Maltański łącznik - ebook

PODZIĘKOWANIA

Jak zwykle szczere słowa podzięki kieruję do Johna Sargenta, szefa wydawnictwa Macmillan, a także do Sally Richardson, która ma dla mnie wyłącznie ciepłe słowa. Dziękuję Jen Enderlin, stojącej na czele wydawnictwa St. Martin’s, jak również swojemu wydawcy z Minotaura, Andrew Martinowi. Ogromny dług wdzięczności zaciągnąłem u Hectora DeJeana z Publicity, Jeffa Dodesa oraz wszystkich innych osób z działu marketingu i sprzedaży (zwłaszcza u Paula Hochmana), u Anne Marie Tallberg, absolutnej ekspertki od wydawania popularnych książek, u Davida Rotsteina, który zaprojektował okładkę tejże pozycji, oraz u Mary Beth Roche i jej pełnych innowacyjności kumpli z działu audio.

Ponownie kłaniam się Simonowi Lipskarowi, memu agentowi i przyjacielowi, mojej redaktorce Kelley Ragland i jej zastępczyni Maggie Callan – obie są wprost cudowne.

Muszę też koniecznie wspomnieć o innych osobach. Są to: Meryl Moss i jej nadzwyczajny zespół wydawniczy (zwłaszcza Deb Zipf oraz JeriAnn Geller), Jessica Johns i Esther Garver, dzięki którym Steve Berry Enterprises wciąż utrzymuje się na fali, a także Rachel Maurizio, wyjątkowa przewodniczka po Malcie.

Dziesięć lat temu książkę Wenecka intryga zadedykowałem swojej narzeczonej Elizabeth. Stawiała wówczas pierwsze kroki na niwie wydawniczej, ale uczyła się szybko, ostatecznie stając się pierwszorzędną redaktorką, zwracającą baczną uwagę na warsztat pisarski oraz sensowność fabuły. Obecnie jest współwłaścicielką (razem z niezrównaną M. J. Rose) firmy marketingowo-wydawniczej 1001 Dark Nights, która zajmuje się publikowaniem romansów, pełni również funkcję dyrektora wykonawczego w International Thriller Writers, organizacji zrzeszającej ponad cztery tysiące członków – osiemdziesiąt procent z nich to aktywni autorzy thrillerów.

Ta książka jest więc poświęcona Elizabeth, kobiecie niezwykłej, dzięki której lepsze są nie tylko moje powieści, lecz także moje życie.

Wiara w Boga nie jest konieczna, aby być dobrym człowiekiem. W pewnym sensie dotychczasowe, tradycyjne pojmowanie Boga jest przestarzałe. Można być uduchowionym, nie będąc religijnym.

Nie jest rzeczą konieczną chodzenie do kościoła i dawanie nań pieniędzy. Dla wielu świątynią może być przyroda.

Niektórzy z najlepszych ludzi w dziejach nie wierzyli w Boga, podczas gdy wielu dopuszczało się najgorszych zbrodni w Jego imię.

PAPIEŻ FRANCISZEKPROLOG

SOBOTA, 28 KWIETNIA 1945 ROKU

LAGO DI COMO, WŁOCHY

GODZINA 15.30

Benito Amilcare Andrea Mussolini zdawał sobie sprawę, że niebawem jego los się dopełni. Zrozumiał to już wczoraj, w chwili, gdy partyzanci z 52. Brygady Garibaldiego zablokowali mu drogę na północ i zatrzymali niemiecki konwój, który szedł mu z pomocą w planowanej ucieczce do Szwajcarii. Dowódca kolumny Wehrmachtu nie taił faktu, że jest zmęczony walką i zamierza uniknąć spotkania z posuwającymi się naprzód oddziałami amerykańskimi, woląc pozbawiony przygód powrót do Trzeciej Rzeszy. Okoliczność ta tłumaczyła, dlaczego z powodu jednego powalonego drzewa i bandy trzydziestu partyzantów do niewoli trafiło trzystu uzbrojonych po zęby żołnierzy niemieckiej regularnej armii.

Mussolini rządził Włochami przez dwadzieścia jeden lat, ale gdy alianci zajęli Sycylię, a potem przeprowadzili inwazję na kontynentalną część kraju, jego koledzy z partii faszystowskiej, wspierani przez króla Wiktora Emanuela III, skorzystali z okazji i pozbawili Il Duce władzy. Aby uchronić go przed więzieniem, niezbędna okazała się pomoc samego Hitlera, który uczynił z Mussoliniego głowę Włoskiej Republiki Socjalnej ze stolicą w Mediolanie. Był to zwykły, kontrolowany przez Niemców marionetkowy reżim – sposób na utrzymanie iluzji władzy – ale i on należał już do przeszłości. Alianci, prąc na północ, zajęli Mediolan, co zmusiło Il Duce do ucieczki jeszcze dalej, aż nad jezioro Como i pod granicę szwajcarską, która biegła zaledwie kilka kilometrów od niego.

– Jaki spokojny dzień – powiedziała Clara.

Przez życie Mussoliniego przewinęło się mnóstwo kobiet. Żona tolerowała owe kochanki, ponieważ rozwód nie wchodził w grę, przede wszystkim z powodów religijnych. Zresztą, cóż by jej przyszło z pozycji byłej małżonki Wodza?

Niezbyt wiele.

Wśród wszystkich zdobyczy Il Duce Claretta Petacci zajmowała miejsce szczególne. Dzieliła ich różnica wieku wynosząca dwadzieścia osiem lat, ale w jakiś tajemniczy sposób ta kobieta całkowicie rozumiała Mussoliniego. Nigdy niczego nie kwestionowała, nie wątpiła, zawsze okazywała miłość. Przyjechała do Como z własnej woli, aby dzielić z nim los wygnańca.

Tylko że ów los nie zapowiadał się zbyt różowo.

Rosjanie ostrzeliwali Berlin, Brytyjczycy i Amerykanie parli przez terytorium Niemiec bez żadnych przeszkód, Trzecia Rzesza leżała w ruinach. Hitler kulił się ze strachu w swoim bunkrze pod gruzami stolicy. Oś Rzym–Berlin przestała istnieć. Ta przeklęta wojna, która nigdy nie powinna była wybuchnąć, powoli zbliżała się do końca.

A oni przegrywali.

Clara stała przy otwartym oknie, pogrążona we własnych myślach. Widok z ich wysoko położonej kwatery sięgał aż po odległe jezioro i wznoszące się wokół niego góry. Spędzili w tym skromnym domostwie noc; wyposażenie pokoju stanowiły zwykłe łóżko oraz dwa krzesła na kamiennej posadzce. W kominku nie płonął ogień, jedyne oświetlenie zapewniała goła żarówka, jarząca się na tle bielonych ścian. Niegdyś, przez długi czas, Mussolini opływał w luksusy i folgował swoim pragnieniom. Dlatego za szczególną ironię uważał, że wraz z Clarą – która szukała kiedyś ukojenia w jego ramionach w wytwornym Palazzo Venezia – wylądowali ostatecznie w tym chłopskim łóżku, na jałowych włoskich wzgórzach.

Podszedł do okna, aby stanąć tuż obok niej. Parapet pokrywała gruba warstwa kurzu. Clara wzięła Mussoliniego za rękę, jakby był dzieckiem.

– Siedem lat temu – powiedział po włosku – byłem człowiekiem interesującym. A teraz prawie nic ze mnie nie zostało.

W jego głosie zabrzmiały apatia i katastroficzna nuta.

– Nadal jesteś kimś ważnym – oświadczyła.

Zdobył się na słaby uśmiech.

– Raczej kimś skończonym. Moja gwiazda spadła. Nie pozostała we mnie najmniejsza wola walki.

Ostatnio narastał w nim gniew; stawał się coraz bardziej agresywny, a także niezdecydowany, co nie było dlań typowe. Od czasu do czasu jego apodyktyczna złość wychodziła na wierzch, tyle że nikt się nią nie przejmował. Nikt nie przejmował się tym, co robi, co myśli ani co mówi.

Z wyjątkiem Clary.

Popołudnie było pochmurne i duszne, w powietrzu niosły się odgłosy odległych wystrzałów. Cholerni rebelianci zmienili ten sielski krajobraz w poligon, rugując z niego najmniejszy przejaw faszyzmu. Gdzieś w dole dostrzegł samochód jadący po meandrującej w górę wąskiej drodze, która wiodła z Azzano. Do chłopskiego domu przywieziono ich z Clarą jeszcze przed świtaniem. Dlaczego? Il Duce nie wiedział. Nie odstępowało ich dwóch brodatych partyzantów w furażerkach z czerwonymi gwiazdami, z pistoletami maszynowymi na ramieniu.

Jak gdyby na coś czekali.

– Nie powinnaś była tutaj przyjeżdżać – zwrócił się do Clary.

Ścisnęła go za rękę.

– Moje miejsce jest przy tobie.

Podziwiał tę lojalność; żałował, że Czarne Koszule nie posiadały choćby drobnego jej ułamka. Okno dzieliło od ziemi około pięciu metrów, ale Mussolini wyobraził sobie, że stoi teraz znacznie wyżej, na balkonie Palazzo Venezia, jak w roku tysiąc dziewięćset trzydziestym szóstym, gdy wysławiał wielkie włoskie zwycięstwo w Abisynii. Tamtego dnia na placu stłoczyło się czterysta tysięcy ludzi, którzy reagowali szaleńczo, nieprzerwanie, jak zahipnotyzowani. Krzyczeli Duce, Duce, Duce, a on wdychał żar tej masowej histerii.

Prawdziwy balsam na duszę.

Ale z dawnego Cezara pozostało w nim już bardzo niewiele.

Oczywiście nadal miał łysą głowę i wydatny brzuch, lecz oczy, dziwnie teraz pożółkłe, zdawały się z dnia na dzień coraz bardziej udręczone. Nosił dawny mundur, czarną koszulę, szarą bluzę, bryczesy z czerwonymi lampasami, wysokie wojskowe buty oraz zwykłą szarą furażerkę. Wczoraj, gdy zatrzymali ich partyzanci, Il Duce miał na sobie szynel i hełm niemieckiego szeregowca, głupio i nieudolnie próbując się skryć wśród innych.

To był błąd.

Świadczył o strachu.

Niektórzy nazywali go bufonem, inni awanturnikiem w sferze polityki bądź nurzającym się w przeszłości hazardzistą, który gra o wysoką stawkę. Europejczycy ogłosili Mussoliniego człowiekiem, który sprawił, że pociągi kursują punktualnie.

A on był po prostu Il Duce.

Przywódcą.

Najmłodszym w historii człowiekiem sprawującym władzę nad Włochami.

– Czekam na koniec tej tragedii – powiedział. – Czuję się dziwnie odseparowany od wszystkiego. Nie jestem już aktorem, raczej ostatnim widzem.

Ogarnęło go przygnębienie, które ostatnio często odczuwał; teraz z wielkim trudem starał się z niego otrząsnąć.

To nie była odpowiednia pora na użalanie się nad sobą.

Samochód cały czas wspinał się z jękiem po stromych serpentynach, między gęstymi zagajnikami cedrów i jodeł; odgłos silnika narastał, w miarę jak pojazd zbliżał się do domu.

Mussolini był zmęczony i blady, potrzebował golenia. Sprawiał zaskakująco niechlujne wrażenie, mundur miał wygnieciony i brudny. Co gorsza, Il Duce pozostawał całkowicie zdany na łaskę losu. Gotowy tylko na paniczną ucieczkę.

Niczego już nie kontrolował.

Samochód zatrzymał się pod domem, sporo niżej.

Od strony kierowcy wysiadł mężczyzna ubrany w bladoniebieski mundur kapitana Luftwaffe. Brązowe naszywki na kołnierzu wskazywały, że służy w korpusie łączności. Od wczoraj Wodza otaczał wyłącznie rozlazły chaos, typowy dla pilnujących go partyzantów. Ich niekompetencję zauważył już w ratuszu miejskim w Dongo, dokąd zabrano go najpierw: żaden z jego stróżów nie miał doprawdy pojęcia, co należy z nim począć. Siedział więc w sali, w której unosił się gęsty papierosowy dym i w której prowadzono gorączkowe rozmowy, słuchał Radia Mediolan, jak ogłaszało upadek faszyzmu oraz przekazywało polecenie, aby zatrzymywać wszystkich członków rządu.

Imbecyle. Sami idioci.

Ale nawet oni bledli w zestawieniu z Niemcami.

Mussolini zwlekał z podpisaniem paktu z Rzeszą, jak długo się dało. Hitler był bestią, a jego Mein Kampf stanowiła stek bzdur. Nie lubił tego stukniętego Austriaka i mu nie ufał. Ostatecznie jednak nie mógł ignorować potęgi opinii publicznej, więc w roku tysiąc dziewięćset czterdziestym zgodził się na wojnę.

Potworny błąd.

Do diabła z tymi aryjskimi gnojkami. Il Duce nie miał najmniejszej ochoty oglądać więcej ich mundurów.

A tutaj proszę, jakiś się jednak pojawił.

Człowiek w uniformie wszedł do domu, po czym wspiął się po schodach na pierwsze piętro. Mussolini i Clara pozostali przy oknie, ale odwrócili się, gdy drzwi się otwarły i mundurowy wkroczył do pokoju. Il Duce spodziewał się, że tamten strzeli obcasami i zasalutuje, nie doczekał się jednak żadnych oznak szacunku. Przybysz rzucił po włosku, spokojnym tonem głosu:

– Chcę z panem porozmawiać. Sam na sam.

Był wysokim, chudym mężczyzną o pociągłej twarzy, dużych uszach i ziemistej cerze. Czarne włosy miał zaczesane do tyłu, a jego wąskie, zaciśnięte wargi ocieniał przycięty wąsik. Mussolini analizował w myślach wszystkie elementy tej przykrej sytuacji, szukając możliwości. Przez ostatnie dwadzieścia lat nikt nie ośmielił się go w ten sposób potraktować. Tak pogardliwie. Władza, by się jej bano, musi być absolutna, pozbawiona ograniczeń. Dlatego w pierwszym odruchu miał ochotę kazać przybyszowi się wynosić, lecz otaczająca go próżnia, jaką była niepewność o dalszy los, przemogła dumę.

– Poczekaj na zewnątrz – zwrócił się do Clary.

Zawahała się i chciała zaprotestować, Il Duce uciszył ją jednak, unosząc dłoń. Nie sprzeciwiała się dłużej, skinęła tylko głową i wyszła z pokoju.

Mundurowy zamknął za Clarą drzwi.

– Czasu jest mało – rzekł mężczyzna. – Idą po pana Komitet Wyzwolenia Narodowego i Ochotniczy Korpus Wolności.

Obie organizacje stanowiły problem, zwłaszcza ta druga, ponieważ składała się głównie z komunistów, którzy od dawna chcieli Włoch tylko dla siebie.

– Podjęto decyzję, by pana rozstrzelać. Udało mi się wyprzedzić ich emisariuszy, ale są już blisko.

– Wszystko to dzięki pańskim rodakom, Niemcom, którzy mnie opuścili.

Mężczyzna wcisnął prawą dłoń do kieszeni płaszcza i wyjął z niej jakiś przedmiot.

Pierścień.

Wsunął go na serdeczny palec lewej ręki, po czym pokazał matową, niebieskoszarą powierzchnię sygnetu: widniało na niej pięć rzędów liter.

SATOR

AREPO

TENET

OPERA

ROTAS

Nagle Mussolini zrozumiał.

To nie był zwykły gość.

W czasie sprawowania władzy najwyższego przywódcy Il Duce miał do czynienia z dwoma papieżami, Piusem XI i Piusem XII. Trudno powiedzieć, który z nich wydawał się bardziej potulny, z pewnością obaj byli irytujący. Niestety, aby rządzić Włochami, należało mieć Kościół katolicki po swojej stronie, co nie przychodziło tak łatwo. Mussoliniemu udało się zjednać sobie Kościół i zawrzeć z nim trudny sojusz, który teraz – i on także – zaczynał odchodzić w niebyt.

– Z pewnością zna pan ten sygnet – powiedział mężczyzna. – Taki sam ukradł pan człowiekowi, którego wcześniej zabił.

Sytuacja stawała się coraz jaśniejsza.

W tysiąc siedemdziesiątym roku skromna grupka Europejczyków na rubieżach chrześcijańskiego świata założyła szpital pod wezwaniem Świętego Jana Chrzciciela. Tak narodziło się Bractwo Szpitalników Świętego Jana z Jerozolimy. Jego obecna nazwa, po ponad ośmiuset pięćdziesięciu latach przemian, była nieprzyzwoicie długa.

Suwerenny Rycerski Zakon Szpitalników Świętego Jana z Jerozolimy, z Rodos i z Malty.

I kto tu naucza o próżności.

– Przemawiam w imieniu Jego Eminencji, samego księcia i wielkiego mistrza zakonu – oznajmił mundurowy. – Który raz jeszcze prosi, aby oddał pan to, co ma w posiadaniu.

– Jest pan prawdziwym niemieckim oficerem? – zapytał Il Duce.

Tamten kiwnął głową.

– Ale rycerzem zakonu stałem się na długo przed powstaniem tak zwanej Trzeciej Rzeszy.

Uśmiechnął się.

Wreszcie zasłona opadła.

Ten człowiek był właściwie zwykłym szpiegiem, co wyjaśniało, dlaczego wrogowie Mussoliniego pozwolili konwojowi przejechać.

– Twierdzi pan, że jacyś ludzie już po mnie idą. Dla partyzantów nic nie znaczę. W oczach Niemców jestem tylko żenującą postacią. Jedynie dla komunistów moja głowa ma jakąś wartość. Proszę zatem powiedzieć, cóż takiego pan oferuje, bym odmówił im przyjemności jej zdobycia?

– Pańskie wczorajsze sztuczki niczego nie dały.

Te słowa sprawiły Mussoliniemu przykrość.

Najpierw uciekał z Mediolanu nad Como wąską, wijącą się drogą ponad brzegiem jeziora, mijając dziesiątki wiosek przycupniętych nad spokojnymi wodami. Cernobbio, Moltrasio, Tremezzo, Menaggio. Normalnie byłaby to łatwa, zajmująca najwyżej pół dnia wycieczka, tym razem trwała jednak znacznie dłużej. Il Duce liczył, że będzie na niego czekać pięć tysięcy Czarnych Koszul, jego wojowników, ale zjawiło się zaledwie dwunastu. A potem ukazał się niemiecki konwój, złożony z trzydziestu ośmiu ciężarówek oraz trzystu zaprawionych w bojach żołnierzy, kierujący się na północ ku Austrii. Mussolini wmieszał się w tę karawanę w nadziei, że dotrze do Chiavenny, skąd planował pójść swoją drogą, w stronę Szwajcarii.

Ale nigdy tak daleko nie dotarł.

Ci cholerni Niemcy sprzedali go w zamian za bezpieczne przejście.

Szczęśliwie wiózł ze sobą polisę ubezpieczeniową. Złoto i klejnoty z włoskiego skarbu państwa, a także mnóstwo gotówki oraz dwie teczki wyładowane ważnymi dokumentami, aktami i korespondencją.

– Część pańskiego złota mają partyzanci – odezwał się mężczyzna. – Jego większość Niemcy zatopili w jeziorze. A dwie należące do pana walizki zniknęły. Czy w jednej z nich jest to, czego pragnę?

– Niby czemu miałbym to panu wyjawić?

– Bo mogę uratować pańskie nędzne życie.

Il Duce nie mógł zaprzeczyć, że bardzo chce żyć. A jeszcze bardziej, by przeżyła ona.

– Co będzie z Clarą?

– Ją też mogę uratować.

Mussolini rozprostował ramiona za plecami i wysunął żuchwę, jak zwykle to robił. Potem przeszedł kilka kroków po podłodze; podeszwy jego butów zaszurały na krupiastym kamieniu. Po raz pierwszy od dawna czuł, jak przenika go fala własnej mocy.

– Ten prześwietny zakon nigdy nie zginie – rzucił. – Jest niczym cnota sama, niczym wiara. Zgadza się?

– Owszem. Hrabia de Marcellus wygłosił przed francuską Izbą Deputowanych bardzo elegancką mowę.

– O ile pamiętam, starał się o zwrot sporej połaci ziemi, którą Korona odebrała rycerzom. Poniósł porażkę, ale uzyskał za to dekret uznający suwerenność zakonu. Dzięki niemu szpitalnicy są traktowani we Francji jako odrębny podmiot prawa międzynarodowego.

– I rzeczywiście nie zginęliśmy – zauważył mężczyzna.

– Ku mojemu wybawieniu. – Wpatrywał się w gościa gniewnie. – Niech pan mnie zabierze od tych partyzantów, a pogadamy o Nostra Trinità.

Tamten pokręcił głową.

– Chyba nie pojmuje pan powagi swojej sytuacji. Jest pan człowiekiem skazanym na śmierć, który ucieczką próbuje ratować życie, zabierając ze sobą każdego lira i każdą uncję złota, jaką zdołał ukraść. – Przerwał. – Niestety, to się nie uda. Oni idą pana zabić. Jestem pańską ostatnią nadzieją. Nie ma pan żadnej innej karty przetargowej z wyjątkiem tej: dać mi dokładnie to, czego chcę.

– W tych teczkach, o których pan wspomniał, znajduje się korespondencja bardzo niewygodna dla Brytyjczyków. Nie będą jej chcieli upublicznić.

Mężczyzna wzruszył ramionami.

– To ich problem.

– Niech pan sobie wyobrazi, co zakon mógłby zrobić z tak obciążającymi informacjami.

– Mamy z Londynem znakomite stosunki. Chcę tylko pierścienia i dokumentów, które pan ukradł.

– Pierścienia? Przecież to zwykły kawałek metalu.

Mundurowy uniósł rękę.

– Dla nas to coś znacznie więcej.

Il Duce pokręcił głową.

– Wy, rycerze szpitalnicy, jesteście po prostu wyrzutkami. Wyrzucono was z Jerozolimy, Cypru, Rodos, z Rosji, Malty, teraz gnieździcie się w dwóch pałacach w Rzymie, wzdychając do dawno zapomnianej świetności.

– W takim razie mamy ze sobą coś wspólnego.

Mussolini wyszczerzył w uśmiechu zęby.

– I owszem.

Zza otwartego okna dobiegł go odgłos kolejnego samochodowego silnika.

Gość również to usłyszał.

– Już są – stwierdził mężczyzna.

Mussolinim owładnęła nagła determinacja, wzmocniona faktem, że święci cesarze rzymscy, Napoleon, a nawet sam Hitler nie osiągnęli tego, co jemu samemu udało się uczynić.

Pokonać papieża.

Obecność tego człowieka stanowiła niepodważalny dowód owego zwycięstwa.

– Proszę zapytać Piusa XII, jakie to uczucie klękać przede mną – rzucił Il Duce.

– Wątpię, by coś takiego miało miejsce.

– Nie w sensie dosłownym. W przenośnym tak, klękał. Wiedział, co mógłbym zrobić z jego drogocennym Kościołem. Co nadal mogę zrobić.

Właśnie dlatego Watykan nigdy otwarcie nie sprzeciwił się objęciu przez Mussoliniego władzy. Nawet po tym, jak Il Duce uzyskał totalną kontrolę nad krajem, Kościół dalej zachowywał milczenie, ani razu nie wykorzystując swojego ogromnego wpływu na Włochów i nie wywołując rewolty. Żaden król, żadna królowa ani żaden cesarz nigdy nie mieli takiego szczęścia jak on.

Wskazał na sygnet na palcu mężczyzny.

– Podobnie jak pan, czerpię siłę z postaci Konstantyna Wielkiego. Tylko on i ja odnieśliśmy sukces tam, gdzie inni ponieśli porażkę.

Pod domem zatrzymał się samochód, trzasnęły drzwiczki.

– Proszę przekazać wielkiemu mistrzowi, że będzie żałował, jeśli mnie nie uratuje – oznajmił Mussolini.

– Jest pan głupcem.

Gospodarz usztywnił kark.

– Jestem Il Duce.

Człowiek w niemieckim mundurze zdawał się niewzruszony. Potrząsnął głową i powiedział:

– Żegnaj, przywódco.

Emisariusz wyszedł.

Mussolini stał nadal, wyprostowany, twarzą do otwartych drzwi. Ileż to razy wysyłał ludzi na śmierć? Tysiące? Raczej dziesiątki tysięcy. Teraz rozumiał, jak musieli czuć się bezradni w chwili swojej zagłady.

Na schodach zabrzmiały głośne kroki.

Do pokoju wkroczył inny mężczyzna – żylasty, czarnooki, ponury – z pistoletem maszynowym w ręku.

– Przychodzę pana uwolnić.

Il Duce nie wierzył ani jednemu słowu, ale podjął grę:

– Mam szczęście.

– Musimy iść. Natychmiast.

Pojawiła się Clara; podeszła do łóżka i zaczęła macać pościel.

– Czego szukasz? – zapytał mężczyzna.

– Majtek.

– Zostaw. Nie ma już czasu. Musimy iść.

Mussolini ujął ją delikatnie pod ramię i skierował ku wyjściu. Czy ona była w ogóle świadoma, co się za chwilę stanie? Wątpił w to, ponieważ jak zwykle zdawała się bardziej zatroskana o niego niż o siebie.

Zeszli na parter, opuścili dom, po czym zajęli miejsca na tylnej kanapie sfatygowanego fiata. Kierowca nadal tkwił za kółkiem, z kolei mężczyzna z pistoletem maszynowym nie wsiadł do środka. Stał na prawym stopniu samochodu, z lufą skierowaną w stronę pasażerów.

Wóz ruszył wolno stromą drogą ku wiosce. Za nim szło dwóch strażników, pilnujących Mussoliniego minionej nocy. W ślimaczym tempie pokonali ostry zakręt szosy, po czym – gdy ta zaczęła wieść prosto – fiat przyspieszył. Opony świszczały na wilgotnej nawierzchni. Mężczyzna przyklejony do auta od zewnątrz kazał kierowcy zatrzymać się naprzeciwko żelaznej bramy, która przy wąskiej, pochyłej drodze tworzyła niszę szerokości około pięciu metrów i głębokości około dwóch. Brama, zawieszona między wielkimi betonowymi słupami, odgradzała podjazd. Dalej biegł długi, porosły krzewami murek sięgający pasa, który zakrzywiał się do wewnątrz.

Mężczyzna z pistoletem maszynowym zeskoczył ze stopnia samochodu i otworzył drzwiczki. Kierowca wysiadł. Po wrzaskliwych komendach dwaj pozostali uzbrojeni ludzie zajęli pozycje: jeden w górnej, drugi w dolnej części szosy. Drzewa zasłaniały widok mieszkańcom leżącego poniżej Azzano.

– Wychodzić! – padł rozkaz.

Na twarzy Clary odmalowała się udręka, jej oczy, niczym przerażonego ptaka, rzucały spojrzenia na wszystkie strony.

Mussolini wysiadł.

Clara za nim.

– Tam. – Mężczyzna machnął lufą swojej broni w kierunku żelaznej bramy.

Il Duce pomaszerował prosto do muru, a potem pod nim stanął. Clara zajęła miejsce u jego boku. Nie zamierzał popełnić tego samego błędu co wczoraj. Nie okaże strachu. Kiedy tamci to zobaczą, relacjonując wydarzenia swoim towarzyszom, sami będą musieli uczynić zeń tchórza.

– Benito Mussolini, jesteś zbrodniarzem wojennym. Naród włoski wydał na ciebie wyrok śmierci. Sprawiedliwości stanie się zadość.

– Nie! Nie możecie! – krzyknęła Clara. – Nie wolno wam tego zrobić!

Przytuliła się do ramienia Mussoliniego.

– Odsuń się! – wrzasnął mężczyzna. – Odsuń albo też zginiesz.

Ale ona nie ustąpiła. Tamten nacisnął spust.

Nic się nie wydarzyło.

Partyzant zaczął szarpać zablokowany zamek. Krzyknąwszy, Clara rzuciła się do przodu i obiema rękami chwyciła lufę pistoletu maszynowego.

– Nie możecie nas tak po prostu zabić! – zaskowyczała.

– Daj mi swój! – ryknął mężczyzna do kolegi.

Jeden ze strażników podbiegł i rzucił mu gnata. Niedoszły zabójca, puściwszy pistolet trzymany przez Clarę, złapał nową broń.

Mussolini zrozumiał, że ta chwila właśnie nadeszła.

Wypełniła go energia.

Nie wykonał najmniejszego ruchu, nie zamierzał uciekać ani walczyć.

Obiema dłońmi obciągnął marynarkę, wypiął do przodu pierś niczym dziób okrętu. Za plecami trzech mężczyzn, którzy przyjechali go zamordować, zobaczył rycerza szpitalnika w niemieckim mundurze. Szedł drogą w dół. Swobodnym krokiem. Niespiesznie. Nieniepokojony przez tych trzech. Mundurowy zatrzymał się i wpatrywał w rozgrywającą scenę. Dobrze. Niech patrzy.

– Magnus ab integro saeclorum nascitur ordo! – zawołał Mussolini.

Wątpił, by któryś z tych idiotów znał łacinę.

Zrozumieć go mógł wyłącznie szpitalnik.

Wielki nowy porządek wieków znów się rodzi.

Zaterkotał pistolet maszynowy.

Clara dostała pierwsza i zwaliła się na ziemię. Serce Il Duce pękło; nie żyła. W jego kierunku poleciały kolejne kule. Trzy trafiły w korpus, cztery w nogi. Pod Mussolinim ugięły się kolana, opadł do pozycji siedzącej.

Jego oczy wpatrywały się po przekątnej w rycerza szpitalnika. Zebrał całą ulatującą zeń energię, aby powiedzieć:

– To… jeszcze… nie koniec…

Z ust Il Duce buchnęła krew.

Przez lewe ramię przewrócił się na mokry bruk. Patrzył w górę, na pochmurne niebo, wciąż żywy. W wilgotnym powietrzu unosił się ciężki zapach kordytu. Jeden ze strażników stanął nad Mussolinim z lufą skierowaną w dół.

Il Duce skupił całą uwagę na czarnej kropce.

Jak na końcu zdania.

Pistolet wystrzelił.ROZDZIAŁ 1

WTOREK, 9 MAJA

LAGO DI COMO, WŁOCHY

GODZINA 8.40

Cotton Malone przyglądał się badawczo miejscu egzekucji.

Nieco po godzinie szesnastej dnia dwudziestego ósmego kwietnia tysiąc dziewięćset czterdziestego piątego roku Benito Mussolini i jego kochanka Claretta Petacci zostali zastrzeleni kilka metrów od miejsca, w którym teraz stał. W późniejszych dziesięcioleciach wjazd do Villi Belmonte, znajdujący się przy wąskiej drodze, która na długości prawie kilometra biegła zboczem nad Azzano, stopniowo przekształcał się w kapliczkę. Zachowały się żelazna brama, niski mur, a nawet przystrzyżone żywopłoty. Pewien nowy element stanowił drewniany krzyż, ustawiony obok kamienia po jednej stronie bramy, z nazwiskiem Mussoliniego oraz datą jego śmierci. Po drugiej Malone ujrzał kolejny dodatek – niewielką drewnianą skrzynkę ze szklanym frontem, w której znajdowały się fotografie Il Duce i Claretty. Z żelaznej bramy, ponad krzyżem, zwisał ogromny wieniec świeżych kwiatów. Na transparencie widniał napis EGLI VIVRÀ PER SEMPRE NEL CUORE DEL SUO POPOLO.

On będzie zawsze żył w sercach ludu.

Jak znaleźć to miejsce, powiedziano Cottonowi na dole, we wsi, i poinformowano go, że lojaliści nieustannie otaczają je czcią. Zdumiewające, jeśli wziąć pod uwagę reputację Mussoliniego jako człowieka brutalnego oraz fakt, że od jego śmierci minęło już kilka dekad.

Sam Il Duce stał wtedy przed poważnym problemem.

Włochami targały ciągłe zmiany, kraj ogarnął chaos. Niemcy szybko się wycofywali, a partyzanci schodzili z gór. Wojska sprzymierzonych napierały mocno z południa, wyzwalając jedną miejscowość pod drugiej. Jedyna możliwa droga ucieczki wiodła na północ, do Szwajcarii.

Do której Mussolini nigdy nie dotarł.

Malone stał w chłodzie uroczego, wiosennego poranka.

Wczoraj wsiadł do popołudniowego samolotu z Kopenhagi do Mediolanu-Malpensy, a potem wypożyczonym samochodem marki Alfa Romeo skierował się na północ, nad jezioro Como. Lubił wydawać pieniądze na sportowe auta, bo któż nie znajduje przyjemności w kontrolowaniu dwustutrzydziestosiedmiokonnego silnika, osiągającego setkę w cztery sekundy. Cotton odwiedził Como już przed laty; wtedy, podczas tajnej misji dla Magellan Billet, zatrzymał się w niesamowitej Villi d’Este. Jednym z najlepszych hoteli świata. Tym razem nie mógł sobie pozwolić na nocleg w tak luksusowym miejscu.

Miał do wykonania specjalne zadanie zlecone przez wywiad brytyjski, ale działał jako wolny strzelec. Jego cel był Włochem, miejscowym handlarzem antyków, który niedawno znalazł się w kręgu zainteresowania MI6. Malone zajmował się zwykłym handlem antykwarycznym typu kupno-sprzedaż, jednak biznes ten, umożliwiający kontakt z rzadkimi książkami, pozwolił mu osiągnąć pewną wiedzę na temat starodruków i zagrożonych zniszczeniem dzieł literackich. W ślad za tym szły umiejętności negocjacyjne. Otrzymane poprzedniego wieczoru informacje skierowały uwagę Malone’a na potencjalną skrytkę handlarza, dlatego zadanie uległo modyfikacji. Gdyby się potwierdziły, Cotton miał po prostu wykraść pewne przedmioty.

Znał reguły tej gry.

Zwykłe kupno oznaczało pozostawienie za sobą aż nadto śladów, ale jeszcze do wczoraj stanowiło jedyną dostępną dla MI6 możliwość. Skoro jednak to, czego agencja pragnęła, da się zdobyć za darmo, czemu by nie spróbować? Zwłaszcza że ów przedmiot pożądania nie należał do oferującego go Włocha.

Malone nie miał złudzeń.

Dwanaście lat służby w Magellan Billet oraz kilka kolejnych, gdy współpracował z różnymi agencjami wywiadu jako freelancer, bardzo wiele go nauczyło. Wiedział, że płaci mu się nie tylko za załatwienie sprawy, lecz także za ewentualne konsekwencje, gdyby coś poszło nie tak. Wystarczająco silna motywacja, aby nie popełnić żadnego błędu.

W dodatku akurat ta sprawa wydawała się dość intrygująca.

W sierpniu tysiąc dziewięćset czterdziestego piątego roku Winston Churchill przybył do Mediolanu pod fałszywą tożsamością pułkownika Wardena. Miał jakoby zamiar spędzić urlop nad brzegami jezior Como, Garda i Lugano. Niekoniecznie dziwna decyzja, skoro od wieków ludzie wybierali się na wakacje nad te krystaliczne alpejskie wody. Fałszywe nazwisko zapewniało mu odrobinę prywatności, choć wtedy Churchill przestał już być brytyjskim premierem, zdecydowanie przegrawszy wybory.

Najpierw odwiedził mediolański cmentarz, gdzie pospiesznie pogrzebano Mussoliniego. Stał nad grobem z kapeluszem w ręku przez kilka minut. Dziwne, zważywszy że zmarły był przecież brutalnym dyktatorem oraz jego wojennym przeciwnikiem. Następnie Churchill wyruszył na północ nad Como, gdzie zatrzymał się w pewnej willi nad brzegiem jeziora. W kolejnych tygodniach miejscowi widywali, jak pracuje w ogrodzie, wędkuje i maluje. Wówczas nikt nie zwracał na niego większej uwagi; dopiero kilkadziesiąt lat później historycy zaczęli się temu pobytowi baczniej przyglądać. Oczywiście, wywiad brytyjski od dawna wiedział, o co Churchillowi chodziło.

O listy.

Jego własną korespondencję z Mussolinim.

Listy zaginęły w momencie, gdy Il Duce został ujęty. Były prawdopodobnie ukryte wraz z innymi dokumentami w dwóch teczkach, które ostatni raz widziano dwudziestego siódmego kwietnia tysiąc dziewięćset czterdziestego piątego roku. Plotka głosiła, że skonfiskowali je miejscowi partyzanci, po czym przekazali je – według jednych – komunistom, według drugich – Niemcom. Powiadano również, że zostały zakopane w ogrodzie willi, którą wynajął potem Churchill.

Nikt nie wiedział niczego na pewno.

Jednak w sierpniu czterdziestego piątego wydarzyło się coś, co wymagało interwencji samego Winstona Churchilla.

Cotton wsiadł z powrotem do alfy romeo i kontynuował jazdę w górę stromej drogi. Dom, w którym Mussolini i jego kochanka spędzili ostatnią noc, stał niedaleko. Malone czytał wiele sprzecznych ze sobą relacji na temat owej fatalnej soboty. Historycy do dziś nie znali wielu szczegółów wydarzeń, na przykład (i przede wszystkim) nazwiska zabójcy, które zatarł upływ czasu. Parę osób przypisywało sobie ów zaszczyt, brakowało jednak absolutnej pewności, kto pociąg­nął za spust. Jeszcze większa tajemnica skrywała to, co się stało ze złotem, klejnotami, pieniędzmi oraz dokumentami, które Mussolini zamierzał zabrać ze sobą do Szwajcarii. Zgadzano się zasadniczo, iż część tego bogactwa została zatopiona w jeziorze, ponieważ po wojnie miejscowi rybacy natrafiali czasem na złoto. Z kolei jeśli chodzi o dokumenty, nigdy nie ustalono wiarygodnego miejsca ich ukrycia. Sytuacja zmieniła się dopiero dwa tygodnie temu, kiedy to do ambasady brytyjskiej w Rzymie przyszedł mejl wraz z zeskanowanym listem.

Od Churchilla do Mussoliniego.

Nastąpiła wymiana wiadomości, w wyniku której wpłynęły jeszcze cztery skany. Za całą tę piątkę nie wyznaczono ceny, ale Cotton otrzymał pięćdziesiąt tysięcy euro na podróż nad Como tytułem wynagrodzenia za wykorzystanie swych umiejętności negocjacyjnych oraz szczęśliwy powrót z całym pakietem.

Dom, którego szukał, wznosił się wysoko na górskim grzbiecie, bezpośrednio ponad drogą, która biegła do granicy szwajcarskiej, oddalonej o mniej więcej dziesięć kilometrów. Okolicę porastały lasy, w których podczas wojny kryli się partyzanci, prowadząc bezustanną kampanię podjazdową zarówno przeciwko faszystom, jak i Niemcom. Ich bohaterskie działania, których zwieńczeniem był niespodziewany triumf w postaci ujęcia samego Mussoliniego, przeszły do legendy.

Dla Włoch druga wojna światowa zakończyła się właśnie tutaj.

Malone znalazł dom – skromny, dwupiętrowy sześcian – którego kamienne ściany pokrywały plamy pleśni, a pochyły łupkowy dach ocieniały wysokie drzewa. W licznych oknach odbijało się pełnym blaskiem wczesnoporanne słońce; żółty wapień zdawał się tracić swą barwę, skąpany w jasnym świetle. Po obu stronach głównego wjazdu tkwiły białe ceramiczne charty. Na dobrze utrzymanym dziedzińcu tu i ówdzie rosły cyprysy oraz starannie przystrzyżone żywopłoty – jedne i drugie były najwyraźniej obowiązkowym elementem zdobniczym wszystkich domostw nad jeziorem Como.

Malone zaparkował samochód i wysiadł z niego wprost w głęboką ciszę.

Za willą wznosiły się wzgórza, a dalej serpentyna drogi wciąż wspinała się w górę. Na wschodzie, pomiędzy kolejną partią drzew zmieniających wiosenne światło w zielone cętki, dostrzegł granatową plamę jeziora, leżącego nieco ponad kilometr niżej. Po jego lustrzanej powierzchni bezgłośnie mknęły łodzie, w tę i z powrotem. Powietrze było tu zauważalnie chłodniejsze, a z pobliskiego ogrodu dobiegał zapach glicynii.

Cotton odwrócił się ku frontowym drzwiom, nagle zaalarmowany.

Grube drewniane skrzydło było lekko uchylone.

Malone ruszył przez podjazd. Pod jego stopami chrzęścił biały żwir. Stanął tuż przed wejściem i lekko pchnął drzwi, nie przekraczając progu. Żadnego elektronicznego alarmu, cisza. Nikt też się nie pojawił, ale Cotton od razu zauważył ciało spoczywające twarzą w dół na lastrykowych płytkach. Wypływała spod niego karmazynowa plama.

Malone nie zabrał ze sobą broni. Według informacji, które otrzymał, dom powinien być pusty, właściciel miał wrócić dopiero późnym popołudniem. MI6 nie tylko namierzyło nadawcę mejli, lecz także zdołało sporządzić szybką charakterystykę potencjalnego sprzedawcy. Nic w niej nie sygnalizowało zagrożenia.

Cotton wszedł do środka i zbadał puls leżącego człowieka.

Brak.

Rozejrzał się dookoła.

Przestronne pokoje sprawiały przyjemne wrażenie. Ich tapetowane ściany ozdobiono wielkimi obrazami olejnymi, pociemniałymi wraz z upływem czasu. W powietrzu unosiła się woń stęchłych kwiatów, świecowego wosku i tytoniu. Malone zauważył też spore biurko z drewna orzechowego, fisharmonię z palisandru, obite jedwabiem sofy i fotele. W ściany jedną obok drugiej wbudowano misternie inkrustowane szafki o szklanych frontach, zapełnione różnymi przedmiotami niczym w muzeum.

W całym domu panował jeden wielki nieład.

Półotwarte szuflady, pochylone pod dziwnym kątem, zamęt na półkach, kilka zbitych gablot, fotele obrócone do góry nogami, niektóre ponacinane i rozdarte. Zasłony, zerwane z karniszy i zwinięte, leżące w stosach.

Najwyraźniej ktoś tu czegoś szukał.

Nic nie zakłócało ciszy, z wyjątkiem papugi w pozłacanej klatce. Klatka kiedyś musiała stać na marmurowym piedestale, a teraz walała się po podłodze, zmiażdżona i połamana; sam piedestał przewrócono. Ptak wydawał z siebie głośne, podekscytowane piski.

Malone przetoczył zwłoki na plecy i zobaczył dwie rany postrzałowe. Ofiara miała od czterdziestu pięciu do pięćdziesięciu lat, ciemne włosy i gładko wygoloną twarz. Właściciel willi był mniej więcej w tym samym wieku, ale jego rysopis, który Cotton otrzymał, nie pasował do ciała na podłodze.

Coś zastukotało.

Twardo i wyraźnie.

U góry.

A potem usłyszał ciężkie kroki.

Ktoś tam ciągle był.

Kryjówka, której szukał Malone, znajdowała się na drugim piętrze domu. Skierował się ku schodom i wszedł po nich, mijając półpiętro. Kamienne stopnie pokrywał dywanowy bieżnik, dobrze tłumiący odgłos skórzanych podeszew; żaden dźwięk nie zdradzał pozycji Malone’a. Na pierwszym piętrze usłyszał kolejny hałas, jak gdyby jakiś ciężki mebel walnął o podłogę. Ten, kto przeszukiwał pomieszczenie, był nieświadomy obecności agenta.

Malone zdecydował się szybko zerknąć, aby ocenić sytuację.

Skradał się dalej.

Pośrodku drewnianej podłogi korytarza leżał wąski zielony dywanik. Na jego drugim końcu półotwarte okno wpuszczało do środka poranne słońce i trochę wiatru. Cotton zbliżył się do pokoju, skąd dobiegał hałas – tego samego, który kazano mu zlokalizować. Ten, kto go ubiegł, musiał być dobrze poinformowany. Malone zatrzymał się w otwartych drzwiach i zaryzykował jedno szybkie spojrzenie do wnętrza.

Zobaczył potężnego niedźwiedzia.

Ważył co najmniej kilkaset kilogramów.

Huk musiał wywołać przewrócony regał. Zwierzę badało teraz jego zawartość, by po chwili pozrzucać wszystko z półek; wąchało też każdy toczący się po podłodze przedmiot. Stało zwrócone zadem do drzwi, łbem w kierunku jednego z półotwartych okien.

Malone musiał się ewakuować.

Nagle niedźwiedź przerwał plądrowanie i uniósł głowę, węsząc.

Niedobrze.

Zwierzę pochwyciło zapach człowieka, odwróciło się, po czym wydało gardłowy warkot.

Cotton miał ułamek sekundy, by podjąć decyzję.

Podobno w obliczu ataku niedźwiedzia należy paść na ziemię, twarzą w dół. Tyle że rady tej udzielali niewątpliwie ludzie, którzy nigdy nie znaleźli się aż tak blisko włochatej bestii. Czy Malone powinien teraz rzucić się ku schodom? A może do pokoju po drugiej stronie korytarza? Jeden błąd podczas ucieczki na parter, a misiek go załatwi. Wybrał pokój; skoczył w lewo i wpadł do środka dokładnie w chwili, gdy zwierzę zaszarżowało ze zdumiewającą jak na swą posturę szybkością. Cotton zatrzasnął od wewnątrz drzwi małej sypialni, w której rogu stał ogromny kaflowy piec. Pomieszczenie miało dwa, teraz uchylone okna wychodzące na tył willi.

Potrzebował chwili na zastanowienie.

Niestety, niedźwiedź miał inne zdanie.

Drzwi wpadły z hukiem do środka.

Malone rzucił się do jednego z okien i wyjrzał na zewnątrz. Grunt znajdował się dobre dziesięć metrów niżej. To oznaczało w najlepszym razie skręconą kostkę, a może złamaną kość, jeśli nie gorzej. Niedźwiedź stał w progu, jakby się wahał. Potem groźnie zaryczał.

Czyli nie ma innego wyjścia.

Malone zauważył biegnący tuż poniżej okna gzyms, szeroki na około dwadzieścia centymetrów. Wystarczy, by postawić stopę. Wyszedł na zewnątrz, rozpłaszczył dłonie na ciepłym kamieniu ściany i przycisnął do niej plecy. Niedźwiedź zaatakował: wystawił łeb za okno, po czym machnął uzbrojoną w ostre pazury łapą. Cotton przesuwał się cały czas w lewo, manewrując tak, by znaleźć się poza zasięgiem bestii.

Wątpił, by zwierzę poszło w jego ślady.

Co i tak nie rozwiązywało problemu.

Jak postąpić dalej.