Matura 2024 język angielski podstawowy i rozszerzony. Powtórka materiału, wypracowania, testy, zadania, przykłady, gramatyka i słownictwo - ebook

Powitanie z czytelnikiem

Witaj w świecie języka angielskiego, drogi czytelniku! Rozpoczynając tę niezwykłą podróż, pragnę przede wszystkim przekazać Ci energię i zapał, które są niezbędne do eksplorowania nowych horyzontów i zdobywania wiedzy. Język angielski, będący jednym z najbardziej uniwersalnych języków na świecie, otwiera przed Tobą drzwi do nieskończonych możliwości – od rozwijania międzynarodowych kontaktów, przez dostęp do ogromnej ilości wiedzy, aż po możliwość pracy i studiów za granicą. Właśnie dlatego decyzja o zgłębieniu jego tajników jest jednym z najlepszych kroków, jakie możesz podjąć dla swojej przyszłości.

Podejmując wyzwanie matury z języka angielskiego, stajesz przed szansą nie tylko na udowodnienie sobie i innym swoich umiejętności, ale również na znaczące poszerzenie horyzontów myślowych. Niezależnie od tego, czy twoim celem jest poziom podstawowy, czy rozszerzony, kluczowe jest, aby podejść do tego zadania z otwartym umysłem i gotowością na naukę. Język żyje, ewoluuje i nieustannie zaskakuje, co sprawia, że jego poznawanie może stać się fascynującą przygodą, a nie tylko kolejnym obowiązkiem.

Zapewniam Cię, że każda minuta spędzona z materiałami do nauki języka angielskiego jest inwestycją w siebie. Każde nowo poznane słowo, każda zrozumiała fraza i każda poprawnie ułożona konstrukcja gramatyczna zbliżają Cię do swobody wyrażania myśli i idei w języku, który jest międzynarodowym medium komunikacji. To, co na początku może wydawać się trudne lub skomplikowane, z czasem stanie się naturalne i intuicyjne, otwierając przed Tobą nowe ścieżki i możliwości.

Chcę Cię zachęcić do traktowania nauki języka nie jako zadania, ale jako pasji. Pozwól sobie na ciekawość, eksploruj nieznane, zadawaj pytania i nie bój się popełniać błędów. Błędy są nieodłączną częścią procesu uczenia się, a z każdym popełnionym błędem rośniesz, stając się coraz bardziej biegłym w posługiwaniu się językiem. Pamiętaj, że za każdym sukcesem stoi ciężka praca, ale również radość z małych osiągnięć. Świętuj każdy krok, który przybliża Cię do celu, nie zapominając o tym, że każdy ma swoje tempo nauki i każdy sukces jest równie ważny.

W tej podróży nie jesteś sam. Dookoła Ciebie jest wielu ludzi – nauczycieli, mentorów, przyjaciół i rodzinę – którzy wspierają Twoje starania i trzymają za Ciebie kciuki. Nie wahaj się prosić o pomoc, dzielić się swoimi sukcesami i frustracjami. Wspólna nauka i wymiana doświadczeń mogą być nie tylko pomocne, ale również mogą przynieść wiele radości i zbudować trwałe relacje.

Mam nadzieję, że to motywacyjne powitanie rozpali w Tobie chęć do nauki, eksploracji i przekraczania własnych granic. Język angielski to nie tylko gramatyka i słownictwo, to przede wszystkim narzędzie, które umożliwia komunikację między ludźmi z różnych zakątków świata, otwierając przed Tobą bramy do globalnej wioski. Niech ta przygoda wypełni Cię radością, satysfakcją i duma z pokonanych wyzwań. Pamiętaj, że każdy dzień to nowa okazja do nauki i rozwijania się. Powodzenia!Spis treści

Powitanie z czytelnikiem

Planowanie nauki na maturę

Omówienie formatu egzaminu z języka angielskiego

Rozdział 1: Czasy w języku angielskim

Present Simple (czas teraźniejszy prosty)

Present Continuous (czas teraźniejszy ciągły)

Present Perfect (czas teraźniejszy dokonany)

Present Perfect Continuous (czas teraźniejszy dokonany ciągły)

Past Simple (czas przeszły prosty)

Past Continuous (czas przeszły ciągły)

Past Perfect (czas przeszły dokonany)

Past Perfect Continuous (czas przeszły dokonany ciągły)

Future Simple (czas przyszły prosty - will)

Be going to (forma zamiarowa)

Future Continuous (czas przyszły ciągły)

Future Perfect (czas przyszły dokonany)

Future Perfect Continuous (czas przyszły dokonany ciągły)

Użycie czasów Perfect w praktyce

Różnice między Present Perfect a Past Simple

Zastosowanie czasów Perfect Continuous

Rozdział 2: Struktury gramatyczne

Zero conditional (warunek zerowy)

First conditional (pierwszy warunek)

Second conditional (drugi warunek)

Third conditional (trzeci warunek)

Mixed conditionals (warunki mieszane)

Przekształcanie zdań oznajmujących

Przekształcanie pytań

Przekształcanie poleceń i próśb

Pytania ogólne

Pytania szczegółowe

Pytania alternatywne

Pytania rozłączne

Can, could, be able to (zdolność, możliwość)

Must, have to, should, ought to (obowiązek, konieczność, rada)

May, might (prawdopodobieństwo)

Would (zwyczaje w przeszłości, uprzejme prośby)

Rozdział 3: Słownictwo tematyczne

Członkowie rodziny

Relacje międzyludzkie

Uroczystości rodzinne i święta

Typy mieszkań i domów

Pomieszczenia i meble

Obowiązki domowe

System edukacji

Przedmioty szkolne

Życie szkolne

Zawody i obowiązki zawodowe

Poszukiwanie pracy

Na rozmowie kwalifikacyjnej

Części ciała i objawy chorobowe

Wizyta u lekarza

Zdrowy tryb życia

Kino i teatr

Muzyka i literatura

Media i technologie

Odkrycia i wynalazki

Internet i nowe technologie

Kwestie etyczne w nauce

Problemy środowiskowe

Ochrona środowiska

Katastrofy naturalne

Planowanie podróży

Środki transportu

Atrakcje turystyczne

Systemy polityczne

Organizacje międzynarodowe

Prawa i obowiązki obywatelskie

Rozdział 4: Rozumienie ze słuchu

Przygotowanie do słuchania

Przewidywanie treści

Słuchanie selektywne

Zrozumienie głównych punktów i detali

Zadania z wyborem wielokrotnym

Zadania na uzupełnienie luk

Zadania na dopasowanie

Zrozumienie intencji mówcy

Ćwiczenia na rozumienie ogólne

Ćwiczenia na szczegółowe rozumienie tekstu

Ćwiczenia na identyfikację informacji

Ćwiczenia na interpretację wypowiedzi

Rozdział 5: Rozumienie tekstu czytanego

Skanowanie tekstu

Przeglądanie tekstu (przeszukiwanie)

Czytanie ze zrozumieniem

Analiza tekstu

Zadania z wyborem wielokrotnym

Zadania na uzupełnienie luk

Zadania na dopasowanie fragmentów tekstu

Zadania otwarte na podstawie tekstu

Ćwiczenia na szybkie znajdowanie informacji

Ćwiczenia na głębokie zrozumienie tekstu

Ćwiczenia na analizę i interpretację tekstu

Ćwiczenia na rozwijanie słownictwa w kontekście

Rozdział 6: Wypowiedź pisemna

Opis

Opowiadanie

Artykuł

Esej

List formalny i nieformalny

Recenzja

Planowanie wypowiedzi

Wstęp, rozwinięcie, zakończenie

Spójność i spójniki

Styl i rejestr językowy

Analiza przykładowych tekstów

Komentarze do tekstów

Porady dotyczące unikania typowych błędów

Rozdział 7: Wypowiedź ustna

Wybór tematu

Struktura wypowiedzi

Przydatne zwroty i słownictwo

Opis obrazka

Monolog na zadany temat

Dialog/rozmowa kwalifikacyjna

Wypowiedź na podstawie podanych materiałów

Strategie radzenia sobie z tremą

Techniki efektywnego komunikowania się

Przykładowe odpowiedzi i ich analiza

Rozdział 8: Dodatki

Tabele czasów angielskich

Lista najczęściej używanych czasowników nieregularnych

Wskazówki dotyczące strategii egzaminacyjnych

Zakończenie

Planowanie nauki na maturę

Planowanie nauki na maturę z języka angielskiego jest kluczowym elementem, który może znacząco wpłynąć na końcowy wynik egzaminu. Zorganizowane podejście do nauki pozwala nie tylko efektywnie zarządzać czasem, ale również systematycznie rozwijać wszystkie niezbędne umiejętności językowe. Dlatego też, pierwszym krokiem powinno być dokładne zapoznanie się z wymaganiami egzaminacyjnymi, które obejmują zarówno poziom podstawowy, jak i rozszerzony. Wiedza na temat struktury egzaminu, rodzajów zadań, jak również kryteriów oceniania, jest fundamentem, na którym można budować dalszą strategię nauki.

Następnym etapem jest stworzenie harmonogramu nauki. Ważne, aby był on realistyczny i dostosowany do indywidualnych potrzeb oraz możliwości czasowych. Należy pamiętać, że regularność jest bardziej wartościowa niż długie, ale sporadyczne sesje naukowe. Dzielenie czasu na krótsze, ale codzienne jednostki pozwala na utrwalanie wiedzy i umiejętności w sposób bardziej efektywny. Przy planowaniu warto uwzględnić czas na powtórki oraz na rozwiązywanie testów praktycznych, które symulują warunki egzaminacyjne.

Kolejnym ważnym aspektem jest zróżnicowanie materiałów dydaktycznych. Oprócz tradycyjnych podręczników i zeszytów ćwiczeń warto sięgnąć po materiały online, aplikacje edukacyjne, podcasty, filmy oraz programy w języku angielskim. Takie zróżnicowanie nie tylko uatrakcyjnia proces nauki, ale również pozwala na rozwijanie różnorodnych umiejętności językowych, takich jak słuchanie ze zrozumieniem, czytanie ze zrozumieniem, poszerzanie słownictwa, a także poprawa wymowy i fluencji w mówieniu.

Nie można zapomnieć o znaczeniu praktycznego stosowania języka w codziennym życiu. Próba komunikacji w języku angielskim, nawet w prostych, codziennych sytuacjach, może przynieść znaczące korzyści. Takie działania budują pewność siebie i pozwalają na naturalne stosowanie nabytej wiedzy. Dodatkowo, warto poszukać partnera do nauki lub dołączyć do grupy językowej, gdzie można ćwiczyć mówienie i rozumienie słuchane. Wspólna nauka motywuje do działania, a także pozwala na wymianę doświadczeń i strategii nauki.

Podczas planowania swojej nauki szczególną uwagę należy zwrócić na słabe punkty. Każdy ma obszary, które wymagają dodatkowej pracy – mogą to być trudności z gramatyką, ograniczone słownictwo w określonym zakresie tematycznym, czy też problemy z rozumieniem ze słuchu. Skoncentrowanie się na tych aspektach i przeznaczenie na nie dodatkowego czasu może znacząco poprawić ogólną kompetencję językową.

Ważne jest również, aby w procesie nauki nie zapominać o odpoczynku i relaksie. Nauka pod ciągłą presją i stres może prowadzić do wypalenia i zmniejszenia efektywności. Dlatego też, planując swój czas, warto również uwzględnić momenty na regenerację i aktywności, które pozwolą odprężyć umysł i ciało. Zbalansowane podejście, które łączy naukę z odpoczynkiem, zwiększa zdolność koncentracji i zapamiętywania, co jest niezwykle ważne w kontekście długoterminowej nauki na maturę.

Wdrożenie tych strategii wymaga dyscypliny i konsekwencji, ale efekty takiego podejścia są nieocenione. Systematyczność, zorganizowanie, a także elastyczność w adaptacji planu nauki do zmieniających się potrzeb i okoliczności to klucz do sukcesu. Niech każdy dzień nauki przybliża Cię do celu, którym jest nie tylko zaliczenie matury z języka angielskiego na wysokim poziomie, ale również zdobycie umiejętności, które posłużą Ci w przyszłości, otwierając przed Tobą drzwi do międzynarodowej kariery, studiów za granicą czy po prostu do czerpania radości z komunikacji w języku, który jest uniwersalnym mostem łączącym kultury i ludzi na całym świecie.

Omówienie formatu egzaminu z języka angielskiego

Egzamin maturalny z języka angielskiego, zarówno na poziomie podstawowym, jak i rozszerzonym, jest skonstruowany w sposób, który ma na celu kompleksowe sprawdzenie umiejętności językowych kandydata. Struktura egzaminu została zaprojektowana tak, aby ocenić zdolność do rozumienia tekstu czytanego i słuchanego, umiejętność posługiwania się językiem w kontekście gramatycznym i leksykalnym, a także zdolność do tworzenia wypowiedzi pisemnej. Wnikliwe zrozumienie formatu egzaminu jest pierwszym krokiem do skutecznej nauki i przygotowania.

Egzamin na poziomie podstawowym ma za zadanie przetestować fundamentalne umiejętności językowe, które umożliwią swobodną komunikację oraz dostęp do informacji w języku angielskim. Składa się z kilku części, z których każda koncentruje się na innej umiejętności językowej. Część pierwsza to zazwyczaj zadania zamknięte typu wielokrotnego wyboru, które sprawdzają rozumienie tekstu czytanego. Kandydaci muszą wykazać się zdolnością do zrozumienia głównych informacji, detali, a także umiejętnością wnioskowania na podstawie przeczytanego tekstu.

Druga część egzaminu na poziomie podstawowym to zazwyczaj zadania sprawdzające rozumienie ze słuchu. Materiał audio odtwarzany jest dwa razy, co daje możliwość dokładnego wysłuchania i zrozumienia prezentowanych informacji. Zadania mogą mieć formę pytań wielokrotnego wyboru lub zadań, w których należy dopasować elementy lub uzupełnić luki w tekście.

Trzecia sekcja to zadania z zakresu znajomości środków językowych, gdzie uczniowie muszą wykazać się wiedzą z gramatyki i słownictwa. Pytania w tej części mogą obejmować uzupełnianie luk w zdaniach, przekształcanie zdań, czy też wybór poprawnej formy gramatycznej lub leksykalnej z podanych opcji.

Czwarta i ostatnia część egzaminu podstawowego to tworzenie wypowiedzi pisemnej. Kandydaci są proszeni o napisanie tekstu, który może przybrać formę np. listu, opisu, recenzji czy też krótkiego eseju na określony temat. Ocena tej części skupia się na zdolności do organizacji tekstu, stosowania odpowiednich środków językowych oraz na poprawności gramatycznej i ortograficznej.

Egzamin na poziomie rozszerzonym, oprócz umiejętności sprawdzanych na poziomie podstawowym, wymaga od kandydatów głębszej znajomości języka angielskiego oraz zdolności do analizy i interpretacji bardziej złożonych tekstów. Format egzaminu rozszerzonego również zawiera części skupiające się na rozumieniu tekstu czytanego, słuchanego, znajomości środków językowych, ale zadania są bardziej wymagające i złożone.

W części pisemnej na poziomie rozszerzonym od kandydatów oczekuje się stworzenia bardziej rozbudowanej i złożonej wypowiedzi, która wymaga nie tylko umiejętności językowych, ale również zdolności do krytycznego myślenia i argumentacji. Tematy są zazwyczaj bardziej skomplikowane i mogą dotyczyć zagadnień społecznych, kulturowych czy też aktualnych problemów międzynarodowych.

Zrozumienie formatu egzaminu maturalnego z języka angielskiego jest niezbędne dla skutecznego przygotowania. Pozwala to na świadome planowanie nauki, skupienie się na kluczowych umiejętnościach oraz efektywne wykorzystanie dostępnego czasu. Warto pamiętać, że sukces na maturze to nie tylko znajomość języka, ale również umiejętność radzenia sobie z konkretnym formatem egzaminacyjnym, dlatego praktyka i przygotowanie do każdego rodzaju zadań jest tak ważna.

ROZDZIAŁ 1: CZASY W JĘZYKU ANGIELSKIMPresent Simple (czas teraźniejszy prosty)

Present Simple, czyli czas teraźniejszy prosty, jest jednym z podstawowych czasów gramatycznych używanych w języku angielskim. Jego zastosowanie wykracza poza opisywanie czynności wykonywanych w momencie mówienia, obejmując szereg sytuacji i kontekstów, co czyni go niezwykle ważnym elementem komunikacji. Kluczowe jest zrozumienie, kiedy i jak używać Present Simple, aby poprawnie przekazywać informacje i intencje.

Present Simple stosujemy przede wszystkim do opisania czynności rutynowych, powtarzających się, które są prawdą w momencie mówienia i nie są ograniczone czasowo. Przykłady takich czynności to nawyki, codzienne rutyny, stałe harmonogramy. Mówiąc „I walk to school every day”, podkreślamy, że chodzenie do szkoły każdego dnia jest częścią naszej codziennej rutyny.

Ten czas używany jest również do wyrażania stanów trwałych, czyli takich, które nie zmieniają się łatwo z czasem. Dotyczy to opisów charakterystyk osobowych, uczuć, zmysłów czy też przekonań. Przykładem może być zdanie „She loves classical music”, które wyraża trwałe uczucie.

Kolejnym ważnym zastosowaniem Present Simple jest mówienie o prawdach ogólnych i prawach natury. Są to stwierdzenia, które zawsze są prawdziwe, jak na przykład „Water boils at 100 degrees Celsius”, co jest stałą, niezmienną prawdą.

Present Simple odgrywa również kluczową rolę w języku formalnym i naukowym, szczególnie przy opisywaniu procedur, definicji, a także przy formułowaniu teorii i wniosków. W kontekście naukowym zdanie takie jak „The study shows that regular exercise improves mood” używa Present Simple do przedstawienia ogólnego wniosku, który wynika z badania.

Konstrukcja zdania w Present Simple wydaje się prosta, lecz wymaga zrozumienia i stosowania odpowiednich form czasownika. W zdaniach twierdzących podmiot jest bezpośrednio łączony z formą podstawową czasownika, np. „I play”, „You play”. Jednak w trzeciej osobie liczby pojedynczej (he, she, it) do czasownika dodajemy końcówkę -s lub -es, tworząc formy takie jak „He plays”, „She plays”.

W zdaniach przeczących i pytaniach niezbędne jest użycie operatora „do” lub „does” w trzeciej osobie liczby pojedynczej, co wprowadza dodatkową złożoność. Przykładowo, tworząc zdanie przeczące, powiemy „I do not (don’t) play” lub „He does not (doesn’t) play”. W pytaniach natomiast operator pojawia się na początku zdania: „Do you play?” lub „Does he play?”.

Znaczące jest, że Present Simple może być również używany w wyrażeniach czasowych, takich jak „always”, „often”, „usually”, „sometimes”, „never”, które określają częstotliwość występowania danej czynności i są kluczowe przy opisywaniu nawyków i rutyn.

Jednym z częstych wyzwań przy stosowaniu Present Simple jest zapamiętanie wyjątków i nieregularności, szczególnie przy dodawaniu końcówki -s lub -es do czasowników w trzeciej osobie liczby pojedynczej. Przykładowo, czasowniki kończące się na -o, -ch, -sh, -ss, -x, -z wymagają dodania -es, tworząc formy takie jak „goes”, „watches”, „pushes”.

Prawidłowe użycie Present Simple, wraz z jego zastosowaniami i konstrukcjami, jest niezbędne dla każdego, kto uczy się języka angielskiego. Zapewnia podstawę do wyrażania podstawowych aspektów codziennego życia, a także stanowi fundament dla bardziej złożonych struktur gramatycznych. Rozumienie i praktyka stosowania tego czasu otwiera drzwi do płynnej i precyzyjnej komunikacji w języku angielskim, co jest nieocenione w kontekście zarówno matury, jak i codziennego użycia języka.

Present Continuous (czas teraźniejszy ciągły)

Present Continuous, znany również jako czas teraźniejszy ciągły, jest nieodzownym elementem języka angielskiego, służącym do opisu czynności odbywających się w momencie mówienia lub w okresie czasu wokół teraźniejszości. Jego charakterystyczna konstrukcja i zastosowanie pozwalają na wyrażanie dynamiki i bezpośredniości działań, co czyni go niezwykle użytecznym w codziennej komunikacji oraz w tekstach pisanych. Zrozumienie tego czasu, wraz z jego formami i funkcjami, jest kluczowe dla każdego uczącego się języka angielskiego.

Konstrukcja Present Continuous jest stosunkowo prosta i opiera się na użyciu czasownika „to be” jako pomocniczego, po którym następuje czasownik główny z końcówką -ing, tworząc formę czasownika ciągłego. Dla przykładu, w zdaniu „I am reading a book” używamy formy „am” czasownika „to be” dla pierwszej osoby liczby pojedynczej, a czasownik główny „read” przyjmuje końcówkę -ing, tworząc „reading”.

Present Continuous używany jest przede wszystkim do opisu czynności odbywających się w chwili obecnej. Kiedy mówimy „She is watching TV”, podkreślamy, że czynność oglądania telewizji ma miejsce dokładnie w tym momencie. To bezpośrednie odniesienie do teraźniejszości jest jednym z najbardziej charakterystycznych zastosowań tego czasu.

Ponadto, czas ten wykorzystuje się do mówienia o zorganizowanych planach lub ustalonych wydarzeniach w bliskiej przyszłości. W takim kontekście, zdanie „We are meeting tomorrow” wskazuje na zaplanowane spotkanie, które odbędzie się w niedługim czasie. Jest to przykład na to, jak Present Continuous może służyć do wyrażania przyszłości, co jest szczególnie przydatne w codziennej komunikacji.

Present Continuous jest również używany do opisu tymczasowych, a nie stałych sytuacji. Dzięki temu czasowi możemy wyrazić, że dana sytuacja lub zachowanie nie jest trwałe, lecz ma charakter przejściowy. Przykładem może być zdanie „He is living in London for a few months”, które sugeruje, że pobyt w Londynie jest tylko tymczasowy.

Innym interesującym zastosowaniem Present Continuous jest opis irytujących zachowań z użyciem słowa „always”, co nadaje zdaniu szczególny ton. Na przykład, „He is always leaving his clothes everywhere” wskazuje na frustrację mówiącego częstymi, denerwującymi czynnościami drugiej osoby.

Warto zwrócić uwagę na fakt, że nie wszystkie czasowniki są używane w czasie Present Continuous, zwłaszcza te odnoszące się do stanów umysłu, uczuć, posiadania i percepcji zmysłowej, takie jak „like”, „love”, „hate”, „know”, „believe”, „belong”, „want”. Mówimy „I love chocolate”, a nie „I am loving chocolate”, co podkreśla trwały, a nie przejściowy charakter uczucia.

Konstrukcja przeczeń i pytań w czasie Present Continuous wymaga odwrócenia kolejności lub dodania słowa „not” po czasowniku „to be”. Przykładowo, przeczenie brzmi „I am not going”, a pytanie „Are you going?”. Te formy są niezbędne do wyrażania negacji i zadawania pytań dotyczących bieżących działań lub planów.

Znajomość Present Continuous i umiejętność jego stosowania umożliwiają płynne nawigowanie w różnorodnych kontekstach komunikacyjnych, od opisów bieżących czynności, przez wyrażanie planów i intencji, po mówienie o tymczasowych sytuacjach. Dla uczniów przygotowujących się do egzaminu maturalnego z języka angielskiego, zarówno na poziomie podstawowym, jak i rozszerzonym, biegłość w użyciu Present Continuous jest nie tylko dowodem na znajomość gramatyki, ale również na zdolność do stosowania języka w praktyczny sposób.

Present Perfect (czas teraźniejszy dokonany)

Present Perfect, czyli czas teraźniejszy dokonany, jest niezwykle istotnym aspektem gramatyki języka angielskiego, umożliwiającym wyrażanie czynności, które zostały zakończone w przeszłości, ale mają wpływ na teraźniejszość lub są w jakiś sposób z nią związane. Jego unikalna charakterystyka pozwala na zacieranie granic czasowych, skupiając się nie tyle na samym momencie wykonania działania, co na jego skutkach lub trwających do teraz rezultatach. Zrozumienie zastosowań, form i niuansów Present Perfect jest kluczowe dla efektywnego komunikowania się w języku angielskim.

Konstrukcja czasu Present Perfect jest dość prosta i opiera się na połączeniu czasownika pomocniczego „have” (lub „has” w trzeciej osobie liczby pojedynczej) z czasownikiem głównym w formie past participle (trzeciej formie czasownika). Na przykład, w zdaniu „I have finished my homework” używamy „have” wraz z czasownikiem „finished”, co wskazuje, że zadanie domowe zostało zakończone w przeszłości, ale jest to istotne z punktu widzenia teraźniejszości - być może dlatego, że teraz można robić coś innego.

Jednym z głównych zastosowań Present Perfect jest opis czynności, które miały miejsce w nieokreślonym czasie w przeszłości. Nie podajemy konkretnego momentu wykonania akcji, ponieważ nie jest on ważny lub znany. Skupiamy się raczej na fakcie zakończenia działania. Dla przykładu, mówiąc „She has visited Paris”, skupiamy się na doświadczeniu odwiedzenia Paryża, nie podając, kiedy dokładnie to się stało.

Czas ten używany jest również do wyrażania czynności, które zaczęły się w przeszłości i trwają do teraz, co często podkreślamy za pomocą wyrażeń takich jak „for” i „since”. „I have lived here for five years” lub „She has worked there since 2019” to zdania, które pokazują trwanie akcji aż do obecnej chwili.

Present Perfect służy także do mówienia o doświadczeniach życiowych. Używając tego czasu, możemy opisać różnorodne sytuacje, które przeżyliśmy, nie wskazując jednak konkretnych dat tych wydarzeń. „I have been to Italy” mówi o doświadczeniu, które ma wpływ na teraźniejszość, bez szczegółów dotyczących czasu.

Inne ważne zastosowanie to wskazywanie na zmiany, które zaszły do teraz. Zdania takie jak „The weather has become colder” ilustrują zmianę stanu z przeszłości do obecnego momentu, podkreślając jej aktualność i trwałość efektu.

Present Perfect często pojawia się w pytaniach dotyczących doświadczeń życiowych, np. „Have you ever seen a shooting star?”. Pytania te zazwyczaj dotyczą całego dotychczasowego życia osoby i nie ograniczają się do konkretnego momentu w przeszłości.

W tworzeniu przeczeń i pytań niezbędne jest odpowiednie użycie czasownika „have”. W przeczeniach dodajemy „not” po „have” lub „has”, tworząc formy takie jak „have not” (haven’t) lub „has not” (hasn’t). W pytaniach natomiast inwersja czasownika „have” i podmiotu prowadzi do konstrukcji typu „Have you finished your homework?”.

Zrozumienie niuansów Present Perfect, w szczególności różnic między nim a czasami przeszłymi takimi jak Past Simple, jest niezbędne do precyzyjnego i poprawnego wyrażania myśli w języku angielskim. Present Perfect, łącząc przeszłość z teraźniejszością, pozwala na bogate i zniuansowane opisywanie doświadczeń, zmian i osiągnięć, co czyni go niezastąpionym narzędziem w komunikacji. Znajomość jego form i zastosowań jest więc nieoceniona dla uczniów przygotowujących się do egzaminu maturalnego, jak również dla każdego, kto dąży do biegłości w języku angielskim.

Present Perfect Continuous (czas teraźniejszy dokonany ciągły)

Present Perfect Continuous, znany także jako czas teraźniejszy dokonany ciągły, jest niezwykle użytecznym narzędziem językowym, umożliwiającym szczegółowe opisywanie działań, które rozpoczęły się w przeszłości i nadal trwają lub miały wpływ na moment obecny. To, co wyróżnia Present Perfect Continuous, to zdolność do podkreślania ciągłości akcji oraz jej bezpośredniego związku z teraźniejszością, co czyni go idealnym do wyrażania trwających procesów, długotrwałych działań i ich skutków widocznych w obecnym momencie.

Konstrukcja tego czasu opiera się na połączeniu czasownika pomocniczego „have” lub „has” (w zależności od podmiotu), formy „been” (past participle czasownika „be”) oraz formy gerundium (czasownik z końcówką -ing) głównego czasownika wyrażającego działanie. Przykładem może być zdanie „I have been reading this book for two hours”, które wskazuje, że proces czytania książki trwa już dwie godziny i nadal się nie zakończył.

Podstawowym zastosowaniem Present Perfect Continuous jest wskazanie na trwające akcje, które rozpoczęły się w przeszłości i ciągną się do teraźniejszości, często z określeniem ich czasu trwania za pomocą wyrażeń takich jak „for” (dla okresów czasu) i „since” (dla wskazania momentu początkowego). To szczególnie przydatne, gdy chcemy podkreślić długość trwania akcji lub jej trwały charakter.

Jednocześnie, Present Perfect Continuous świetnie nadaje się do opisywania działań, które choć zakończyły się niedawno, mają widoczne efekty w teraźniejszości. Dzięki temu czasowi możemy na przykład powiedzieć „You look tired because you have been working hard”, gdzie skupiamy się nie tyle na samym działaniu pracy, ile na jego skutkach – w tym przypadku zmęczeniu.

Inną ważną funkcją tego czasu jest możliwość wyrażenia powtarzających się działań, które miały miejsce w przeszłości i które nadal mają miejsce. Dzięki temu czasowi możemy podkreślić pewien wzorzec zachowania lub cykliczność pewnych zdarzeń, co często wiąże się z pewnymi odczuciami lub reakcjami na te działania.

Podczas formułowania zdań w czasie Present Perfect Continuous, istotne jest zwrócenie uwagi na poprawność struktury zdania, w szczególności na odpowiednie użycie czasownika „have” lub „has”, formy „been” oraz czasownika z końcówką -ing. W przeczeniach stosujemy „have not been” lub „has not been”, tworząc konstrukcje typu „I have not been sleeping well”. W pytaniach natomiast, podobnie jak w innych czasach Perfect, następuje inwersja, co daje nam formy pytające takie jak „Have you been waiting long?”

Znaczące jest także zrozumienie subtelnych różnic między Present Perfect Continuous a innymi czasami, szczególnie Present Perfect Simple. Główna różnica polega na akcentowaniu ciągłości akcji w przypadku Present Perfect Continuous, w przeciwieństwie do skupienia się na rezultacie czy fakcie zakończenia akcji, co jest charakterystyczne dla Present Perfect Simple. Wybór między tymi czasami zależy zatem od tego, co chcemy podkreślić – proces czy wynik.

Opanowanie Present Perfect Continuous jest niezbędne dla każdego, kto dąży do płynności i precyzji w języku angielskim, zarówno w mowie, jak i piśmie. Pozwala on na bogate i niuansowane opisywanie doświadczeń, procesów i ich wpływu na teraźniejszość, co jest nieocenione w komunikacji codziennej, akademickiej, a także w kontekście egzaminów, takich jak matura. Zrozumienie i właściwe stosowanie tego czasu otwiera nowe możliwości wyrazu i pozwala na głębsze eksplorowanie niuansów języka angielskiego.

Past Simple (czas przeszły prosty)

Past Simple, czyli czas przeszły prosty, jest jednym z najbardziej fundamentalnych aspektów gramatyki języka angielskiego, umożliwiającym opis zdarzeń, które wydarzyły się i zakończyły w określonym momencie w przeszłości. Jego zrozumienie i właściwe użycie są kluczowe dla każdego, kto chce płynnie komunikować się w języku angielskim, a także dla uczniów przygotowujących się do egzaminu maturalnego. Past Simple pozwala na wyrażanie czynności jednorazowych, sekwencji zdarzeń, a także stanów, które miały miejsce w przeszłości i już się zakończyły.

Konstrukcja zdań w czasie Past Simple wydaje się prosta, ponieważ w większości przypadków wymaga dodania końcówki -ed do formy podstawowej czasownika, w przypadku czasowników regularnych. Na przykład, dla czasownika „work”, forma przeszła to „worked”. Natomiast w przypadku czasowników nieregularnych, konieczne jest nauczenie się specyficznych form przeszłych, które często znacznie różnią się od formy podstawowej, jak np. „go” zmieniającego się na „went” czy „have” na „had”.

Past Simple używamy do opisu działań, które wydarzyły się w konkretnym, wyraźnie określonym czasie w przeszłości, nawet jeśli ten konkretny moment nie jest bezpośrednio wspomniany w zdaniu. Przykłady takiego użycia mogą obejmować zdania jak „I visited London last year”, gdzie wskazujemy na dokonaną czynność podróży do Londynu, która miała miejsce w przeszłości.

Ten czas gramatyczny służy również do opowiadania o serii zdarzeń, które następowały po sobie. Umożliwia to tworzenie narracji i opisów sekwencji akcji, jak w zdaniu „She finished work, went to the gym, and then had dinner”, gdzie każda z akcji jest wyraźnie umiejscowiona w przeszłości i przedstawiona jako zakończona.

Past Simple jest także używany do opisywania stanów, które istniały przez pewien czas w przeszłości. Można go użyć do mówienia o uczuciach, przekonaniach lub stanach fizycznych, które były aktualne w danym momencie, ale już nie istnieją, jak w zdaniu „I loved that book when I was a child”.

W konstrukcji zdań przeczących i pytających w czasie Past Simple pojawia się pomocniczy czasownik „did”, który przyjmuje na siebie formę przeszłą, pozwalając głównemu czasownikowi powrócić do formy podstawowej. W zdaniach przeczących dodajemy „not” po „did”, tworząc „did not” lub skróconą formę „didn’t”, np. „I did not (didn’t) see him yesterday”. W pytaniach, „did” umieszczamy na początku zdania, tworząc strukturę pytania, np. „Did you enjoy the concert?”

Zrozumienie różnic między czasownikami regularnymi a nieregularnymi w kontekście Past Simple jest niezbędne dla efektywnego opanowania tego czasu. Czasowniki regularne formują swoją formę przeszłą przez dodanie końcówki -ed, jednakże, czasowniki nieregularne wymagają zapamiętania unikalnych form przeszłych, co może stanowić wyzwanie dla uczących się.

Past Simple jest niezwykle ważny w codziennej komunikacji, jak również w języku akademickim i literackim, gdzie pozwala na dokładne i wyraźne umiejscowienie zdarzeń w czasie. Dla uczniów przygotowujących się do egzaminu maturalnego, biegłość w użyciu Past Simple jest kluczowa, ponieważ umożliwia ona precyzyjne opisywanie przeszłych doświadczeń, zdarzeń historycznych, narracji oraz wykonanych działań. Opanowanie tego czasu otwiera szerokie możliwości wyrazowe i jest fundamentem dla dalszej nauki innych czasów i aspektów gramatycznych języka angielskiego.

Past Continuous (czas przeszły ciągły)

Past Continuous, znany również jako czas przeszły ciągły, jest kluczowym elementem gramatyki angielskiej, służącym do opisania akcji trwających w określonym momencie w przeszłości. To, co odróżnia Past Continuous od innych czasów przeszłych, to jego zdolność do wyrażania idei ciągłości, trwania akcji, która była w toku w pewnym wyraźnie określonym czasie w przeszłości, często kiedy doszło do innego, krótkotrwałego zdarzenia.

Konstrukcja czasu Past Continuous opiera się na użyciu czasownika „to be” w formie przeszłej („was” dla I oraz „were” dla you, he, she, it, we, they) połączonym z formą czasownika głównego z końcówką -ing. Na przykład, w zdaniu „I was reading when the phone rang” używamy „was” z czasownikiem „reading” aby pokazać, że akcja czytania była w trakcie, kiedy nastąpiło innego rodzaju zdarzenie - dzwonek telefonu.

Past Continuous jest używany do opisania akcji trwających w konkretnym momencie w przeszłości. Często współgra z wyrażeniami takimi jak „at 5 o’clock yesterday”, które pomagają określić ten moment. Przykładowe zdanie „At 8 o’clock yesterday, I was watching TV” jasno wskazuje, że w określonym czasie akcja oglądania telewizji była nadal w toku.

Jednocześnie, czas ten idealnie nadaje się do opisywania równoczesnych akcji w przeszłości, co pozwala na tworzenie bardziej złożonych i bogatych narracji. Możemy powiedzieć „While I was cooking, my sister was doing her homework”, aby pokazać, że dwie akcje miały miejsce jednocześnie.

Past Continuous jest również używany do opisywania atmosfery, tła dla innych zdarzeń, co jest szczególnie przydatne w literaturze i narracji. Na przykład, „The wind was howling outside as we sat by the fireplace” pozwala czytelnikowi wyobrazić sobie scenę i czuć nastrój chwili.

W kontekście praktycznym, szczególnie w sytuacjach komunikacyjnych, jak opowiadanie o doświadczeniach czy dzielenie się historiami, Past Continuous pomaga w stworzeniu dynamicznego obrazu zdarzeń, podkreślając ich trwający charakter. To również sposób na wprowadzenie zmiany tematu rozmowy lub skupienie uwagi na określonym aspekcie przeszłej akcji.

Formowanie pytań i przeczeń w Past Continuous wymaga odpowiedniej manipulacji strukturą czasową. Pytania formujemy przez inwersję „was” lub „were” z podmiotem, np. „Were you sleeping at 10 o’clock last night?”, co pozwala na zapytanie o trwającą akcję w przeszłości. Przeczenia natomiast tworzymy przez dodanie „not” do formy czasownika „to be”, np. „I was not (wasn’t) feeling well yesterday”, co pozwala na zaprzeczenie trwania określonej akcji w przeszłości.

Rozumienie i umiejętność stosowania Past Continuous jest niezwykle ważne nie tylko dla uczniów przygotowujących się do egzaminu maturalnego, ale również dla każdego, kto dąży do płynności i precyzji w używaniu języka angielskiego. Daje to narzędzia do tworzenia bogatych, szczegółowych opisów zdarzeń przeszłych, co jest nieocenione w pisaniu twórczym, komunikacji codziennej, a także w zrozumieniu i interpretacji tekstów literackich. Past Continuous, z jego unikalną zdolnością do przedstawiania trwających akcji i tworzenia tła dla innych zdarzeń, jest nieodzownym elementem dla każdego, kto chce głębiej eksplorować i wyrażać złożoność ludzkich doświadczeń i historii w języku angielskim.

Past Perfect (czas przeszły dokonany)

Past Perfect, znany również jako czas przeszły dokonany, odgrywa kluczową rolę w angielskiej gramatyce, pozwalając na wyrażenie akcji, która została zakończona przed inną akcją lub momentem w przeszłości. To czas, który pozwala na wprowadzenie dodatkowej warstwy złożoności do narracji przeszłych zdarzeń, oferując możliwość precyzyjnego określenia kolejności wydarzeń. Jego właściwe zrozumienie i użycie są niezbędne dla każdego, kto chce płynnie i poprawnie posługiwać się językiem angielskim, zwłaszcza w kontekście pisemnym, gdzie dokładność i klarowność przekazu są kluczowe.

Konstrukcja czasu Past Perfect jest stosunkowo prosta i opiera się na połączeniu czasownika pomocniczego „had” z trzecią formą czasownika głównego, znaną jako past participle. Na przykład, w zdaniu „I had finished my homework before the movie started” używamy „had finished” do wskazania, że akcja zakończenia pracy domowej miała miejsce przed rozpoczęciem się filmu.

Jedno z głównych zastosowań Past Perfect to opis akcji, która miała miejsce przed innym wydarzeniem w przeszłości. Jest to szczególnie przydatne w narracjach, gdzie chcemy podkreślić sekwencję wydarzeń lub wyjaśnić przyczyny i skutki. Na przykład, zdanie „She had left when I arrived” jasno wskazuje, że odejście tej osoby nastąpiło przed moim przybyciem.

Past Perfect służy również do wyrażenia stanu, który trwał do pewnego momentu w przeszłości. Umożliwia to opis sytuacji, gdzie interesuje nas nie tylko fakt zakończenia akcji, ale także jej trwanie do określonego czasu, jak w zdaniu „By the time he arrived, we had been waiting for over an hour”.

Czas ten ma również kluczowe znaczenie przy opisie przeszłych warunków i hipotetycznych sytuacji, zwłaszcza w konstrukcjach zdań warunkowych typu 3, gdzie opisujemy, co mogłoby się wydarzyć, gdyby inne wydarzenie miało miejsce w przeszłości. Przykładem może być zdanie „If you had told me, I would have helped”, gdzie „had told” wskazuje na hipotetyczną akcję w przeszłości, która nie miała miejsca.

Past Perfect jest również używany do podkreślenia, że dana akcja miała już miejsce do pewnego momentu w przeszłości, co jest często wykorzystywane w kontekście opowieści lub wyjaśnień dotyczących przeszłości, jak w zdaniu „By 2005, I had visited Japan three times”.

Warto zwrócić uwagę, że choć Past Perfect może wydawać się podobny do Past Simple, jego użycie wprowadza dodatkowy wymiar czasowy do narracji, wskazując nie tylko na fakt zakończenia się akcji, ale także na jej wcześniejsze umiejscowienie w stosunku do innych zdarzeń przeszłych. Daje to możliwość tworzenia bardziej złożonych i bogatych opisów, które są niezbędne w akademickim pisaniu, literaturze, a także w codziennej komunikacji, kiedy chcemy przekazać niuanse naszych doświadczeń i obserwacji.

Opanowanie Past Perfect wymaga praktyki i zrozumienia jego zastosowań, co jest niezbędne dla każdego uczącego się języka angielskiego, zwłaszcza na poziomie zaawansowanym. Umożliwia ono nie tylko poprawne opisywanie złożonych relacji czasowych między wydarzeniami przeszłymi, ale także wzbogaca język, czyniąc go bardziej precyzyjnym i wyrafinowanym. Dla uczniów przygotowujących się do egzaminu maturalnego, biegłość w użyciu Past Perfect może znacząco przyczynić się do poprawy jakości wypowiedzi pisemnych i ustnych, umożliwiając skuteczne i przekonujące przedstawianie argumentów, narracji oraz analiz.

Past Perfect Continuous (czas przeszły dokonany ciągły)