Łódź poprzez wieki. Historia miasta. Tom 1. Do 1820 roku - ebook

Historia miast przeżywa obecnie wyraźny rozkwit, o czym świadczą liczne, często obszerne tomy przedstawiające dzieje światowych aglomeracji i mniejszych ośrodków miejskich. Rozmaite aspekty życia miejskiego przybliżane są w naukowych monografiach, esejach, a także w historiach literackich, kryminalnych czy kulinarnych. Poszukiwanie lokalnych tożsamości stanowi przeciwwagę dla procesów kulturowej unifikacji i globalizacji – jest odkrywaniem swoistego miejskiego genius loci. Popularność badań nad przeszłością i współczesnością miast wynika także z refleksji świadomej znaczenia miejskości jako ważnego czynnika postępu cywilizacyjnego i nowoczesności. Powyższe konstatacje odnoszą się także do Łodzi, mającej od sześciu wieków prawa miejskie, a od dwóch stuleci status jednego z najważniejszych ośrodków miejskich w Polsce. Pomimo istnienia ogromnej liczby różnego typu publikacji o mieście nad Łódką, odczuwalny jest brak nowego syntetycznego opracowania jego pełnej historii. Oddawana w ręce Czytelników wielotomowa publikacja, będąca efektem prac licznego zespołu autorskiego, ma na celu zaradzić temu niedostatkowi.

Pierwszy tom publikacji poświęcony jest dziejom Łodzi do 1820 r., a więc czasom, gdy była ona niewielkim miasteczkiem rolniczym. Opisana w nim została również przeszłość osad, które kiedyś stanowiły odrębne wioski, a obecnie znajdują się w granicach miasta. Dziś przypominają o nich jedynie nazwy poszczególnych części miasta, osiedli czy ulic. Autorzy, którzy wykorzystali wiele nieprzebadanych dotąd źródeł, nie tylko porządkują dotychczasowe ustalenia badaczy, ale również odkrywają przed Czytelnikiem wiele nowych faktów. Ta publikacja pozwala poznać przeszłość administracyjną i gospodarczą miasta, ukazuje życie codzienne jego mieszkańców w okresie staropolskim i przednowoczesnym. Tekst główny uzupełniają kapsuły zawierające fragmenty wartościowych źródeł, biogramy i ciekawostki oraz ilustracje. To książka o Łodzi, nim stała się ona „ziemią obiecaną”.

Przedmowa (Prezydent miasta Łodzi)

Przedmowa (Rektor Uniwersytetu Łódzkiego)

Wstęp (Tadeusz Grabarczyk)

Przeszłość terenów współczesnej Łodzi w badaniach archeologicznych

Epoka kamienia (Radosław Janiak, Paweł Zawilski)

Epoka brązu i wczesna epoka żelaza (Radosław Janiak, Paweł Zawilski)

Okres przedrzymski i rzymski (Marek Olędzki)

Od wczesnego średniowiecza po współczesność (Artur Ginter, Janusz Pietrzak)

Na marginesie wielkiej polityki. Dzieje polityczne i przynależność administracyjna obszaru współczesnej Łodzi do 1793 roku (Jan Szymczak)

Najstarsze dzieje Łodzi (Tadeusz Nowak, Alicja Szymczakowa)

Od lokacji miasta do końca XVI wieku

Osadnictwo do XVI wieku (Łukasz Ćwikła, Tadeusz Nowak)

Metryka historyczna osad

Dzieje osad podłódzkich

Obowiązki i przywileje mieszkańców

W latach klęsk i nieszczęść. Łódź i jej mieszkańcy w XVII i XVIII wieku (Michał Kobierecki)

Władze, miasto i mieszkańcy

Gospodarka

Kościół, duchowni, parafianie

Życie codzienne

Sieć osadnicza na obszarze współczesnej Łodzi od XVI do schyłku XVIII wieku (Hanka Żerek-Kleszcz)

Sieć osadnicza 219 Drogi

Zabudowa

Majątki

Mieszkańcy

Dziedzictwo

Pod berłem Hohenzollernów (1793–1806) (Zdzisław Włodarczyk)

Przejście pod panowanie pruskie

Zmiany administracyjne

Łódź – mieszkańcy i ich zajęcia

Ustrój i finanse miejskie

Szkoła elementarna

Za rogatkami. Obszar Łodzi współczesnej w czasach pruskich

Schyłek „Łodzi rolniczej” (1807–1820) (Jarosław Kita)

Powolny rozwój w czasach Księstwa Warszawskiego

Pod rządami króla-cara

Kościół w Łodzi do połowy XVI wieku (Anna Kowalska-Pietrzak)

Parafie

Duchowieństwo

Szkoły

Zabytki architektury dawnej w granicach Łodzi (Piotr Gryglewski)

Chojny

Mileszki

Łagiewniki

Przeszłość językowa Łodzi do początku XIX wieku

Język łodzian do początków XIX wieku (Marek Cybulski)

Nazwy miejscowości i obiektów terenowych sąsiadujących z Łodzią (Elżbieta Umińska-Tytoń)

Pieczęcie i herb Łodzi. Część 1: Do początku XIX wieku (Marek Adamczewski)

Środowisko fizjogeograficzne Łodzi (Adam Bartnik, Krzysztof Fortuniak, Marcin Jaskulski, Piotr Kittel, Aleksander Szmidt, Wojciech Tołoczko)

Położenie fizycznogeograficzne

Budowa geologiczna

Ukształtowanie terenu

Nowożytne przekształcenia budowy geologicznej i rzeźby terenu

Pokrywa glebowa

Wody podziemne

Wody powierzchniowe

Warunki klimatyczne

Podsumowanie

Aneks. Spis burmistrzów Łodzi do 1820 roku

Wykaz skrótów

Bibliografia

Jednostki monetarne i miary

Wykaz rycin

Wykaz kapsuł

Indeks osobowy

Indeks nazw miejscowych