Materiały budowlane - ebook

OD AUTORÓW

Prof. dr hab. inż. Michał Bołtryk
Dr inż. Dorota Małaszkiewicz
Mgr inż. Grzegorz Orzepowski

Przedkładamy Państwu książkę Materiały budowlane o walorach praktycznych i aktualnej wiedzy wynikającej z literatury i norm opisujących wymagania dla wielu materiałów budowlanych i procedury ich badań.

Mamy nadzieję, że zawarta w niej wiedza będzie przydatna dla techników, inżynierów, architektów, a także studentów na kierunkach budownictwo, architektura, urbanistyka, gospodarka przestrzenna i instalacje budowlane.

Książkę Materiały budowlane poświęcamy śp. Profesorowi Edwardowi Szymańskiemu – wieloletniemu pracownikowi Politechniki Białostockiej, który wykładał między innymi przedmiot materiały budowlane.1
WIADOMOŚCI OGÓLNE

1.1. Przepisy unijne i krajowe dotyczące wyrobów budowlanych

Materiałami budowlanymi nazywano tradycyjnie to, z czego powstawały budynki, mosty, drogi i inne obiekty. Akty prawne państw Unii Europejskiej stosują określenie „wyroby budowlane”. Jest ono także zapisane w ustawie Prawo budowlane i w ustawie z dnia 16 kwietnia 2004 r. o wyrobach budowlanych , gdzie wyrób budowlany oznacza: „wyrób ruchomy, przeznaczony do obrotu, wytworzony w celu wbudowania w sposób trwały w obiekcie budowlanym i wprowadzany do obrotu jako wyrób pojedynczy lub jako zestaw oraz mający wpływ na spełnienie wymagań podstawowych”.

Dotychczasowe określenie „materiał budowlany” jest jednoznaczne z „wyrobem budowlanym” i jego przeznaczeniem. Ustawa o wyrobach budowlanych określa zasady wprowadzania do obrotu lub udostępniania na rynku krajowym wyrobów budowlanych, zasady kontroli wyrobów budowlanych wprowadzonych do obrotu lub udostępnianych na rynku oraz określa kompetencje organów w zakresie wykonywania zadań administracyjnych wynikających z:

ROZPORZĄDZENIA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY (UE) NR 305/2011 z dnia 9 marca 2011 r. ustanawiającego zharmonizowane warunki wprowadzenia do obrotu wyrobów budowlanych i uchylające dyrektywę Rady 89/106/EWG.

Dokument ten jest opublikowany w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej z 4 kwietnia 2011 r. i zawiera 68 artykułów. Artykuł 65 ma następującą treść: „Dyrektywa 89/106/EWG traci moc”, a artykuł 66 zawiera zapis:

1. Wyroby budowlane wprowadzone do obrotu zgodnie z dyrektywą 89/106/EWG przed dniem 1 lipca 2013 r. uznaje się za zgodne z niniejszym rozporządzeniem.

2. Producenci mogą wystawić deklarację właściwości użytkowych na podstawie certyfikatu zgodności lub deklaracji zgodności wydanych przed dniem 1 lipca 2013 r. zgodnie z dyrektywą 89/106/EWG.

3. Wytyczne EOTA opublikowane przed 1 lipca 2013 r. mogą być stosowane w procedurze udzielania Europejskich Ocen Technicznych.

4. Producenci mogą wykorzystywać Europejskie Aprobaty Techniczne wydane przed 1 lipca 2013 r. jako Europejskie Oceny Techniczne do końca okresu ważności.

Rozporządzenie nr 305/2011(Construction Product Regulation) weszło w życie 28 kwietnia 2011 r. . Na użytek powyższego rozporządzenia oraz ustaw przyjętych w Polsce stosuje się wybrane następujące nazwy i ich definicje:

1) wyrób budowlany – każdy wyrób lub zestaw wyprodukowany i wprowadzony do obrotu w celu trwałego wbudowania w obiektach budowlanych lub ich częściach, którego właściwości wpływają na właściwości użytkowe obiektów budowlanych w stosunku do podstawowych wymagań dotyczących obiektów budowlanych;

2) zestaw – wyrób budowlany wprowadzony do obrotu przez jednego producenta jako zestaw co najmniej dwóch odrębnych składników, które muszą zostać połączone, aby mogły zostać włączone w obiektach budowlanych;

3) obiekty budowlane – budynki i budowle;

4) zasadnicze charakterystyki – cechy wyrobu budowlanego, które odnoszą się do podstawowych wymagań dotyczących obiektów budowlanych;

5) właściwości użytkowe wyrobu budowlanego – właściwości użytkowe odnoszące się do odpowiednich zasadniczych charakterystyk wyrażone jako poziom lub klasa, lub w sposób opisowy;

6) poziom – wynik oceny właściwości użytkowych wyrobu budowlanego w odniesieniu do jego zasadniczych charakterystyk, wyrażony jako wartość liczbowa;

7) klasa – zakres poziomów właściwości użytkowych wyrobu budowlanego ograniczony wartością minimalną i maksymalną;

8) wartość progowa – minimalny lub maksymalny poziom właściwości użytkowych zasadniczych charakterystyk wyrobu budowlanego;

9) typ wyrobu – zestaw reprezentatywnych poziomów lub klas właściwości użytkowych w odniesieniu do zasadniczych charakterystyk wyrobu budowlanego wyprodukowanego przy zastosowaniu danej kombinacji surowców lub innych składników w określonym procesie produkcyjnym;

10) zharmonizowane specyfikacje techniczne – normy zharmonizowane w ramach europejskich dokumentów oceny;

11) norma zharmonizowana – norma przyjęta przez jeden z europejskich organów normalizacyjnych wymienionych w załączniku 1 do dyrektywy 98/34/WE, na podstawie wniosku wydanego przez Komisje, zgodnie z art. 6 tej dyrektywy;

12) europejski dokument oceny – dokument przyjęty przez organizacje JOT do celów wydawania europejskich ocen technicznych;

13) europejska ocena techniczna – udokumentowana ocena właściwości użytkowych wyrobu budowlanego w odniesieniu do jego zasadniczych charakterystyk zgodnie z odnośnym europejskim dokumentem oceny;

14) zamierzone zastosowanie – zamierzone zastosowanie wyrobu budowlanego określone w mającej zastosowanie zharmonizowanej specyfikacji technicznej;

15) specjalna dokumentacja techniczna – dokumentacja wskazująca, że metody stosowane w ramach mającego zastosowanie systemu oceny i weryfikacji stałości właściwości użytkowych zostały zastąpione innymi metodami, o ile rezultaty osiągane z użyciem tych innych metod są równoważne z rezultatami osiąganymi z użyciem metod badawczych określonych w stosownej normie zharmonizowanej;

16) udostępnianie na rynku – każde dostarczanie wyrobu budowlanego w celu dystrybucji lub zastosowania na rynku unijnym w ramach działalności handlowej odpłatnie lub nieodpłatnie;

17) wprowadzenie do obrotu – udostępnienie po raz pierwszy wyrobu budowlanego na rynku unijnym;

18) podmiot gospodarczy – producent, importer, dystrybutor lub upoważniony przedstawiciel;

19) producent – osoba fizyczna lub prawna, która produkuje wyrób budowlany lub która zleca zaprojektowanie lub wyprodukowanie wyrobu budowlanego i wprowadza ten wyrób do obrotu pod własną nazwą lub znakiem firmowym;

20) dystrybutor – osoba fizyczna lub prawna w łańcuchu dostaw, inna niż producent lub importer, która udostępnia wyrób budowlany na rynku;

21) importer – osoba fizyczna lub prawna mająca siedzibę w Unii Europejskiej, która wprowadza wyrób budowlany z państwa trzeciego do obrotu w Unii;

22) upoważniony przedstawiciel – osoba fizyczna lub prawna mająca siedzibę w Unii Europejskiej, która otrzymała pisemne pełnomocnictwo producenta do wykonywania w jego imieniu określonych zadań;

23) wycofanie z obrotu – każdy środek, którego celem jest zapobieżenie udostępnianiu na rynku wyrobu budowlanego w danym łańcuchu dostaw;

24) wycofanie od użytkowników – każdy środek, którego celem jest doprowadzenie do zwrotu wyrobu budowlanego, który został już udostępniony użytkownikowi końcowemu;

25) akredytacja – jest określona w rozporządzeniu (WE) nr 765/2008;

26) zakładowa kontrola produkcji – udokumentowana stała i wewnętrzna kontrola produkcji w zakładzie produkcyjnym zgodnie ze stosownymi zharmonizowanymi specyfikacjami technicznymi;

27) mikroprzedsiębiorstwo – mikroprzedsiębiorstwo spełniające wymogi definicji zawartej w zaleceniu Komisji z dnia 6 maja 2003 r. dotyczącym definicji przedsiębiorstw mikro, małych i średnich;

28) cykl życia – kolejne powiązane ze sobą etapy cyklu życia wyrobu budowlanego – od nabycia surowca lub jego pozyskania z zasobów naturalnych do ostatecznego usunięcia wyrobu;

29) znak budowlany – znak wskazujący, że wyrób budowlany oznaczony tym znakiem może być udostępniony na rynku krajowym i stosowany w wykonywaniu robót budowlanych.

W słowniku (tab. 1.1) podano znaczenie skrótów.

Tabela 1.1. Słownik skrótów

------- ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Skrót Nazwa
CEN Comite Europen de Normalisation (fr.) – Europejski Komitet Normalizacyjny
CPD Construcion products Directive (ang.) – dyrektywa dotycząca wyrobów budowlanych
CPR Construction Products Regulation (ang.) – rozporządzenie dotyczące wyrobów budowlanych
EC European Comision (ang.) – Komisja Europejska
EEA European Environment Agency (ang.) – Europejska Agencja Środowiska
EOTA European Organization for Technical Approvals (ang.) – Europejska Organizacja Aprobat Technicznych
EP European Parliament (ang.) – Parlament Europejski
EPBD Energy Performance of Buildings Directive (ang.) – dyrektywa dotycząca charakterystyki energetycznej budynków
ETA European Technical Approval (ang.) – Europejska Aprobata Techniczna
ETAG European Technical Approval Guidelines (ang.) – wytyczne do Europejskich Aprobat Technicznych
GHG greenhouse gas (ang.) – gazy cieplarniane
GWP Global Warming Potential (ang.) – potencjał tworzenia efektu cieplarnianego
ISO International Organization for Standardization (ang.) – Międzynarodowa Organizacja Normalizacyjna
JRC Joint Research Centre (ang.) – Wspólnotowe Centrum Badawcze
KE Komisja Europejska
LCA Life Cycle Assesment (ang.) – Ocena cyklu życia
OECD Organization for Economic Co-operation and Development (ang.) – Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju
OOŚ Ocena oddziaływania na środowiska
OZE Odnawialne źródła energii
PE Parlament Europejski
PKN Polski Komitet Normalizacyjny
RES Renewable Energy Sources (ang.) – zobacz OZE
RSL Reference Service Life (ang.) – czas życia wyrobu w warunkach odniesienia
SCC Standing Committee on Construction (ang.) – Stały Komitet Budownictwa
SDS Sustainable Development Strategy (ang.) – zobacz SZR
SZR Strategia Zrównoważonego Rozwoju
------- ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------

1.2. Podstawowe wymagania dotyczące obiektów budowlanych

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (EU) nr 305/2011 z dnia 9 marca 2011 r. zawiera 9 rozdziałów i 5 załączników. Są to:

Rozdział I – Przepisy ogólne

Rozdział II – Deklaracja właściwości użytkowych

Rozdział III – Obowiązki podmiotów gospodarczych

Rozdział IV – Zharmonizowana specyfikacja techniczna

Rozdział V – Jednostki do spraw oceny technicznej

Rozdział VI – Procedury uproszczone (dotyczące określenia typu)

Rozdział VII – Organy notyfikujące i jednostki notyfikowane

Rozdział VIII – Nadzór rynku i procedury ochronne

Rozdział IX – Przepisy końcowe

Załącznik I – Podstawowe wymagania dotyczące obiektów budowlanych

Załącznik II – Procedura przyjmowania Europejskiego Dokumentu Oceny (d. ETAG)

Załączniki III – Deklaracja właściwości użytkowych (wzór deklaracji wydawanej przez producenta)

Załącznik IV – Grupy wyrobów i wymagania dotyczące jednostek ds. oceny technicznej

Załącznik V – Ocena i weryfikacja stałości właściwości użytkowych:

1. Systemy oceny i weryfikacji stałości i właściwości użytkowych (systemy: 1+, 1, 2+, 3, 4)

2. Jednostki biorące udział w ocenie i weryfikacji stałości właściwości użytkowych

3. Przypadki zasadniczych charakterystyk, dla których nie jest wymagane odniesienie do stosowanej zharmonizowanej specyfikacji technicznej

Rozporządzenie nr 305/2011 z 9 marca 2011 r. w załączniku IV ustala grupy wyrobów i wymagania dotyczące jednostek ds. oceny technicznej w tabeli 1.2.

Tabela 1.2. Grupy wyrobów budowlanych

+--+
| |
+--+
| |
+--+
| |
+--+
| |
+--+
| |
+--+
| |
+--+
| |
+--+
| |
+--+
| |
+--+
| |
+--+
| |
+--+
| |
+--+
| |
+--+
| |
+--+
| |
+--+
| |
+--+
| |
+--+
| |
+--+
| |
+--+
| |
+--+
| |
+--+
| |
+--+
| |
+--+
| |
+--+
| |
+--+
| |
+--+
| |
+--+
| |
+--+
| |
+--+
| |
+--+
| |
+--+
| |
+--+
| |
+--+
| |
+--+
| |
+--+
| |
+--+

Obiekty budowlane jako całość oraz ich poszczególne części muszą nadawać się do użycia zgodnie z ich zamierzonym zastosowaniem, przy czym w szczególności należy wziąć pod uwagę zdrowie i bezpieczeństwo osób mających z nimi kontakt przez cały cykl życia tych obiektów. Przy normalnej konserwacji obiekty budowlane muszą spełniać następujące podstawowe wymagania dotyczące obiektów budowlanych przez gospodarczo uzasadniony okres użytkowania .

1. Nośność i stateczność

Obiekty budowlane muszą być zaprojektowane i wykonane w taki sposób, aby obciążenia mogące na nie działać podczas ich budowy i użytkowania nie prowadziły do:

b) zawalenia się całego obiektu budowlanego lub jego części;

c) znacznych odkształceń o niedopuszczalnym stopniu;

d) uszkodzenia innych części obiektów budowlanych, urządzeń lub zamontowanego wyposażenia w wyniku znacznych odkształceń elementów nośnych konstrukcji;

e) uszkodzenia na skutek wypadku w stopniu nieproporcjonalnym do wywołującej go przyczyny.

6. Bezpieczeństwo pożarowe

Obiekty budowlane muszą być zaprojektowane i wykonane w taki sposób, aby w przypadku wybuchu pożaru:

g) nośność konstrukcji została zachowana przez określony czas;

h) powstawanie i rozprzestrzenianie się ognia i dymu w obiektach budowlanych było ograniczone;

i) rozprzestrzenianie się ognia na sąsiednie obiekty budowlane było ograniczone;

j) osoby znajdujące się wewnątrz mogły opuścić obiekt budowlany lub być uratowane w inny sposób;

k) uwzględnione było bezpieczeństwo ekip ratowniczych.

12. Higiena, zdrowie i środowisko

Obiekty budowlane muszą być zaprojektowane i wykonane w taki sposób, aby podczas ich budowy, użytkowania i rozbiórki nie stanowiły w ciągu ich całego cyklu życia zagrożenia dla higieny ani zdrowia czy bezpieczeństwa pracowników, osób je zajmujących lub sąsiadów, nie wywierały w ciągu ich całego cyklu życia nadmiernego wpływu na jakość środowiska ani na klimat, w szczególności w wyniku:

m) wydzielania toksycznych gazów;

n) emisji niebezpiecznych substancji, lotnych związków organicznych, gazów cieplarnianych lub niebezpiecznych cząstek do powietrza wewnątrz i na zewnątrz obiektu budowlanego;

o) emisji niebezpiecznego promieniowania;

p) uwalniania niebezpiecznych substancji do wody gruntowej, wód morskich, wód powierzchniowych lub gleby;

q) uwalniania do wody pitnej niebezpiecznych substancji;

r) niewłaściwego odprowadzania ścieków, emisji gazów spalinowych lub niewłaściwego usuwania odpadów stałych i płynnych;

s) wilgoci w częściach obiektów budowlanych lub na powierzchniach w obrębie tych obiektów.

20. Bezpieczeństwo użytkowania i dostępność obiektów

Obiekty budowlane muszą być zaprojektowane i wykonane w taki sposób, aby nie stwarzały niedopuszczalnego ryzyka wypadków lub szkód w użytkowaniu lub w eksploatacji, takich jak poślizgnięcia, upadki, zderzenia, oparzenia, porażenia prądem elektrycznym i obrażenia w wyniku eksplozji lub włamania. W szczególności obiekty budowlane muszą być zaprojektowane i wykonane z uwzględnieniem ich dostępności dla osób niepełnosprawnych i ich użytkowania przez takie osoby.

21. Ochrona przed hałasem

Obiekty budowlane muszą być zaprojektowane i wykonane w taki sposób, aby hałas odbierany przez osoby je zajmujące lub znajdujące się w pobliżu tych obiektów nie przekraczał poziomu stanowiącego zagrożenie dla ich zdrowia oraz pozwalał im spać, odpoczywać i pracować w zadowalających warunkach.

22. Oszczędność energii i izolacyjność cieplna

Obiekty budowlane i ich instalacje grzewcze, chłodzące, oświetleniowe i wentylacyjne muszą być zaprojektowane i wykonane w taki sposób, aby utrzymać na niskim poziomie ilość energii wymaganej do ich użytkowania, przy uwzględnieniu potrzeb zajmujących je osób i miejscowych warunków klimatycznych. Obiekty budowlane muszą być również energooszczędne i zużywać jak najmniej energii podczas ich budowy i rozbiórki.

23. Zrównoważone wykorzystanie zasobów naturalnych

Obiekty budowlane muszą być zaprojektowane, wykonane i rozebrane w taki sposób, aby wykorzystanie zasobów naturalnych było zrównoważone i zapewniało w szczególności:

x) ponowne wykorzystanie lub recykling obiektów budowlanych oraz wchodzących w ich skład materiałów i części po rozbiórce;

y) trwałość obiektów budowlanych;

z) wykorzystanie w obiektach budowlanych przyjaznych środowisku surowców i materiałów wtórnych.

Podstawy prawne polskiego systemu legalizacji wyrobów budowlanych, określające zasady i procedury dopuszczania tych wyrobów do obrotu i stosowania w budownictwie, stanowią następujące przepisy:

• ustawa z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej i wydane na jej podstawie rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 22 kwietnia 1998 r. w sprawie wyrobów służących do ochrony przeciwpożarowej, które mogą być wprowadzane do obrotu i stosowane wyłącznie na podstawie certyfikatu zgodności (DzU 1998 r. nr 55; poz. 362) ;

• ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane (DzU 1994 r. nr 89; poz. 414 z późn. zm.) określająca główne założenia systemu legalizacji wyrobów budowlanych ;

• ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. – O wyrobach budowlanych (DzU. 2004 r. nr 92; poz. 881) i jej aktualizacja z 2010 r. oraz z 15 kwietnia 2011 r.

Podstawowymi dokumentami dotyczącymi wymagań, jakim powinny odpowiadać wyroby, były Polskie Normy (PN). Ich tworzenie trwało niekiedy latami, a szybki rozwój wiedzy i postępu technologicznego wymusił potrzebę wprowadzenia innej niż normalizacja formuły szybszego akceptowania oferowanych rozwiązań materiałowych dla budownictwa.

W niniejszym podręczniku będą występować skróty: PN – Polska Norma, EN – Norma Europejska (Norme Européenne) opracowana przez CEN (Comité Européen de Normalisation).

W Polskich Normach mogą wystąpić dodatkowe oznaczenia:

/A – zmiana do polskiej normy publikowana oddzielnie,

/Ak – arkusz krajowy do PN-EN, PN-ISO,

/Ad – dodatek do normy publikowany oddzielnie,

/Ap – poprawka krajowa do PN publikowana oddzielnie,

/Ac – poprawka do polskiej normy oraz (PN-EN ISO) publikowana oddzielnie,

/Az – zmiana krajowa do PN publikowana oddzielnie,

+A2 – norma z włączoną do treści zmianą nr 2,

+A# – norma z włączonymi do treści kilkoma zmianami,

PN-ISO – normy Międzynarodowej Organizacji Normalizacyjnej wprowadzone do zbioru norm polskich.

Decyzją Rady Technicznej CEN nr 63/2005 wprowadzono Normy Europejskie skonsolidowane, włączające zmiany do treści normy (informacja o włączonych zmianach znajduje się w przedmowie do Normy Europejskiej).

W konsekwencji zmieniono zasady numeracji Norm Europejskich, np. EN 71-1: 2005 i osobno wydano do niej zmianę o numerze EN 71-1:2005/A3:2006 oraz poprawkę EN 71-1: 2005/AC:2006, po opracowaniu w CEN projektu nowej zmiany A4 i połączeniu treści dotychczas zatwierdzonych dokumentów z treścią projektu zmiany otrzymała numer EN 71-1:2005+A4:2007.

W związku z tym prezes PKN wydał decyzję o zmianie numerów Polskich Norm wprowadzających Normy Europejskie skonsolidowane. Obecnie takie Polskie Normy są oznaczone numerem PN-EN...+A... Dotychczas zatwierdzone Polskie Normy wprowadzające Normy Europejskie skonsolidowane zostały przenumerowane.

Skrót (oryg.) – oznacza normę oryginalną, wprowadzoną metodą okładkową, czyli tylko strona tytułowa jest napisana w języku polskim, a treść normy – w języku angielskim.

Aktualnie PKN (Polski Komitet Normalizacji, założony w 1924 r.) jest członkiem CEN (Europejskiego Komitetu Normalizacji) i strona polska przystąpiła do prac dotyczących wycofania wszystkich dokumentów normalizacyjnych krajowych PN sprzecznych z EN.

Zgodnie z ustawą o normalizacji norma jest: „dokumentem przyjętym na zasadzie konsensu i zatwierdzonym przez upoważnioną jednostkę organizacyjną, ustalającym – do powszechnego i wielokrotnego stosowania – zasady, wytyczne lub charakterystyki odnoszące się do różnych rodzajów działalności lub ich wyników i zmierzającym do uzyskania optymalnego stopnia uporządkowania w określonym zakresie”. Stosowanie norm jest dobrowolne .

Polskie Normy można podzielić na trzy grupy:

• normy własne, krajowe, mające – jeśli dotyczą budownictwa – przed numerem oznaczenie literowe PN-B-, opracowane od podstaw przez specjalistyczne Komitety Techniczne w PKN;

• wierne tłumaczenia norm europejskich EN (po przetłumaczeniu ich numer jest poprzedzony oznaczeniem literowym PN-EN), których część jest identyczna z normami międzynarodowymi ISO (po przetłumaczeniu oznaczane jako PN-EN ISO);

• wierne tłumaczenia norm międzynarodowych oznaczane jako PN ISO.

Procedury normalizacyjne trwają zwykle dość długo, niejednokrotnie kilka lat. W zakresie wyrobów budowlanych w Polsce i krajach Unii Europejskiej obserwuje się szybki rozwój nowych lub innowacyjnych wyrobów. Długo trwający proces uzyskiwania odpowiedniej normy musiał być usprawniony przez tworzenie dokumentów akceptacyjnych dopuszczających wyroby do obrotu i stosowania. Aktualnie mamy do czynienia w zakresie wyrobów budowlanych z formułą aprobacyjną oraz procedurą certyfikacyjną.

1.3. Zmiana numeracji Polskich Norm

Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 5 sierpnia 1998 r. w sprawie aprobat i kryteriów technicznych oraz jednostkowego stosowania wyrobów budowlanych (DzU nr 107, poz. 679) Instytut Techniki Budowlanej został zobowiązany do prowadzenia centralnego rejestru aprobat technicznych.

Centralna baza aprobat technicznych Ośrodka Informacji ITB zawiera opisy bibliograficzne aprobat technicznych, w tym obowiązujących dokumentów – ITB i innych ośrodków. W bazie znajdują się informacje o wszystkich udzielonych przez Instytut (od lat siedemdziesiątych XX w.) świadectwach, decyzjach i aprobatach technicznych oraz dane o aprobatach innych jednostek aprobujących (od 1993 r.). Baza jest źródłem informacji o obowiązujących aprobatach technicznych w budownictwie. Baza nie udostępnia pełnych tekstów aprobat .

Baza jest dostępna w Internecie (na stronie internetowej ITB lub pod adresem http://biblioteka.itb.pl/ALEPH).

Baza umożliwia wyszukiwanie i tworzenie wydruków wg wielu kryteriów formalnych i rzeczowych. Elementami wyszukiwawczymi mogą być:

• tytuł aprobaty,

• numer aprobaty,

• nazwa jednostki aprobującej,

• nazwa wnioskodawcy,

• adres wnioskodawcy,

• nazwa i kraj producenta,

• rok wydania,

• termin obowiązywania aprobaty,

• data wpisu do bazy,

• słowa kluczowe,

• hasła przedmiotowe.

Aprobata Techniczna jest to dokument wydawany w Polsce, będący pozytywną oceną techniczną przydatności wyrobu (lub zestawu) budowlanego do zamierzonego stosowania, zależną od spełnienia wymagań podstawowych przez obiekty budowlane. Aprobata techniczna jest wydawana producentowi lub grupie producentów na okres do 5 lat.

Aprobata Techniczna nie jest dokumentem dopuszczającym wyrób (zestaw) do obrotu i stosowania w budownictwie, nie jest instrukcją stosowania wyrobu, nie może wprowadzać zmiany do norm i przepisów prawnych. Nie jest także dokumentem warunków technicznych wykonania i odbioru wyrobu, a także warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki.

Europejska Aprobata Techniczna jest to dokument stanowiący pozytywną ocenę techniczną przydatności wyrobu (lub zestawu) budowlanego do zamierzonego stosowania, zależną od spełnienia wymagań podstawowych przez obiekty budowlane, wydaną zgodnie z Dyrektywą Rady Wspólnot Europejskich z 21 grudnia 1988 r. w sprawie zbliżenia ustaw i aktów wykonawczych państw członkowskich dotyczących wyrobów budowlanych (89/106/EWG).

Dokumentem dopuszczającym wyrób (lub zestaw) do obrotu i powszechnego stosowania w budownictwie jest dokument atestacyjny, czyli Certyfikat zgodności lub Krajowa deklaracja zgodności z PN albo AT.

Certyfikat zgodności to dokument wydany przez notyfikowaną jednostkę certyfikującą, potwierdzający, że wyrób i proces jego wytwarzania są zgodne z zasadniczymi wymaganiami lub specyfikacjami technicznymi.

Krajowa deklaracja zgodności to dokument będący oświadczeniem producenta lub jego upoważnionego przedstawiciela, stwierdzający na jego wyłączną odpowiedzialność, że wyrób jest zgodny z Polską Normą wyrobu albo Aprobatą Techniczną. Zasadnicze wymagania to opis cech, jakie wyrób budowlany wprowadzony do obrotu powinien spełniać wg Dyrektyw nowego podejścia.

Dyrektywy w sprawie nowego podejścia do harmonizacji technicznej oraz normalizacji to są dyrektywy EWG wydane po maju 1995 r.

Wprowadzenie do obrotu oznacza przekazanie wyrobu po raz pierwszy w kraju – użytkownikowi przez producenta lub jego upoważnionego przedstawiciela albo importera.

Wyrób budowlany dopuszczony do obrotu i powszechnego stosowania powinien być znakowany znakiem budowlanym (rys. 1.1).

Rys. 1.1. Wzór znaku dopuszczenia do obrotu i powszechnego stosowania wyrobu w budownictwie

Znakiem budowlanym „B” oznacza się wyroby formalnie dopuszczone do obrotu i powszechnego stosowania w budownictwie na terenie kraju.

Znakowanie wyrobów polega na umieszczeniu przez producenta lub importera znaku budowlanego w sposób widoczny i czytelny:

• trwale, bezpośrednio na wyrobie lub na etykiecie przymocowanej do wyrobu;

• na opakowaniu jednostkowym lub zbiorczym wyrobu, w przypadku braku możliwości technicznych umieszczenia znaku bezpośrednio na wyrobie lub na etykiecie (np. wyrób sypki pakowany w worki, paletowane wyroby ceramiki budowlanej);

• na dokumentach handlowych towarzyszących wyrobowi, jeżeli nie można go oznakować.

Na wyrobach oznaczonych znakiem budowlanym mogą być umieszczone również inne oznaczenia. Na wyrobach znajdują się zazwyczaj również znaki firmowe, a także cechowana jest klasa lub gatunek wyrobu.

Rys. 1.2. Wzór znaku zgodności wyrobu z ustaleniami technicznymi w UE

Oznaczenie wyrobów budowlanych wymaganym znakiem budowlanym jest nawiązaniem do oznakowania zgodności CE (rys. 1.2), stosowanym w Unii Europejskiej w odniesieniu do wszelkich odpowiednio atestowanych wyrobów, nie tylko budowlanych. Oznakowanie zgodności CE ma znaczenie akceptacyjne wyłącznie w państwach członkowskich Unii Europejskiej.

Od 1 maja 2004 r., czyli od momentu przystąpienia naszego kraju do Unii Europejskiej, znak z rysunku 1.1 obowiązuje dla wyrobów stosowanych wyłącznie na terenie Polski. Znak z rysunku 1.2 obowiązuje we wszystkich 28 krajach Unii Europejskiej.

W innych krajach niebędących członkami Unii Europejskiej oznakowanie takie ma przede wszystkim znaczenie pozytywnej rekomendacji jakości wyrobu, a zwłaszcza właściwości bezpieczeństwa jego stosowania.

Ustawa z 12 września 2002 r. o normalizacji (DzU nr 169, poz. 1386) określa podstawowe cele i zasady normalizacji oraz jej organizację i finansowanie. Przez określenie normalizacji rozumie się działalność zmierzającą do uzyskania optymalnego (w danych okolicznościach) stopnia uporządkowania postanowień przeznaczonych do powszechnego i wielokrotnego stosowania, istniejących lub mogących wystąpić problemów, jako:

• normalizacji krajowej – prowadzonej na szczeblu krajowym, nieobejmującej działań prowadzonych: w poszczególnych branżach lub sektorach gospodarki, na szczeblu lokalnym, stowarzyszeń lub przedsiębiorców i urzędów;

• dokumentu normalizacyjnego – ustalającego zasady;

• wytyczne lub charakterystyki odnoszące się do różnych rodzajów działalności lub ich wyników, niebędący aktem prawnym; podstawowym dokumentem normalizacyjnym jest norma;

• norma – dokument przyjęty na zasadzie konsensu i zatwierdzony przez upoważnioną jednostkę organizacyjną, ustalającą – do powszechnego i wielokrotnego stosowania – zasady, wytyczne lub charakterystyki odnoszące się do różnych rodzajów działalności lub ich wyników i zmierzających do uzyskania optymalnego stopnia uporządkowania w określonym zakresie;

• konsens – ogólne porozumienie charakteryzujące się brakiem trwałego sprzeciwu znaczącej części zainteresowanych w odniesieniu do istotnych zagadnień, osiągnięty w procesie rozpatrywania poglądów wszystkich zainteresowanych i zbliżenia przeciwstawnych stanowisk.

Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 2 grudnia 2002 r. w sprawie systemów oceny zgodności wyrobów budowlanych oraz sposobu ich oznaczania znakowaniem CE (DzU 2002 r. nr 209, poz. 1779), określa:

• systemy oceny zgodności wyrobów budowlanych ze zharmonizowanymi normami europejskimi wprowadzonymi do zbioru Polskich Norm, europejskimi aprobatami technicznymi lub krajowymi specyfikacjami technicznymi wyrobów państw członkowskich Unii Europejskiej uznanymi przez Komisję Europejską za zgodne z wymaganiami podstawowymi;

• sposób oznaczania wyrobów budowlanych znakowaniem CE;

• wymagania, jakie powinny spełniać notyfikowane jednostki uczestniczące w ocenie zgodności wyrobów budowlanych.

Działalność aprobacyjna i atestacyjna jest prowadzona przez krajowe jednostki naukowo-badawcze zrzeszone w Europejskiej Unii Akceptacji Technicznej w Budownictwie (UEAtc) oraz w Europejskiej Organizacji Aprobat Technicznych (EOTA).

W ramach Europejskiej Unii Akceptacji Technicznej w Budownictwie powszechnie stosowaną praktyką jest wzajemne uznawanie w trybie tzw. potwierdzania aprobat wydawanych przez instytucje członkowskie tej organizacji. Tak więc przykładowo wyrób, który uzyskał aprobatę techniczną (Avis Technique) francuskiego CSTB, może w trybie uproszczonym uzyskać w Polsce aprobatę techniczną w Instytucie Techniki Budowlanej (ITB) w Warszawie.

W krajowym systemie certyfikacji wyrobów, organizowanym i nadzorowanym przez państwo, czynności certyfikacyjnych dokonują jednostki organizacyjne spełniające określone wymagania kompetencyjne i akredytowane w określonym trybie. Jednostki te były wcześniej akredytowane przez Polskie Centrum Badań i Certyfikacji (PCBC), a od 1 stycznia 2001 r. przez nowo utworzone drogą ustawy, wydzielone z PCBC, Polskie Centrum Akredytacji (PCA).

Wyroby budowlane niespełniające norm jakościowych są wycofywane z obrotu, a ich producent, importer i sprzedawca są zobowiązani do odkupienia ich od nabywców (wg zmiany w 2010 r. ustawy o wyrobach budowlanych).

Właściwe podjęcie działań certyfikacyjnych poprzedzają czynności wstępne. W ramach tych czynności dostawca ustala z jednostką certyfikującą odpowiedni dokument odniesienia (Norma lub Aprobata Techniczna). Określa się wymagania dotyczące dokumentacji umożliwiającej identyfikację wyrobu oraz wymagania dotyczące zakresu i metod badania wyrobu, a także sposobu pobierania próbki i jej liczności oraz ocenia się ewentualne udokumentowanie systemu zapewnienia jakości w procesie produkcji i dostawy certyfikowanego wyrobu. Dostawca jest zobowiązany spowodować wykonanie wskazanych badań wyrobu w akredytowanym laboratorium badawczym.

Formalnej akredytacji podlegają również laboratoria, których wyniki badań są wykorzystywane w procesie certyfikacji. W tym przypadku przepisy ograniczają możliwość wykorzystywania wyników badań przeprowadzanych w laboratoriach zagranicznych. Możliwe jest uznawanie tych wyników wyłącznie wtedy, gdy istnieje oficjalne porozumienie o wzajemnym honorowaniu sprawozdań z badań lub jeżeli wzajemność takiego uznawania wynika z umów międzynarodowych .

W działalności atestacyjnej przepisy nie tylko nakładają określone rygory i obowiązki na producenta (dostawcę) wyrobu, lecz udzielają mu również – w określonych warunkach – uprawnień do atestacji wyrobów. Jest bowiem możliwe deklarowanie przez producenta, że oferowany wyrób spełnia przypisane mu wymagania techniczne. Dla większości grup wyrobów dokument deklaracji producenta, w sensie formalnym, jest dokumentem równoważnym certyfikatowi zgodności dla określonej partii wyrobów. Deklaracja zgodności stanowi oświadczenie producenta stwierdzające – na jego wyłączną odpowiedzialność – że wyrób jest zgodny z określoną Normą lub Aprobatą Techniczną.

Ogólne kryteria dotyczące deklaracji zgodności wydawanej przez dostawców zawiera norma PN-EN ISO1705-1:2005. Norma ta definiuje dostawcę jako stronę odpowiedzialną za wyrób, zdolną do zagwarantowania odpowiedniej jakości oferowanego wyrobu. Określa również obowiązki dostawcy, który powinien:

• nadzorować wszystkie działania mające wpływ na jakość wyrobów;

• dysponować wszelkimi koniecznymi środkami do sprawowania takiego nadzoru (funkcjonujący system zapewnienia jakości, procedury kontrolne i system archiwizacji dokumentów kontroli, sprzęt i urządzenia pomiarowe, laboratorium badawcze z wykwalifikowanym personelem);

• udostępniać informacje o stosowanym systemie jakości oraz wyniki badań.

Istnieje ograniczona grupa wyrobów budowlanych określona rozporządzeniem Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 22 kwietnia 1998 r., które z uwagi na zapewnienie bezpieczeństwa pożarowego podlegają zaostrzonym rygorom atestacyjnym. Są to wyroby zabezpieczeń przeciwpożarowych, jak np. drzwi, bramy o wymaganej odporności ogniowej lub dymoszczelności, klapy dymowe i odcinacze przewodów wentylacyjnych, natryski i farby ogniochronne. Są to także niektóre wyroby powszechnego stosowania, jak np. wykładziny podłogowe, sufity podwieszone, pokrycia dachowe i inne wyroby o deklarowanym stopniu palności lub stopniu rozprzestrzeniania ognia, jeżeli przypisany im zakres stosowania jest związany ze szczególnymi przypadkami wymagającymi ochrony przeciwpożarowej (np. wykładziny podłogowe na drogach ewakuacyjnych). Wyłącznymi dokumentami dopuszczającymi te wyroby do obrotu i stosowania w budownictwie są wydawane certyfikaty z powołanymi właściwymi normami lub aprobatami technicznymi. Deklaracje producentów nie są w tych przypadkach dokumentami wystarczającymi, mogącymi zastąpić certyfikaty. Rozporządzenie wskazuje jednostki certyfikujące upoważnione do wydawania tych certyfikatów. Są to, zależnie od rodzaju wyrobów: Instytut Techniki Budowlanej w Warszawie oraz Centrum Naukowo-Badawcze Ochrony Przeciwpożarowej w Józefowie koło Warszawy.

Specjalne regulacje akceptacyjne dotyczą wyrobów wytwarzanych jednoznacznie z przeznaczeniem do jednostkowego zastosowania w ściśle określonym obiekcie budowlanym, a także wyrobów o drugorzędnym znaczeniu techniczno-użytkowym oraz wyrobów od dawna tradycyjnie stosowanych w budownictwie.

Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 27 lipca 1998 r. stanowi o dopuszczeniu do obrotu i stosowania w budownictwie określonych grup asortymentowych lub asortymentów wyrobów, bez potrzeby dokonywania jakichkolwiek procedur akceptacyjnych. Załącznikiem do tego rozporządzenia jest wykaz wyrobów budowlanych, które zgodnie z art. 10, ust. 2, pkt 2) ustawy Prawo budowlane, z racji objęcia ich tym wykazem, są automatycznie dopuszczone do obrotu i powszechnego stosowania w budownictwie. Wykaz obejmuje 44 pozycje grup wyrobów budowlanych. Są to przykładowo: stalowe i aluminiowe osłony instalacji budowlanych, stalowe elementy ogrodzeń do wysokości 220 cm, niektóre rodzaje kruszywa budowlanego, brukowiec i krawężniki kamienne, tarcica i niektóre wyroby z drewna, tapety papierowe, elementy do budowy kominków.

Wykaz ten, poza bezpośrednim przeznaczeniem wynikającym z ustawowego zapisu, ma również istotne znaczenie w praktyce akceptacyjnej. Można bowiem wnioskować, że wprowadzenie do obrotu i powszechnego stosowania w budownictwie wszelkich innych wyrobów budowlanych, nieobjętych tym wykazem, wymaga posiadania przez producenta właściwego dokumentu atestacyjnego, a w przypadku braku przedmiotowej Polskiej Normy – posiadania również krajowej Aprobaty Technicznej.

Istnieje jeszcze dodatkowe pojęcie, a mianowicie „dopuszczenie do jednostkowego stosowania w obiekcie budowlanym wyrobów wykonanych wg indywidualnej dokumentacji technicznej sporządzonej przez projektanta obiektu lub z nim uzgodnionej, dla których dostawca wydał oświadczenie wskazujące, że zapewniono zgodność wyrobu z tą dokumentacją oraz z przepisami i obowiązującymi normami”.

Wynika z tego, że mamy do czynienia z formułą powszechnego i jednostkowego stosowania wyrobów budowlanych.

Bezpośredni nadzór administracyjny nad stosowaniem wyrobów budowlanych w budownictwie pełnią:

• Wojewódzki Inspektor Nadzoru Budowlanego (WINB),

• Główny Inspektor Nadzoru Budowlanego (GINB).

Do obowiązków powyższych organów należy:

• prowadzenie kontroli doraźnych i planowych;

• prowadzenie postępowań administracyjnych w sprawie wprowadzenia do obrotu i stosowania wyrobów budowlanych niespełniających wymagań określonych ustawą o wyrobach budowlanych;

• zlecenia badań pobranych w toku kontroli próbek wyrobów budowlanych;

• prowadzenia Krajowego Wykazu Zakwestionowanych Wyrobów Budowlanych;

• wydawania dla służb celnych opinii o wyrobach budowlanych, mogących stanowić zagrożenie dla życia, zdrowia, mienia oraz środowiska.

Działalność tych służb obejmuje cały obszar kraju. Główny Inspektor Nadzoru Budowlanego działa pod nadzorem Ministra właściwego do spraw budownictwa.

Ujawnione przypadki wprowadzania do obrotu handlowego lub stosowania wyrobów budowlanych niedopuszczonych do obrotu i stosowania w budownictwie podlegają karze wg przepisów Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia.

Minister właściwy do spraw budownictwa ma prawo wprowadzić zakaz produkcji i sprzedaży wyrobów stwarzających zagrożenie dla życia, zdrowia i środowiska.

Przepisy ustawy Prawo budowlane z 1998 r. ustanawiają funkcję „inspektora nadzoru inwestorskiego”. Jednym z jego obowiązków określonych w ustawie jest, m.in., „zapobieganie stosowaniu wyrobów budowlanych wadliwych i niedopuszczonych do obrotu i stosowania w budownictwie”.

Rozporządzenie MSWiA z 5 sierpnia 1998 r. przewiduje także możliwość uznawania wyników badań laboratoriów zagranicznych na potrzeby wydawania Aprobat Technicznych. Otwiera to szybką ścieżkę uzyskiwania polskiej Aprobaty Technicznej dla wyrobów budowlanych, które upoważnione zagraniczne laboratorium poddało badaniom.

Objaśnienia wymagają następujące pojęcia: okres użytkowania obiektu, okres użytkowania wyrobu i trwałość wyrobu.

Okres użytkowania obiektu – przedział czasu, w którym właściwości użytkowe obiektów są utrzymane na poziomie umożliwiającym spełnienie wymagań podstawowych (PN-ISO15686-2:2005).

Okres użytkowania wyrobu – przedział czasu, w którym właściwości użytkowe wyrobu są utrzymane na poziomie umożliwiającym prawidłowo zaprojektowanym i wykonanym obiektom spełnienie wymagań podstawowych (czyli podstawowe cechy wyrobu spełniają lub są wyższe od dopuszczalnych minimalnych wartości bez ponoszenia większych kosztów napraw lub wymiany); okres użytkowania wyrobu zależy od jego naturalnej trwałości i rutynowej konserwacji.

Należy zdecydowanie rozróżnić zakładany, ekonomicznie uzasadniony okres użytkowania wyrobu, który leży u podstaw oceny trwałości w ustaleniach technicznych, i rzeczywisty okres użytkowania wyrobu w obiektach. Ten ostatni zależy od wielu czynników, na które producent nie ma wpływu, takich jak: projekt, miejsce użytkowania (ekspozycja), wbudowanie, eksploatacja i konserwacja. Zakładany okres użytkowania nie może być zatem interpretowany jako gwarancja udzielona przez producenta.

Zakładany okres użytkowania obiektów i wyrobów budowlanych opracowany przez EOTA podano w tabeli 1.3.

Tabela 1.3. Zakładany okres użytkowania obiektów lub wyrobów budowlanych

Zakładany okres użytkowania obiektów

Zakładany okres użytkowania wyrobów budowlanych

kategoria

kategoria

wyrób dający się naprawić lub łatwo wymienić

wyrób dający się naprawić lub wymienić trudniej

wyrób niedający się wymienić

krótki

10

10 lub 6

10

10

średni

25

10 lub 6

25

25

normalny

50

10 lub 6

25

50

długi

100

10 lub 6

25

100

Podział na kategorie projektowanego okresu użytkowania konstrukcji lub jej części bez potrzeby większych napraw zawiera tabela 1.4.

Tabela 1.4. Zakładane okresy użytkowania oraz kategorie konstrukcji zapewniające jej trwałość

Projektowany okres użytkowania

Kategoria okresu użytkowania

Przykłady

10

1

konstrukcje tymczasowe*

10–25

2

wymienialne części konstrukcji (np. belki podsuwnicowe, łożyska)

15–30

3

konstrukcje rolnicze

50

4

konstrukcje budynków

100

5

konstrukcje budynków monumentalnych, mosty i inne konstrukcje inżynierskie

* Konstrukcji lub części konstrukcji, które mogą być demontowane w celu ponownego zmontowania, nie należy uważać za tymczasowe.

Trwałość wyrobu to zdolność wyrobu do utrzymania wymaganych właściwości użytkowych w czasie, pod wpływem możliwych do przewidzenia oddziaływań. Przy normalnej konserwacji wyrób powinien umożliwić prawidłowo zaprojektowanym i wykonanym obiektom spełnienie wymagań podstawowych w ekonomicznie uzasadnionym przedziale czasu (okresie użytkowania wyrobu). Trwałość zależy zatem od warunków eksploatacji. Ocena trwałości może dotyczyć wyrobu jako całości lub jego właściwości użytkowych w zakresie, który jest istotny z uwagi na spełnienie wymagań podstawowych.

1.4. Klasyfikacja materiałów budowlanych

Materiały budowlane można klasyfikować ze względu na:

• zastosowania, czyli do fundamentów, ścian, stropów, pokryć dachowych, nawierzchni drogowych, budownictwa wodnego;

• cechy techniczne, czyli do izolacji cieplnych, przeciwwilgociowych i przeciwwodnych, izolacji akustycznych, instalacji wodnych i kanalizacyjnych lub do robót wykończeniowych w budynkach.

Można przyjąć również zasadę klasyfikacji surowcowej, uwzgledniając surowce, z których są one wyprodukowane; wówczas powstanie podział na wyroby pochodzenia mineralnego i organicznego.

Ten ogólny podział dzieli się na wyroby z surowców: skalnych, ceramicznych, szklarskich, metalowych albo z surowców organicznych, to jest drzewnych, z żywic syntetycznych lub bitumicznych. W niektórych przypadkach wyroby mogą składać się z surowców ww. dwóch grup surowcowych.

Podręcznik niniejszy jest opracowany w układzie opisu cech technicznych i głównych zastosowań na podstawie klasyfikacji surowcowej.

1.5. Zrównoważone wyroby budowlane w GOZ

Wydłużenie cyklu życia wyrobów budowlanych oraz zmiana sposobu ich zagospodarowania w ostatniej fazie istnienia obiektu budowlanego to podstawowe elementy w gospodarce o obiegu zamkniętym GOZ. Polska jako kraj członkowski UE przyjęła w lutym 2017 r. Strategię na rzecz odpowiedzialnego rozwoju kraju do 2020 r. z perspektywą do 2030 r. .W ramach tej strategii powstała Mapa drogowa transformacji w kierunku gospodarki o obiegu zamkniętym . Działania zawarte w mapie drogowej GOZ są obligatoryjne i służą do realizacji czterech polskich celów związanych z wdrażaniem GOZ. Cele te można będzie osiągnąć poprzez opracowanie nowych technologii i wskazanie dotychczasowych generycznych technologii zrównoważonego wykorzystania surowców odnawialnych i nieodnawialnych wg hierarchicznego postępowania z odpadami w gospodarce w obiegu zamkniętym (GOZ). Sekwestracja głównie dwutlenku węgla w nowych wyrobach budowlanych powinna częściowo zbilansować ilość wydzielanych gazów cieplarnianych w toku ich produkcji. Cele GOZ mogą zostać osiągnięte dzięki takim działaniom jak:

• obniżenie emisji gazów cieplarnianych w przemyśle w wyniku zmniejszenia zużycia energochłonnego cementu poprzez zastosowanie innych materiałów wiążących, takich jak spoiwo geopolimerowe na bazie drobnoziarnistych odpadów przemysłowych o właściwościach pucolanowych (popioły lotne, żużle) aktywowanych alkaliami, a także spoiwo recyklingowe powstałe w wyniku odpowiedniej technologii przerobu gruzu betonowego na spoiwie cementowym;

• obniżenie emisji gazów cieplarnianych dzięki większemu zastosowaniu surowców odnawialnych za życia człowieka w produkcji wyrobów budowlanych;

• ograniczenie zużycia zasobów kruszyw skalnych poprzez zastosowanie kruszyw organicznych i sztucznych;

• opracowanie i wdrożenie technologii kompleksowego recyklingu odpadów budowlanych typu gruz betonowy czy geopolimerowy;

• opracowanie i wdrożenie bardziej opłacalnych technologii recyklingu tworzyw sztucznych, ze wskazaniem sposobu zastosowania powstałego recyklatu;

• zwiększenie trwałości wyrobów i konstrukcji inżynierskich z kompozytów cementowych i geopolimerowych.

Już same wejście w życie Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) Nr 305/2011 z dnia 9 marca 2011 r., z dniem 1 lipca 2013 r., wymusiło, że wszyscy producenci, importerzy, dystrybutorzy wyrobów budowlanych, jak i ich upoważnieni przedstawiciele, przy wprowadzaniu lub udostępnianiu wyrobów budowlanych na rynku UE są zobowiązani stosować wymagania Rozporządzenia CPR (Construction Product Regulation). Zgodnie z Rozporządzeniem CPR obiekty budowlane wznoszone na terenie Unii Europejskiej powinny być projektowane i konstruowane z wyrobów spełniających wymagania tego Rozporządzenia, a więc mieć oznakowanie CE oraz obowiązkową Deklarację Właściwości Użytkowych (DoP). Mogą także mieć dobrowolną Deklarację Środowiskową Produktu (EPD).

Wykaz aktów prawnych i literatury

Ustawa z 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane – jednolity tekst ustawy z 21 listopada 2003 r. ogłoszony obwieszczeniem Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej w Dzienniku Ustaw nr 207, poz. 2016.

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 305/2011 z marca 2011 r. ustanawiające zharmonizowane warunki wprowadzenia do obrotu wyrobów budowlanych (dziennik Urzędowy Unii Europejskiej z 4 kwietnia 2011 r.) uchylające Dyrektywę Rady Wspólnot Europejskich (nr 89/106/EWG).

Ustawa z 16 kwietnia 2004 r. O wyrobach budowlanych ogłoszona w DzU nr 92, poz. 881, z 2009 r. nr 18, poz. 97, z 2010 r. nr 114, poz. 760, z 2011 r. nr 102, poz 580.

Ustawa z 12 września 2002 r. o normalizacji (DzU nr 169, poz. 1386).

Ustawa z 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej ogłoszona w DzU z 2009 r. nr 172, poz. 1930, z 2010 r. nr 57, poz. 353.

Mapa drogowa transformacji w kierunku gospodarki o obiegu zamkniętym. 2019. Ministerstwo Rozwoju. https://www.gov.pl/web/przedsiebiorczosc-technologia/rada-ministrow-przyjela-projekt-mapy-drogowej-goz.

Szymański E., Bołtryk M., Orzepowski G., Materiały budowlane, tom I, Podstawy materiałoznawstwa. Wydawnictwo Ekonomia i Środowisko, Białystok 2015.