Mądrość tłumu - ebook

Jak król

– Wiesz co, Tunny?

Lekko prze­krwione oczy kaprala zwró­ciły się w stronę Orso.

– Tak, Wasza Kró­lew­ska Mość?

– Muszę przy­znać, że jestem raczej zado­wo­lony z sie­bie.

Nie­złomny Sztan­dar – biały koń wspięty na tle lśnią­cego zło­tego słońca – łopo­tał na wie­trze. Nie­dawno do listy wyha­fto­wa­nych na nim miejsc sław­nych wik­to­rii, któ­rych był świad­kiem, dołą­czył Stof­fen­beck. Ilu to już Naj­wyż­szych Kró­lów para­do­wało trium­fal­nie pod tym błysz­czą­cym kawał­kiem mate­riału? A teraz – choć dys­po­nu­jący mniej liczną armią, powszech­nie wyśmie­wany i ska­zy­wany na porażkę – dołą­czył do nich Orso, czło­wiek, który prze­obra­ził się z wykpi­wa­nego w pam­fle­tach Księ­cia Pro­sty­tu­tek w nowego Casa­mira niczym cudowny motyl wynu­rza­jący się z cuch­ną­cej poczwarki. Życie dziw­nie się ple­cie, bez dwóch zdań. Zwłasz­cza życie kró­lów.

– Wasza Kró­lew­ska Mość ma pełne prawo, do dia­ska, żeby czuć się zado­wo­lo­nym z sie­bie! – pośpie­szył z zapew­nie­niem lord mar­sza­łek Ruck­sted. Mało kto tak dobrze jak on rozu­miał istotę samo­za­do­wo­le­nia. – Wasza Wyso­kość prze­chy­trzył nie­przy­ja­ciela jesz­cze przed roz­po­czę­ciem bitwy, a potem wziął do nie­woli naj­gor­szego z tych zdraj­ców!

I z zado­wo­le­niem obej­rzał się przez ramię.

Leo dan Brock, wielki boha­ter, dla któ­rego zale­d­wie parę dni wcze­śniej świat wyda­wał się za mały, teraz mie­ścił się w nędz­nym wozie z okra­to­wa­nymi oknami kole­bią­cym się na trak­cie za ple­cami Orso. Inna sprawa, że mniej go było do zmiesz­cze­nia niż daw­niej: jedną jego zma­sa­kro­waną nogę pocho­wali na polu bitwy razem z jego znisz­czoną repu­ta­cją.

– Wasza Kró­lew­ska Mość zatrium­fo­wał – zapisz­czał Bre­mer dan Gorst i zaraz się zamknął, wodząc posęp­nym wzro­kiem po coraz bliż­szych wie­żach i komi­nach Adui.

– Rze­czy­wi­ście, zatrium­fo­wa­łem. – Nie­wy­mu­szony uśmiech sam z sie­bie wypły­nął na twarz króla. Orso nie pamię­tał, kiedy ostat­nio zda­rzyło mu się coś takiego. – Młody Lew pobity przez Młode Jagnię. – Nawet ubra­nie leżało na nim lepiej niż przed bitwą. Podra­pał się po pod­bródku: w ogól­nym pod­nie­ce­niu od paru dni się nie golił. – Może powi­nie­nem zapu­ścić brodę?

Hildi zsu­nęła przy­dużą czapkę na tył głowy i z powąt­pie­wa­niem przyj­rzała się szcze­ci­nie na jego policz­kach.

– A dasz radę? – zapy­tała.

– Przy­znaję, w prze­szło­ści kil­ka­krot­nie mi się to nie udało, ale to samo można powie­dzieć o wielu innych rze­czach, Hildi. Przy­szłość to zupeł­nie co innego!

Chyba po raz pierw­szy w życiu z nie­cier­pli­wo­ścią cze­kał na to, co przy­nie­sie mu przy­szłość – ba, był wręcz gotowy wziąć się z tą suką za bary i narzu­cić jej pożą­dany kształt. Zosta­wił więc lorda mar­szałka Fore­sta zaję­tego nada­wa­niem jako takiego szyku poobi­ja­nej Dywi­zji Następcy Tronu i na czele setki zbroj­nych ruszył przo­dem do Adui. Musiał wró­cić do sto­licy i przywró­cić pań­stwową nawę na wła­ściwy kurs. Bun­tow­nicy zostali zmiaż­dżeni, mógł więc wresz­cie wyru­szyć w dawno pla­no­wany wielki objazd Unii i poka­zać się pod­da­nym jako zwy­cię­ski monar­cha. Dowie się, co może dla nich zro­bić; jak popra­wić ich los. Zasta­na­wiał się z roz­ma­rze­niem, jaki przy­do­mek nada mu roz­en­tu­zja­zmo­wany, wiel­biący go tłum. Orso Nie­złomny? Orso Nie­ustra­szony? Nie­wzru­szony Mur Stof­fen­becku?

Sie­dział w sio­dle, koły­sząc się lekko, i roz­ko­szo­wał się rześ­kim jesien­nym powie­trzem. Pół­nocny wiatr zwie­wał adu­eń­skie wyziewy nad morze, więc głę­boki wdech nie koń­czył się natych­mia­sto­wym ata­kiem kaszlu.

– Naresz­cie rozu­miem, co ma na myśli ktoś, kto mówi, że czuje się jak król.

– Nie przej­muj się tym – uspo­koił go Tunny. – Jestem prze­ko­nany, że ani się obej­rzysz, jak znów poczu­jesz się zagu­biony i bez­radny.

– Z pew­no­ścią.

Orso nie mógł się powstrzy­mać: jesz­cze raz obej­rzał się na tyły kolumny. Ranny lord guber­na­tor Anglandu nie był ich jedy­nym waż­nym jeń­cem. Za więź­niarką Mło­dego Lwa tur­ko­tał pil­nie strze­żony powóz, któ­rym podró­żo­wała jego cię­żarna mał­żonka Savine. Czy to jej blada dłoń zaci­skała się na półeczce pod oknem? Skrzy­wił się na samo wspo­mnie­nie jej imie­nia. Kiedy jedyna kobieta, jaką w życiu poko­chał, wyszła za innego, a potem go zdra­dziła, lubił sobie wyobra­żać, że gorzej już się poczuć nie może. A potem się dowie­dział, że jest jego przy­rod­nią sio­strą.

Smród bijący ze stło­czo­nych na przed­mu­rzu Adui slum­sów raczej wzmógł, niż osła­bił, wzbie­ra­jące mu w gar­dle mdło­ści. Wyobra­żał sobie uśmiech­nię­tych oby­wa­teli, pie­go­wate dzieci wyma­chu­jące cho­rą­giew­kami Unii, deszcz pach­ną­cych płat­ków kwia­tów sypany przez sto­jące na bal­ko­nach pięk­no­ści. Zawsze krę­cił nosem na tego typu patrio­tyczne bzdury, gdy honory odbie­rali inni zwy­cięzcy, teraz jed­nak chciał zostać jed­nym z nich. Tym­cza­sem przy­cza­jone w pół­mroku ciemne postaci łypały na niego spode łba, ogry­za­jąca kurzą nóżkę ladacz­nica stała w oknie i śmiała się z niego, a wybit­nie paskudny żebrak bez­czel­nie splu­nął pod kopyta kró­lew­skiego konia.

– Mal­kon­tenci zawsze się znajdą, Wasza Kró­lew­ska Mość – mruk­nął Yoru Sul­fur. – Wystar­czy zapy­tać mojego mistrza, któ­remu nikt ni­gdy nie dzię­kuje za wytę­żoną pracę.

– Mhm – przy­tak­nął Orso, cho­ciaż, o ile go pamięć nie myliła, to aku­rat Bay­aza wszy­scy trak­to­wali ze słu­żal­czym wręcz sza­cun­kiem. – I jakie lekar­stwo ma na to twój mistrz?

– Igno­ro­wać ich. – Sul­fur z bez­na­mięt­nym wyra­zem twa­rzy obser­wo­wał miesz­kań­ców slum­sów. – Jak mrówki.

– Słusz­nie. Nie pozwólmy, by popsuli nam trium­falny nastrój.

Na to było już jed­nak ciut za późno. Wiatr nagle wydał się zim­niej­szy, a Orso poczuł zna­jome nie­po­ko­jące mro­wie­nie na karku.

***

W pojeź­dzie zro­biło się ciem­niej, tur­kot kół poniósł się głu­chym echem. Przez zakra­to­wane okienko Leo zoba­czył bloki kutego kamie­nia i domy­ślił się, że wjeż­dżają do Adui przez jedną z bram. Marzył mu się wjazd do sto­licy na czele trium­fal­nego pochodu, tym­cza­sem wra­cał zamknięty w więź­niarce cuch­ną­cej zle­żałą słomą, krwią z ran i wsty­dem.

Wozem szarp­nęło, ból prze­szył kikut nogi Leo i wyci­snął mu łzy z zaczer­wie­nio­nych oczu. Pomy­ślał o tym, ilu atu­tów sam się pozba­wił, jak wielką prze­wagę roz­trwo­nił, w jakie pułapki się wpa­ko­wał… Był skoń­czo­nym głup­cem.

Gdy tylko papla­nina Ishera zaczęła trą­cić bun­tem, trzeba było powie­dzieć temu zdra­dli­wemu tchó­rzowi, żeby się odpier­do­lił. Albo jesz­cze lepiej: pójść z tym pro­sto do Kulasa i o wszyst­kim mu powie­dzieć. Wtedy dalej byłby naj­słyn­niej­szym boha­te­rem w dzie­jach Unii, wodzem, który pobił Wiel­kiego Wilka! A nie bła­znem poko­na­nym przez Młode Jagnię.

Trzeba było scho­wać dumę w kie­szeń w roz­mo­wie z kró­lem Jappo, schle­biać mu, flir­to­wać, zgry­wać dyplo­matę, z uśmie­chem zaofe­ro­wać mu Zachodni Port, wymie­nić ten bez­war­to­ściowy zrzy­nek Unii na całą resztę i lądo­wać w Mid­der­lan­dzie w asy­ście sty­ryj­skiego kor­pusu.

Trzeba było wziąć matkę ze sobą. Na wspo­mnie­nie jej bła­gań w por­cie miał ochotę rwać włosy z głowy. Narzu­ci­łaby dys­cy­plinę tej zbie­ra­ni­nie na plaży, ogar­nęła mapę chłod­nym spoj­rze­niem i skie­ro­wała woj­sko na połu­dnie – wtedy pierw­sza dotar­łaby do Stof­fen­becku i wcią­gnęła nie­przy­ja­ciela w bitwę, któ­rej nie mógłby wygrać.

Trzeba było posłać odpo­wiedź na zapro­sze­nie Orso na czubku lancy, zaata­ko­wać wszyst­kimi siłami przed zacho­dem słońca, zmieść kłam­li­wego skur­wiela z dogod­nej pozy­cji na wznie­sie­niu i roz­bić posiłki, które przy­szły mu z pomocą.

Nawet kiedy lewe skrzy­dło jego szyku zawio­dło, a prawe się zała­mało, wciąż mógł jesz­cze odwo­łać tę ostat­nią szarżę. Przy­naj­mniej nie stra­ciłby Antaupa i Jina. Nie stra­ciłby ręki i nogi. Może Savine zdo­ła­łaby wyne­go­cjo­wać jakiś układ; była prze­cież dawną kró­lew­ską kochanką – a sądząc po tym, co widział pod­czas swo­jej egze­ku­cji, praw­do­po­dob­nie także obecną. Nawet nie mógł mieć o to do niej pre­ten­sji. Ura­to­wała mu prze­cież życie, prawda? Cokol­wiek było teraz warte…

Był więź­niem. Zdrajcą. Kaleką.

Wóz zwol­nił i led­wie posu­wał się naprzód, tele­piąc się na wszyst­kie strony. Skądś z przodu dobie­gły głosy, śpiewy, wyzwi­ska… Wierni pod­dani króla Orso wyle­gli na ulice, żeby świę­to­wać zwy­cię­stwo? Nie brzmiało to jak uro­czy­ste powi­ta­nie.

Daw­niej krąg szer­mier­czy był dla Leo dan Brocka par­kie­tem tanecz­nym – teraz męczar­nią stało się choćby wypro­sto­wa­nie i obcią­że­nie oca­la­łej nogi, żeby mógł zdrową ręką zła­pać się krat w oknie i pod­cią­gnąć do pozy­cji sto­ją­cej. Zanim poczuł na twa­rzy chłodny podmuch wia­tru i, mru­żąc oczy, wyj­rzał na ulicę zasłaną kłę­bami dymu z huty, więź­niarka znie­ru­cho­miała.

Ude­rzyły go oso­bliwe szcze­góły: potrza­skane skle­powe żalu­zje, wyła­mane drzwi zwie­sza­jące się koślawo z zawia­sów, śmieci na ulicy. W pierw­szym momen­cie wziął stertę szmat we wnęce drzwi za śpią­cego włó­częgę, by chwilę potem, z uczu­ciem nara­sta­ją­cego nie­po­koju, przy któ­rym zbladł nawet ból, dojść do wnio­sku, że ten czło­wiek chyba nie żyje.

– Na pamięć pole­głych… – wyszep­tał.

Zoba­czył spa­lony maga­zyn, któ­rego zwę­glone kro­kwie ster­czały jak żebra tru­chła obje­dzo­nego z mięsa. Wyma­lo­wane na osmo­lo­nej fasa­dzie wyso­kie na trzy kroki litery obwiesz­czały: Czas nad­szedł.

Przy­ci­snął twarz do prę­tów, pró­bu­jąc zer­k­nąć w głąb ulicy. Za ofi­ce­rami, dwo­rza­nami i dosia­da­ją­cymi pode­ner­wo­wa­nych koni żoł­nie­rzami kor­pusu rycer­skiego zoba­czył tłum stło­czony przed naje­żo­nym kol­cami murem. Trans­pa­renty powie­wały nad gło­wami jak sztan­dary nad puł­kiem woj­ska: Uczciwa praca, godna płaca; Precz z Zamkniętą Radą; Powstań­cie! Tłum już kie­ro­wał się ku kró­lew­skiej kolum­nie, tęt­nił posęp­nym gnie­wem, buczał, szy­dził… Czy to Destruk­to­rzy?

– Na pamięć pole­głych – powtó­rzył szep­tem.

Dostrzegł ludzi także w głębi bocz­nej uliczki, nosili robot­ni­cze ubra­nia i zaci­skali pię­ści. Bie­gli. Gonili kogoś. Dopa­dli go, zaczęli bić i kopać.

– Z drogi! – dobie­gło z przodu dono­śne wezwa­nie. Pew­nie Ruck­sted. – Z drogi, w imie­niu Jego Kró­lew­skiej Mości!

– Wal się! – wark­nął męż­czy­zna bez szyi, za to z gęstą brodą. – Sam zejdź nam z drogi!

Ludzie prze­są­czali się na ulicę z zauł­ków i podwó­rek. Nasi­lało się nie­po­ko­jące wra­że­nie, że kró­lew­ski oddział znaj­duje się w okrą­że­niu.

– To Młody Lew! – zawo­łał ktoś.

Roz­le­gły się cher­lawe wiwaty. Zdrowa noga Leo (która zale­d­wie parę dni wcze­śniej była jego chorą nogą) paliła go żywym ogniem, ale kur­czowo trzy­mał się kraty. Ciżba wokół więź­niarki gęst­niała, ludzie wycią­gali ku niemu ręce.

– Młody Lew!

***

Bez­radna Savine patrzyła przez okno powozu, jak zbiry tło­czą się wokół więź­niarki Leo niczym świ­nie przy kory­cie. Jedną ręką pod­trzy­my­wała nabrzmiałe brzu­szy­sko, w dru­giej ści­skała dłoń Zuri. Nie umia­łaby powie­dzieć, czy chcą go uwol­nić, czy zamor­do­wać. Naj­praw­do­po­dob­niej oni też tego nie wie­dzieli.

Zdała sobie sprawę, że nie pamięta już, jak to jest nie czuć stra­chu.

Zaczęło się praw­do­po­dob­nie od strajku. Znała wszyst­kie fabryki w Adui – to była papier­nia Fossa dan Har­bera, w którą zain­we­sto­wa­nia dwu­krot­nie odmó­wiła. Per­spek­tywy zysków były wpraw­dzie kuszące, ale Har­ber miał fatalną repu­ta­cję; był okrut­ni­kiem i wyzy­ski­wa­czem, przez któ­rego inni fabry­kanci nie mogli nale­ży­cie wyko­rzy­sty­wać swo­jej siły robo­czej. Zaczęło się praw­do­po­dob­nie od strajku, który – jak to czę­sto bywa ze straj­kami – bar­dzo szybko prze­ro­dził się w coś znacz­nie paskud­niej­szego.

– Cof­nąć się! – wykrzyk­nął młody ofi­cer, sma­ga­jąc robot­ni­ków szpi­crutą.

Konny straż­nik zła­pał jed­nego męż­czy­znę za rękę i odcią­gnął, dru­giego zdzie­lił tar­czą w głowę. Ten drugi upadł, zalśniła krew.

Savine zaparło dech w piersi. Oczy jej się roz­sze­rzyły.

Ofi­cer, ude­rzony przez kogoś kijem, zachwiał się w sio­dle.

– Cze­kaj­cie! – zawo­łał ktoś. Być może Orso, pomy­ślała Savine. – Cze­kaj­cie!

To jed­nak niczego nie zmie­niło. Naj­wyż­szy Król Unii nagle stał się tak samo bez­radny jak ona. Tłum napie­rał ze wszyst­kich stron, morze wście­kłych twa­rzy, trans­pa­ren­tów i zaci­śnię­tych pię­ści. Zgiełk przy­wiódł jej na myśl Val­beck i tam­tej­sze powsta­nie, ale okropna teraź­niej­szość była wystar­cza­jąco prze­ra­ża­jąca i bez się­ga­nia w straszną prze­szłość.

W ulicę wje­chali kolejni żoł­nie­rze. Ktoś krzyk­nął, stra­to­wany przez konia.

– Łaj­daki!

Cichy szczęk: ktoś dobył broni.

– Chro­nić króla! – roz­legł się piskliwy krzyk Gor­sta.

Jeden ze straż­ni­ków naj­pierw ude­rzył gło­wicą mie­cza, a potem pła­zem ostrza zrzu­cił robot­ni­kowi czapkę z głowy i powa­lił go na bruk. Inny – żoł­nierz kor­pusu rycer­skiego – nie był taki deli­katny: błysk stali, wysoki krzyk. Tym razem Savine widziała, jak miecz opadł i wyrą­bał zie­jącą ranę w barku cywila.

Pod­sko­czyła, gdy coś ude­rzyło z impe­tem o ścianę powozu.

– Boże, dopo­móż – mruk­nęła Zuri.

– Serio? – Savine spoj­rzała na nią z nie­do­wie­rza­niem. – Pomógł ci kie­dyś?

– Nie tracę nadziei. – Zuri objęła ją opie­kuń­czym gestem. – Odsuń się od okna…

– I dokąd mam pójść? – szep­nęła Savine, oparł­szy się o nią.

Po dru­giej stro­nie szyby zapa­no­wał chaos. Straż­nik na koniu i kobieta o zaczer­wie­nio­nej twa­rzy wyry­wali sobie z rąk jeden koniec trans­pa­rentu z napi­sem Wszy­scy równi, któ­rego druga koń­cówka ginęła w splą­ta­nej masie koń­czyn i twa­rzy. Żoł­nierz kor­pusu rycer­skiego, ścią­gnięty z sio­dła, prze­padł w tłu­mie jak mary­narz w odmę­tach wzbu­rzo­nego morza. Robot­nicy byli wszę­dzie, roz­py­chali się, wci­skali pomię­dzy konie, łapali, wrzesz­czeli.

Trza­snęło roz­bite okno powozu i obsy­pana odłam­kami szkła Savine odsko­czyła w tył.

– Zdrajcy! – krzyk­nął ktoś.

To o niej? O Leo? Czy­jaś zgięta w łok­ciu ręka się­gnęła do środka, brudna dłoń po omacku szu­kała zasuwki. Savine nie­po­rad­nie ude­rzyła w nią bokiem zaci­śnię­tej pię­ści. Nie była pewna, czy lepiej zostać wywle­czo­nym z powozu przez tłum, czy cze­kać, aż inkwi­zy­cja zacią­gnie ją do Domu Pytań.

Zuri pró­bo­wała sta­nąć na nogi, kiedy za oknem coś bły­snęło. Kro­ple na policzku Savine. Czer­wone kropki na sukni. Pcha­jąca się do powozu ręka ześli­znęła się z powro­tem.

Ulica eks­plo­do­wała ogniem. Savine sku­liła się, obu­rącz obej­mu­jąc brzuch. Ból prze­szył jej trze­wia.

„ Boże, dopo­móż” – poru­szyła bez­gło­śnie ustami. Czyżby miała zacząć rodzić tu i teraz, w środku zamie­szek, na zasła­nej szkłem pod­ło­dze powozu?

– Wy skur­wy­syny!

Olbrzym w far­tu­chu zła­pał wodze konia tej blon­dynki, którą Orso zatrud­niał w roli oso­bi­stej słu­żą­cej, tej samej, która – tysiąc lat temu – prze­no­siła liściki od niego do Savine i z powro­tem. Trzy­mał ją za nogę, a ona wierz­gała, kopała, pluła i war­czała. Orso zawró­cił konia i zaczął tłuc olbrzyma pię­ścią po łysie­ją­cej gło­wie. Ten go zła­pał i spró­bo­wał ścią­gnąć z sio­dła.

– Wy…

Jego czaszka roz­pę­kła się na dwoje. Blu­znęła czer­wień. Savine wytrzesz­czyła oczy. Mogłaby przy­siąc, że ten cały Sul­fur pla­snął męż­czy­znę otwartą dło­nią w skroń i pra­wie ode­rwał mu głowę.

Przed oknem prze­je­chał Gorst, szcze­rząc zęby i sie­kąc wście­kle mie­czem na obie strony.

– Król! – wołał piskli­wie. – Król!

– Do Agriontu! – krzyk­nął ktoś. – Nie zatrzy­muj­cie się!

Powóz ruszył z szarp­nię­ciem. Savine byłaby spa­dła z sie­dze­nia, gdyby Zuri jej nie zła­pała. Kur­czowo ucze­piła się pustej ramy okien­nej i przy­gry­zła wargę, czu­jąc kolejny spazm bólu w napęcz­nia­łym brzu­chu. Patrzyła, jak tłum roz­pra­sza się przed powo­zem, sły­szała krzyki zgrozy. Jakieś ciało zato­czyło się w bok zaha­czone rogiem pojazdu, odbiło od drzwi i wpa­dło pod kopyta konia ryce­rza herolda. Pasmo blond wło­sów zaha­czyło o ster­czące z okien­nej ramy resztki szkła.

Koła pod­sko­czyły na stra­to­wa­nym trans­pa­ren­cie, prze­tur­ko­tały po kle­ją­cych się do wil­got­nej nawierzchni pam­fle­tach. Więź­niarka pędziła przo­dem, krze­sząc iskry z bruku. Wszę­dzie było pełno obłą­ka­nych ze stra­chu koni, powie­wa­ją­cych grzyw, trze­po­czą­cych uprzęży. Coś ude­rzyło meta­licz­nie w drugą ścianę powozu i zaraz zostało z tyłu wraz z papier­nią Har­bera i jej burzą­cymi się pra­cow­ni­kami.

Przez wybite okno zawie­wał zimny wiatr. Serce Savine waliło jak mło­tem, dłoń znie­ru­cho­miała na półeczce, twarz pło­nęła rumień­cem, jakby ją spo­licz­ko­wano. Jak Zuri była w sta­nie zacho­wać spo­kój? Jej twarz niczego nie wyra­żała, jed­nym ramie­niem obej­mo­wała Savine. Dziecko kopało nie­spo­koj­nie, czułe na szarp­nię­cia i pod­skoki powozu. Przy­naj­mniej żyło. Żyło.

Za oknem lord szam­be­lan Hoff kur­czowo trzy­mał wodze, urzę­dowy łań­cuch zaplą­tał mu się i zaci­snął wokół szyi. Pod­sta­rzały siwo­włosy kró­lew­ski cho­rąży ści­skał drzewce sztan­daru, słońce Unii pły­nęło nad nimi w górze. Na zło­to­gło­wiu wid­niała tłu­sta plama.

Ulice prze­my­kały w tył, tak bar­dzo zna­jome, tak bar­dzo obce. Kie­dyś miała mia­sto u swo­ich stóp. Nikogo innego tak nie podzi­wiano, nikomu tak nie zazdrosz­czono, nikogo też tak nie nie­na­wi­dzono – co zresztą zawsze trak­to­wała jako jedyny naprawdę szczery kom­ple­ment. Mijali w pędzie budynki: nie­które z nich znała, nie­które nawet były jej wła­sno­ścią. Daw­niej.

Bo teraz wszystko prze­pa­dło.

Zaci­snęła kur­czowo powieki. Nie pamię­tała już, jak to jest nie czuć stra­chu.

Pamię­tała, jak przy­jęła od Leo pier­ścio­nek zarę­czy­nowy; w dole roz­po­ście­rał się cały Agriont wraz ze wszyst­kimi swo­imi małymi miesz­kań­cami. Przy­szłość nale­żała do nich dwojga. Jak to moż­liwe, że tak cał­ko­wi­cie się uni­ce­stwili? Jego lek­ko­myśl­ność ani jej ambi­cja z osobna by nie wystar­czyły, ale jak dwa związki che­miczne, które w poje­dynkę są zale­d­wie lekko tru­jące, po połą­cze­niu wytwo­rzyli nie­sta­bilny śro­dek wybu­chowy, który zmiótł ich życie i życie tysięcy ludzi pro­sto do pie­kła.

Zaban­da­żo­wane roz­cię­cie na ogo­lo­nej gło­wie swę­działo bez prze­rwy. Byłoby chyba lepiej, gdyby kawał metalu, który ją dra­snął, prze­le­ciał odro­binę niżej i po pro­stu roz­łu­pał czaszkę.

– Zwol­nić! – Piskliwy okrzyk Gor­sta. – Zwol­nić!

Wjeż­dżali do Agriontu po jed­nym z mostów, przed nimi maja­czyły potężne mury. Kie­dyś czuła się wśród nich bez­piecz­nie jak w obję­ciach rodzi­ców, teraz wyglą­dały jak mury wię­zie­nia. Nie, nie wyglą­dały: naprawdę nimi były. Pętla ze sznura wciąż zaci­skała się zarówno na jej szyi, jak i na szyi Leo.

Po tym, jak spro­wa­dzili go z sza­fotu, zmie­niła mu opa­tru­nek na nodze; wyda­wało się, że to wła­ściwe, coś, co żona może zro­bić dla ran­nego męża – zwłasz­cza gdy wal­nie przy­czy­niła się do jego zra­nie­nia. Myślała, że jest silna, sły­nęła prze­cież ze swo­jej bez­dusz­no­ści, ale kiedy odwi­jała ban­daże, jakby doko­ny­wała cze­goś w rodzaju obrzy­dli­wego strip­tizu, zmie­niały kolor: z upstrzo­nych bru­nat­nymi pla­mami stały się naj­pierw różowe, potem czarne. W końcu odsło­niła kikut: nie­po­radne, kostro­pate szwy, kosz­mar każ­dej kraw­co­wej, fio­le­towo-czer­wone i pła­czące ropą; maka­bryczna, upiorna, nie­rze­czy­wi­sta pustka w miej­scu, w któ­rym powinna być noga; i ten smród jak z jatki, pod­lany wonią taniego alko­holu. Zakryła dło­nią usta. Nie zamie­nili ani słowa, ale kiedy spoj­rzała mu w oczy, dostrze­gła odbitą w nich wła­sną zgrozę.

Zaraz potem straż­nicy ją stam­tąd zabrali. Pod­dała im się z wdzięcz­no­ścią. Na wspo­mnie­nie tam­tej chwili robiło jej się nie­do­brze – nie­do­brze od wyrzu­tów sumie­nia i z nie­smaku, a także z powodu wyrzu­tów sumie­nia, że ten nie­smak odczuwa.

Zdała sobie sprawę, że drży. Zuri ści­snęła jej dłoń.

– Będzie dobrze – powie­działa.

Savine spoj­rzała w jej ciemne oczy.

– Jakim cudem? – spy­tała szep­tem.

Powóz zady­go­tał i sta­nął. Kiedy ofi­cer otwo­rzył drzwi, z okna osy­pały się resztki szkła. Savine potrze­bo­wała dłuż­szej chwili, żeby roz­luź­nić palce; musiała roz­wie­rać je siłą, niczym kur­czowo zaci­śniętą dłoń trupa. Otu­ma­niona zeszła chwiej­nie po schod­kach. Przy każ­dym kroku bała się, że zaraz się posika. A może już się posi­kała?

Plac Mar­szał­ków. Raz w mie­siącu prze­wo­ziła tędy swo­jego ojca w fotelu na kół­kach, śmie­jąc się z cudzych nie­szczęść. Brała udział w spo­tka­niach Otwar­tej Rady w Rotun­dzie Lor­dów, odce­dza­jąc z papla­niny jej człon­ków oka­zje do ubi­cia inte­resu. Dys­ku­to­wała ze wspól­ni­kami o finan­sach, o tym, kogo wywyż­szyć, kogo zgnieść, kogo prze­ku­pić i czy­imi pie­niędzmi. Znała na pamięć wszyst­kie punkty cha­rak­te­ry­styczne ster­czące znad osmo­lo­nych dachów: smu­kły palec Wieży Łań­cu­chów, posępną syl­wetę Domu Stwórcy – ale ich miej­sce było w innym świe­cie. Innym życiu.

Ota­cza­jący ją męż­czyźni – z pora­nio­nymi twa­rzami, w podar­tych pięk­nych mun­du­rach, z obna­żoną bro­nią czer­woną od krwi – wyba­łu­szali z nie­do­wie­rza­niem oczy.

– Twoja ręka – pod­szep­nęła jej Zuri.

Ręka Savine była cała we krwi. Spoj­rzała na nią tępo i odwró­ciła dło­nią do góry. W samym jej środku tkwił odła­mek szkła; musiał się wbić, kiedy ści­skała ramę okna. Niczego nie poczuła.

Pod­nio­sła wzrok i napo­tkała spoj­rze­nie Orso: był poru­szony, blady, złoty dia­dem prze­krzy­wił mu się nad czo­łem. Usta miał pół­otwarte, jakby zamie­rzał coś powie­dzieć, ona rów­nież, jakby chciała mu odpowie­dzieć, ale przez chwilę oboje mil­czeli.

– Znajdź­cie jakieś lokum dla lady Savine i jej mał­żonka – wychry­piał w końcu król. – W Domu Pytań.

Z wysił­kiem prze­łknęła ślinę i odpro­wa­dziła go wzro­kiem.

Nie pamię­tała, jak to jest nie czuć stra­chu.

***

Orso zama­szy­stym kro­kiem szedł przez Plac Mar­szał­ków, w przy­bli­że­niu w stronę pałacu. Zaci­skał pię­ści. Nie wia­domo dla­czego widok Savine wciąż zapie­rał mu dech w piersi, ale miał pil­niej­sze sprawy na gło­wie niż dymiące zglisz­cza swo­jego życia uczu­cio­wego – cho­ciażby taką, że jego trium­falny powrót do sto­licy od początku wypadł blado, a osta­tecz­nie zamie­nił się w krwawą jatkę.

– Oni mnie nie­na­wi­dzą – mruk­nął.

Oczy­wi­ście był przy­zwy­cza­jony do powszech­nej nie­chęci, obe­lży­wych pam­fle­tów, znie­sła­wia­ją­cych plo­tek i szy­derstw Otwar­tej Rady. Fakt, że pod­dani uprzej­mie i dys­kret­nie pogar­dzają kró­lem za jego ple­cami, był czymś abso­lut­nie nor­mal­nym – co innego jed­nak, kiedy tłusz­cza pró­buje owego króla fizycz­nie spo­nie­wie­rać: to zakra­wało na otwarty bunt. I to już drugi w tym mie­siącu. Adua – pępek świata, zenit cywi­li­za­cji, latar­nia postępu i dobro­bytu – pogrą­żała się w zamę­cie i bez­pra­wiu.

Roz­cza­ro­wa­nie było wstrzą­sa­jące – jakby wło­żył do ust prze­pyszny słodki przy­smak, po czym, prze­żu­wa­jąc go, odkrył, że to kawa­łek zwy­kłego gówna. Cóż, takie już było życie króla: miska gówna na śnia­da­nie, obiad i kola­cję.

Hof­fowi świsz­czało w piersi, kiedy despe­racko usi­ło­wał dotrzy­mać mu kroku.

– Ludzie stale się… skarżą… – wysa­pał.

– Oni mnie nie­na­wi­dzą, kurwa! Nie­na­wi­dzą! Sły­sza­łeś, jak wiwa­to­wali na cześć Mło­dego Lwa? Od kiedy to ten łaj­dak z tytu­łem szla­chec­kim jest takim hero­sem ludo­wym?

Przed nie­daw­nym trium­fem Orso wszy­scy uwa­żali go za god­nego pogardy tchó­rza, Brocka zaś za wspa­nia­łego boha­tera. Natu­ral­nie po ostat­nich wyda­rze­niach te poglądy powinny ulec odwró­ce­niu, tym­cza­sem jego uwa­żano dziś za god­nego pogardy tyrana, a Młody Lew budził powszechną litość jako ten słab­szy i prze­grany. Gdyby Brock zaczął publicz­nie walić gru­chę, publika przy­ję­łaby to wiwa­tami.

– Prze­klęci zdrajcy! – wark­nął Ruck­sted, wgnia­ta­jąc opan­ce­rzoną pięść w opan­ce­rzoną drugą dłoń. – Nale­ża­łoby ich powie­sić!

– Nie możemy powie­sić wszyst­kich – zauwa­żył Orso.

– Jeśli Wasza Wyso­kość pozwoli, rad wrócę do mia­sta i przy­naj­mniej spró­buję.

– Oba­wiam się, że nasz błąd pole­gał raczej na prze­pro­wa­dze­niu zbyt wiel­kiej liczby egze­ku­cji niż zbyt małej…

– Wasza Kró­lew­ska Mość! – Wyróż­nia­jący się prze­ra­ża­jąco wyso­kim wzro­stem rycerz herold cze­kał na Dro­dze Kró­lów pod posą­giem Haroda Wiel­kiego, ze skrzy­dla­tym heł­mem pod pachą. – Zamknięta Rada pil­nie ocze­kuje przy­by­cia Waszej Kró­lew­skiej Mości do Bia­łej Sali. – Zrów­nał się z Orso i dotrzy­my­wał mu kroku, mówiąc dalej: – Za pozwo­le­niem, chciał­bym pogra­tu­lo­wać Waszej Wyso­ko­ści zwy­cię­stwa pod Stof­fen­bec­kiem.

– Mam wra­że­nie, jakby to było bar­dzo dawno temu – odparł Orso, nie zatrzy­mu­jąc się. Bał się, że jeśli to zrobi, runie na zie­mię jak dzie­cięca wieża z kloc­ków. – Ode­bra­łem już gra­tu­la­cje od pokaź­nej grupy wichrzy­cieli na Dro­dze Kró­lów.

Spoj­rzał spode łba na Casa­mira Nie­złom­nego. Cie­kawe, pomy­ślał, czy on też musiał kie­dyś ucie­kać uli­cami sto­licy przed wła­snymi pod­da­nymi. W książ­kach histo­rycz­nych nie było o tym ani słowa.

– Pod nie­obec­ność Waszej Kró­lew­skiej Mości sytu­acja stała się… nie­sta­bilna.

Orso nie był zachwy­cony tym, w jaki spo­sób herold wymó­wił słowo „nie­sta­bilna”: brzmiało jak eufe­mizm użyty do opi­sa­nia cze­goś znacz­nie gor­szego.

– Nie­długo po wyjeź­dzie Waszej Wyso­ko­ści wybu­chły nie­po­koje w związku z rosnącą ceną chleba. Wsku­tek buntu i nie­sprzy­ja­ją­cej pogody do mia­sta docie­rało za mało mąki. Tłumy kobiet wdarły się do nie­któ­rych pie­karń. Wła­ści­ciele zostali pobici, a jeden z nich uznany za spe­ku­lanta i… zamor­do­wany.

– To nie­po­ko­jące – wtrą­cił Sul­fur, praw­dziwy mistrz nie­do­po­wie­dzeń.

Orso zwró­cił uwagę, że pie­czo­ło­wi­cie wyciera chu­s­teczką krew z kra­wę­dzi dłoni. Z uśmieszku satys­fak­cji, który udało mu się zacho­wać przez cały czas trwa­nia egze­ku­cji dwu­stu ludzi pod Val­bec­kiem, nie został nawet ślad.

– Następ­nego dnia roz­po­czął się strajk w odlewni przy Pod­gór­nej, dzień póź­niej wybu­chły trzy kolejne. Część straż­ni­ków odmó­wiła wyj­ścia na patrol, inni starli się z pro­te­stu­ją­cymi. – Rycerz herold poru­szył niemo ustami. Posmut­niał. – Kil­ka­na­ście ofiar śmier­tel­nych.

Zamy­ka­jący pochód unie­śmier­tel­nio­nych monar­chów ojciec Orso patrzył na pusty park z miną zna­mio­nu­jącą deter­mi­na­cję i wład­czość, które za życia ni­gdy nie malo­wały się na jego twa­rzy. Naprze­ciwko niego, przed­sta­wieni w nieco mniej monu­men­tal­nej skali, stali sławny boha­ter wojenny lord mar­sza­łek West, sławny oprawca arcy­lek­tor Glokta oraz Pierw­szy Wśród Magów, który pio­ru­no­wał prze­chod­niów wzro­kiem i krzy­wił się z nie­sma­kiem, jakby ludzie byli dla niego uprzy­krzo­nymi mrów­kami, niczym wię­cej. Orso nie­raz się zasta­na­wiał, któ­rzy z jego dwo­rzan zajmą w przy­szło­ści miej­sce naprze­ciw jego posągu. Teraz pierw­szy raz prze­szło mu przez myśl, że jego podo­bi­zna może się tu w ogóle nie poja­wić.

– Teraz zapro­wa­dzimy porzą­dek! – To Hoff roz­pacz­li­wie usi­ło­wał roz­pro­szyć gro­bowe nastroje. – Zoba­czy­cie!

– Mam taką szczerą nadzieję, Wasza Łaska­wość – odparł rycerz herold. – Grupa Destruk­to­rów zajęła część fabryk. W Trzech Far­mach demon­strują już cał­kiem otwar­cie, doma­ga­jąc się… no… doma­ga­jąc się ustą­pie­nia Zamknię­tej Rady Jego Kró­lew­skiej Mości.

Orso nie był zachwy­cony tym, w jaki spo­sób herold wymó­wił słowo „ustą­pie­nie”: brzmiało jak eufe­mizm użyty dla opi­sa­nia cze­goś znacz­nie bar­dziej osta­tecz­nego.

– Ludzie są wzbu­rzeni, Wasza Wyso­kość. Żądni krwi.

– Mojej? – mruk­nął Orso, bez­sku­tecz­nie usi­łu­jąc polu­zo­wać sobie koł­nie­rzyk.

– Ehm… – Rycerz herold wyko­nał wątły salut poże­gnalny. – Krwi. Po pro­stu. Nie wiem, czy to ważne, czyja będzie.

Mizer­nie pre­zen­to­wała się prze­trze­biona Zamknięta Rada, która na widok Orso wkra­cza­ją­cego do Bia­łej Sali z wysił­kiem dźwi­gnęła się na star­cze nogi. Lord mar­sza­łek Forest został w Stof­fen­becku razem z nie­do­bit­kami armii. Arcy­lek­tor Pike miał zastra­szyć wiecz­nie nie­spo­koj­nych miesz­kań­ców Val­becku i ponow­nie zmu­sić ich do ule­gło­ści. Nie zna­le­ziono jesz­cze następcy naj­wyż­szego sędziego Bruc­kela po tym, jak stra­cił głowę pod­czas poprzed­niego zama­chu na życie Orso. Miej­sce Bay­aza u stóp stołu było – jak zwy­kle przez ostat­nie dwa stu­le­cia – puste. Co zaś tyczy się naczel­nika wydziału podat­ko­wego, nale­żało domnie­my­wać, że znowu wyszedł za potrzebą.

– Chciał­bym zło­żyć Waszej Kró­lew­skiej Mości gra­tu­la­cje z oka­zji wiel­kiej wik­to­rii w Stof­fen­becku… – zabrzmiał pod­nie­siony, nie­przy­jemny głos lorda kanc­le­rza Goro­detsa.

– Zapo­mnij. – Orso opadł na swoje nie­wy­godne krze­sło. – Ja już tak zro­bi­łem.

– Zosta­li­śmy napad­nięci! – Wzbu­rzony Ruck­sted prze­ma­sze­ro­wał na swoje miej­sce, podzwa­nia­jąc ostro­gami. – My, orszak kró­lew­ski!

– Zamieszki na uli­cach Adui! – wysa­pał Hoff. Osu­nął się na krze­sło i ręka­wem szaty zaczął wycie­rać zro­szone potem czoło.

– W rze­czy samej – mruk­nął Orso. Prze­su­nął pal­cami po policzku, odsu­nął je od twa­rzy i obej­rzał. Opuszki miał uma­zane krwią. To po tym, jak Gorst wyrzy­nał bun­tow­ni­ków. – Są jakieś wie­ści od arcy­lek­tora Pike’a?

– Wasza Wyso­kość nie sły­szał? – Goro­dets prze­szedł od tra­dy­cyj­nego stro­sze­nia i roz­cze­sy­wa­nia brody do ner­wo­wego wykrę­ca­nia jej w zakrzy­wio­nych szpo­nia­sto pal­cach. – W Val­becku trwa regu­larne powsta­nie! Mia­sto padło!

Gło­śne _glug_, z jakim Orso prze­łknął ślinę, ponio­sło się dono­śnym echem wśród śnież­no­bia­łych ścian.

– Padło? – powtó­rzył.

– Znowu? – zakwi­lił Hoff.

– Nie mamy żad­nych wia­do­mo­ści od Jego Emi­nen­cji – cią­gnął Goro­dets. – Oba­wiamy się, że mógł wpaść w ręce Destruk­to­rów. Dostać się do nie­woli.

– Do nie­woli? – wymam­ro­tał Orso. W sali było dusz­niej niż zazwy­czaj.

– Z całego Mid­der­landu napły­wają wie­ści o sze­rzą­cym się cha­osie! – wypa­lił naj­wyż­szy kon­sul. Był bli­sko paniki. – Stra­ci­li­śmy kon­takt z wła­dzami Kelnu. W Hol­sthor­mie źle się dzieje. Rabunki. Lin­cze. Czystki.

– Czystki? – szep­nął Orso. Naj­wy­raź­niej był ska­zany na powta­rza­nie poje­dyn­czych słów tonem, w któ­rym nie­po­kój mie­szał się ze zgrozą.

– Cho­dzą słu­chy, że bandy Destruk­to­rów gra­bią wsie!

– Ogromne bandy zmie­rzają do sto­licy ze wszyst­kich stron – wtrą­cił lord admi­rał Krep­skin. – Łaj­dacy mają czel­ność nazy­wać się „Armią Ludową”.

– Zdrada sze­rzy się jak zaraza – wyrzę­ził Hoff ze wzro­kiem utkwio­nym w puste krze­sło naprze­ciw Orso. – Możemy powia­do­mić lorda Bay­aza?

Odrę­twiały Orso pokrę­cił głową.

– Nie dość szybko, żeby to coś zmie­niło – odparł.

Prawdę mówiąc, spo­dzie­wał się raczej, że Pierw­szy Wśród Magów i tak wolałby dys­kret­nie trzy­mać się na dystans i spo­koj­nie sza­co­wać, jakie korzy­ści przy­nie­sie mu takie czy inne roz­strzy­gnię­cie kon­fliktu.

– Robimy, co w naszej mocy, żeby te wia­do­mo­ści nie prze­do­stały się do publicz­nej wia­do­mo­ści…

– Cho­dzi o zapo­bie­że­nie panice, Wasza Kró­lew­ska Mość, ale…

– Za parę dni mogą sta­nąć u naszych bram!

Mil­cze­nie, które zapa­dło po tych sło­wach, prze­cią­gało się. Uczu­cie triumfu, z jakim Orso jechał do Adui, wybla­kło jak led­wie pamię­tany sen.

Jeżeli ist­niało dokładne prze­ci­wień­stwo czu­cia się jak król, to wła­śnie je poznał.Zmiana

– Impo­nu­jące – powie­dział Pike. – Sama przy­znasz.

– Ow­szem – zgo­dziła się z nim Vick, któ­rej nie­ła­two było zaim­po­no­wać.

Armii Ludo­wej mogło bra­ko­wać dys­cy­pliny, wypo­sa­że­nia i żyw­no­ści, ale z jej ogro­mem nie spo­sób było dys­ku­to­wać. Cał­ko­wi­cie zablo­ko­wała trakt bie­gnący dnem doliny, roz­le­wała się na zbo­cza, a jej koniec ginął w prze­siąk­nię­tej mżawką dali. Kiedy wyru­szali z Val­becku, mogło ich być dzie­sięć tysięcy. Z początku dwa pułki byłych żoł­nie­rzy two­rzyły dumną awan­gardę, poły­sku­jącą bro­nią i pan­ce­rzami świeżo wyku­tymi w hutach Savine dan Brock, ale porzą­dek szybko ustą­pił przed bała­ga­nem. Hut­nicy i odlew­nicy, far­biarki i praczki, bru­ka­rze i ślu­sa­rze, rzeź­nicy i lokaje raczej tań­czyli, niż masze­ro­wali, do wtóru sta­rych pie­śni robot­ni­czych i wybi­ja­nego na garn­kach rytmu. Jeśli byli to bun­tow­nicy, to nad­zwy­czaj poczciwi.

Vick po czę­ści spo­dzie­wała się, a po czę­ści żywiła wręcz nadzieję, że armia roz­pro­szy się, brnąc przez błot­ni­sty kraj przy pogar­sza­ją­cej się pogo­dzie, tym­cza­sem rebe­lianc­kie sze­regi pęcz­niały z każ­dym dniem. Dołą­czali do nich robot­nicy, drobni wła­ści­ciele ziem­scy i far­me­rzy nio­sący kosy i widły (które wzbu­dzały lekki nie­po­kój), a także mąkę i szynki (któ­rych widok przyj­mo­wano z kolei z wiel­kim entu­zja­zmem). Dołą­czały bandy żebra­ków i gangi sie­rot. Dołą­czali dezer­te­rzy z nie wia­domo jakich bata­lio­nów. Dołą­czali han­dla­rze, dziwki i dema­go­dzy sprze­da­jący – odpo­wied­nio – plewy, ciała i teo­rie poli­tyczne w namio­tach na pobo­czach dróg stra­to­wa­nych tak bar­dzo, że upo­dab­niały się do mokra­deł.

Nikt też nie podałby w wąt­pli­wość entu­zja­zmu bun­tow­ni­ków. Palone nocami ogni­ska cią­gnęły się całymi milami. Ludzie chro­nili się przy nich przed jesien­nym chło­dem, zawi­jali się w okro­plone rosą koce, dzie­lili się ple­wo­wymi snami i z bły­skiem w oku roz­pra­wiali o zmia­nie, Wiel­kiej Zmia­nie, która w końcu nade­szła.

Vick nie miała już teraz poję­cia, jak daleko cią­gnie się ta gęsta ciżba prze­mo­czo­nych ludzi, nie wie­działa też, ilu jest wśród nich Destruk­to­rów i Pod­pa­la­czy. Całe mile męż­czyzn, kobiet i dzieci brnęły w bło­cie w stronę Adui. W stronę lep­szego jutra. Ona sama miała, rzecz jasna, wąt­pli­wo­ści, ale ileż w tym wszyst­kim było nadziei… Nie­zmie­rzone pokłady. Nikt, nawet naj­bar­dziej zbla­zo­wany cynik, nie mógł pozo­stać na nią obo­jętny. A może po pro­stu nie była wcale aż tak zbla­zo­wana, jak lubiła to sobie wma­wiać.

W obo­zach nauczyła się zawsze trzy­mać ze zwy­cięz­cami i od tam­tej pory nie­złom­nie sto­so­wała się do tej zasady. Tyle że ani w obo­zach, ani przez te wszyst­kie lata, które upły­nęły od ich opusz­cze­nia, ni­gdy nie miała wąt­pli­wo­ści, kto jest zwy­cięzcą. Rzą­dzący. Inkwi­zy­cja. Zamknięta Rada. Arcy­lek­tor. Patrząc z góry na tę nie­zdy­scy­pli­no­waną ludzką masę, która uparła się, żeby zmie­nić świat, nie była wcale pewna, kto osta­tecz­nie okaże się zwy­cięzcą. Ba, nie była nawet pewna, któ­rędy prze­biega gra­nica pomię­dzy stro­nami kon­fliktu. Gdyby Leo dan Brock poko­nał Orso, może mie­liby nowego króla na tro­nie, nowe twa­rze w Zamknię­tej Radzie i nowe tyłki na wiel­gach­nych krze­słach, ale w grun­cie rze­czy wszystko zosta­łoby po sta­remu. Ale gdyby to ci tutaj pobili Orso, któż mógł prze­wi­dzieć, co z tego wynik­nie? Wszyst­kie stare pew­niki kru­szyły się w proch, a ona zaczy­nała powąt­pie­wać, czy kie­dy­kol­wiek były pew­ni­kami – czy może tylko domnie­ma­niami głup­ców.

Pod­czas rebe­lii w Sta­ri­klan­dzie prze­żyła trzę­sie­nie ziemi: pod­łoga drżała, książki spa­dały z pó­łek, komin jed­nego z domów zwa­lił się na ulicę. Nie trwało to długo – ale zara­zem dosta­tecz­nie długo, żeby poczuła strach na myśl o tym, że wszystko, co brała za trwałe i solidne, może w każ­dej chwili roz­paść się na kawałki.

Teraz czuła to samo, a zara­zem miała świa­do­mość, że trzę­sie­nie ziemi dopiero się zaczyna. Jak długo świat będzie drżał? I co oca­leje, gdy wstrząsy ustaną?

– Widzę, że na­dal jesteś z nami, sio­stro Vic­ta­rine. – Pike zacmo­kał na konia, dźgnął go pię­tami i ruszył w dół zbo­cza, w stronę czoła prze­mo­czo­nej kolumny.

Instynkt odra­dzał Vick podą­że­nie za nim, ale go nie posłu­chała.

– Na­dal jestem z wami – potwier­dziła.

– Zatem nawró­ci­łaś się na naszą sprawę?

Jakaś opty­mi­styczna cząstka jej istoty chciała wie­rzyć, że oto speł­nia się marze­nie Sibalta o lep­szym świe­cie, i despe­racko chciała być tego świad­kiem. Inna, bar­dziej ner­wowa cząstka, węszyła w powie­trzu prze­laną krew, chciała jesz­cze tej nocy zerwać się z uwięzi i uciec do Dale­kiej Kra­iny. A jesz­cze inna, wyra­cho­wana, doszła do wnio­sku, że naro­wi­stym koniem nie da się pokie­ro­wać ina­czej niż z sio­dła i że bez­piecz­niej będzie do końca ści­skać wodze w gar­ści niż je puścić.

Spoj­rzała z ukosa na Pike’a. Prawdę mówiąc, wciąż jesz­cze nie roz­gry­zła, czym dokład­nie jest „ich sprawa” i na razie była zda­nia, że każdy z nie­zli­czo­nych punk­ci­ków skła­da­ją­cych się na Armię Ludową wal­czy wyłącz­nie we wła­snej spra­wie – to jed­nak nie był dobry moment na mówie­nie prawdy. A który jest?

– Była­bym głu­pia, twier­dząc, że nie jestem do końca prze­ko­nana.

– Gdy­byś zaś powie­działa, że jesteś cał­ko­wi­cie prze­ko­nana, ja musiał­bym być głup­cem, żeby ci uwie­rzyć.

– A ponie­waż żadne z nas nie jest głu­pie… ogra­niczmy się do: być może.

– Ależ prze­ciw­nie, wszy­scy jeste­śmy głupi. Ale raduje mnie dobre „być może” – odparł Pike, nie oka­zu­jąc cie­nia rado­ści. Ani niczego innego. – Stwier­dze­nia kate­go­ryczne nie są wia­ry­godne.

Vick przy­pusz­czała, że dwoje przy­wód­ców Wiel­kiej Zmiany, któ­rzy wyje­chali im naprze­ciw na tra­wia­stym zbo­czu, nie podziela opi­nii Pike’a.

– Brat Pike! – zawo­łał Risi­nau, wyma­chu­jąc pulchną ręką na powi­ta­nie. – I sio­stra Vic­ta­rine!

Risi­nau ją mar­twił. Dawny supe­rior Val­becku ucho­dził za wiel­kiego myśli­ciela, ale jej zda­niem ide­al­nie wpi­sy­wał się w wyobra­że­nie idioty na temat geniu­sza. Jego idee two­rzyły labi­rynt, w któ­rego środku ziała pustka: dużo tam było gada­nia o spra­wie­dli­wym spo­łe­czeń­stwie przy­szło­ści, bar­dzo nie­wiele zaś o tym, jaką drogą do niego dojść. Jego kie­sze­nie pękały w szwach od papie­rzysk zapeł­nio­nych teo­riami, mani­fe­stami, pro­kla­ma­cjami i prze­mo­wami, które wygła­szał publicz­nie tym swoim jękli­wym gło­sem, za każ­dym razem, gdy Armia Ludowa zatrzy­mała się na odpo­czy­nek. Vick nie podo­bała się reak­cja słu­cha­czy na jego kwie­ci­ste wezwa­nia do zacho­wa­nia umiaru: wyma­chi­wali bro­nią i gło­śnym wrza­skiem wyra­żali swoją apro­batę. Z doświad­cze­nia wie­działa, że naj­więk­szych szkód zawsze doko­nuje tłusz­cza kie­ru­jąca się szla­chet­nymi moty­wami.

Ale o wiele bar­dziej mar­twiła ją Sędzia. Nosiła stary, zardze­wiały, podzwa­nia­jący kra­dzio­nymi łań­cu­chami napier­śnik. Pod spodem miała suk­nię balową oble­pioną potrza­ska­nymi krysz­tał­kami, ale sie­działa na koniu po męsku, przez co chmura obszar­pa­nych halek pod­jeż­dżała jej do połowy uda. Ubło­cone bose stopy wkła­dała w sfa­ty­go­wane kawa­le­ryj­skie strze­miona. Jej twarz przy­wo­dziła na myśl worek noży: zaci­śnięta w gniew­nym gry­ma­sie chuda szczęka, zmru­żone ze zło­ścią czarne oczy, włosy – na co dzień ogni­ście rude, teraz zbrą­zo­wiałe od desz­czu – kle­jące się z jed­nej strony do czaszki. Dla niej wszel­kie zasady były tylko uspra­wie­dli­wie­niem dla rzezi. Kiedy jej Pod­pa­la­cze objęli we wła­da­nie gmach sądu w Val­becku, zło­żona z nich ława przy­się­głych nikogo nie unie­win­niła, a ona sama wyda­wała wyłącz­nie wyroki śmierci. Jeżeli Risi­nau stale spo­glą­dał w przy­szłość, nie bacząc na zglisz­cza, wśród któ­rych przy­cho­dzi mu brnąć, to Sędzia patrzyła pod nogi, gotowa stra­to­wać wszystko, co się da.

A Pike? Z popa­rzo­nej, masko­wa­tej twa­rzy byłego arcy­lek­tora nie spo­sób było cokol­wiek wyczy­tać. Kto mógł wie­dzieć, jaki cel przy­świeca bratu Pike’owi?

Vick ruchem głowy wska­zała zara­sta­jącą bru­dem Aduę. Otu­la­jący mia­sto całun dymu nie­uchron­nie się przy­bli­żał.

– Co nas czeka, kiedy już tam dotrzemy? – zapy­tała.

– Wielka Zmiana – odparł zado­wo­lony z sie­bie Risi­nau.

– Z czego na co?

– Nie zosta­łem pobło­go­sła­wiony darem dłu­giego oka, sio­stro Vic­ta­rine. – Risi­nau zachi­cho­tał na tę myśl. – Widząc poczwarkę, trudno orzec, jaki motyl wylę­gnie się z niej o świ­cie. – Pogro­ził jej ser­del­ko­wa­tym pal­cem. – Ale zmiana jest pewna. Na fun­da­men­cie wznio­słych ide­ałów powsta­nie nowa Unia!

– Świata nie trzeba wcale zmie­niać – burk­nęła Sędzia, wpa­tru­jąc się w sto­licę. – Trzeba go spa­lić.

Vick nie dałaby żad­nemu z tych dwojga nawet świń pasać, nie mówiąc o prze­ku­wa­niu marzeń milio­nów w nową przy­szłość. Oczy­wi­ście zacho­wała dosko­nale obo­jętny wyraz twa­rzy, ale Pike musiał wychwy­cić jakieś echo jej praw­dzi­wych odczuć.

– Czyż­byś miała wąt­pli­wo­ści? – zagad­nął.

– Ni­gdy jesz­cze nie widzia­łam, żeby świat szybko się zmie­nił – odparła. – Wła­ści­wie nie widzia­łam, żeby zmie­nił się w ogóle.

– Zaczy­nam docho­dzić do wnio­sku, że spodo­ba­łaś się Sibal­towi przez to, że byłaś jego prze­ci­wień­stwem. – Risi­nau poło­żył jej dłoń ramie­niu. – Jesteś taka cyniczna, sio­stro…

Wzru­sze­niem ramion zrzu­ciła jego rękę.

– Mam swoje powody.

– Po tym, jak w obo­zach skra­dziono ci dzie­ciń­stwo, a potem nauczy­łaś się zawie­rać nowe przy­jaź­nie tylko po to, by wyda­wać swo­ich przy­ja­ciół arcy­lek­to­rowi Glok­cie, nie możesz być inna – rzekł Pike. – Z cyni­zmem można jed­nak prze­sa­dzić. Prze­ko­nasz się.

Prawdę mówiąc, Vick spo­dzie­wała się, że Wielka Zmiana znacz­nie wcze­śniej runie z wiel­kim hukiem, Sędzia z Risi­nauem wezmą się za łby, kru­cha koali­cja Destruk­to­rów i Pod­pa­la­czy, dzia­ła­czy umiar­ko­wa­nych i eks­tre­mi­stów roz­pad­nie się na frak­cje i kote­rie, a deter­mi­na­cja Armii Ludo­wej roz­pły­nie się w desz­czu. Spo­dzie­wała się rów­nież, że kawa­le­ria lorda mar­szałka Ruck­steda zje­dzie ze wszyst­kich oko­licz­nych wzgórz i roz­sma­ruje tę zbie­ra­ninę na papkę.

Tym­cza­sem Risi­nau i Sędzia w dal­szym ciągu jakoś się tole­ro­wali, a gwar­dii kró­lew­skiej ni­gdzie nie było widać – nawet teraz, gdy w słab­ną­cym desz­czu wkra­czali w głąb mar­nie roz­pla­no­wa­nego, kiep­sko odwad­nia­nego i paskud­nie cuch­ną­cego labi­ryntu sza­ła­sów na przed­mu­rzu sto­licy. Dziu­rawe rynny prze­cie­kały, woda ciur­kała na błot­ni­ste uliczki. Może armia Orso była wciąż wyczer­pana wojo­wa­niem z Leo dan Broc­kiem. Może musiała tłu­mić inne bunty, w innych miej­scach. A może w tych nie­zwy­kłych cza­sach sko­ło­wani żoł­nie­rze zatra­cili poczu­cie lojal­no­ści i nie wie­dzieli już, dla kogo mają wal­czyć. Zro­zu­miała, co muszą czuć, gdy słońce wyj­rzało zza chmur i zoba­czyła bramę Adui.

Przez moment zasta­na­wiała się, czy Łój jest w mie­ście i czy nie grozi mu nie­bez­pie­czeń­stwo, dopóki nie zdała sobie sprawy, że w obec­nej sytu­acji głu­potą byłoby przej­mo­wa­nie się losem jed­nostki. Jak mia­łaby mu pomóc? Jak kto­kol­wiek miałby pomóc komu­kol­wiek?

Risi­nau obrzu­cił ocie­ka­jące mury ner­wo­wym spoj­rze­niem.

– Ostroż­ność nie zawa­dzi – powie­dział. – Może wytoczmy działa i… hmm… no…

Sędzia prych­nęła z nie­sma­kiem, bosymi pię­tami dźgnęła konia w boki i wysfo­ro­wała się naprzód.

– Odwagi nie można jej odmó­wić – zauwa­żył Pike.

– Co naj­wy­żej rozumu – przy­znała Vick.

Miała cichą nadzieję na grad strzał, który jed­nak nie spadł. W upior­nej ciszy Sędzia zbli­żała się stępa do muru, zadarł­szy aro­gancko głowę.

– Ej, wy tam! – zawo­łała, wstrzy­maw­szy konia przed bramą. – W środku! Żoł­nie­rze Unii! Miesz­kańcy Adui! – Sta­nęła w strze­mio­nach, wska­zu­jąc brnącą grzą­skim trak­tem hordę obdar­tu­sów. – Oto Armia Ludowa, która przy­była tu, żeby wyzwo­lić lud! Chcemy usły­szeć od was odpo­wiedź na jedno pyta­nie. – Unio­sła dłoń z wypro­sto­wa­nym pal­cem. – Jeste­ście z ludem… czy prze­ciwko niemu?

Jej koń się spło­szył. Szarp­nęła wodze i zato­czyła cia­sny krąg w miej­scu, trzy­ma­jąc dłoń w górze. Tupot tysięcy stóp nara­stał.

Vick wzdry­gnęła się na dźwięk głu­chego tur­kotu po dru­giej stro­nie muru. Chwilę potem pomię­dzy skrzy­dłami bramy zaja­śniała wąziutka kre­ska świa­tła, skrzyp­nęły dawno nie­oli­wione zawiasy i brama powoli się otwo­rzyła.

– Jeste­śmy z ludem! – zawo­łał z blan­ków żoł­nierz, szcze­rząc zęby w uśmie­chu i wyma­chu­jąc czapką. – Wielka Zmiana!

Sędzia zarzu­ciła głową, zje­chała na pobo­cze traktu i znie­cier­pli­wio­nym gestem pona­gliła for­pocztę Armii Ludo­wej, ustą­piw­szy jej miej­sca.

– Jebać króla! – wykrzyk­nął ten sam żoł­nierz, czym wzbu­dził wybu­chy śmie­chu wśród nad­cią­ga­ją­cych Destruk­to­rów.

Ryzy­ku­jąc życie, wspiął się na mokry od desz­czu maszt ponad bramą i zerwał powie­wa­jącą na nim cho­rą­giew – pro­po­rzec Naj­wyż­szego Króla, od stu­leci powie­wa­jący nad Aduą, złote słońce Unii, które sam Bayaz wrę­czył Haro­dowi Wiel­kiemu jako nowe godło. Sztan­dar, przed któ­rym ludzie klę­kali, do któ­rego się modlili i na który przy­się­gali wier­ność kró­lowi, sfru­nął na dół, na upstrzoną kału­żami drogę przed bramą.

– Świat naprawdę może się zmie­nić, sio­stro Vic­ta­rine – powie­dział Pike, uno­sząc jedną bez­włosą brew. – Patrz.

Zacmo­kał na konia i ruszył w stronę otwar­tej bramy.

Tak oto Armia Ludowa wma­sze­ro­wała do Adui, wdep­taw­szy sztan­dar prze­szło­ści w błoto w przy­cięż­kim od sym­bo­li­zmu geście.Wszyst­kie atuty

Zimny wiatr zawie­wał przez wyso­kie okna Dworu Skar­linga, niósł mgłę znad rzeki, koły­sał drze­wami w całej doli­nie i tar­mo­sił zawie­szoną nad ogrom­nym komin­kiem ozdobną cho­rą­giew z wyha­fto­wa­nym sym­bo­lem dłu­giego oka. Rikke otu­liła się pele­ryną, narzu­ciła kap­tur i patrząc na burzącą się daleko w dole szarą wodę, zasta­na­wiała się, co dalej.

Czło­wiek musiał być twardy, żeby zasiąść na tro­nie Skar­linga. Po pro­stu musiał. Czy tego chciał, czy nie.

– Myślisz o tym, żeby sko­czyć? – zapy­tała Isern.

– To tam spadł Krwawa Dzie­wiątka. Tak przy­naj­mniej mówią.

– Jaka z tego nauka? Że czło­wiek, który po wła­dzę wspina się na górę tru­pów, spada potem daleko w dół?

Rikke spoj­rzała na tę długą drogę w dół, po czym ostroż­nie cof­nęła się od okna.

– Ta nauka nie­zbyt mi się podoba.

Isern uśmiech­nęła się sze­roko, maca­jąc języ­kiem szczerbę w zębach.

– Jeżeli będziesz słu­chać tylko tych nauk, które ci się podo­bają, niczego się nie nauczysz. Fajne masz to futerko.

– Prawda? – Rikke pogła­dziła futro dło­nią. Było takie deli­katne, mięk­kie, białe… Kiedy kazała nim obszyć czer­wony jedwab od Savine dan Brock, powstała pele­ryna godna legen­dar­nej kró­lo­wej. – Dar od miesz­kań­ców Car­le­onu.

– Zaczy­nają cię lubić, co?

– Mnie trudno nie lubić.

– Zwłasz­cza kiedy masz pod ręką kil­ku­set zbroj­nych.

– Prze­ko­na­łam się, że im lepiej są uzbro­jeni, tym bar­dziej ludzie mnie lubią. Tak sobie myślę… Chyba są mi wdzięczni, że jesz­cze nie kaza­łam spa­lić mia­sta. Czyli miło­sier­dzie jed­nak popłaca.

– Ow­szem, zda­rza się – przy­znała Isern. – A ludzie z pew­no­ścią za nim tęsk­nią, po Sto­urze z tymi jego ponu­rymi humo­rami i wred­nym cha­rak­te­rem. Ale nie choj­ra­kuj, dziew­czyno, wdzięcz­ność jest jak wio­senne kwiaty: pięk­nie pach­nąca, ale nie­trwała. Na twoim miej­scu trzy­ma­ła­bym gdzieś na widoku pło­nącą pochod­nię, rozu­miesz, w jakimś miej­scu, które przy­wo­dzi­łoby na myśl pożary miast. Żeby ta wdzięcz­ność w nich nie wyga­sła.

– Może tobie też by mogli uszyć futro.

– Mnie nie­po­trzebne. – Isern prych­nęła wynio­śle i prze­rzu­ciła przez ramię koniec wystrzę­pio­nego szala. – Ide­ału nie da się ulep­szyć.

Skrzy­dło wiel­gach­nych wrót otwo­rzyło się z łosko­tem i do sali wpa­ro­wała Cor­leth. Potknęła się o przy­dłu­gie drzewce przy­pa­sa­nego topora, nie­mal się prze­wró­ciła, prze­czła­pała pośpiesz­nie dwa, trzy kroki, zła­pała rów­no­wagę, po czym wresz­cie sta­nęła pro­sto i wzięła się pod boki. Dyszała ciężko.

Zapraszamy do zakupu pełnej wersji książki