Leksykon zintegrowanego planowania rozwoju - ebook

Konieczność zintegrowanego podejścia do współczesnej polityki rozwoju narzuca potrzebę wprowadzenia do języka naukowego i praktyki planistycznej nowych pojęć, pozostających dotychczas poza bezpośrednią sferą praktyki planistycznej i decyzyjnej lub wykorzystywanych tylko w wąskich ujęciach sektorowych. Szybkie zmiany paradygmatów i koncepcji współczesnego planowania rozwoju zaowocowały rozbieżną interpretacją stosowanych pojęć, wynikającą między innymi z dość dowolnej i różnorodnej lingwistycznej interpretacji terminów wprowadzonych przez liderujące kraje Unii Europejskiej w dziedzinie doskonalenia publicznych polityk na rzecz rozwoju. Konieczność jednoznacznego rozumienia pojęć i zjawisk jest niezbędnym warunkiem sprawnego procesu planistycznego, wpływa nie tylko na budowanie konsensusu społecznego i podejmowanie trafniejszych decyzji, lecz także na poprawę działania instytucji publicznych, rządowych i samorządowych, odpowiedzialnych za rozwój zrównoważony.

Leksykon jest pierwszym opracowaniem mającym na celu uporządkowanie terminologii związanej ze zintegrowanym planowaniem rozwoju. Wyodrębniono w nim ponad sto pojęć budzących pewne wątpliwości interpretacyjne oraz zaproponowano sposoby ich rozumienia nawiązujące do najnowszych badań z zakresu teorii rozwoju regionalnego i lokalnego. W publikacji zaprezentowano nie tylko podstawowe znaczenie poszczególnych terminów, lecz także ukazano fundamentalne zasady oraz wyzwania współczesnej polityki rozwoju i pragmatyki planistycznej.

Odbiorcami leksykonu mogą być pracownicy samorządowi i rządowi, nauczyciele akademiccy czy studenci, szczególnie kierunków związanych z gospodarką przestrzenną, geografią ekonomiczną, urbanistyką, administracją i prawem, a także nauk z zakresu polityki i zarządzania publicznego. Książka jest również adresowana do szkół średnich ekonomicznych i firm doradczych specjalizujących się w przygotowywaniu koncepcji, planów oraz strategii rozwoju dla jednostek terytorialnych.

Wstęp 9

Leksykon zintegrowanego planowania rozwoju 11

Analizy ekonomiczne, środowiskowe i społeczne w planowaniu przestrzennym 13

Analizy strategiczne w planowaniu 14

Audyt krajobrazowy 16

Budżet zadaniowy 18

Chaos przestrzenny 19

Czasoprzestrzeń miasta – fizyczny i ekonomiczno-społeczny (relacyjny) charakter czasoprzestrzeni 21

Decyzja lokalizacyjna 22

Dezurbanizacja 24

Diagnoza prospektywna 25

Dobra klubowe 27

Dobra kultury współczesnej 27

Dobra prywatne i dobra publiczne 30

Doktryna urbanistyczna 31

Efekty zewnętrzne 33

Elastyczność planowania przestrzennego a elastyczność planu 34

ESPON (European Spatial Planning Observation Network) – Europejska Sieć Obserwacyjna Planowania Przestrzennego 36

Foresight terytorialny (analizy – badania foresightowe) 37

Fundusze strukturalne 40

Gospodarka nieruchomościami 42

Gospodarka przestrzenna 43

Instrumenty (narzędzia polityki) 44

Interes publiczny w planowaniu przestrzennym 46

Internalizacja efektów zewnętrznych 51

Inwestycje (projekty zintegrowane) 52

Inwestycje celu publicznego 53

Inwestycje publiczne 54

Jednostka urbanistyczna 56

Kapitał intelektualny 57

Kapitał ludzki 57

Kapitał społeczny 58

Kapitał terytorialny 60

Karta Ateńska 60

Konflikty przestrzenne, konflikty społeczne 62

Konkurencyjność regionalna (podmiotowa i przedmiotowa) 64

Kontynuacja funkcji 65

Konwergencja i dywergencja społeczno-gospodarcza 66

Krajobraz kulturowy 68

Ład przestrzenny 69

Ład zintegrowany 70

Metropolia 71

Metropolizacja przestrzeni 74

Miejski obszar funkcjonalny, obszar metropolitalny 76

Miękkie przestrzenie 78

Normatywy urbanistyczne 79

Obszar funkcjonalny 81

Obszar strategicznej interwencji 82

Ocena oddziaływania na środowisko 84

Opłata planistyczna 86

Opłaty urbanistyczne 89

Partycypacja 90

Plan ogólny 92

Planowanie i zagospodarowanie przestrzenne 93

Planowanie nieformalne 95

Planowanie publiczne 96

Planowanie regulacyjne 97

Planowanie społeczne 98

Podatek katastralny 100

Podatek od nieruchomości 101

Podatki majątkowe, podatki rzeczowe, podatki dochodowe 110

Podział i scalanie gruntów 112

Polityka osadnicza 114

Polityka przestrzenna 115

Polityka publiczna 117

Polityka regionalna (polityka rozwoju regionalnego) 118

Polityka urbanistyczna 121

Pozwolenie na budowę 122

Projektowanie urbanistyczne (planowanie urbanistyczne, urban design, town planning) 123

Przeznaczenie terenu 123

Pułapki społeczne 124

Regeneracja urbanistyczna i regeneracja miast 125

Region (geograficzny, administracyjny) 126

Renta budowlana, renta rolna, cena ziemi 127

Rezyliencja układów terytorialnych 129

Rozlewanie się miast 129

Rozwój sustensywny (sustainable development) 131

Rozwój zintegrowany (rozwój ukierunkowany na miejsca) 132

Rozwój zrównoważony 133

Rynek nieruchomości 133

Rynek terenów budowalnych 134

Semiurbanizacja 135

Skutki uchwalenia planu zagospodarowania przestrzennego 136

Spekulacja gruntami 137

Spójność społeczno-gospodarcza 138

Spójność terytorialna. Terytorialny wymiar polityki spójności 142

Strefa zabudowy 144

Strefowanie (zoning) 144

Struktura funkcjonalno-przestrzenna 145

SWOT 149

System planowania przestrzennego 150

Urbanizacja 151

Usługi ekosystemowe 152

Ustalenia planistyczne 154

Walory ekonomiczne przestrzeni 154

Wartość nieruchomości 157

Warunki zabudowy 164

Własność prywatna 165

Własność publiczna 166

Własność samorządowa/komunalna 167

Własność spółdzielcza 167

Własność warstwowa 168

Wspólnota mieszkaniowa 168

Współwłasność 169

Współzarządzanie 170

Wybór publiczny 173

Zarządzanie publiczne 175

Zarządzanie rozwojem lokalnym (terytorialnym) 177

Zasada proporcjonalności w planowaniu przestrzennym 181

Zasady finansowej interwencji w politykach publicznych Unii Europejskiej 182

Zawodność rynków 183

Zawodność władz i instytucji publicznych 184

Zielona infrastruktura 184

Zintegrowana analiza SWOT 185

Zintegrowane planowanie rozwoju 186

Zintegrowane projekty systemowe (ZPS) w pobudzaniu rozwoju obszarów funkcjonalnych 188

Wykaz autorów 191

Indeks 195