pudłach. Podłogę stanowiła udeptana ziemia, wyłożona czasem trawą lub sianem.

Pan i pani domu mieli czasami łóżko odgrodzone od reszty domu, umieszczone w miniaturowym, zamykanym pokoiku. Pozostali domownicy spali na ławach.

Drzwi, zarówno do długiego domu jak i do budynków pomocniczych, były zwykle wyposażone w drewniane lub żelazne zamki. Klucze nosiła przy sobie pani domu.

Technika budowy zależała od lokalnego środowiska. W większej części Norwegii i Szwecji, gdzie było dużo drzew, budowano solidne, drewniane ściany, a dachy wykonywano z wodoodpornej brzozowej kory, pokrytej izolującym torfem. W mniej zalesionych rejonach, takich jak Jutlandia, z drewna budowano ramy budowli, które następnie wypełniano plecionką z patyków i witek, pokrytą gliną. Następnie budynek kryto strzechą. Na obszarach praktycznie bezleśnych, takich jak Islandia, starano się wykorzystywać w jak największym stopniu kamienie i torf.

2.3. MIASTA

Do końca VII wieku, w Skandynawii nie było prawdziwych miast, a jedynie sezonowe centra handlowe. Miasta zaczęły powstawać dopiero w VIII wieku. Nie był to proces samoistny – miasta były zakładane przez królów, często na dziewiczym terenie. Podstawowym powodem zakładania miast była początkowo chęć zwiększenia zysków z handlu, w późniejszym okresie wznoszono również miasta jako centra administracyjne i religijne.

W zakładanym mieście, wytyczano działki pod budowę. Działka miała zwykle kształt zbliżony do długiego, wąskiego prostokąta, przylegającego jednym z krótszych boków do ulicy. Właściciel działki mógł ją zabudować według swojego uznania. Z reguły na początku działki, patrząc od ulicy, wznoszono największy budynek, a za nim umieszczano mniejsze i kopano doły na śmieci.

Podstawą miejskiej gospodarki było rzemiosło i handel. Wielu rzemieślników zajmowało się masową produkcją wyrobów o stosunkowo niedużej wartości, takich jak grzebienie albo szpile do zapinania ubrań.

Przy transakcjach handlowych, podstawowym środkiem płatniczym był szlachetny kruszec, jego wartość oceniano za pomocą wagi. Monety traktowano tak samo jak kruszec, jako warte tyle, ile ważą. Jeśli ktoś kupował towar warty mniej niż moneta, którą chciał zapłacić, odcinano po prostu kawałek monety.

Oprócz monet, najczęściej płacono kruszcem w postaci sztabek oraz porąbanych kawałków srebra lub złota. Z anglosaskich źródeł z tego okresu wynika, że złoto było warte około 10 razy więcej niż srebro.

Zdarzały się oszustwa, polegające na pokryciu z wierzchu cennym kruszcem jakiegoś mniej wartościowego metalu, albo np. uformowaniu sztabki ze srebra stopionego z ołowiem. Takie oszustwa można było wykryć, nacinając powierzchnię nożem. Jeśli pod wierzchnią warstwą znajdował się inny metal, było to od razu widać, a jeśli kruszec nie był czysty, zmieniała się jego twardość. Jeżeli srebro zostało zmieszane z ołowiem, wtedy powstały stop był miększy od czystego srebra, a jeżeli zostało zmieszane z miedzią – twardszy.

Kruszec ważono przy użyciu przenośnych wag z dwiema szalkami i zestawem ołowianych odważników. Początkowo nie było standardów określających, z jakich odważników powinien się składać zestaw, zwracano tylko uwagę na to, żeby każdy odważnik był wyraźnie oznaczony (np. poprzez wtopienie z wierzchu monety albo wystającego kawałka metalu), żeby uniemożliwić podmianę w trakcie ważenia. Pod koniec IX wieku w Skandynawii zaczęto wytwarzać zestawy odważników wzorowane na stosowanych w świecie islamu.

Pierwszymi miastami w Skandynawii były Ribe i Hedeby w Danii oraz Birka w Szwecji. Największym z nich było Hedeby nad Bałtykiem, liczące 1000–1500 mieszkańców. Ribe przetrwało do dziś, natomiast Birka i Hedeby zostały opuszczone, między innymi na skutek wypłycania się morza, co powodowało coraz trudniejszy dostęp dla głęboko zanurzonych statków handlowych. Birka została opuszczona koło roku 980, a Hedeby do końca XI wieku.

2.4. STRUKTURA SPOŁECZNA

2.4.1. WPROWADZENIE

W epoce wikingów, w społeczeństwie skandynawskim byli ludzie wolni i niewolnicy. Ludzie wolni mieli prawo do noszenia broni, do przemawiania na lokalnych zgromadzeniach i do ochrony prawa. Niewolnik mógł zostać uwolniony w nagrodę za dobrą służbę, lub wykupić się z niewoli.

Większość ludzi wolnych była chłopami z własną ziemią lub dzierżawcami. Skandynawskie społeczeństwo nie było egalitarne, wśród wolnych ludzi byli zarówno pracownicy bez ziemi, jak i arystokracja. Władza i wpływy arystokracji opierały się na posiadaniu ziemi i na oferowaniu ochrony ludziom o niższym statusie, w zamian za ich poparcie. Nie było równości wobec prawa – w przypadku zabójstwa, im bardziej bogata i wpływowa była ofiara, tym większą grzywnę musiał zapłacić zabójca rodzinie ofiary. Pozycja społeczna nie była jednak określona raz na zawsze w momencie urodzenia – można było powiększyć swój majątek i podnieść swój status poprzez udział w udanej wyprawie łupieżczej, zyskownej wyprawie handlowej, lub przez wstąpienie na królewską służbę.

2.4.2. ARYSTOKRACJA

2.4.2.1. KRÓLOWIE

Na czele struktury społecznej stali królowie. Ich dochody pochodziły z ziemi, opłat pobieranych od kupców, danin i zdobyczy wojennych. Królowie organizowali również łupieżcze wyprawy – był to sposób zarówno na powiększenie majątku, jak i na zdobycie sławy i przyciągnięcie do siebie nowych stronników. Każdy król utrzymywał hirð – przyboczną drużynę wojowników, pełniącą na co dzień funkcję ochrony osobistej, a w razie wojny stanowiącą rdzeń królewskiej armii. Hirð nie liczył zwykle więcej niż kilkuset ludzi, ze względów finansowych – wojownikom trzeba było nie tylko zapewnić zakwaterowanie, wyżywienie, odzież i broń, ale również często obdarowywać ich złotem i srebrem, żeby zapewnić sobie ich lojalność.

Zasady dotyczące dziedziczenia tronu mówiły, że król musi być potomkiem króla, ze strony ojca lub matki. Zwykle tron dziedziczył jeden z królewskich synów, ale prawo do tronu miał każdy męski członek dynastii królewskiej. Co za tym idzie, często było wielu kandydatów do tronu i częste były wojny domowe. Kandydat który przegrał, nadal zachowywał formalne prawo do tronu, wynikające z posiadania królewskiej krwi, dlatego mógł zebrać wojowników, wyruszyć na łupieżczą wyprawę, a po zdobyciu majątku i sławy ponownie stanąć do walki o tron.

W Skandynawii, królowie byli postrzegani bardziej jako władcy ludzi niż terytorium. Dlatego mężczyzna posiadający królewską krew, mógł zostać uznany za króla nawet jeśli nie miał swojego królestwa, wystarczyło że potrafił skupić wokół siebie, i utrzymać, wojowników. Zebrać wojowników, dla kogoś mającego prawa do tronu, nie było trudno, jednak żeby ich utrzymać potrzebne było bogactwo. Władca, który nie posiadał ziemi, mógł to osiągnąć praktycznie tylko w jeden sposób – organizując łupieżcze wyprawy. Dlatego królów bez królestwa, mających swoich wojowników i żyjących z morskich najazdów, nazywano morskimi królami.