Mamo, tato bawmy się - ebook

WSTĘP

Pomysły do naszej książki zaczerpnęłyśmy przede wszystkim z warsztatów pedagogiki zabawy, z którą zetknęłyśmy się za pośrednictwem Polskiego Stowarzyszenia Pedagogów i Animatorów KLANZA. Poznane na warsztatach metody przenosiłyśmy na grunt zawodowy – pracując z dziećmi w wieku przedszkolnym – i domowy – wychowując nasze dzieci. Odkrywałyśmy radość ze wspólnego działania, stawałyśmy się uczestnikami zabawy, a nie tylko jej inicjatorami. Dostrzegałyśmy korzyści płynące z zabawy, której podmiotem jest zarówno dziecko, jak i dorosły. Pamiętając, że zabawa jest podstawową formą aktywności dziecka, przez którą uczy się ono wyrażać swoje uczucia i pragnienia, starałyśmy się w każdej wolnej chwili „bawić się z nimi, bawić się na całego”.

Chciałybyśmy przytoczyć tu definicję zabawy W. Okonia, która chyba najlepiej wyraża to, co miałyśmy zamiar Państwu uświadomić: „Zabawa jest działaniem wykonywanym dla własnej przyjemności, a opartym na udziale wyobraźni, tworzącej nową rzeczywistość. Choć działaniem tym rządzą reguły, których treść pochodzi z życia społecznego, ma ono charakter twórczy i prowadzi do samodzielnego poznania i przekształcania rzeczywistości”. Jak wynika z tej definicji, zabawa ma być przyjemnością. Abyśmy mogli zachować dobre samopoczucie i zdrowie psychiczne, nasze życie powinno być podzielone na czas pracy (obowiązków) i na czas świętowania (odpoczynku i przyjemności). W dzisiejszym świecie człowiek twórczy, mający poczucie własnej wartości, ma większą szansę na sukces, znalezienie pracy i spełnienie, niezależnie od dziedziny, jaką się zajmuje. Pozwólmy więc naszym dzieciom na „bujanie w obłokach”, odkrywanie świata i tworzenie.

Zabawa jest też „szkołą życia”, dlatego muszą w niej obowiązywać pewne reguły – inaczej zmienilibyśmy jej sens i charakter. Uczmy zatem dzieci przestrzegania zasad i nie dawajmy im wygrywać za każdym razem (bo są małe albo będą płakać). Dzięki temu będą umiały radzić sobie z porażką i opanowywać swoje emocje. Będą też miały siłę do podjęcia dalszej walki i nadzieję na sukces. Bez tego w życiu można się zgubić. Podczas zabawy dzieci doskonale wyrażają swoje spostrzeżenia i obserwacje dotyczące zachowań nas, dorosłych. Nieraz, patrząc na nie, widziałyśmy swoje postępowanie jak odbite w zwierciadle. Czasem wywoływało to uśmiech, a czasem zawstydzenie. Pamiętajmy, skąd dzieci czerpią wzorce do budowania własnego systemu wartości…

Zabawy, które proponujemy w tej książce, są w pełni zgodne z zasadami pedagogiki zabawy i sprzyjają prawidłowemu biologicznemu, społecznemu i kulturalnemu rozwojowi dzieci. Ułatwiają nawiązywanie kontaktów międzyludzkich, wyzwalają aktywność twórczą dziecka i stymulują je do podejmowania różnych działań. Zabawy te powinny przebiegać w atmosferze akceptacji i wzajemnego zaufania, bez względu na wiek i umiejętności dziecka.

Aby zabawa przebiegała prawidłowo i sprawiała dzieciom przyjemność, powinny być spełnione następujące warunki:

– bawimy się wtedy, gdy wszyscy potencjalni uczestnicy zabawy wyrażą chęć działania,

– bierzemy pod uwagę nie tylko to, co słyszymy, ale także „mowę ciała”,

– pamiętamy, że każdy (dziecko również) ma prawo do osobistych odczuć – jednemu coś się podoba, a drugiemu nie musi,

– rezygnujemy z bezsensownej rywalizacji,

– wykorzystujemy różne środki wyrazu: gest, dotyk, ruch i taniec, a także metody plastyczne i teatralne.

Każdy znajdzie w tej książce zabawę dla siebie – coś co lubi i potrafi robić. Zachęcamy też tych, którzy uważają, że nie potrafią się bawić, aby spróbowali. Nie tyle dla efektu, ile dla samej radości działania. Są tu zabawy, w które można bawić się w domu, w plenerze i podczas uroczystości rodzinnych, zarówno wtedy, gdy ma się wolne całe popołudnie, jak i wtedy gdy ma się tylko chwilkę czasu.

„…więc bawmy się, więc bawmy się.

Zabawa nas nic nie kosztuje.

Masz ręce dwie, więc klaśnij w nie.

Zabawa niechaj trwa!”

Irena Kalinowska

Anna SorsaROZDZIAŁ 1
W DOMU

1. Z MAMĄ

Masaż

Liczba osób: 1 + 1 lub inna parzysta.

Potrzebne: trochę przestrzeni na podłodze.

Opis

Jest to zabawa w parach. Dziecko leży na podłodze, na brzuchu, głowę układa płasko na dłoniach. Ma mu być wygodnie. Mama klęczy obok dziecka i mówi wierszyk, masując je według następującego schematu:

+--------------------------------------+--------------------------------------+
| Tak się pisze na maszynie – a, b, c, | udajemy pisanie na maszynie, |
| przecinek, | delikatnie dotykając pleców dziecka |
| | opuszkami palców, |
| tak się pisze na maszynie – a, b, c, | |
| kropka. | |
+--------------------------------------+--------------------------------------+
| Tutaj płynie rzeczka, | zwiniętą dłoń przesuwamy od szyi |
| | w dół kręgosłupa, |
+--------------------------------------+--------------------------------------+
| zaświeciły dwa słoneczka, | zwiniętymi dłońmi robimy dwa koła |
| | na barkach dziecka, |
+--------------------------------------+--------------------------------------+
| przeszła pani na szpileczkach, | „przechodzimy” palcami wskazującymi |
| | od dołu do góry kręgosłupa, |
+--------------------------------------+--------------------------------------+
| potem przeszła szczypaweczka, | delikatnie szczypiemy plecy od dołu |
| | do góry palcami wskazującymi |
| | i kciukami, |
+--------------------------------------+--------------------------------------+
| potem przeszło stado koni, | klepiemy plecy od dołu do góry |
| | otwartymi dłońmi, |
+--------------------------------------+--------------------------------------+
| potem przeszło stado słoni, | robimy to samo, ale trochę mocniej |
| | pięściami, |
+--------------------------------------+--------------------------------------+
| spadł rzęsisty deszczyk – | udajemy krople deszczu, czyli |
| | wszystkimi palcami masujemy całe |
| | plecy, |
+--------------------------------------+--------------------------------------+
| czy poczułeś dreszczyk? | delikatnie jednym palcem łaskoczemy |
| | dziecko w szyję. |
+--------------------------------------+--------------------------------------+

Uwagi

Dzieci bardzo lubią ten masaż. Szybko uczą się na pamięć tekstu. Lubią również masować mamę, tatę, siostrę, brata, babcię czy dziadka. Półroczna córeczka jednej z nas kładła się prosto jak struna, kiedy mama zaczynała ją masować i dawała mamie odczuć, że ten masażyk sprawia jej przyjemność. Jest to również zabawa, która uczy dziecko odpowiedzialności i delikatności. Jeśli będzie „szaleć” i zrobi siostrze masaż za mocno, to siostra za chwilę, kiedy zamienią się rolami, też może zrobić coś „za mocno”. Bawiłyśmy się w ten sposób z dziećmi agresywnymi, nieśmiałymi, dominującymi i mającymi różne problemy emocjonalne. W każdym przypadku dzieci zachowywały się odpowiedzialnie, a zabawa ta była dla nich przyjemna niezależnie od tego, czy były masowane, czy same masowały.

Rysowanie na plecach

Liczba osób: 1 + 1.

Opis

Dziecko kładzie się na brzuszku lub siada w wygodnej pozycji. Mama lub tata rysuje mu na plecach różne symbole albo proste rysunki (słoneczko, chmurkę, dom, drzewo). Zadaniem dziecka jest odgadnąć, co zostało narysowane. Jeśli nie odgadnie prawidłowo, to rysujemy dalej. Jeśli odgadnie, następuje zmiana ról.

Taniec dłoni

Liczba osób: 1 + 1.

Potrzebne: spokojna muzyka, krzesełka – po jednym dla każdego.

Opis

Mama i dziecko siadają naprzeciw siebie. Słychać muzykę. Stykają się dłońmi: prawa z lewą i lewa z prawą, a następnie wykonują taniec dłoni: w rytm muzyki rysują w powietrzu różne kształty (kółeczka, ósemki). Całe ciało jest nieruchome – tańczą tylko ręce; ich ruchy są spokojne, powolne, falujące i harmonijne. Mogą też tańczyć pojedynczo palce wskazujące albo kciuki.

Uwagi

Jest to zabawa wyciszająca. Dziecko ma bliski kontakt z mamą, nabiera świadomości własnego ciała, relaksuje się i uspokaja. Taniec dłoni najlepiej wykonywać przed snem.

Zabawa paluszkami

Liczba osób: 1 + 1.

WERSJA I

Opis

Dłonie mamy i dziecka są złożone razem (jak do pacierza). W zabawie biorą udział palce środkowe (duże) obu rąk. Jest to rozmowa mamy i dziecka.

Mówimy:

+--------------------------------------+--------------------------------------+
| Mamo, mamo! , | wychylamy do przodu (nasze lewo) |
| | palec prawej ręki, powrót palca |
| | do pozycji wyjściowej |
+--------------------------------------+--------------------------------------+
| Co, co, co? | wychylamy do przodu (nasze prawo) |
| | palec lewej ręki, powrót palca |
| | do pozycji wyjściowej, |
+--------------------------------------+--------------------------------------+
| Jadą goście. | wychylamy do przodu (nasze lewo) |
| | palec prawej ręki, powrót palca |
| | do pozycji wyjściowej, |
+--------------------------------------+--------------------------------------+
| No to co? | wychylamy do przodu (nasze prawo) |
| | palec lewej ręki, powrót palca |
| | do pozycji wyjściowej, |
+--------------------------------------+--------------------------------------+
| Dzień dobry, dzień dobry, | obydwa palce wychylają się dwa razy |
| | (całkiem tak, jak dorośli całują |
| | na powitanie daleką ciocię), powrót |
| | palców do pozycji wyjściowej, |
+--------------------------------------+--------------------------------------+
| cmok, cmok, cmok | palce stykają się trzy razy |
| | opuszkami. |
+--------------------------------------+--------------------------------------+

Uwagi

Ta zabawa fantastycznie uczy panowania nad paluszkami. Trzeba się bardzo skupić, żeby ruszyć tylko jednym paluszkiem. Wierszyk jest króciutki, więc łatwy do zapamiętania nawet dla dwulatka. Małej córeczce jednej z nas sprawia kłopot mówienie „dzień dobry”, więc mówi „cześć”.