Magia ziemi. Żywioły - ebook

OPINIE O KSIĄŻCE
_MAGIA ZIEMI_

Ta książka to prawdziwy klejnot, pełna encyklopedycznej wiedzy i inspiracji. _Magia ziemi_ omawia namacalną magię kamieni, roślin i drzew, a także sugestywną magię bóstw, mitologicznych stworzeń i świętych miejsc oraz szeroki wachlarz narzędzi, technik, praktyk i pomysłów, dzięki którym można dokonać przemiany swojej osobistej praktyki. Ta książka opisuje, jak celebrować ziemię w cudowny, praktyczny sposób, z zakasanymi rękawami, brudnymi rękami, grzebiąc w glebie i błocie. Pisząc tę książkę, Dodie naprawdę zajrzała pod każdy kamień. Czytając ją, nie można się powstrzymać od pogłębiania, rozszerzania i ożywiania swojej osobistej pogańskiej praktyki.

– Tiffany Lazic

autorka _The great work_

Niezależnie od tego, czy jesteś nowicjuszem, czy mędrcem, ta książka poszerzy, wzmocni i odnowi twoje połączenie z Matką Ziemią, ukazując wiele perspektyw i praktycznych pomysłów z całego świata i podając informacje sięgające początków ludzkości. Ta książka pomaga na nowo skupić się na Matce Ziemi przez świadomość i praktyczne działania poświęcone Gai i cyklom, w których się porusza. To cudowne dzieło sztuki!

– Granddaughter Crow

autorka _Wisdom of the natural world_

_Magię Ziemi_ czyta się jak serdeczny list miłosny do samej Terra Mater, jest jak bujny ogród informacji dotyczących świętego żywiołu ziemi. Od dzikich roślin i starożytnych kamieni po duchy natury i ziemskie istoty – ta książka zawiera niezbędną wiedzę dla każdego, kto chce się dowiedzieć więcej o urokach świata przyrody. Dzięki ogromnej liczbie pomocnych ćwiczeń i wspierających wskazówek Dodie Graham McKay po mistrzowsku instruuje czytelników, jak nawiązać połączenie z naturą, kopać w ziemi jeszcze głębiej, zapuścić korzenie w swoim lokalnym krajobrazie i władać magią samej ziemi.

– Kelden

autor _The crooked path_

Ta wspaniała książka pogłębi i wzmocni twoją relację zarówno z ziemią, na której żyjesz, jak i z żywiołem ziemi i samą planetą Ziemią. Zagłębiając się w mitologię, historię, folklor i symbolikę związku ludzkości z ziemią, zbadasz też własny związek z tym żywiołem.

– Yvonne Aburrow

autorka _All acts of love and pleasure: inclusive wicca_,

_Dark mirror: THE inner work of witchcraft_

i _The night journey: Witchcraft as transformation_

Na samym początku ta książka w cudowny sposób udziela nam pozwolenia: na zadumanie się nad naszą planetą i naszą magią, a nawet na robienie notatek w samej książce. Zaczyna się od mocnego fundamentu, a każda kolejna strona buduje na nim coś nowego. McKay opisuje istoty, miejsca, mity i magię ziemi na każdym poziomie. To pozycja obowiązkowa w każdej poważnej kolekcji poświęconej magii i czarownictwu.

– Lilith Dorsey

autorka _Magii wody_

i _Orishas, goddesses, and voodoo queens_INFORMACJA OD AUTORKI

Informacja od autorki

Autorka i wydawca nie ponoszą odpowiedzialności za niewłaściwe użycie roślin i środków botanicznych wymienionych w tej książce, zwłaszcza tych oznaczonych jako TOKSYCZNE lub TRUJĄCE. Niektóre z tych roślin mogą wywołać negatywną reakcję przez samo dotknięcie. Wymienione w tej książce rośliny i substancje roślinne zostały opatrzone ostrzeżeniami, aby czytelnik miał ich pełny obraz.

Wszystkie rośliny i substancje roślinne, podobnie jak tradycyjne leki, mogą być niebezpieczne, gdy są stosowane niewłaściwie lub przez zbyt długi czas. Upewnij się, że w pełni rozumiesz, z czym pracujesz, używaj tylko świeżych ziół z zaufanego i zrównoważonego źródła i pamiętaj, że ich moc zależy od wielu czynników.

Autorka i wydawca nie zachęcają do używania ani nie gwarantują efektów leczniczych żadnej z substancji opisanej w tej książce.PRZEDMOWA

Przedmowa

Od wieków w wielu praktykach ezoterycznych żywioły są podstawą magii. Bez względu na to, czy chodzi o astrologię, czy o współczesne czarostwo, cztery główne żywioły definiują granice i struktury wewnątrz większych wielowymiarowych ram duchowych. Dzięki nim jesteśmy w stanie lepiej zrozumieć liczne mechanizmy, które wiążą się z funkcjonowaniem wszechświata.

Ziemia to nic innego jak grunt, po którym stąpamy. To kamienie, błoto i góry. Ziemia to także nasze ciała i cielesność w obecnym wcieleniu. To środek i źródło naszej stabilności.

Ogień to płomień w kominku. Świeca, ognisko i słońce. Ogień ogrzewa, ale także niszczy. Ma moc przekształcania i wzniecania. To żar naszej pasji i chęć do życia.

Woda to deszcz, oceany, jeziora oraz kojąca kąpiel i poranna mgła. Woda to krew i pot oraz nasze wspomnienia. Woda rządzi emocjami i przejawia się w postaci wspomnień.

Powietrze jest wszędzie wokół nas. To nasz oddech, dźwięki, które słyszymy, i wiatr, który czujemy na twarzy. W powietrzu unoszą się nasiona i pyłki, zapachy, które ostrzegają nas przed niebezpieczeństwem, ale i te, które wprawiają nas w błogi nastrój. Powietrze to nasze głos, myśli i pomysły.

Mimo że w każdym systemie ezoterycznym wyżej wymienione podstawowe koncepcje mają odmienne zastosowania, to żywioły zawsze są obecne i pomagają w uporządkowaniu praktyk i lepszym rozumieniu samego siebie. Dla współczesnych czarownic symbolami żywiołów są najczęściej ich magiczne narzędzia. Dla przykładu, kielich przedstawia wodę, a pentakl – ziemię.

Wiccanie wykorzystują żywioły w celu nakreślenia magicznego kręgu i wypełnienia ochronną mocą jego wszystkich czterech części. W tarocie żywioły mają postać określonych symboli na kartach, a w astrologii każdy żywioł symbolizują trzy znaki. W innych kulturach żywioły są źródłem duchowego wsparcia podczas codziennej medytacji lub wizualizacji, a także przy wypowiadaniu zaklęć lub zdobywaniu nauk. Warto się zastanowić, który żywioł jest potrzebny, aby przetrwać dzień.

Niniejsza książka to czwarta część serii poświęconej symbolice i magicznym zastosowaniom żywiołów. Każdy tom skupia się na innym żywiole i opisuje wszystkie związane z nim zagadnienia – od miejsc o znaczeniu duchowym i istotnych bóstw po praktyczne zaklęcia i rytuały. To kompletne źródło informacji zarówno dla czarownic, które pragną uprawiać magię żywiołów, jak i dla osób szukających informacji na temat poszczególnych żywiołów.

Każdą książkę napisała inna autorka, ale wszystkie pokazują, jak głębokie znaczenie ezoteryczne mogą zawierać w sobie żywioły i w jaki sposób wykorzystać je do własnych magicznych celów.

Dołącz do nas i zbadaj magiczne zastosowania wszystkich czterech żywiołów.

– Heather Greene

redaktorka zamawiająca (oryginału)WSTĘP

Wstęp

W dniu 24 grudnia 1968 roku astronauci misji kosmicznej Apollo 8 świętowali Wigilię, okrążając Księżyc. Kiedy ich statek kosmiczny wyłonił się zza ciemnej strony Księżyca, nad jego horyzontem pojawił się nasz dom – planeta Ziemia. Astronauta Bill Anders wziął aparat i uchwycił tę przełomową chwilę na fotografii. Na pierwszym planie widać na niej szarą i pokrytą kraterami powierzchnię Księżyca, a nad nią, na tle atramentowoczarnego tła głębin kosmosu samotnie unosi się mała, przepiękna niebiesko-biała planeta.

Ten kolorowy obraz był jedyny w swoim rodzaju. Były to czasy, w których nie było jeszcze zdjęć satelitarnych. Fotograf musiał więc mieć szczęście i znaleźć się we właściwym miejscu we właściwym czasie. Nie można było wtedy w kilka sekund rozdystrybuować cyfrowej kopii zdjęcia – klisza musiała zostać przewieziona na Ziemię i dopiero tam wywołana. Zdążono więc świętować sylwestra 1969 roku, zanim ludzkość zobaczyła obraz, który już zmienił życie astronautów.

Planeta Ziemia. Nasza biosfera wygląda jak delikatnie niebieska aureola, jak aura planety. Wirujące białe chmury, rozległe błękitne oceany i rumieniec piaskowego brązu podkreślający Afrykę. Ostra linia rozdziela połowę planety oświetloną światłem dziennym od pozostałej części kuli ziemskiej okrytej ciemnością nocy. Cała nasza historia, teraźniejszość i przyszłość są uchwycone na jednym zdjęciu, każde stworzenie, roślina, skała i kropla wody. Cała ludzkość, poza trojgiem ludzi siedzących w statku kosmicznym, zebrana na jednym niezwykłym obrazie.

Zdjęcie zatytułowano „Earthrise” (wschód Ziemi) i wkrótce okazało się, że to jedno z najważniejszych zdjęć, jakie kiedykolwiek zrobiono. Była to pierwsza szansa ludzkości na ujrzenie naszej planety w kontekście kosmosu i spojrzenie z dalszej perspektywy na delikatne piękno naszego domu. To zdjęcie stało się ikoną i pojawiało się na całym świecie w telewizji, na okładkach czasopism, w podręcznikach szkolnych, encyklopediach i artykułach prasowych. Bill Anders dał nam tego dnia coś więcej niż tylko inspirujące zdjęcie. Dał przeciętnemu człowiekowi możliwość dostrzeżenia czegoś znacznie więcej, czegoś, czego doświadczyła tylko nieliczna elita, która podróżowała w kosmos – efektu oglądu.

Frank White, pisarz i filozof, ukuł termin „efekt oglądu” w 1987 roku, aby opisać zjawisko, którego doświadczają astronauci, kiedy widzą Ziemię z kosmosu1. Wszyscy kosmiczni podróżnicy, z którymi rozmawiał White, opowiadali o tym, że kiedy opuścili ziemię i mogli ją zobaczyć w całości z góry, doświadczyli zmiany świadomości. Mówi się, że emocjonalna reakcja na zobaczenie całej ludzkości dryfującej w kosmosie, otoczonej bezkresną pustką, wywołuje poczucie silnej więzi i podziwu.

Nasza planeta widziana z kosmosu nie ma granic, podziałów ani murów. To jedna planeta, jeden dom, zjednoczony i piękny, spowity zdumiewająco cieniutką warstwą ochronną atmosfery, która daje życie florze i faunie. Jak takie doświadczenie, dostępne tym nielicznym duszom, które miały przywilej polecieć rakietą, mogłoby nie wpłynąć na ich życie? Dlaczego istota ludzka potrzebuje aż tak skrajnych doświadczeń, żeby doświadczyć głębokiej zmiany świadomości?

Każdemu zdarzają się momenty, w których codzienna harówka zmusza nas do cofnięcia się o krok i zmiany podejścia. Tę zmianę perspektywy może wywołać coś bardzo prostego, jak wycofanie się z kłótni, wyjazd na wakacje lub wyłączenie telefonu. Na pewnym poziomie wszyscy rozumiemy, że aby podsumować rzeczy, które są dla nas naprawdę ważne, musimy spojrzeć na całość. Najbardziej niesamowity sposób spędzania takiej przerwy na zadumę zdarza się astronautom, którzy mają przywilej doświadczania efektu oglądu.

Czego to może nauczyć nas – czarownice, pogan, praktykujących magię lub miłośników przyrody i przytulania drzew? Myślę, że to pobudka. Lekcje, których możemy się nauczyć, nabierając świadomości pełnego obrazu naszej planety, są kluczem do wzmocnienia naszych praktyk duchowych i całego naszego życia. Szanując i akceptując wzajemne powiązania ludzkości ze światem przyrody i nasze miejsce we wszechświecie, dowiadujemy się, jaki potencjał jest dla nas dostępny. Możemy przyjąć do wiadomości ogrom tego, co nas otacza, i pracować magicznie po to, aby znaleźć połączenie z otaczającymi nas energiami i nadać naszej magii moc tworzenia takiego świata, w którym chcemy żyć.

Kilka lat temu nakręciłam film dokumentalny _Starry nights_ o astronomach amatorach. Podczas realizacji projektu udało mi się pojechać do kilku małych obserwatoriów w Kolumbii Brytyjskiej, aby spotkać się i porozmawiać z pasjonatami astronomii, którzy zarządzają tymi miejscami. Miałam pewne założenia co do tematów, których się spodziewałam – teleskopy, planety, gwiazdy – różne takie astronomiczne sprawy. Owszem, rozmawialiśmy o tych rzeczach, ale częściej rozmawialiśmy o Ziemi.

Wszyscy ci życzliwi i gościnni ludzie, których spotkałam, opowiadali o chwili, w której zdali sobie sprawę, jak mała jest nasza planeta wobec kosmosu, i poczuli, jak ogarniają ich pokora i zdumienie. Każdy miał chwilę, kiedy spojrzał przez teleskop i zdał sobie sprawę, jak to wszystko jest niesamowite. To, że w jakiś sposób nasza planeta znalazła się dokładnie w odpowiednich okolicznościach, aby stworzyć i podtrzymać życie. Może to nie jest ten sam efekt oglądu, którego doświadczają astronauci podczas lotów kosmicznych. Rozmawiając jednak z tymi astronomami, a następnie mając własną okazję spojrzeć przez wielkie teleskopy i zobaczyć głębię kosmosu na własne oczy, też poczułam emocje i odniosłam dogłębne wrażenie, że grunt, na którym stoję, jest bardziej tętniący życiem i święty, niż sądziłam wcześniej.

W tej książce przyjrzymy się sposobom rozszerzenia naszej perspektywy na to, co dla nas oznacza „Ziemia” i jak to zastosować do praktyki magii. Co definiuje ziemię jako żywioł? Co ma wspólnego opieka nad naszą Matką Ziemią z naszymi magicznymi praktykami? Jak możemy podłączyć się do nieodłącznych energii ziemi i nas samych, aby wzmocnić naszą magię i poprawić nasze życie? Ta książka dostarczy informacji o różnych symbolach i przejawach żywiołu ziemi, które możesz wykorzystać we własnej praktyce.

Rób zapiski na temat swojego połączenia z Ziemią

Zachęcam cię do robienia notatek podczas czytania kolejnych rozdziałów. Zapisz swoje spostrzeżenia w dzienniku i wróć do nich później. Daj sobie pozwolenie na zmianę zdania i poprawianie notatek. Nic w naturze nie rodzi się w pełni ukształtowane, wszystko musi wzrosnąć! Niech twój dziennik będzie dokumentem twojego ziemskiego rozwoju.

Ziemia przejawia się w dotykowych i zmysłowych przyjemnościach, więc znajdź dziennik, który ci się spodoba, dający możliwość pisania na ładnym papierze. Udekoruj i spersonalizuj dziennik, aby był tak atrakcyjny wizualnie, jak tylko chcesz. Znajdź wygodny w trzymaniu długopis, którym będzie ci się przyjemnie ubierało słowa w kształt. Eksperymentuj z wiecznymi piórami, dodaj trochę koloru kredkami, rysuj obrazki, daj upust swojej kreatywności. Zrób taki dziennik, z którego będziesz korzystać z przyjemnością.

Do robienia notatek możesz wykorzystać też tę książkę. Jeśli przypominasz mnie, pewnie bardzo dbasz o zakupione książki. Czasami jednak daję sobie pozwolenie na używanie książki jako narzędzia do pracy i zabawy. Dzielę się więc tym pozwoleniem z tobą. Możesz pisać na marginesach, używać zakreślacza i zaznaczać to, co ważne. Możesz niestarannie i kreatywnie dostosować tę książkę do siebie, a następnie postawić obok dziennika jako pamiątkę twojego rozwijającego się związku z żywiołem ziemi.

Jako pierwszy krok w poznawaniu żywiołu ziemi polecam stworzenie zapisu historycznego. Tak jak planeta jest zbudowana z wielu warstw skał i osadów, które tworzą geologiczną historię jej rozwoju, tak ty możesz zapisywać i rejestrować swoją podróż poprzez to, co czytasz. Zrób notatki na temat informacji i praktyk przedstawionych na tych stronach. Kiedy skończysz, wróć i przejrzyj swoje zapiski, wydobądź z nich samorodki inspiracji i wglądu.

Współczesne tradycje czarostwa i pogaństwa są często określane jako ścieżki „oparte na Ziemi”. Oznacza to, że skupienie się na samej Ziemi znajduje się w centrum praktyki religijnej, duchowej i/lub magicznej. Może to przybierać różne formy – od planowania świąt związanych z naturalnymi wydarzeniami i cyklami po uhonorowanie Ziemi jako boskiej istoty. Ta boskość jest często postrzegana jako kobieta, wszechobejmująca postać Matki Ziemi. To właśnie połączenie z rzeczywistą, namacalną i widzialną ziemią wokół nas przyciąga wielu ludzi do poznawania i praktykowania tych tradycji.

Jakie są twoje skojarzenia ze słowem „ziemia”? Nasza planeta? Gleba? Czy oczami wyobraźni widzisz obrazy gnomów lub zaokrąglone, płodne postacie bogini-matki? Czy wyobrażasz sobie bujne zielone ogrody pełne owoców i warzyw lub rozpadliny skalistych gór? Czy postrzegasz ziemię jako zimny i suchy żywioł, tak jak to robili starożytni Grecy? A może wyobrażasz sobie ją jako złożoną, żyjącą i oddychającą istotę znaną jako Gaja?

Odnalezienie swojego miejsca na Ziemi – jako żywiołu, domu lub ucieleśnienia Boskości – zaczyna się od zrozumienia własnego na niej miejsca i budowania na tej relacji. Praktyka prawie każdej magicznej i pogańskiej ścieżki skorzysta na poświęceniu czasu na dostrojenie się do naturalnych ziemskich energii oraz nawiązaniu nici sympatii i stworzeniu połączenia z siłami, które działają w twoim środowisku. Nie jest to tak trudne, jak mogłoby się wydawać. Zacznij od zadumy nad miejscem, w którym mieszkasz.

Wyobraź sobie, że odwiedza cię ktoś spoza miasta. Twój gość jest również wiedźmą, która tak jak ty interesuje się połączeniem z ziemią, na której obecnie mieszka. Wyobraź sobie, jak potoczyłaby się rozmowa, gdyby padły następujące pytania:

1. Opisz geologię tego obszaru. Pomyśl o ziemi pod twoimi stopami. Czy to luźna piaszczysta gleba, czy twarda ubita glina? Czy twoja okolica znajduje się na równinie zalewowej, czy na zboczu granitowej góry?

2. Jakie są godne uwagi cechy geograficzne? Czy twoja okolica jest otoczona przez góry, rzeki lub lasy, które określają twój obszar? Jak się nazywają?

3. Kim byli pierwsi ludzie w twojej okolicy? Jakie rdzenne ludy zamieszkiwały twój region, zanim pojawiły się nowoczesne osady? Czy reprezentujesz ludność rdzenną lub osadniczą?

4. Jakie są lokalne starożytne święte miejsca? Czy w pobliżu stoją kamienie, święte studnie, petroformy lub kopce? Czy są to miejsca występujące naturalnie, czy zbudowane przez ludzi? Kto je zbudował i dlaczego?

5. Jaka jest lokalna wiedza na temat duchów lub nadprzyrodzonych stworzeń? Na całym świecie istnieją historie o innych istotach, które zamieszkują dany obszar oraz wpływają na ludzi, zwierzęta i ziemię.

6. Wymień trzy rodzime drzewa/kwiaty/leki roślinne. Może to być trochę trudne, ponieważ często wokół nas rosną rośliny i drzewa, które zostały przywiezione na nasze tereny i zadomowiły się tak dobrze, że mamy wrażenie, jakby były tam od zawsze.

7. Wymień trzy rodzime zwierzęta/ptaki/ryby. Nawet w dużych miastach zwierzęta znajdują sposób na stworzenie sobie miejsca do zamieszkania.

8. Jakie są przybliżone daty rozpoczęcia każdej pory roku? Te daty nie muszą być zsynchronizowane z przesileniem lub równonocą. Spróbuj określić, kiedy pojawia się uczucie, że nastąpiła zmiana pory roku.

Celem tego ćwiczenia jest sprawdzenie, na ile masz świadomość tego, skąd pochodzą twoje najbardziej podstawowe zasoby, i czy rozumiesz, w jaki sposób cechy twojego lokalnego krajobrazu do siebie pasują. Korzystamy z tych zasobów i naszych krajobrazów nie tylko w naszym codziennym przyziemnym życiu, ale także w naszych magicznych praktykach. To naprawdę dobry pomysł, aby wiedzieć, czym są i skąd się biorą.

Zapisz tę listę pytań w swoim dzienniku. Spróbuj odpowiedzieć na tyle, ile możesz, bez przeprowadzania jakichkolwiek badań. Po zapisaniu odpowiedzi zgodnie ze swoją obecną wiedzą ponownie przyjrzyj się pytaniom. Tym razem użyj dowolnych narzędzi badawczych, które są dla ciebie najwygodniejsze, aby wypełnić wszystkie puste pola i poprawić wszelkie błędy. W miarę jak twoja wiedza będzie rosła wraz z upływem czasu, sprawdzaj swoje postępy i rób notatki o nowych informacjach, kiedy je otrzymasz. Spróbuj przeglądać tę listę pytań, podróżując do nowych miejsc.

Intencją tej książki jest przedstawienie pewnych informacji i technik, które mogą wzbogacić twoje połączenie z żywiołem ziemi. Zachęcam cię do wypróbowania ćwiczeń, pracy rytualnej i sugestii, które się pojawią w trakcie lektury. Rękodzieło, gotowanie, warzenie, uziemianie i centrowanie, przywoływanie bóstw, prowadzenie dziennika i świadome praktykowanie magii to zmysłowe, dotykowe doświadczenia, które wywołują skuteczne zmiany w naszym środowisku i w nas samych. Robienie tych rzeczy przy jednoczesnym skupieniu się na otaczających nas wzorcach i sezonowych zmianach oraz ich wzajemnym związku pomoże ci stworzyć własny przegląd tego, jak magia ziemi wpływa na nasze życie.

1 F. White, _The Overview Effect: Space Explorations and Human Evolutio_n, Houghton Mifflin, Boston 1987.ROZDZIAŁ 1
Ziemia w kulturze na przestrzeni dziejów

W tym rozdziale przyjrzymy się niektórym z wielu przejawów żywiołu ziemi oraz ich wpływowi na magiczne i duchowe praktyki. Na najbardziej podstawowym poziomie Ziemia jest naszą planetą, naszym domem. Zawsze kształtowaliśmy otaczającą nas ziemię, manipulowaliśmy nią i wznosiliśmy struktury dla własnej wygody, a także po to, aby złożyć hołd sprawom, które czcimy i cenimy. Na poziomie symbolicznym ziemia reprezentuje stabilność, uziemienie i bliskość natury. Odnosi się do materializmu i fizycznej manifestacji naszych myśli, działań i pragnień.

Stworzenie

Od początku istnienia ludzkości próbowaliśmy wyjaśnić i zrozumieć, skąd się wzięła nasza planeta. Opowiadaliśmy historie i tworzyliśmy mity, próbując poznać, udokumentować i kontrolować nasz świat, innych ludzi i zamieszkujące go stworzenia. Mity o stworzeniu są podstawą postrzegania świata przez każdą kulturę, tworzą wspólny język, symbole i tożsamość grupy ludzi, którą reprezentują. Od czasów pierwszych opowieści rozwinęły się na ziemi niezliczone kultury i rozprzestrzeniły po całym świecie. Mimo że rozdzielał je czas i odległość, mity o pochodzeniu planety Ziemi zawierają uderzająco podobne motywy.

Profesor Marta Weigle, specjalizująca się w antropologii i folklorze, w swojej książce _Creation and Procreation: Feminist Reflections on Mythologies Of Cosmogony And Parturition_ 1, wymienia dziewięć różnych typów mitów o stworzeniu:

1. Akrecja lub koniunkcja – w której klasyczne żywioły w jakiś sposób łączą się, aby dać początek stworzeniu.

2. Wydzielanie – płyny ustrojowe boskiej istoty manifestują stworzenie.

3. Ofiara – ofiara złożona przez bóstwo wyzwala stworzenie.

4. Podział lub skonsumowanie – mity, które przedstawiają zjednoczenie seksualne, wylęganie się jaja lub podział części wszechświata.

5. Nurek – bóstwo lub stworzenie nurkuje do wody, aby zdobyć trochę materii, użytej później do zbudowania albo odbudowania ziemi.

6. Pojawienie się – pierwsi mieszkańcy ziemi wyłaniają się z innego miejsca, aby stworzyć nasz świat.

7. Dwoje stwórców – świat tworzą dwa bóstwa, współpracując lub rywalizując.

8. _Deus faber_ – „Bóg Stwórca”. Świat, jak dzieło sztuki, jest stworzony przez bóstwo.

9. _Ex nihilo_ – „z niczego”. Bóstwo stwarza świat poprzez swoje słowa lub wolę.

W tych mitach stworzenie naszego świata jest opisane przez jedną z tych koncepcji lub połączenie kilku, najbardziej rozpowszechniona jest wizja nurka jako twórcy. Temat ten odbija się echem w Europie Wschodniej, Syberii, północno-wschodnich Indiach i Ameryce Północnej. W tych zróżnicowanych kulturach słyszymy historie o różnych stworzeniach nurkujących w rozległe oceany bez ziemi, aby z dna wydobyć trochę materii oraz stworzyć środowisko do życia dla ludzi i zwierząt.

Historia ludu Haudenosaunee (Irokezów) o Kobiecie z Nieba jest przykładem takiej opowieści. Istnieje wiele odmian tego mitu, ale wszystkie mają te same ziemskie motywy, w których widzimy Kobietę z Nieba jako stwórczynię, matkę i postać bogini.

KOBIETA Z NIEBA

Dawno temu świat był pokryty wyłącznie wodą oraz zamieszkany przez wodne stworzenia i ptaki, które potrafiły nad nim latać. Wysoko nad wodą mieszkali Ludzie z Nieba. Pewnego dnia Kobieta z Nieba, po odkryciu, że jest w bliźniaczej ciąży, potknęła się i wpadła do otworu. Spadając, chwytała się korzeni, a do rąk wpadały jej nasiona. Na dole wodne zwierzęta i ptaki mogły zobaczyć światło z otworu w niebie i spadającą postać kobiety. Zwierzęta zgromadziły się, żeby jej pomóc, wysłały ptaki, aby poprowadziły ją w dół, i żółwia, żeby znalazł jej bezpieczne miejsce do lądowania.

Kiedy Kobieta z Nieba wylądowała, była bardzo wdzięczna za pomoc, ale potrzebowała lądu, aby przeżyć. I tak, jedno po drugim, zwierzęta próbowały go utworzyć, nurkując głęboko w wodzie w poszukiwaniu błota z dna. W końcu jedno ze zwierząt – niektórzy twierdzą, że był to piżmoszczur, niektórzy, że wydra, a jeszcze inni, że ropucha – zdołało przynieść w pyszczku trochę błota. Kobieta z Nieba położyła błoto na skorupie żółwia oraz zaczęła śpiewać i tańczyć. Zasadziła nasiona i korzenie, które chwyciła, spadając. Kiedy śpiewała i tańczyła, błoto pęczniało i się rozprzestrzeniało, tworząc krainę, którą teraz nazywamy Wyspą Żółwi (lub jak nazywają ją niektórzy: Ameryką Północną). Kiedy urodziły się bliźnięta, walczyły i rywalizowały ze sobą. Ich walka dała początek całemu stworzeniu na ziemi i wszystko było w równowadze. Wtedy stworzono też ludzi, którzy mieli pełnić rolę opiekunów, utrzymywać równowagę i dobrze dbać o Matkę Ziemię.

Prehistoria

Samo wnętrze ziemi stało się miejscem schronienia dla naszych odległych przodków, którzy zamieszkiwali i budowali swoje społeczności w jaskiniach. Dowody na to znaleziono na całym świecie – od Australii po Europę, Afrykę i Amerykę Północną.

Obecność człowieka w jaskiniach jest udokumentowana artefaktami i dziełami sztuki, które pozostawili. W jaskiniach Altamira w Hiszpanii znajdują się wykonane ponad 35 600 lat temu wizerunki koni i bizonów, namalowane ochrą i węglem drzewnym, oraz odciski dłoni artystów. W Laas Gaal w Somalii wizerunki ceremonialnie udekorowanych krów, żyraf i udomowionych psów towarzyszą postaciom ludzkim na obrazach, których wiek szacuje się na 5–11 tysięcy lat. Schroniska skalne w Bhimbetce w Indiach zawierają skarbnicę malowideł datowanych nawet na 12 tysięcy lat obok dużo młodszych, z okresu średniowiecza. Zdjęcia przedstawiają zwierzęta, takie jak tygrys, żubr, małpy, słonie i antylopy, a także sceny tańca, polowania i zbierania miodu.

Najsłynniejsza z malowanych jaskiń znajduje się w pobliżu wioski Montignac w południowo-zachodniej Francji. W kompleksie jaskini Lascaux znajdują się obrazy, które przedstawiają jelenie, tury, żubry, konie i koziorożce, wykonane w okresie paleolitu, około 17 000 do 15 000 roku p.n.e. Ściany zdobi ponad 600 obrazów, w tym wizerunek byka o długości 5,2 metra, co czyni go największym obrazem zwierzęcia, jaki kiedykolwiek znaleziono w jaskini.

Stopień artystycznego wyrafinowania i umiejętności, jakich wymagało wykonanie tych obrazów, a także ogromny wysiłek i dbałość o szczegóły sugeruje, że musiały mieć ogromne znaczenie dla artystów i społeczności, które reprezentowali. Praca w ciemnej jaskini przy świetle ognia nie mogła być łatwa. Niektóre obrazy w wielu malowanych jaskiniach, które odkryto, znajdują się wysoko nad głową lub w niedogodnych i trudno dostępnych miejscach. Możemy się tylko domyślać, dlaczego te obrazy powstały. Zgodnie z różnymi teoriami mogą mieć rytualne lub religijne znaczenie albo być jakąś formą magii sympatycznej2, która zapewnia udane polowanie. Niezależnie od motywacji pojawienie się takich dzieł sztuki w tak wielu różnych miejscach na świecie mówi coś o nieodłącznej człowiekowi potrzebie schronienia się w jaskini oraz udokumentowania swojego związku z ziemią i zwierzętami.

Starożytni greccy filozofowie wierzyli, że wszystko na świecie składa się z tego, co obecnie nazywamy czterema klasycznymi żywiołami: ziemią, powietrzem, ogniem i wodą. Po jakimś czasie dodali piąty żywioł – eter lub duch. Symbolika i korespondencje, które wywodzą się z tego systemu, nadal są aktualne oraz stosowane zarówno przez praktyków magii, jak i naukowców.

W okresie średniowiecza chrześcijaństwo wypierało pogaństwo w dużej części świata. Jak mówi powiedzenie, „historia jest pisana przez zwycięzców”. Wiele z tego, co wiemy o przedchrześcijańskich praktykach, kultach i religiach ludzi, zostało więc udokumentowane przez chrześcijan i przepuszczone przez ich filtr. Do tego dochodzi męska perspektywa, ponieważ to przeważnie mężczyźni robili zapiski. Książki były zarezerwowane dla nielicznej elity, która miała pieniądze i przywilej zdobywania wykształcenia, więc umiała czytać i pisać. Instytucje edukacyjne były po prostu niedostępne dla kobiet i zwykłych ludzi, którzy nadal podtrzymywali tradycje i ludowe praktyki tamtych czasów. Duża część wiedzy na temat ziemi, praktyk i wierzeń przetrwała jako przekaz ustny lub została zrekonstruowana przez archeologów i naukowców, którzy pracowali z fizycznymi pozostałościami z tamtych czasów w połączeniu z przekazami ustnymi.

W tamtym okresie z powodzeniem praktykowano alchemię, a członkowie wykształconej elity mieszali swoją wiedzę naukową i filozoficzną z mistycyzmem. Alchemicy eksperymentowali z ideą, że wszystko na ziemi składa się z pewnej kombinacji czterech klasycznych żywiołów – jeśli więc potrafisz znaleźć sposób na ich właściwe połączenie, możesz stworzyć wszystko. Alchemicy byli otoczeni atmosferą tajemniczości, co przyciągało uwagę ludzi o okultystycznych zainteresowaniach, ale też wzbudzało podejrzliwość Kościoła katolickiego. Współcześni poganie i czarownice przyjęli dziedzictwo alchemików – system magicznych korespondencji przypisywanych żywiołom, który do dziś cieszy się uznaniem i jest używany w wielu tradycjach.

Pod koniec XVII wieku średniowieczne przesądy ustąpiły nowemu typowi myślenia oraz początkom podważania _status quo_ i kwestionowania opresyjnej władzy tamtych czasów. Te nowe sposoby myślenia w epoce oświecenia wywołały głębokie przemiany społeczne oraz ostatecznie doprowadziły do rewolucji we Francji i w Ameryce. Był to również czas, kiedy tajne stowarzyszenia – takie jak masoni, iluminaci i różokrzyżowcy – zaczęły zdobywać popularność w społeczeństwie europejskim i północnoamerykańskim. Organizacje te łączyły tajemniczość, mądrość okultystyczną, strukturę ceremonialną i nowe sposoby myślenia, a także miały możliwość nawiązywania kontaktów i tworzenia społeczności. Te koncepcje i struktury wpłynęły na początki pogańskiego odrodzenia, ponieważ wielu założycieli wczesnych ruchów magicznych i pogańskich albo było członkami tych organizacji, albo czerpało z nich inspirację. Organizacje te były również odpowiedzialne za utworzenie budynków do spotkań i wydawanie książek dla swoich członków, na przykład okultystycznych, do których dostęp miał się niebawem rozszerzyć.

Czary i pogaństwo wkroczyły w czasy nowożytne, w okres gwałtownych przemian. Coraz szybciej rozwijały się technologia i kultura, a dwie wojny światowe zmieniły oblicze świata. W sztuce, poezji i literaturze pojawiało się coraz więcej wątków związanych z romantycznie postrzeganą naturą i rustykalnością. Ta rosnąca nostalgia za połączeniem z widzialnym i niewidzialnym światem przyrody narastała wraz z wkroczeniem ludzkości w XX wiek.

_Dalsza część książki dostępna w wersji pełnej_

1 M. Weigle, _Creation and Procreation: Feminist Reflections on Mythologies of Cosmogony and Parturition,_ University of Pennsylvania Press, Philadelphia 1989.

2 Rodzaj magii, która opiera się na przekonaniu, że działanie analogiczne powinno wywoływać analogiczny efekt (przyp. red.).